Dziennik Ustaw Nr Poz USTAWA. z dnia 24 sierpnia 2001 r. o czasie pracy kierowców.

1354

U S T A W A z dnia 24 sierpnia 2001 r.

o czasie pracy kierowców.

Rozdzia∏ 1 Przepisy ogólne

Art. 1. 1. Przepisy ustawy majà zastosowanie do kierowców zatrudnionych w ramach stosunku pracy oraz innych kierowców wykonujàcych transport dro- gowy.

2. Ustawa okreÊla:

1) normy dotyczàce okresów prowadzenia pojazdów, obowiàzkowych przerw w prowadzeniu i gwaran- towanych okresów odpoczynku,

2) normy czasu pracy,

3) obowiàzki pracodawców w zakresie wykonywania przewozów.

3. W zakresie nieuregulowanym ustawà stosuje si´

przepisy Kodeksu pracy.

Art. 2. U˝yte w ustawie okreÊlenia oznaczajà:

1) kierowca — osob´ uprawnionà do kierowania po- jazdem silnikowym,

2) przewóz drogowy — ka˝de przemieszczenie pojaz- du po drogach publicznych, za∏adowanego lub w stanie pustym, przeznaczonego do przewozu osób lub rzeczy,

3) transport drogowy — dzia∏alnoÊç gospodarczà w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami sa- mochodowymi,

4) przewóz regularny — publiczny przewóz osób i ich baga˝u wykonywany wed∏ug uprzednio uzgodnio- nego rozk∏adu jazdy podanego do publicznej wia- domoÊci oraz zgodnie z warunkami przewozu okre- Êlonymi w zezwoleniu,

5) tydzieƒ — okres pomi´dzy godzinà 00⁰⁰ w ponie- dzia∏ek i godzinà 24⁰⁰w niedziel´,

6) odpoczynek — ka˝dy nieprzerwany okres co naj- mniej jednej godziny, w którym kierowca mo˝e swobodnie dysponowaç swoim czasem,

7) czas prowadzenia — czas kierowania pojazdem od momentu uruchomienia silnika do momentu jego zatrzymania, z uwzgl´dnieniem chwilowych posto- jów, w szczególnoÊci zatrzymania si´ pojazdu na Êwiat∏ach, na przejeêdzie kolejowym.

Art. 3. 1. Dla celów rozliczania czasu pracy i ustala- nia uprawnienia do wynagradzania za prac´ w godzi- nach nadliczbowych, przez dob´ nale˝y rozumieç 24 kolejne godziny, poczynajàc od godziny, w której kie- rowca rozpoczyna prac´ zgodnie z obowiàzujàcym go rozk∏adem czasu pracy.

2. Przepisy ust. 1 stosuje si´ odpowiednio do okre- sów prowadzenia pojazdu i odpoczynku dobowego kierowcy.

Rozdzia∏ 2

Normy dotyczàce okresów prowadzenia pojazdów, obowiàzkowych przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku kierowców

Art. 4. Przepisy niniejszego rozdzia∏u majà zastoso- wanie do kierowców zatrudnionych w ramach stosun- ku pracy oraz innych kierowców wykonujàcych trans- port drogowy, z zastrze˝eniem art. 5.

Art. 5. Przepisy niniejszego rozdzia∏u nie majà za- stosowania do przewozów wykonywanych pojazda- mi:

1) przeznaczonymi do przewozu rzeczy, których do- puszczalna masa ca∏kowita, w∏àczajàc przyczepy lub naczepy, nie przekracza 3,5 tony,

2) przeznaczonymi do przewozu osób i które ze wzgl´- du na typ konstrukcyjny oraz wyposa˝enie nadajà si´ do przewozu najwy˝ej dziewi´ciu osób ∏àcznie z kierowcà,

3) przeznaczonymi do przewozu osób w przewozach regularnych, których droga przejazdu nie przekra- cza 50 kilometrów,

4) których maksymalna pr´dkoÊç dopuszczalna nie przekracza 30 kilometrów na godzin´,

5) przeznaczonymi dla si∏ zbrojnych, s∏u˝b obrony cy- wilnej, po˝arniczych i si∏ odpowiedzialnych za utrzymanie porzàdku publicznego lub podlegajà- cymi ich kontroli,

6) wykorzystywanymi do wykonywania robót kanali- zacyjnych, ochrony przeciwpowodziowej, wodo- ciàgowych, gazowniczych i energetycznych, zarzà- dów dróg, us∏ug oczyszczania, telegraficznych, przewozu artyku∏ów pocztowych, transmisji radio- wej, us∏ug telewizyjnych oraz zwiàzanych z wykry- waniem nadajników, odbiorników radiowych lub telewizyjnych,

7) u˝ywanymi w stanach nadzwyczajnych lub prze- znaczonymi do zadaƒ ratownictwa,

8) przeznaczonymi do zadaƒ medycznych,

9) przewo˝àcymi wyposa˝enie cyrków i weso∏ych miasteczek,

10) pomocy technicznej,

11) poddawanymi próbom drogowym w celach ulep- szeƒ technicznych, naprawczych lub utrzymania oraz pojazdami nowymi bàdê przebudowanymi, które jeszcze nie zosta∏y dopuszczone do ruchu, 12) u˝ywanymi do niehandlowych przewozów rzeczy

na potrzeby w∏asne,

13) u˝ywanymi do przewozu mleka odbieranego w go- spodarstwach rolnych lub odwo˝enia do tych go- spodarstw pojemników na mleko bàdê produkty mleczne przeznaczone do karmienia byd∏a.

Art. 6. 1. Maksymalny czas prowadzenia pojazdu wy- nosi 9 godzin na dob´, z mo˝liwoÊcià przed∏u˝enia do 10 godzin, nie wi´cej ni˝ dwukrotnie w ka˝dym tygo- dniu.

2. Ca∏kowity czas prowadzenia pojazdu w ka˝dym okresie dwutygodniowym nie mo˝e przekroczyç 90 go- dzin.

3. W ka˝dej dobie kierowca wykorzystuje co naj- mniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Odpo- czynek mo˝e byç skrócony nie wi´cej ni˝ do 9 godzin i nie cz´Êciej ni˝ trzykrotnie w ciàgu jednego tygodnia.

Równowa˝ny okres odpoczynku kierowca ma obowià- zek wykorzystaç przed up∏ywem nast´pnego tygodnia.

4. Odpoczynek, o którym mowa w ust. 3, mo˝e byç podzielony na dwie lub trzy cz´Êci. Jedna z tych cz´Êci powinna wynosiç co najmniej 8 kolejnych godzin, a do- bowy odpoczynek 12 godzin.

5. W przypadku prowadzenia pojazdu przez dwóch lub wi´cej kierowców, ka˝dy z nich wykorzystuje co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ka˝- dym 30-godzinnym okresie.

6. Dobowy odpoczynek mo˝e byç wykorzystany w pojeêdzie, je˝eli pojazd znajduje si´ na postoju i jest wyposa˝ony w miejsce do spania.

Art. 7. 1. W ka˝dym tygodniu kierowca wykorzystu- je odpoczynek w wymiarze co najmniej 45 kolejnych godzin. Odpoczynek mo˝e byç skrócony nie wi´cej ni˝

do 36 kolejnych godzin, je˝eli zostanie udzielony w miejscowoÊci, gdzie znajduje si´ siedziba pracodaw- cy, lub w miejscu zamieszkania kierowcy, i nie wi´cej ni˝ do 24 kolejnych godzin, je˝eli zostanie udzielony w innym miejscu. Tygodniowy nieprzerwany odpoczy- nek obejmuje dobowy odpoczynek przypadajàcy w dniu, w którym kierowca rozpoczà∏ odpoczynek ty- godniowy.

2. Okres odpoczynku niewykorzystany wskutek skrócenia, o którym mowa w ust. 1, kierowca powinien wykorzystaç nie póêniej ni˝ przed up∏ywem trzeciego tygodnia nast´pujàcego po tygodniu, w którym odpo- czynek zosta∏ skrócony.

3. Tygodniowy odpoczynek kierowca powinien wy- korzystaç nie póêniej ni˝ po szeÊciu dobowych okre- sach prowadzenia pojazdu.

4. Prze∏o˝enie tygodniowego odpoczynku do koƒca szóstego dobowego okresu prowadzenia jest dopusz- czalne w przypadku, gdy ca∏kowity czas prowadzenia pojazdu nie przekracza maksymalnej normy, odpowia- dajàcej szeÊciu dobowym okresom prowadzenia.

Art. 8. Ka˝dy odpoczynek wykorzystany za skróce- nie dobowego lub tygodniowego okresu odpoczynku jest odbierany ∏àcznie z innym odpoczynkiem dobo- wym co najmniej oÊmiogodzinnym i na ˝àdanie zainte- resowanego kierowcy jest udzielany w miejscu parko- wania pojazdu lub w miejscu zamieszkania kierowcy.

Art. 9. 1. Dobowy okres odpoczynku kierowcy wy- konujàcego przewozy osób lub rzeczy, który towarzy- szy pojazdowi transportowanemu promem lub pocià- giem, mo˝e byç przerwany nie wi´cej ni˝ jeden raz, przy równoczesnym spe∏nieniu nast´pujàcych warun- ków:

1) cz´Êç odpoczynku dobowego sp´dzonego na làdzie kierowca wykorzystuje przed lub po cz´Êci odpo- czynku dobowego wykorzystanego na pok∏adzie promu lub w pociàgu,

2) przerwa pomi´dzy dwiema cz´Êciami odpoczynku dobowego powinna byç mo˝liwie najkrótsza i nie mo˝e w ˝adnym przypadku przekraczaç jednej go- dziny przed wejÊciem na pok∏ad lub zejÊciem z po- k∏adu, ∏àcznie z czasem przeznaczonym na formal- noÊci celne,

3) w czasie obu cz´Êci odpoczynku dobowego kierow- ca powinien korzystaç z ∏ó˝ka lub miejsca do spa- nia.

2. Dobowy okres odpoczynku przerwany w sposób okreÊlony w ust. 1 przed∏u˝a si´ o dwie godziny.

Art. 10. 1. Po czteroipó∏godzinnym okresie pro- wadzenia pojazdu kierowca wykorzystuje co najmniej 45-minutowà przerw´, chyba ˝e zaczyna okres odpo- czynku.

2. Przerwa, o której mowa w ust. 1, mo˝e byç zastà- piona przerwami trwajàcymi co najmniej 15 minut ka˝- da, wykorzystanymi w trakcie czteroipó∏godzinnego prowadzenia pojazdu lub natychmiast po tym okresie.

3. W przewozach regularnych mo˝e byç stosowana przerwa trwajàca nie krócej ni˝ 30 minut po okresie prowadzenia pojazdu nieprzekraczajàcym czterech go- dzin, je˝eli przerwa trwajàca powy˝ej 30 minut zak∏óca-

∏aby miejski ruch uliczny, a kierowca nie ma mo˝liwo- Êci wykorzystania pozosta∏ych 15 minut w ciàgu czte- rech i pó∏ godziny prowadzenia pojazdu przed przerwà 30-minutowà.

4. Podczas przerw, o których mowa w ust. 1—3, kie- rowca nie mo˝e wykonywaç ˝adnej innej pracy; przerw tych nie wlicza si´ do dobowego okresu odpoczynku.

5. Czas oczekiwania i czas niepoÊwi´cony prowa- dzeniu pojazdu, sp´dzony w pojeêdzie b´dàcym w ru- chu, na promie lub w pociàgu, nie stanowi „innej pra- cy”, o której mowa w ust. 4, i jest traktowany jako prze- rwa w prowadzeniu.

6. W przypadku stosowania przerwy, o której mowa w art. 20 ust. 8, przerwy wymienione w ust. 1—3 ule- gajà odpowiedniemu skróceniu.

Art. 11. Przerwy, o których mowa w art. 10, uwzgl´d- nia si´ przy ustalaniu dziennego rozk∏adu czasu pracy kierowców.

Art. 12. Do przewozów wykonywanych:

1) pojazdami u˝ywanymi przez w∏adze publiczne do pe∏nienia s∏u˝by publicznej, które nie stanowià

konkurencji dla uprawnionych przewoêników dro- gowych,

2) pojazdami u˝ywanymi przez zak∏ady rolnicze, ogrodnicze, leÊne lub gospodarstwa rybackie do przewozu towarów na odcinku nie d∏u˝szym ni˝

50 km od miejsca bazy pojazdu, w∏àczajàc teren miejscowoÊci, których centrum znajduje si´ w za- si´gu tego promienia,

3) pojazdami u˝ywanymi do przewozu odpadków lub szkieletów zwierz´cych, nieprzeznaczonych do spo˝ycia przez ludzi,

4) pojazdami u˝ywanymi do przewozu ˝ywych zwie- rzàt w gospodarstwach rolnych na miejscowy ry- nek i odwrotnie lub z rynku do miejscowych rzeêni, 5) pojazdami u˝ywanymi w charakterze sklepów na

miejscowym rynku lub w handlu obwoênym lub ja- ko ruchome punkty do wykonywania transakcji bankowych, walutowych, oszcz´dnoÊciowych, do czynnoÊci zwiàzanych z kultem, do wypo˝yczania ksià˝ek, p∏yt lub kaset, do obs∏ugi wydarzeƒ kultu- ralnych lub wystaw — specjalnie przystosowanymi do tych celów,

6) pojazdami przewo˝àcymi materia∏y lub urzàdzenia s∏u˝àce kierowcy do wykonywania jego pracy na odcinku nie d∏u˝szym ni˝ 50 km od miejsca bazy pojazdu, je˝eli prowadzenie pojazdu nie stanowi g∏ównej czynnoÊci kierowcy,

7) pojazdami poruszajàcymi si´ wy∏àcznie na wy- spach o powierzchni nieprzekraczajàcej 2300 km², które nie sà po∏àczone z terytorium paƒstwa mo- stem, brodem ani tunelem dost´pnym dla ruchu pojazdów silnikowych,

8) pojazdami u˝ywanymi do przewozu towarów, na- p´dzanymi gazem o nap´dzie elektrycznym lub wyposa˝onymi w ogranicznik pr´dkoÊci, o ile po- jazdy te, zgodnie z przepisami polskimi, sà uznane za równowa˝ne z pojazdami nap´dzanymi silni- kiem spalinowym lub silnikiem na olej nap´dowy i których dopuszczalna masa ca∏kowita, w∏àczajàc przyczepy lub naczepy, nie przekracza 3,5 tony, 9) ciàgnikami u˝ywanymi wy∏àcznie do prac rolni-

czych i leÊnych

nie majà zastosowania przepisy art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 10.

Art. 13. W przypadku wystàpienia nadzwyczajnych lub niedajàcych si´ przewidzieç okolicznoÊci, wymaga- jàcych dojazdu do odpowiedniego miejsca postoju ze wzgl´du na bezpieczeƒstwo osób, pojazdu lub rzeczy, kierowca mo˝e przed∏u˝yç czas prowadzenia pojazdu ponad norm´ okreÊlonà w art. 6 i skróciç czas odpo- czynku, o którym mowa w art. 7 i 10, pod warunkiem

˝e d∏u˝sze prowadzenie pojazdu nie zagra˝a bezpie- czeƒstwu ruchu drogowego.

Art. 14. Zakres i przyczyny przed∏u˝enia czasu pro- wadzenia pojazdu i skrócenia czasu odpoczynku, o któ- rych mowa w art. 13, kierowca wpisuje do dokumentu rejestrujàcego przebieg jego pracy.

Art. 15. Kierowca, na ˝àdanie osoby uprawnionej do przeprowadzenia kontroli, przedstawia zapisy z przyrzàdu kontrolnego za bie˝àcy tydzieƒ i za ostatni dzieƒ poprzedniego tygodnia, w którym prowadzi∏ po- jazd.

Rozdzia∏ 3 Przepisy szczególne

Art. 16. Przepisy niniejszego rozdzia∏u majà zasto- sowanie do kierowców zatrudnionych w ramach sto- sunku pracy oraz innych kierowców wykonujàcych transport drogowy pojazdami wymienionymi w art. 5 pkt 1—2; przepisy te nie dotyczà kierowców taksówek.

Art. 17. 1. Maksymalny czas prowadzenia pojazdu wynosi 10 godzin na dob´.

2. Po szeÊciu godzinach prowadzenia pojazdu kie- rowca jest obowiàzany wykorzystaç przerw´ trwajàcà co najmniej 30 minut, chyba ˝e zaczyna okres odpo- czynku dobowego.

3. Przerwa, o której mowa w ust. 2, mo˝e byç zastà- piona przerwami trwajàcymi co najmniej 15 minut ka˝- da, wykorzystywanymi w okresie prowadzenia pojaz- du lub niezw∏ocznie po tym okresie.

4. Przepisy art. 10 ust. 4—6, art. 11, 13 i 14 stosuje si´ odpowiednio.

Art. 18. W ka˝dej dobie kierowca wykorzystuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

Rozdzia∏ 4

Normy czasu pracy kierowców pozostajàcych w stosunku pracy

Art. 19. Przepisy niniejszego rozdzia∏u majà zasto- sowanie do kierowców, którzy sà pracownikami w ro- zumieniu przepisów Kodeksu pracy.

Art. 20. 1. Czasem pracy kierowców jest czas od rozpocz´cia do zakoƒczenia pracy i obejmuje wszystkie czynnoÊci zwiàzane z wykonywaniem przewozu, a w szczególnoÊci:

1) prowadzenie pojazdu, 2) za∏adunek i roz∏adunek,

3) kontrol´ i nadzór nad osobami wsiadajàcymi i wy- siadajàcymi,

4) kontrolne sprawdzanie pojazdu i ∏adunku, 5) czynnoÊci spedycyjne,

6) obs∏ug´ codziennà pojazdów i przyczep, 7) niezb´dne czynnoÊci administracyjne,

8) inne prace podejmowane w celu wykonania zada- nia s∏u˝bowego lub zapewnienia bezpieczeƒstwa osób, pojazdu i rzeczy,

9) utrzymanie pojazdu w czystoÊci.

2. Czasu dy˝uru pe∏nionego przez kierowc´ poza normalnymi godzinami pracy w zak∏adzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawc´ nie wlicza si´ do czasu pracy, je˝eli podczas dy˝uru kierow- ca nie wykonywa∏ pracy.

3. Czasem dy˝uru kierowców jest równie˝ czas, po- za normalnymi godzinami pracy, w którym kierowca nie wykonuje czynnoÊci wymienionych w ust. 1, ale jest obowiàzany pozostawaç w pojeêdzie lub w jego pobli˝u, w celu zapewnienia bezpieczeƒstwa osób, po- jazdu i rzeczy. Czas dy˝uru nie mo˝e byç wliczany do przys∏ugujàcego kierowcy dobowego nieprzerwanego odpoczynku. Do czasu dy˝uru zalicza si´ przerwy, o któ- rych mowa w art. 10 i 17.

4. W przypadku gdy pojazd jest prowadzony przez dwóch lub wi´cej kierowców, czas nieprzeznaczony na kierowanie pojazdem jest czasem dy˝uru.

5. Wykorzystywanie dobowego odpoczynku w po- jeêdzie w sposób okreÊlony w art. 6 ust. 6 nie mo˝e byç traktowane jako czas dy˝uru.

6. Za czas dy˝uru przys∏uguje wynagrodzenie w wysokoÊci okreÊlonej w przepisach o wynagradza- niu obowiàzujàcych u danego pracodawcy, nie ni˝sze jednak ni˝ w wysokoÊci po∏owy wynagrodzenia nale˝- nego za czas przestoju.

7. Do czasu pracy nie wlicza si´:

1) czasu dy˝uru,

2) nieusprawiedliwionych postojów w czasie jazdy, 3) dobowego nieprzerwanego odpoczynku.

8. Do czasu pracy kierowców wlicza si´ przerw´

w pracy trwajàcà 15 minut, którà pracodawca jest obo- wiàzany wprowadziç, je˝eli dobowy wymiar czasu pra- cy wynosi co najmniej 6 godzin.

Art. 21. Czas przestoju:

1) wynikajàcego z przepisów w sprawie okresowych ograniczeƒ oraz zakazu ruchu niektórych pojazdów na drogach,

2) na przejÊciach granicznych,

3) spowodowanego awarià pojazdu, blokadà dróg, lo- kalnym zakazem ruchu

zalicza si´ do czasu pracy w wymiarze nieprzekracza- jàcym 8 godzin na dob´, je˝eli wskutek tego przesto- ju kierowca nie wypracowa∏ dobowego wymiaru cza- su pracy okreÊlonego w rozk∏adzie czasu pracy, a w przypadku zadaniowego czasu pracy — 8 godzin.

Art. 22. Czas pracy w pi´ciodniowym tygodniu pra- cy nie mo˝e przekraczaç 8 godzin na dob´ i przeci´tnie 40 godzin na tydzieƒ w przyj´tym okresie rozliczenio- wym, nie d∏u˝szym ni˝ trzy miesiàce, z zastrze˝eniem art. 23 ust. 1, 3 i 4.

Art. 23. 1. Do kierowców zatrudnionych w transpor- cie drogowym mogà byç stosowane rozk∏ady czasu pracy, w których jest dopuszczalne przed∏u˝enie wy- miaru czasu pracy do 10 godzin na dob´, a do pozosta-

∏ych kierowców do 12 godzin na dob´ — w ramach sys- temu równowa˝nego czasu pracy.

2. W systemie równowa˝nego czasu pracy wymiar czasu pracy przed∏u˝ony w poszczególnych dniach zo- staje wyrównany skróconym czasem pracy w innych dniach lub dniami wolnymi od pracy, z tym ˝e w okre- sie rozliczeniowym czas ten nie mo˝e przekraczaç prze- ci´tnie 40 godzin na tydzieƒ.

3. Okres rozliczeniowy nie mo˝e byç d∏u˝szy ni˝

miesiàc. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, po wyra˝eniu na to zgody przez zak∏adowà organizacj´

zwiàzkowà, a je˝eli taka organizacja nie dzia∏a u dane- go pracodawcy — po uprzednim zawiadomieniu w∏a- Êciwego inspektora pracy, okres rozliczeniowy mo˝e byç przed∏u˝ony, nie wi´cej jednak ni˝ do trzech mie- si´cy.

4. Przy pracach uzale˝nionych od pory roku lub wa- runków atmosferycznych okres rozliczeniowy mo˝e byç przed∏u˝ony, w trybie okreÊlonym w ust. 3, nie wi´- cej jednak ni˝ do szeÊciu miesi´cy.

5. W systemie czasu pracy, o którym mowa w ust. 1—4, praca wykonywana:

1) w godzinach przekraczajàcych przed∏u˝ony dobo- wy wymiar czasu pracy, wynikajàcy z obowiàzujà- cego pracownika rozk∏adu czasu pracy,

2) w godzinach przekraczajàcych 8 godzin na dob´, je-

˝eli obowiàzujàcy pracownika rozk∏ad czasu pracy przewiduje w danej dobie prac´ przez 8 godzin lub przez czas krótszy ni˝ 8 godzin,

3) w godzinach przekraczajàcych przeci´tnà tygodnio- wà norm´ czasu pracy w przyj´tym okresie rozli- czeniowym, chyba ˝e przekroczenie tej normy na- stàpi∏o w wyniku pracy w godzinach nadliczbo- wych, o których mowa w pkt 1 i 2,

stanowi prac´ w godzinach nadliczbowych.

Art. 24. 1. Do kierowców zatrudnionych w transpor- cie drogowym mo˝e byç stosowany, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, system przerywanego czasu pracy wed∏ug z góry ustalonego rozk∏adu, prze- widujàcego nie wi´cej ni˝ jednà przerw´ w pracy w cià- gu doby, trwajàcà nie d∏u˝ej ni˝ 5 godzin.

2. Przerwy, o której mowa w ust. 1, nie wlicza si´ do czasu pracy, jednak˝e za czas tej przerwy pracowniko- wi przys∏uguje prawo do wynagrodzenia w wysokoÊci po∏owy wynagrodzenia nale˝nego za czas przestoju;

podczas przerwy kierowca mo˝e swobodnie dyspono- waç swoim czasem.

3. Przy ustalaniu rozk∏adu czasu pracy w systemie przerywanego czasu pracy stosuje si´ przepisy art. 10 i 17 dotyczàce przerw przeznaczonych na odpoczynek.

Je˝eli przerwa przewidziana w ustalonym rozk∏adzie,

o którym mowa w ust. 1, nast´puje nie póêniej ni˝ po up∏ywie czteroipó∏godzinnego okresu prowadzenia pojazdu, nie stosuje si´ przerw przeznaczonych na od- poczynek, o których mowa w art. 10 i 17.

Art. 25. 1. Do kierowców zatrudnionych w transpor- cie drogowym mo˝e byç stosowany, w przypadkach uzasadnionych rodzajem wykonywanych przewozów lub ich szczególnà organizacjà, zadaniowy czas pracy, w którym zadania przewozowe ustala pracodawca w takim wymiarze, aby mog∏y byç wykonane w ra- mach czasu pracy okreÊlonego w art. 22 oraz przy za- chowaniu norm dotyczàcych okresów prowadzenia pojazdu, obowiàzkowych przerw w prowadzeniu i okresów odpoczynku. Rozk∏ad czasu pracy w okresie wykonywania danego zadania przewozowego ustala kierowca.

2. Zadaniowy czas pracy wprowadza si´ na podsta- wie uk∏adu zbiorowego pracy, regulaminu pracy lub umowy o prac´.

Art. 26. 1. Niezale˝nie od stosowanych systemów czasu pracy, dobowy czas prowadzenia pojazdu nie mo˝e przekraczaç maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu okreÊlonego w art. 6 ust. 1.

2. Przy ustalaniu rozk∏adów czasu pracy stosuje si´

przepisy art. 10 i 17 dotyczàce przerw przeznaczonych na odpoczynek, z zastrze˝eniem art. 10 ust. 6 oraz art. 24 ust. 3.

Art. 27. 1. Systemy czasu pracy okreÊlone w art. 23 i 24 mogà byç stosowane równie˝ w przypadku nieza- robkowego przewozu wykonywanego pomocniczo w stosunku do podstawowej dzia∏alnoÊci gospodarczej przedsi´biorcy pojazdami samochodowymi b´dàcymi jego w∏asnoÊcià lub pojazdami, do których ma udoku- mentowane prawo dysponowania.

2. W uzasadnionych przypadkach w ramach rów- nowa˝nych norm czasu pracy, o których mowa w art. 23, dopuszcza si´ stosowanie przerywanego cza- su pracy okreÊlonego w art. 24, z zastrze˝eniem prze- strzegania przepisów o obowiàzkowym dobowym od- poczynku oraz wed∏ug z góry ustalonego harmonogra- mu; harmonogram powinien obejmowaç okres co naj- mniej miesiàca.

Art. 28. 1. Praca wykonywana ponad normy czasu pracy ustalone w art. 22 i 23 stanowi prac´ w godzi- nach nadliczbowych. Praca taka jest dopuszczalna tyl- ko w razie:

1) nieprzewidzianych sytuacji i zdarzeƒ wymagajà- cych od kierowcy podj´cia dzia∏aƒ dla ochrony ˝y- cia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usuni´- cia awarii,

2) szczególnych potrzeb pracodawcy.

2. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych przez kierowc´ w zwiàzku z okolicznoÊciami okreÊlony- mi w ust. 1 pkt 2 nie mo˝e przekroczyç 260 godzin w ro- ku kalendarzowym.

Art. 29. Tygodniowy czas pracy kierowców, ∏àcznie z godzinami nadliczbowymi (∏àczony tygodniowy wy- miar czasu pracy), nie mo˝e przekraczaç przeci´tnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczajàcym trzech miesi´cy.

Art. 30. W zakresie norm okreÊlajàcych: czas pracy, czas prowadzenia pojazdu, obowiàzkowe przerwy przeznaczone na odpoczynek w czasie dnia pracy oraz odpoczynek dobowy uk∏ady zbiorowe pracy mogà przewidywaç wy˝sze normy minimalne oraz ni˝sze normy maksymalne, ni˝ przewiduje to ustawa.

Rozdzia∏ 5 Obowiàzki pracodawcy

Art. 31. 1. Pracodawca jest obowiàzany regularnie kontrolowaç okresy prowadzenia pojazdu, czas trwa- nia innej pracy oraz okresy odpoczynku, na podstawie zapisów przyrzàdu kontrolnego, a w przypadku pojaz- dów niewyposa˝onych w te przyrzàdy — na podstawie karty drogowej.

2. Zapisy z przyrzàdów kontrolnych pracodawca przechowuje przez okres co najmniej dwunastu mie- si´cy po wykorzystaniu i udost´pnia ich kopie na wnio- sek kierowców, których one dotyczà. Zapisy te sà oka- zywane lub wydawane na ˝àdanie ka˝dej osoby uprawnionej do przeprowadzenia kontroli.

Art. 32. 1. Pracodawca prowadzi ewidencj´ czasu pracy kierowców z uwzgl´dnieniem pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, niedziele i Êwi´ta — w rozliczeniu dobowym, tygodniowym i przyj´tym okresie rozliczeniowym.

2. Ewidencj´ czasu pracy, o której mowa w ust. 1, pracodawca ka˝dorazowo udost´pnia kierowcy na je- go wniosek.

Art. 33. Systemy wynagradzania kierowców nie mogà przewidywaç sk∏adników wynagrodzenia, któ- rych wysokoÊç jest uzale˝niona od liczby przejecha- nych kilometrów lub iloÊci przewiezionego ∏adunku, je-

˝eli ich stosowanie wp∏yn´∏oby na pogorszenie bezpie- czeƒstwa jazdy.

Art. 34. 1. W przypadku wykonywania:

1) krajowych przewozów regularnych,

2) mi´dzynarodowych przewozów regularnych, któ- rych koƒcowe punkty tras znajdujà si´ w odleg∏o- Êci do 50 km w linii prostej od granicy pomi´dzy dwoma krajami cz∏onkowskimi Unii Europejskiej i których trasa nie przekracza 100 km,

pojazdami niewyposa˝onymi w przyrzàdy kontrolne

— pracodawca sporzàdza rozk∏ad jazdy oraz plan pra- cy kierowcy.

2. Plan pracy jest imienny i zawiera informacje do- tyczàce miejsca zatrudnienia kierowcy oraz harmono- gram uwzgl´dniajàcy okresy prowadzenia pojazdu, wykonywania innej pracy, okresy odpoczynku i dy˝uru.

Plan pracy podpisuje pracodawca lub osoba przez nie- go upowa˝niona.

3. Harmonogram obejmuje tydzieƒ bie˝àcy oraz ty- dzieƒ bezpoÊrednio poprzedzajàcy i nast´pujàcy.

4. W czasie wykonywania pracy kierowca jest obo- wiàzany posiadaç wyciàg z planu pracy oraz kopi´ roz- k∏adu jazdy.

5. Pracodawca przechowuje plan pracy przez rok po up∏ywie okresu, którego dotyczy∏.

6. Pracodawca ka˝dorazowo udost´pnia kierowcy kopi´ planu pracy na jego wniosek.

Rozdzia∏ 6

Przyrzàd kontrolny i karta drogowa

Art. 35. 1. W pojazdach samochodowych u˝ywa- nych do przewozu osób (pasa˝erów) i rzeczy, z wy∏à- czeniem pojazdów wymienionych w art. 5 oraz z za- strze˝eniem art. 34, nale˝y instalowaç i u˝ytkowaç przyrzàdy kontrolne. Konstrukcj´, instalacj´, dzia∏anie i kontrol´ przyrzàdów kontrolnych okreÊlajà odr´bne przepisy.

2. Przyrzàdy kontrolne s∏u˝à do rejestrowania w szczególnoÊci nast´pujàcych okresów:

1) czasu prowadzenia pojazdu, 2) czasu wykonywania innej pracy,

3) przerw w prowadzeniu przeznaczonych na odpo- czynek i okresów odpoczynku dobowego,

4) czasu dy˝uru.

3. Pracodawcy zapewniajà prawid∏owe funkcjono- wanie przyrzàdu kontrolnego, a kierowcy jego w∏aÊci- we u˝ytkowanie.

4. Kierowca jest obowiàzany u˝ywaç przyrzàdu kontrolnego ka˝dego dnia pracy, poczàwszy od przej´- cia pojazdu.

5. W przypadku gdy w pojeêdzie znajduje si´ dwóch lub wi´cej kierowców, przyrzàd kontrolny rejestruje okresy, o których mowa w ust. 2, ka˝dego z kierowców prowadzàcych pojazd.

Art. 36. 1. Kierowcy, o których mowa w rozdziale 3, prowadzà karty drogowe, s∏u˝àce do rejestrowania przebiegu dnia pracy. Karta drogowa powinna zawie- raç w szczególnoÊci nast´pujàce dane: imi´ i nazwisko kierowcy, numer rejestracyjny pojazdu, dat´ i cel wy- jazdu, liczb´ przejechanych kilometrów, czas prowa- dzenia pojazdu oraz wykonywania innej pracy, okresy przerw w prowadzeniu pojazdu i okresy odpoczynku, podpis pracodawcy.

2. Kierowca na ˝àdanie osoby uprawnionej do przeprowadzania kontroli przedstawia kart´ drogowà do wglàdu.

3. Minister w∏aÊciwy do spraw transportu okreÊli, w drodze rozporzàdzenia, wzór karty drogowej, z uwzgl´dnieniem danych, o których mowa w ust. 1.

Rozdzia∏ 7

Zmiany w przepisach obowiàzujàcych i przepisy koƒcowe

Art. 37. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. — Ko- deks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268 oraz z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075 i Nr 111, poz. 1194) wprowadza si´ nast´pujàce zmiany:

1) w art. 129⁴w § 1 po wyrazach „do 12 godzin na do- b´” przecinek zast´puje si´ kropkà oraz skreÊla si´

wyrazy „a w stosunku do kierowców w transporcie samochodowym i w komunikacji samochodowej

— do 10 godzin na dob´.”;

2) skreÊla si´ art. 129⁶;

3) w art. 129⁷wyrazy „ , 129⁴i 129⁶” zast´puje si´ wy- razami „i art. 129⁴”.

Art. 38. Przepis art. 34 ust. 1 pkt 2 stosuje si´

z dniem uzyskania przez Rzeczpospolità Polskà cz∏on- kostwa w Unii Europejskiej.

Art. 39. Ustawa wchodzi w ˝ycie z dniem 1 stycznia 2003 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. KwaÊniewski