"Drzewica", Gdańsk 1984 : [recenzja]

Zenon Guldon

"Drzewica", Gdańsk 1984 : [recenzja]

Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 15, 482

482 Recenzje i omówienia

Ze w zględ u na brak m ateriałów źród łow ych nie udało się natom iast u ch w y cić rozm iarów strat dem ograficznych sp ow od ow anych zara­ zami z lat 1602, 1 6 2 3 -1 6 2 5 i 1 6 5 2 -1 6 5 3 8. K o n ieczn e jest tu w ykorzystanie ksiąg m etry­ k a ln y ch 9, co wym aga jednak odrębnych ba­ dań.

Autorka pom inęła funkcjonow anie trzech m iast starościńskich, a m ian ow icie S an do­ m ierza, Osieka i P ołańca, i ich zw iązk ów z gospodarką wiejską starostw a. T a niezm iernej wagi sprawa wym aga przede w szystkim w y ­ korzystania sandom ierskich ksiąg m iejsk ich 10. Praca ze w zględ u na w zorow ą i przejrzystą konstrukcję, popraw ną analizę statystyczną i osiągnięte rezultaty badaw cze stanow i istotn y w kład w badania nad gospodarstw em w iej­ skim daw nego w ojew ód ztw a sandom ierskiego. Z en on G u id on

* J. W iśniew ski, K atalog prałatów i kanoników sando­ mierskich od 1186-1926 r. tu d zie ż, sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., R adom 1926, s. 27, 40, 64, 67.

’ Zachowały się m .in. księgi ślubów od 1646 r. i księgi chrztów od 1650 r. dla parafii św. Pawia; zob. R. K osela, Z m etryk parafii i—. Pawia na S ta rym Sandom ierzu, „Z iem ia S andom ierska” , 1 /3 3 , n r 3 i 4. N ato m iast w A rchiw um K apituły K atedralnej w Sandom ierzu zachowały się m .in. księga chrztów z lat 1655-1690 (sygn. 23) i księga ślubów z lat 1647-1718 (sygn. 25) dla sandom ierskiej parafii św. Piotra.

10 Por. Z. Ś w ider, D zieje ksiąg radzieckich i ławniczych miasta Sandom ierz, (w:) N o ta tn ik Sandomierski, S andom ierz 1980, s. 22-28.

D R Z E W IC A , G dańsk 1984, Państw owa Agencja R eklam ow a, ss. 80.

S ygn alizow an y tu popularny zarys dziejów D rzew icy w ydany został z okazji 555. rocznicy nadania tem u ośrodkow i praw m iejskich i 160. rocznicy założenia Fabryki N ak ryć S tołow ych „ G erla ch ” . Przygotow any on został przez ze­ spół w składzie: R om an G orzelak, R yszard B ogatek, A lojzy K lim ek, L ech R yd zew sk i i Jan W ilczyńsk i. N a broszurę składa się krótki rys d ziejów m iasta i zakładu (s. 4 -1 6 ) i bogata część ilustracyjna (s. 17-79).

A utorzy w oparciu o skąpą literaturę przed­ m iotu i kilka źródeł drukow anych i archiw al­ n ych popraw nie przedstaw ili początki i rozwój m iasta w średniow ieczu i czasach n o w o ży t­ nych. W końcu X V I I I w . D rzew ica stanow iła d ość znaczny ośrodek m iejski w d aw n ym p o ­ w iecie opoczyńsk im — w 1775 r. liczyła 102 d y m y , a w 1790 r. — 86 d y m ó w 1. T ru d n o zg o d zić się z A utoram i, kied y piszą: „Jedną z g łów n ych p rzyczyn, dla których D rzew ica jak i w iele in n ych m iast K rólestw a utraciła prawa m iejskie w 1869 roku, była p o m o c, jaką u d zie ­ lały K u źn ice D rzew ickie pow stań com , zaopa­ trując ich w broń. Była to jedna z form represji pop ow stan iow ych szeroko stosow ana przez zaborcę” (s. 7). O becn ie n ie ulega już w ątp liw ości, że głów ną przyczyn ę odebrania praw m iejskich w ielu ośrodkom stan ow ił ich stan gospodarczy i fin a n so w y 2. Om awiana broszura wskazuje, jak niew iele w iem y o prze­ szłości m ałych m iast, naw et tak w ażnych jak D rzew ica, znaczące przecież centrum h u tn i­ ctw a żelaza i przem ysłu m etalow ego. W ypada m ieć nadzieję, że om awiana broszura przy­ czyn i się do spopularyzow ania przeszłości D r zew icy i zapoczątkuje badania naukow e nad tym ośrodkiem .

Z en on G uidon

' Pracow nia Słow nika H istoryczno-G eograficznego Ziem Polskich w Średniow ieczu In sty tu tu H isto rii PA N w K ra­ kowie, kartoteka m ateriałów do słow nika historyczno-geo- graficznego w ojewództwa sandom ierskiego w dobie Sejm u C zteroletniego, hasło: Drzewica.

1 Zob. szerzej S. M arcinkow ski, M iasta Kielecczyzny. Przem iany społeczno-gospodarcze 1815-1869, W ar sza wa- -K raków 1980, s. 45-54.