Nierozwiązany problem legislacyjny

Andrzej Jochelson

Nierozwiązany problem legislacyjny

Palestra 19/2(206), 76-78

N O T A T K I

Nie rozwiqzany problem legislacyjny

i

P o w s z e c h n ie w ia d o m o , ż e w P o ls c e L u d o w e j k a ż d y o b y w a te l ja k o n a je m c a m oże- n a b y ć od S k a r b u P a ń s tw a p r a w o w ła s n o ś c i lo k a lu w r a z z p r a w e m w ła s n o ś c i u ła m ­ k o w e j c z ę ś c i b u d y n k u (m u ru , d a ch u , s tr y c h u , p iw n ic itp .) i p r a w e m u ż y tk o w a in ia w ie c z y s t e g o d z ia łk i w s t o s o w n e j u ła m k o w e j c z ę śc i. P r a w o to p o tw ie r d z ił p rzeip is art. 4 u st. 1 p r a w a lo k a lo w e g o z d n ia 10 k w ie t n ia 1974 r. N ie s t e ty , m o ż n o ś c i t e j s ą p o z b a w ie n i ci, k tó r z y r e fle k tu ją n a n a b y c ie w ła s n o ś c i lo k a lu w d o m u , k tó r y j e s t w u ła m k o w e j c z ę śc i w ła s n o ś c ią S k a r b u P a ń s tw a , a w p o z o s ta łe j u ła m k o w e j c z ę ś c i w ła s n o ś c ią o so b y fiz y c z n e j.

T a k ic h d o m ó w je s t d o ść d u żo, g d y ż w la ta c h 1940— 1952 O b w o d o w e U r z ę d y L i ­ k w id a c y jn e w d o m a ch 2 -lo k a lo w y c h i 3 -lo k a lo w y c h c z ę s to s p r z e d a w a ły p r a w » w ła s n o ś c i d o id e a ln e j 1/2 czy 1/3 c z ę ś c i n ie r u c h o m o ś c i je d n e m u z lo k a t o r ó w t a k ie ­ g o d o m u . Z p r z y c z y n n a jr o z m a its z y c h d ru g i lo k a to r b ą d ź te ż d w a j p o z o s t a li lo k a t o ­ rzy n ie n a b y w a li p r a w a w ła s n o ś c i d o p o z o s ta łe j c z ę ś c i n ie r u c h o m o ś c i i w te n s p o ­ só b is t n ie j e sp o ro n ie r u c h o m o ś c i, k tó r y c h p r a w o w ła s n o ś c i w c z ę ś c i u ła m k o w e j (tj. w 1/2 lu b w 1/3 a lb o w 2/3) n a le ż y d o o so b y fiz y c z n e j, a w p o z o s t a łe j c z ę ś c i do S k a r b u P a ń s tw a . Ż e n ie j e s t to s p r a w a m a r g in e s o w a , m o ż e ś w ia d c z y ć fa k t. iż n a te r e n ie ty lk o m ia s ta W r o c ła w ia je s t ta k ic h d o m ó w k ilk a n a ś c ie , c o p o z w a la p r z y ­ p u sz c z a ć , że na te r e n ie c a łe g o P a ń s t w a j e s t ic h c o n a jm n ie j k ilk a se te k .

i i

P r o b le m p o le g a na ty m , ż e w w y p a d k u g d y o so b a fiz y c z n a je s t w s p ó łw ła ś c ic ie ­ le m n ie r u c h o m o ś c i, to p o to , b y d r u g i lo k a to r z o s t a ł w ła ś c ic ie le m lo k a lu (co w ią ż e s ię z n a b y c ie m p r a w a w ła s n o ś c i do p o ło w y lu b 1/3 c z ę ś c i e le m e n t ó w b u d y n k u i z p r a w e m w ie c z y s t e g o u ż y tk o w a n ia p o ło w y lu b 1/3 c z ę ś c i d z ia łk i), ó w w s p ó łw ła ś c i­ c ie l m u s i w y r a z ić z g o d ę n a z m ia n ę s w e g o p r a w a w ła s n o ś c i d o 1/2 b ą d ź d o 1/3 c z ę ś c i n ie r u c h o m o ś c i n a p r a w o w ła s n o ś c i lo k a lu z w ła s n o ś c ią u ła m k o w e j c z ę ś c i b u d y n k u i z w ie c z y s t y m u ż y tk o w a n ie m u ła m k o w e j c z ę ś c i d z ia łk i. N a te r e n ie b o w ie m jed-nej n ie r u c h o m o ś c i n ie m o g ą b y ć p o łą c z o n e d w ie r ó ż n e fo r m y w ła s n o ś c i, tj. w ła s n o ś ć w tr a d y c y j n y m z n a c z e n iu i w ła s n o ś ć lo k a lu p o łą c z o n a z w ła s n o ś c ią u ła m k o w ą c z ę ś c i b u d y n k u i w ie c z y s t y m u ż y tk o w a n ie m u ła m k o w e j c z ę ś c i d z ia łk i. T a k ie s t a n o ­ w is k o z a jm u ją p a ń s t w o w e b iu r a n o ta r ia ln e i s ą d y (m ię d z y in n y m i S ą d W o je w ó d z k i w e W r o c ła w iu V II W y d z ia ł C y w iln y R e w iz y jn y V I I C r 561/74 w w y r o k u z d n ia 9 k w ie tn ia 1974 r. w s p r a w ie z w n io s k u Z a r z ą d u G o s p o d a r k i T e r e n a m i w e W r o c ­ ła w iu p r z e c iw k o A . i S . B .). T a k ie sa m o s t a n o w is k o z a ję ło ta k ż e M in is t e r s t w o G o s ­ p o d a r k i T e r e n o w e j i O c h r o n y Ś r o d o w is k a w o d p o w ie d z i n a p is m o , o k tó r y m n iż e j m o w a . i i i

P o w y ż s z e w y w o d y n a jle p ie j ilu s tr u je k o n k r e tn y p r z y k ła d .

O b. I z a b e la S . o tr z y m a ła w 1950 r o k u p r z y d z ia ł n a lo k a l n a I p ię t r z e w doemu w e W r o c ła w iu , k tó r y ju ż w ó w c z a s s t a n o w ił w s p ó łw ła s n o ś ć , m ia n o w ic ie S k a r b P a ń ­

JSTr 2 (206) N o ta tk i ₇₇

s t w a b y ł w ła ś c ic ie le m id e a ln e j p o ło w y n ie r u c h o m o ś c i, n a to m ia s t ob. K ., lo k a to r z p a r te r u , b y ł w ła ś c ic ie le m p o z o s ta łe j id e a ln e j p o ło w y n ie r u c h o m o ś c i. Ob. I z a b e la S . u z y s k a ła o r z e c z e n ie P r e z y d iu m D z ie ln ic o w e j R a d y N a r o d o w e j W r o c ła w -S r ó d m ie ś c ie w e W r o c ła w iu n a sp r z e d a ż je j p o ło w y n ie r u c h o m o ś c i w d n iu 17 m a ja 1957 r. W d n iu 4 lip c a 1957 r. n a z a s a d z ie p o w y ż s z e g o o r z e c z e n ia P r e z y d iu m D R N p rzez s w e g o p e ł­ n o m o c n ik a s p r z e d a ło je j p r a w o d o p o ło w y n ie r u c h o m o ś c i — n ie s te ty , u m o w ą p o ­ z b a w io n ą fo r m y n o ta r ia ln e j i n a s k u te k te g o n ie w a ż n e j. W o b ec p o w y ż s z e g o P r e z y ­ d iu m D R N u c h y liło s w o ją d e c y z ję o sp r z e d a ż y w d n iu 3 w r z e ś n ia 1966 r. P o w y ż s z ą •d e c y z ję u c h y la z k o le i w tr y b ie n a d z o r u M in is te r G o s p o d a r k i K o m u n a ln e j, p o le c a ją c r o z p a tr z e n ie p o n o w n ie p o d a n ia ob. I z a b e li S . o s p r z e d a ż je j lo k a lu , w k tó r y m z a ­ m ie s z k u j e . W d n iu 18 lis to p a d a 1971 r. P r e z y d iu m D R N w y d a je n o w ą d e c y z ję , z e ­ z w a la j ą c ą n a s p r z e d a ż lo k a lu n a I p ię tr z e w r a z z p r a w e m w ła s n o ś c i 50°/o e l e ­ m e n t ó w d o m u m ie s z k a ln e g o i w ie c z y s t y m u ż y tk o w a n ie m 50®/o d z ia łk i o b y w a te lc e S . W c e lu w y k o n a n ia te j d e c y z ji Z a rzą d G o s p o d a r k i T e r e n a m i w s z c z ą ł p r o c e s o z n ie ­ s i e n i e w s p ó łw ła s n o ś c i n ie r u c h o m o ś c i, p rzy c z y m p o s t u lo w a ł p o d z ia ł d z ia łk i n a 3 •części: je d n e j, b e z p o ś r e d n io z n a jd u ją c e j s ię p od b u d y n k ie m i d w ó c h p o z o sta ły c h , r ó w n y c h p o w ie r z c h n io w o a o b e jm u ją c y c h r e s z t ę n ie r u c h o m o ś c i. T a k i p o d z ia ł, z d a ­ n ie m Z a r z ą d u G o s p o d a r k i T e r e n o w e j, d a w a łb y m o ż n o ś ć sp r z e d a n ia Ob. S. lo k a lu n a I p ię t r z e w r a z z w ła s n o ś c ią 50fl/o e le m e n t ó w b u d y n k u i u s t a n o w ie n ie n a je d n e j z d w ó c h w y d z ie lo n y c h d z ia łe k w ie c z y s t e g o u ż y tk o w a n ia . P r z e c iw n ic y w p o s tę p o ­ w a n iu , k tó r y m i b y li m a łż o n k o w ie B . (p o n ie w a ż w s p o m n ia n y w y ż e j ob. K . s p r z e d a ł im w 1968 r. s w o j e p r a w o d o id e a ln e j p o ło w y n ie r u c h o m o ś c i, a S k a r b P a ń s tw a n ie w y k o n a ł w ó w c z a s p r a w a p ie r w o k u p u ), w n o s ili o o d d a le n ie w n io s k u , n ie g o d zą c s i ę n a u s z c z u p le n ie s w e g o p r a w a w ła s n o ś c i, i S ą d P o w ia t o w y w n io s e k Z a rzą d u G o s p o d a r k i K o m u n a ln e j odjdalił. R e w iz ję Z a rzą d u G o s p o d a r k i T e r e n a m i od te g o w y r o k u o d d a lił S ą d W o je w ó d z k i w e w s p o m n ia n y m w y ż e j o rzeczen iu .

W ó w c z a s w im ie n iu ob. I z a b e li S . s k ie r o w a łe m p is m o d o M in istr a G o sp o d a rk i T e r e n o w e j i O c h r o n y Ś r o d o w is k a z w n io s k ie m , a b y r o z w ik ła ł p o w y ż s z y p r o b le m p r a w n y b ą d ź p r z e z a u to r y t a ty w n ą in t e r p r e ta c ję art. 4 u st. 1 p r a w a lo k a lo w e g o ~w ty m s e n s ie , ż e m a o n o d p o w ie d n ie z a s t o s o w a n ie r ó w n ie ż d o b u d y n k ó w , k tó r y c h w s p ó łw ła ś c ic ie la m i są S k a r b P a ń s tw a i o so b a fiz y c z n a , b ą d ź te ż p rzez n o w e liz a c j ę p r a w a lo k a lo w e g o i d o d a n ie w art. 4 d o d a tk o w e g o u stę p u 3, n a d a ją c e g o u p r a w n ie ­ n i e do n a b y c ia lo k a lu w b u d y n k u , k tó r y je s t w s p ó łw ła s n o ś c ią S k a r b u P a ń s tw a i o s o b y fiz y c z n e j łą c z n ie z u s t a w o w ą z m ia n ą p r a w a w ła s n o ś c i w ta k ie j n ie r u c h o ­ m o ś c i n a p r a w o do lo k a lu p o łą c z o n e z w ła s n o ś c ią u ła m k o w ą c z ę ś c i e le m e n tó w b u ­ d y n k u i z w ie c z y s t y m u ż y tk o w a n ie m u ła m k o w e j c z ę ś c i d z ia łk i.

W o d p o w ie d z i n a p is m o m o je M in is te r s tw o z a z n a c z y ło , że p o łą c z e n ie ta k r ó ż n y c h f o r m w ła s n o ś c i, ja k p r a w o w ła s n o ś c i d o c z ę ś c i n ie r u c h o m o ś c i i p r a w o w ła s n o ś c i d o lo k a lu p o łą c z o n e z w ie c z y s t y m u ż y tk o w a n ie m c z ę ś c i d z ia łk i, j e s t n ie m o ż liw e . M in is t e r s t w o p r z y z n a ło za r a z e m , ż e n a s t ą p iło p r z e o c z e n ie te g o p r o b le m u p r a w n e g o .

IV

C h o d z iło b y w ię c tu o z m ia n ę u s t a w o w ą w w y p a d k a c h , o k tó r y c h m o w a w y ż e j, p r a w a w ła s n o ś c i d o u ła m k o w e j id e a ln e j c z ę ś c i n ie r u c h o m o ś c i n a p r a w o w ła s n o ś c i d o lo k a lu w r a z z p r a w e m w ła s n o ś c i u ła m k o w e j c z ę ś c i e le m e n tó w b u d y n k u i w i e ­ c z y s t y m u ż y tk o w a n ie m u ła m k o w e j c z ę ś c i d z ia łk i. P o n a d to u s ta w a p o w in n a p r z y z n a ć o s o b o m z a m ie s z k u ją c y m lo k a le w d o m a ch , o k tó r y c h m o w a w y ż e j, p r a w o do n a b y c ia t y c li lo k a li z t y m i s a m y m i p r z y w ile j a m i (u ła m k o w a c z ę ść d z ia łk i w w ie c z y s t e u ż y t ­ k o w a n ie i w ła s n o ś ć u ła m k o w e j c z ę ś c i e le m e n t ó w b u d y n k u ). P o w s t a j e z a g a d n ie n ie

78 N o ta tk i N r 2 (206)

p r a w n e , c z y z a m ia n a p r z y m u s o w a p r a w a w ła s n o ś c i d o id e a ln e j u ła m k o w e j c z ę ś c i n ie r u c h o m o ś c i n a p r a w o w ła s n o ś c i lo k a lu z w ie c z y s t y m u ż y tk o w a n ie m u ła m k o w e j c z ę ś c i d z ia łk i i p r a w e m w ła s n o ś c i u ła m k o w e j c z ę ś c i e le m e n t ó w b u d y n k u n ie je s t u s z c z u p le n ie m d o b rze n a b y ty c h p r a w i c z y n ie g o d z i to w is t n ie j ą c y p o r z ą d e k p r a w ­ n y . W y d a je s ię , że r ó ż n ic e p r a k ty c z n e p o m ię d z y je d n ą fo r m ą w ła s n o ś c i a d r u g ą fo r m ą s ą n ie w ie lk ie i c h y b a z a z n a c z a ją s ię d o p ie r o w n a s t ę p n y c h p o k o le n ia c h . P r a k t y c z n ie b o w ie m r ó ż n ic a s p r o w a d z a s ię d o te g o , ż e w s p ó łw ła ś c ic ie l je s t u ż y tk o w ­ n ik ie m s w e j d z ia łk i b e z o g r a n ic z e n ia c z a s o w e g o , n a to m ia s t u ż y tk o w a n ie w ie c z y s t e t r w a 99 la t. N ie w y d a j e m i s i ę je d n a k , ż e b y t e n w z g lą d n a tr z e c ie c z y c z w a r te p o k o ­ le n ie m ó g ł d z is ia j m ie ć j a k ie k o lw ie k z n a c z e n ie . N a jis to tn ie js z ą r z e c z ą w s p r a w ie w y d a j e s i ę to , ż e t a k a u s t a w a , n a k a z u ją c a p o w y ż s z ą z a m ia n ę p r a w a w ła s n o ś c i d o c z ę ś c i n ie r u c h o m o ś c i n a p r a w o w ła s n o ś c i d o lo k a lu , o d p o w ia d a z a s a d n ic z e j t e n d e n ­ c ji r o z w o jo w e j n a s z e g o P a ń s t w a L u d o w e g o i n a s z e g o s p o łe c z e ń s tw a , p o le g a ją c e j n a ty m , ż e b y w m ia r ę m o ż n o ś c i ja k n a j w ię c e j o b y w a te li m ie s z k a ło w lo k a la c h s t a n o ­ w ią c y c h ic h w ła s n o ś ć . D la te j te n d e n c j i m o ż n a ś m ia ło p o ś w ię c ić t ę n ie w ie lk ą r ó ż n i­ c ę d o ty c z ą c ą te g o , c o b ę d z ie z a 99 la t, m ię d z y o b y d w ie m a fo r m a m i w ła s n o ś c i, to j e s t fo r m ą , k tó r e j z a m ia n y s i ę żą d a , a fo r m ą , n a k tó r ą m a o n a b y ć z a m ie n io n a . W n a s z y m u s t a w o d a w s t w ie ju ż b y ł j e d e n w y p a d e k z a m ia n y z u r z ę d u je d n e j fo r m y w ła s n o ś c i n a d ru g ą . M y ś lę t u o a rt. 41 p u n k t 1 u s t a w y o g o s p o d a r c e te r e ­ n a m i w m ia s ta c h (D z. U . z 1961 r. N r 32, p o z. 159), g d z ie z m o c y u s t a w y d o ty c h c z a ­ s o w e p r a w o w ła s n o ś c i c z a s o w e j z a m ie n io n o n a p r a w o w ła s n o ś c i d o lo k a lu z w ie ­ c z y s t y m u ż y tk o w a n ie m p a r c e li. S k o r o w 1961 r. p r z e c iw k o z a m ia n ie je d n e j fo r m y p r a w a w ła s n o ś c i n a d r u g ą fo r m ę w d r o d z e u s t a w o d a w c z e j n ie p a d ł an i je d e n g ło s p r o te s tu , to d o m n ie m y w a ć m o ż n a , że ta k ż e p r z y o b e c n e j z a m ia n ie n ie b ę d z ie z a ­ s t r z e ż e ń i ż e ci, k tó r y c h ta z a m ia n a d o tk n ie , z r o z u m ie ją , że s t a j e s ię t o w in t e r e s ie s p o łe c z n y m .