Tadeusz Sarnowski
Pytania i odpowiedzi prawne
Palestra 18/1(193), 77-78P Y T A I M I A I O O P O * * I E m Z i #»ftA W H E P Y T A N I E : C z y r o d z i c e n i e l e t n i e g o s y n a o d p o w i a d a j ą c e g o p r z e d s ą d e m w o j e w ó d z k i m z a r o z b ó j ł ą c z n i e z i n n y m i s p r a w c a m i , d o b r z e s y t u o w a n i m a t e r i a l n i e , m o g ą b y ć z o b o w i ą z a n i do w p ł a c e n i a do k a s y z e s p o ł u a d w o k a c k i e g o w y n a g r o d z e n i a za o b r o n ę z u r z ę d u i c h s y n a , w s t o s u n k u do k t ó r e g o s ą d w o j e w ó d z k i n i e s t w i e r d z i ł w z a r z ą d z e n i u o u s t a n o w i e n i u o b r o ń c y z u r z ę d u , ż e j e s t z w o l n i o n y od k o s z t ó w ? O D P O W I E D Ż :
Odpowiedzi na powyższe pytanie należy szukać w przepisach kodek- sij rodzinnego i opiekuńczego. Sprawa jest prosta, gdy dziecko posiada własny majątek, nad którym rodzice sprawują zarząd (art. 101 k.r.o.). Jeżeli natomiast dziecko nie posiada własnego majątku, to zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 6.11.1969 r. III CZP 129/68 „ponie sienie kosztów obrony małoletniego dziecka w procesie karnym wchodzi w zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców”. Z powyższego wynika zatem, że w wypadku opisanym w pytaniu zespół adwokacki może żądać i dochodzić od rodziców nieletniego zapłaty kosztów obrony.
Powyższa uchwała Sądu Najwyższego opublikowana została — wraz z glosą adw. K. Potrzobowskiego — w numerze 7 „Palestry” z 1970 r. (na str. 70).
Adw. Tadeusz Sarnowski
OD REDAKCJI
W kwestii będącej przedmiotem zamieszczonego wyżej pytania prawnego „Ga zeta Sądowa” (nr 23 z dnia 1 grudnia 1973 r.) w rubryce „Sąd Najwyższy wyjaśnia” podała wyciąg z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1973 r. wraz z ko mentarzem, których treść brzmi, jak następuje:
„Kto ponosi koszty obrony z urzędu w sprawie nieletniego? W przedmiocie kosztów postępowania zastosowanie mają, także w sprawach nieletnich, przepisy nowego k.p.k. Pozostał jednak w mocy art. 495 k.p.k. z 1928 r. przewidujący możliwość obciążenia
78 P ytania i odp ow iedz i p ra w n e N r 1 (193)
kosztami postępowania rodziców nieletniego w razie zaniedbania przez nich swych obowiązków wobec nieletniego. Przepis ten sta nowił uzupełnienie przepisów o kosztach sądowych zawartych w kodeksie postępowania karnego z 1928 r. (art. 432—460), w szcze gólności zaś przepisu art. 439, normującego kwestię zasądzania kosz tów postępowania od skazanego na rzecz Skarbu Państwa, a w spra wach z oskarżenia prywatnego — na rzecz oskarżyciela prywatne go. Zawarte w tym przepisie szczególne unormowanie, nie przewi dziane w przepisach o kosztach sądowych, pozwalało obciążyć na warunkach w nim określonych kosztami postępowania nie samego skazanego nieletniego, lecz jego rodziców.
W jakim zakresie przepis ten można traktować jako przepis uzupełniający obowiązujące obecnie przepisy o kosztach sądowych? »Czy np. można rodziców nieletniego skazanego na umieszczenie w zakładzie poprawczym obciążyć opłatami na rzecz zespołu adwo kackiego z tytułu udziału w sprawie obrońcy z urzędu?«
Odpowiedź na to pytanie sądu rewizyjnego znajdujemy w uchwa le Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1973 r. VI KZP 35/73:
»W razie wydania wyroku skazującego nieletniego na umiesz czenie w zakładzie poprawczym sąd może zasądzić od jego rodziców na rzecz zespołu adwokackiego opłaty przewidziane w przepisach o opłatach za czynności zespołów adwokackich z tytułu udziału w sprawie obrońcy z urzędu, jeżeli ustalone zostały zaniedbania przez rodziców ich obowiązków w stosunku do nieletniego.«
Nie ulegało wątpliwością że »(...) art. 495 k.p.k. z 1928 r. z mocy powołanego wyżej art. V przepisów wprowadzających k.p.k. z 1969 r. należy obecnie traktować jako uzupełnienie przepisów o kosztach postępowania karnego zawartych w k.p.k. z 1969 r. (art. 542—558), a w szczególności art. 547—550 § 1 tegoż kodeksu«. Konsekwencją tego — stwierdza uchwała — »(...) musi być uznanie, że odpowied nie zastosowanie art. 550 § 1 k.p.k. z 1969 r. przewidującego zasą dzenie od skazanego, któremu wyznaczono obrońcę z urzędu, ra rzecz zespołu adwokackiego opłat z tytułu udziału w sprawie tego obroń cy, w związku ze szczególnym .uregulowaniem zawartym w art. 495 k.p.k. z 1928 r., może polegać także na obciążeniu tymi kosztami (opłatami) rodziców nieletniego skazanego na umieszczenie w za kładzie poprawczym.« Zaznacza przy tym uchwała, że proponowane rozwiązanie będzie miało zastosowanie »(...) zarówno w wypadku wydania wyroku skazującego nieletniego przez sąd dla nieletnich, jak i w wypadku wydania takiego wyroku przez sąd zwykły na podstawie art. 479 § 2 zdanie drugie in fine k.p.k. z 1928 r.« Racje miał więc sąd I instancji, jeżeli — stwierdziwszy zaniedbania wy chowawcze ze strony rodziców — obciążył w wyroku skazującym nieletniego jego rodziców kosztami postępowania, w tym i koszta mi obrony z urzędu.”
