Karol Potrzobowski
Zwalnianie od kosztów sądowych w
sprawach cywilnych we Francji
Palestra 17/2(182), 108-110
108 Prawo za granicą N r 2 (182)
C órze m grem M ieczysław em Piosikiem , n a k tó ry m to sp o tk a n iu om ów iono
w spółpracę ad w o k a tu ry z o rg an am i w y m ia ru spraw iedliw ości.
A d w . Stefan Cieślak
PH4WO T.A GR/%IHICĄ
Zwalnianie od kosztów sqdowych
w sprawach cywilnych we Francji*
Z agadnienie zw alniania od kosztów sądow ych w sp raw ach cyw ilnych w e F ra n c ji było uregulow ane w u staw ach z dnia 22.1.1851 r. i z dnia 10.VII. 1901 r., znow elizow anych d ek retem z dnia 22.X II.1958 r. P rz ep isy te były poddaw ane ostatnio k ry tyce, gdyż określały w sposób m ało p re c y z y jn y k ry te ria zw olnienia od kosztów, u tru d n ia ły sądowe dochodzenie roszczeń osobom, k tó re nie dysponow ały odpow iednim i środkam i finansow ym i, nie przew idyw ały możliwości przy zn an ia częściowego zw olnienia od kosztów sądow ych oraz w ynagrodzenia za czynności pełnione z u rzędu itd.
P rzepisy te p rzy p rzyzn aw an iu zw olnienia od kosztów op ierały się na k ry te riu m dobroczynności, podobnie jak czyniły to postanow ienia polskiego kodeksu postępow ania cyw ilnego z 1932 r. k tó re operow ały po jęciem „praw a ubogich” i „zupełnego u bó stw a” strony.
W dn iu 13.1.1972 r. uchw alona została ustaw a N r 72-11 o pom ocy sądo w ej (Assistance judiciaire), o pierająca się na koncepcji spraw iedliw ości społecznej. J a k w ynika z uzasadnienia p ro je k tu rządow ego — poczyna jąc od chw ili jej w ejścia w życie (16.IX .1972 r.) osoby, k tó re nie będąc „ubogim i” w rozum ieniu daw ny ch przepisów, nie dysp on ują je d n a k w y starczający m i środkam i finansow ym i do dochodzenia sw ych p raw , będą m iały obecnie rea ln ą możliwość prow adzenia spraw przed sądam i w szyst kich instancji.
W notatce niniejszej przedstaw ione zostaną w ogólnych z ary sach n a j w ażniejsze postanow ienia now ej ustaw y , k tó re pow inny zainteresow ać polskiego czytelnika także ze w zględu n a treść a rt. 1 u k ład u zaw artego pom iędzy rządem Polskiej R zeczypospolitej L udow ej a rządem R epubliki F ran cusk iej z dnia 5.IV.1967 r. (Dz. U. z 1969 r. N r 5, poz. 34). U kład ten przew id uje, że obyw atele polscy m ają na te ry to riu m F ra n c ji sw obodny dostęp do sądów i k o rzy stają ze zw olnienia od kosztów sądow ych na ty ch sam ych w a ru n k a ch co obyw atele francuscy.
W celu zlikw idow ania dotychczasow ej rozbieżności p ra k ty k i p rzy oce nie sta n u m ajątkow ego stro n y now a ustaw a ustala, ze o p rzyzn anie cał kow itego zw olnienia od kosztów może się ubiegać osoba, k tó rej przy ch ody są niższe od kw oty 900 fran k ów m iesięcznie. W razie przy znan ia
całko-* N o ta tk ę o p ra c o w a n o n a p o d s ta w ie ,,B iu le ty n u S e k r e t a r i a t u G e n e r a ln e g o K o m ite tu M ię d z y m in is te r ia ln e g o do S p ra w I n f o r m a c j i ” w P a r y ż u .
Nr 2 (182) Pra wo za granicą 109 w itego zw olnienia strona nie m a obowiązku p okry w ania jakichkolw iek opłat i kosztów, jak rów nież w ynagrodzenia pełnom ocników .
Częściowe zw olnienie od kosztów p rzyznaw ane jest stronom , któ ry ch przychody w ynoszą od 900 do 1500 fran kó w m iesięcznie.
Z asady te są jed n a k bardzo elastyczne, gdyż zw olnienie od kosztów m oże być przyznane także wówczas, gdy przychody stro n y p rzek raczają podane wyżej lim ity (np. w razie tru d n e j sy tu a c ji rodzinnej, szczególnie w ysokich kosztów procesu, rod zaju przedm iotu sporu itp.). P rz y ję to także, że sam fak t posiadania m ają tk u nieruchom ego lub w artościow ych ruch o m ości nie pow inien stanow ić podstaw y do odm ow y zw olnienia od kosz tów, jeżeli sprzedaż lu b obciążenie ty ch dóbr pociągnęłoby za sobą po w ażn y uszczerbek dla wnioskodawcy.
C iężar udow odnienia stan u m ajątkow ego spoczywa na w nioskodaw cy. Je d y n ie osoby korzystające z zasiłków p ob ieran ych z N arodow ego F u n duszu Solidarności (Fonds National de Solidarité) są zwolnione od obo w iązku udow odnienia niedostatecznej wysokości sw ych dochodów.
O przy znan iu zw olnienia od kosztów rozstrzyga nie sąd orzekający, lecz specjalny organ — Biuro pom ocy sądowej (Bureau de 1’assistance
judiciaire). R am y niniejszego opracow ania uniem ożliw iają p rzed staw ie
nie szczegółów organizacji tego B iura oraz try b u w ydaw ania orzeczeń w sp raw ach dotyczących zw olnienia od kosztów. O graniczę się w ięc do stw ierdzenia, że w skład B iura w chodzą przedstaw iciele zawodów p raw niczych (w ty m rów nież adw okaci i byli adwokaci) oraz przedstaw iciele c z y n n ik a adm inistracyjnego.
S tro n a, k tó ra uzyskała całkow ite zw olnienie od kosztów, nie ponosi żad ny ch opłat sądowych, w ydatków zw iązanych z postępow aniem dowodo w ym , kosztów postępow ania zabezpieczającego i egzekucyjnego itp. Kosz ty powyższe w ykładane są przez S k arb P ań stw a. Jeżeli w orzeczeniu końcow ym koszty zostały zasądzone od stro n y przeciw nej, podlegają one ściągnięciu przez organa egzekucyjne na rzecz S k arb u P ań stw a. Jeśli nato m iast stro na korzystająca ze zw olnienia przegrała proces, będzie obo w iązana do zw rotu jedynie ty ch kosztów, k tó re zostały wyłożone przez przeciw nika procesowego. W ydatki dokonane z funduszów S k a rb u P a ń stw a nie podlegają zwrotowi.
Cofnięcie zw olnienia od kosztów sądow ych n a stę p u je wówczas, gdy zw olnienie zostało uzyskane na podstaw ie niezgodnych z p raw dą ośw iad czeń lub dowodów. Cofnięcie n astęp u je także w tedy, gdy strona w toku procesu uzyskuje tego rodzaju przychody, k tó re gdyby istn iały w chw ili ro zp atry w an ia w niosku, spow odow ałyby odm owę przyznania zw olnienia.
S tro n a zwolniona cd kosztów ma praw o do bezpłatnego k o rzystania w prow adzonej przez siebie spraw ie z pomocy pełnom ocników (adw okatów i zastępców praw nych) oraz osób urzędow ych (sekretarzy, pisarzy są dow ych, kom orników , notariu szy itd ). Adw okaci są w yznaczani przez dziekana rad y adw okackiej, osoby zaś urzędow e przez przew odniczącego organizacji zawodowej, do której należą.
A dw okaci do chw ili w ejścia w życie now ej u staw y pełnili obowiązki pełnom ocnika z u rzędu bezpłatnie. Obecnie za czynności w ykonyw ane w im ieniu stro n y korzy stającej z całkow itego zw olnienia o trzy m u ją w y nag rodzenie z funduszów S k arb u P aństw a. Jeżeli stron a korzysta jedynie z częściowego zw olnienia, w płaca ona adw okatow i odpow iednią część w y
110 K o m u n i k a t y N r 2 (182)
nagrodzenia, reszta zaś jest pok ry w an a rów nież z funduszów p aństw o wych.
A dw okat, k tó ry udzielał pom ocy klientow i z w yboru, je s t obow iąza ny do k ontynuow ania tej pomocy w razie późniejszego uzyskania przez k lienta zw olnienia od kosztów sądowych. Z obow iązku tego może być zw olniony tylk o w w ypadk ach w yjątk o w y ch na w a ru n k a ch określonych przez dziekana rad y adw okackiej.
Karol P otrzobow ski
H O M L O M I K Ą T Y
1.
Słownik Biograficzny Adwokatów Polskich
Na podstaw ie uch w ały P rezy d iu m N aczelnej R ady A dw okackiej z dnia .11.XI. 1971 r. pow ołana została do życia R ed akcja S ł o w n i k a B i o g r a f i c z n e g o A d w o k a t ó w P o l s k i c h . Z adaniem jej jest zgrom adzenie m ateriałó w biograficznych o zm arły ch adw okatach pol skich, k tó rzy sw ą w iedzą i pracą w isto tn y sposób przy czynili się do re alizacji zadań a d w o k atu ry p rzy najszerszym rozum ieniu ty ch zadań. Ma te ria ły zebrane w S łow niku m ają w ykazać rów nież zasięg udziału adw o katów w życiu narodow ym , społecznym , naukow ym i k u ltu ra ln y m w P ol sce, ja k rów nież za granicą (np. w ram ach em igracji po pow staniach).
Z ebrane do tej chw ili m ate ria ły pozw alają na zorientow anie się w biogram ach ok. 400 adw okatów , k tó ry ch działalność m ożna określić jako w ybitną.
Z adaniem R edakcji jest zebranie w ciągu najbliższych 2 la t danych, które um ożliw ią opublikow anie Słow nika. W ykonanie tego zadania bę dzie m ożliw e ty lk o w tedy, gdy ci Koledzy, k tó rzy posiadają cenne w ia domości lub źródła, dotyczące biografii owych adw okatów , zechcą te in form acje bądź źródła przekazać lub w ypożyczyć R edakcji. Z t a k ą w ł a ś n i e p r o ś b ą z w r a c a m y s i ę d o o g ó ł u K o l e g ó w .
Dla zorientow ania się w spraw ie zakresu in te resu jąc y c h nas m a te ria łów podajem y niżej typo w y w zór an k ie ty biograficznej.
W szelkie m a te ria ły i korespondencję prosim y kierow ać do R edakcji Słow nika B iograficznego A dw okatów Polskich, Szczecin, ul. N a ru to w i cza 3 (Rada A dw okacka).
Ankiefa biograficzna
1. Imię, nazw isko, m iejsce i d ata urodzenia, d a ta śm ierci, ew entu aln ie rów nież ciekawsze szczegóły pow iązań rodzinnych, pochodzenie spo łeczne.
2. M iejsce odbyw ania studiów praw niczych i innych, uzyskane ty tu ły naukow e, w ykaz publikacyj.
