ZASTOSOWANIE NAWOZÓW OSMOCOTE I VITROFOSMAK W UPRAWIE AKSAMITKI ROZPIERZCHŁEJ

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 109-114

© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738

AGNIESZKA LIS-KRZYŚCIN

ZASTOSOWANIE NAWOZÓW OSMOCOTE I VITROFOSMAK W UPRAWIE AKSAMITKI ROZPIERZCHŁEJ

Z Katedry Uprawy Roli i Nawożenia Roślin Ogrodniczych Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

ABSTRACT. The Tagetes patula marigold was cultivated in balcony-boxes filled with a peat sub- strate. During cultivation two fertilizers, Osmocote Plus and VitroFosMaK at four different doses, were used. The effect of fertilization on the flowering dynamics, as well as the total number of inflorescences and the nutritional status of the plants were evaluated.

Key words: Osmocote, VitroFosMaK, fertilization, nutritional status, Tagetes patula

Wstęp

Zainteresowanie roślinami rabatowymi w Polsce rośnie niezwykle dynamicznie. Na coraz większej powierzchni zakłada się kwietniki obsadzane roślinami jednorocznymi, a ich duży wybór pozwala na tworzenie bogatych kompozycji. Jednym z najważniej- szych czynników produkcji roślin jest nawożenie. Produkcja roślin rabatowych wymaga silnego, a jednocześnie odpowiednio zbilansowanego nawożenia.

Aksamitka jest jedną z bardziej popularnych roślin rabatowych. Dobrze rośnie w pod- łożu lekkim, przepuszczalnym. Miejsce uprawy powinno być dobrze nasłonecznione i wietrzone, a podłoże lekko wilgotne. Uważa się, że nawożenie co 10-14 dni roztwo- rem nawozu wieloskładnikowego o zmniejszonej zawartości azotu pozwoli uzyskać obfite kwitnienie (Rak 2003). Dzięki wprowadzaniu nawozów wieloskładnikowych o wydłużonym działaniu można zminimalizować zabiegi uprawowe, co jest niezaprze- czalną korzyścią w uprawie amatorskiej. Nawozy te, sukcesywnie uwalniając składniki pokarmowe, umożliwiają stałe optymalne zaopatrzenie roślin.

Celem badań było określenie wpływu nawozu Osmocote Plus i VitroFosMaK zasto- sowanego w różnych dawkach na kwitnienie i stan odżywienia aksamitki rozpierzchłej.

Materiał i metody

W pierwszej dekadzie maja rozsadę aksamitki rozpierzchłej Tagetes patula nana

‘Aton Yellow’ posadzono do skrzynek balkonowych o pojemności 11 dm³. Podłożem był torf wysoki (zawierający 45 mg N, 45 mg P, 50 mg K, 410 mg Ca i 28 mg Mg w 1 dm³) zwapnowany za pomocą węglanu wapnia do pH 6,0 na podstawie krzywej neutralizacji. W badaniach zastosowano: Osmocote Plus 5-6 M (N : P : K : MgO = 15 : 10 : 12 : 2 + mikroelementy) oraz VitroFosMaK (P2O5 : K2O : CaO : MgO = 12 : 10 : 14 : 22 + mikroelementy) w różnych dawkach. Wyznaczono następujące obiekty do- świadczenia:

1) kontrola – nawożenie Osmocotem Plus w dawce 3,3 g·dm^-3 podłoża (OP), 2) nawożenie VitroFosMaKiem w dawce 2,6 g·dm^-3 podłoża (V1),

3) nawożenie VitroFosMaKiem w dawce 3 g·dm^-3 podłoża (V2), 4) nawożenie VitroFosMaKiem w dawce 3,8 g·dm^-3 podłoża (V3), 5) nawożenie VitroFosMaKiem w dawce 6 g·dm^-3 podłoża (V4).

Dawkę nawozu Osmocote Plus zastosowano na podstawie zaleceń producenta, tj.

3-3,5 g·dm^-3 podłoża (Nowoczesne nawożenie...). VitroFosMaK jest nowym nawozem nieorganicznym zeszklonym, o wydłużonym czasie uwalniania składników mineral- nych. Dawki 2,6 i 3,8 g VitroFosMaKu w 1 dm³ podłoża wyznaczono, odpowiednio, na podstawie dawek fosforu i potasu wprowadzonych do podłoża w nawozie Osmocote.

Wielkość pozostałych dawek nawozu ustalono, opierając się na badaniach przeprowa- dzonych z innymi roślinami ozdobnymi (Lis-Krzyścin i Wacławska 2005). W obiek- tach, w których zastosowano VitroFosMaK, azot utrzymywano na poziomie 150 mg N·dm^-3 podłoża, wprowadzając go w saletrze amonowej (na podstawie analiz podłoża wykonywanych co trzy tygodnie).

W trakcie doświadczenia liczono rozwinięte kwiatostany przypadające na jedną ro- ślinę. W liściach pobranych w końcu uprawy oznaczono azot ogólny po spaleniu z kwa- sem siarkowym, natomiast zawartość pozostałych składników po spopieleniu (Sady i in. 1994). Wyniki z dwóch lat badań opracowano statystycznie na poziomie istotności α = 0,05.

Wyniki i dyskusja

Aksamitki ze wszystkich obiektów charakteryzowały się zbliżonym przebiegiem kwitnienia (ryc. 1). W pierwszych dziewięciu tygodniach kwitnienia obserwowano szybki wzrost liczby kwiatostanów na roślinie. Około trzynastego tygodnia wystąpił przejściowy spadek ich liczby, a następnie ponowny wzrost. Szczyt kwitnienia (naj- większa liczba kwiatostanów na roślinie) odnotowano pomiędzy połową lipca a począt- kiem sierpnia, w zależności od obiektu doświadczenia. Podczas pierwszego pomiaru nie stwierdzono istotnych różnic w liczbie kwiatostanów w poszczególnych obiektach.

Od trzeciego tygodnia kwitnienia obserwowano zdecydowanie słabsze kwitnienie ak- samitek nawożonych Osmocotem i 3 g VitroFosMaKu na 1 dm³ podłoża. W tym samym czasie największą liczbę kwiatostanów stwierdzono u roślin nawożonych naj- większą dawką VitroFosMaKu. Od siódmego do jedenastego tygodnia kwitnienia w dal- szym ciągu najobficiej kwitły aksamitki nawiezione 6 g VitroFosMaKu na 1 dm³ podłoża.

OP – 3,3 g Osmocote Plus·dm^-3 V1 – 2,6 g VitroFosMaK·dm^-3 V2 – 3 g VitroFosMaK·dm^-3 V3 – 3,8 g VitroFosMaK·dm^-3 V4 – 6 g VitroFosMaK·dm^-3

Ryc. 1. Wpływ nawożenia na dynamikę kwitnienia aksamitki Fig. 1. The effect of fertilization on the dynamics of marigold flowering

Nie stwierdzono natomiast statystycznie istotnych różnic w liczbie kwiatostanów w pozo- stałych obiektach. W siódmym, ósmym i dziewiątym terminie pomiaru największą liczbę kwiatostanów wytworzyły aksamitki z obiektu nawożonego VitroFosMaKiem w dawce obliczonej na podstawie zapotrzebowania na fosfor, a najmniejszą, odpowied- nio, w obiekcie z dawką VitroFosMaKu 3 g·dm^-3, nawożone Osmocotem oraz dawką 3 i 2,6 g VitroFosMaKu·dm^-3 podłoża. W końcu uprawy najobficiej kwitły aksamitki nawożone Osmocotem oraz VitroFosMaKiem w dawce 3 i 3,8 g·dm^-3.

W trakcie uprawy najwięcej kwiatostanów wykształciły rośliny z obiektów nawożonych Osmocotem i VitroFosMaKiem w dawce 6 g·dm^-3 podłoża (ryc. 2). Najmniejszą całkowitą liczbę kwiatostanów odnotowano po nawożeniu najmniejszą dawką VitroFosMaKu.

Analizując stan odżywienia aksamitek po zakończeniu uprawy, stwierdzono naj- większą zawartość azotu ogólnego w liściach roślin nawożonych Osmocotem (tab. 1).

Zawartość azotu zależała od dawki VitroFosMaKu; im więcej wprowadzono nawozu, tym mniej oznaczono azotu. Optymalna zawartość azotu w liściach aksamitki rozpierz- chłej wynosi 3,98% s.m. (Joiner i in. 1980). Zawartości powyżej tej wartości uzyskano jedynie po nawożeniu Osmocotem i VitroFosMaKiem w dawce 2,6 g·dm^-3 podłoża.

Odpowiednie zaopatrzenie roślin w potas sprzyja pobieraniu azotu (Marschner 1995).

Taką zależność można zaobserwować, stosując nawożenie Osmocotem. Natomiast w obiektach z VitroFosMaKiem, po ocenie wyników analiz podłoża, zastosowane na- wożenie azotem wydaje się zbyt małe i nie pokrywające zapotrzebowania roślin, wzra- stającego wraz z dawką testowanego nawozu. Zawartość fosforu ogólnego w liściach aksamitki w obiektach doświadczenia była zbliżona, jednak obserwowano tendencje do

0,112

0,571 0,512 0,435 0,544 0,426 0,526 0,245 0

1 2 3 4 5 6

I III V VII IX XI XIII XVI XVIII

Tydzień kwitnienia – Weeks of flowering Liczba kwiatostanów (szt.·rośl.-1) Number of inflorescences (pcs·plant-1)

OP V1 V2 V3 V4 NIR

OP – 3,3 g Osmocote Plus·dm^-3 V1 – 2,6 g VitroFosMaK·dm^-3 V2 – 3 g VitroFosMaK·dm^-3 V3 – 3,8 g VitroFosMaK·dm^-3 V4 – 6 g VitroFosMaK·dm^-3

Ryc. 2. Wpływ nawożenia na całkowitą liczbę kwiatostanów aksamitki Fig. 2. The effect of fertilization on total number of marigold inflorescences

Tabela 1 Całkowita zawartość składników mineralnych w liściach aksamitki (% s.m.)

Total content of mineral compounds in marigold leaves (% d.w.) Obiekt

Object N P K Ca Mg

OP 4,85 d 0,43 a 1,70 b 3,64 c 0,49 a

V1 4,16 c 0,53 ab 1,16 a 3,68 c 0,74 b

V2 3,74 b 0,56 b 1,44 ab 3,68 c 0,87 b

V3 3,76 b 0,58 b 1,64 b 3,38 b 0,94 b

V4 3,58 a 0,59 b 1,79 b 2,88 a 0,96 b

NIR – LSD 0,120 0,131 0,335 0,186 0,215

Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie na poziomie α = 0,05.

Means indicated by the same letter do not differ significantly at α = 0.05.

OP – 3,3 g Osmocote Plus·dm^-3, V1 – 2,6 g VitroFosMaK·dm^-3, V2 – 3 g VitroFosMaK·dm^-3, V3 – 3,8 g VitroFosMaK·dm^-3, V4 – 6 g VitroFosMaK·dm^-3.

wzrostu zawartości po wprowadzeniu większych dawek VitroFosMaKu. Najmniejszą koncentrację fosforu odnotowano, stosując nawożenie Osmocotem. Stwierdzono zwięk- szanie się zawartości potasu wraz ze wzrostem dawki nawozu zeszklonego. Ilość potasu

1,599

0 5 10 15 20 25

OP V1 V2 V3 V4 NIR

Obiekty – Objects Liczba kwiatostanów (szt.·rośl.-1) Number of inflorescences (pcs·plant-1 )

w obiektach nawożonych Osmocotem i VitroFosMaKiem w dawce 3,8 i 6 g·dm^-3 pod- łoża kształtowała się na wyrównanym poziomie. Optymalna zawartość fosforu i potasu w liściach aksamitki rozpierzchłej wynosi odpowiednio 0,6 i 3,68% s.m. (Joiner i in.

1980). Nawożenie roślin Osmocotem i 2,6 g VitroFosMaKu·dm^-3 podłoża okazało się niewystarczające do uzyskania optymalnej zawartości fosforu w liściach. Zawartość potasu w liściach we wszystkich obiektach była znacznie mniejsza od wartości opty- malnej. Całkowita zawartość wapnia w liściach, w przeciwieństwie do zawartości ma- gnezu, zmniejszała się wraz ze wzrostem dawki VitroFosMaKu. W obiekcie nawożo- nym Osmocotem oraz VitroFosMaKiem w dawce 2,6 i 3 g·dm^-3 podłoża obserwowano zbliżone ilości wapnia. Najwięcej magnezu stwierdzono po nawożeniu największą daw- ką VitroFosMaKu (6 g·dm^-3), najmniej zaś po zastosowaniu Osmocotu. Podczas pobie- rania składników pokarmowych przez rośliny obserwuje się bardzo wyraźny antago- nizm pomiędzy potasem, wapniem i magnezem. Tylko przy optymalnym i właściwym dla danego gatunku stosunku Ca:K, Ca:Mg oraz K:Mg pobieranie tych składników zachodzi prawidłowo (Lityński i Jurkowska 1982). Wydaje się, że wskutek dużej zasobności podłoża w magnez i potas (dane nie zamieszczone) nastąpiło ograniczenie pobierania wapnia przez aksamitki. Możliwe jest też tworzenie się nierozpuszczalnych fosforanów wapniowych. Na ogół przyjmuje się, że stosunek K do Mg w podłożu po- winien wynosić 1:1. Jeżeli będzie w nim więcej potasu, to mogą wystąpić trudności w pobieraniu magnezu. Po nawożeniu VitroFosMaKiem stosunek K:Mg wynosił około 1:4 (dane nie zamieszczone). Ten szeroki stosunek mógł być przyczyną mniejszej niż optymalna zawartości potasu w liściach. Natomiast nawożąc aksamitkę Osmocotem, uzyskano proporcję z przewagą potasu (1,6:1), co znalazło swoje odzwierciedlenie w małej zawartości magnezu w liściach.

Wniosek

Analiza uzyskanych wyników wskazuje, że dla uzyskania aksamitki rozpierzchłej o dużych walorach dekoracyjnych należy stosować VitroFosMaK w dawce 6 g·dm^-3 podłoża.

Literatura

Joiner J.N., Poole R.T., Conover C.A. (1980): Nutrition and fertilization of ornamental green- house crops. Hortic. Rev. 5: 319-320, 355-357.

Lis-Krzyścin A., Wacławska I. (2005): Fertilisation of Pelargonium × hortorum with slow release fertilisers. I. Effect on the content of components in the substrate and in plants. Chem.

Agric. 6: 242-247.

Lityński T., Jurkowska H. (1982): Żyzność gleby i odżywianie się roślin. PWN, Warszawa.

Marschner H. (1995): Mineral nutrition of higher plants. Academic Press, Cambridge.

Nowoczesne nawożenie w uprawie roślin rabatowych i balkonowych. Firma Scotts, Warszawa.

Rak J. (2003): Balkonowe rośliny ozdobne. Multico, Warszawa.

Sady W., Domagała I., Kowalska I., Lis-Krzyścin A., Ostrowska J. (1994): Przewodnik do ćwiczeń z uprawy roli i nawożenia roślin ogrodniczych. Wyd. AR, Kraków.

THE USE OF OSMOCOTE AND VITROFOSMAK IN TAGETES PATULA CULTIVATION

S u m m a r y

The aim of the study was to estimate the effect of Osmocote Plus and VitroFosMaK, applied at the doses of 2.6, 3, 3.8 and 6 g·dm^-3, on the flowering and nutritional status of Tagetes patula.

The plants were grown in a peat substrate, in 11 dm³ boxes. During cultivation the fully developed inflorescences were counted for each plant. All the objects showed similar flowering dynamics.

The greatest number of inflorescences was noticed in marigolds fertilized with Osmocote and 6 g VitroFosMaK·dm^-3 of the substrate. To evaluate the nutritional status of the plants, the leaves’

analysis was conducted at the end of cultivation, showing the greatest amount of mineral nitrogen and the lowest content of phosphorus and magnesium in the leaves of marigolds grown in the substrate fertilized with Osmocote.