SleiatotH erU f’ nr 2 marzec-kwiecień 1999 r. TOM 3
M arek Woliński*
Pożar składu opon to także za
grożenie ekologiczne**
Większość materiałów stosowanych do produkcji opon oraz same opony są m ateriałam i palnym i. Ze w zględu na wysoką wartość opałową (porównywalną z ropą naftową i produktami ropopochodnymi) są trudne do ugaszenia, a podczas pożaru wytwarzają wysokie temperatury i powodują silne zadymienie. Pożar taki jest źródłem tlenku i dwutlenku węgla, tlenków azotu, dwutlenku siarki, nie spalonych węglowodorów oraz sadzy i popiołu emitowanych do atmosfery oraz substancji oleistych (powstałych w wyniku pirolizy gumy), które przedostają się do gleby i cieków wodnych razem z wodą
i pianą używaną do gaszenia.
Mimo przestrzegania obowiązujących przepisów przeciwpożarowych nie da się uniknąć zagrożenia pożarem - szczególnie wskutek podpalenia.
W referacie omówiono charakterystyczne przypadki pożarów w składach zużytego ogumienia oraz surowców do produkcji opon, a także ich skutki.
Słowa kluczowe: opony, pożar, zagrożenie środowiska
Tire store fire is also an ecological hazard
Raw materials fo r tire production as well as tires are flammable. Because o f high calorific value (which is comparable to calorific value o f petroleum) they are difficult to extinguish, and in fire create very high temperatures and heavy smokiness.
Such a fire is a source o f carbon mono- and dioxide, sulphur oxides, unburned hydrocarbons, soot and ashes emitted to the atmosphere as well as oily substances (from the rubber pyrolysis) penetrating soil and water-courses together with fire foam and water.
In spite o f compliance with existing fire-fighting regulations it is rather impossible to avoid fire hazard - especially as result o f arson.
Paper discusses characteristic cases o f fires in scrap tire dumps and in storage o f raw materials fo r tire production as well as its consequences.
Key words: tyres storage, fire, ecological hazard
Już w 1891 r. bracia A. i E. M ichelin skonstruowali rozbieralną oponę z dętką, a w 1895 r. zastosowali j ą w samochodzie***.
Od tamtego czasu radykalnie zmieniły się w y
magania stawiane oponom (jeśli chodzi o prędkości toczenia i przenoszone obciążenia). Powstały techno
logie produkcji um ożliwiające sprostanie tym wyma-
* Szkoła Główna Służby Pożarniczej Warszawa
** Referat wygłoszony na Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej, 13-15.10.1998, Warszawa
*** Wydarzenie to poprzedziły liczne, coraz doskonalsze rozwiązania konstrukcyjne opon do wozów i rowerów, wśród których można wymienić oponę Thom
sona (1845) w postaci elastycznej obręczy z gumy nakładanej na drewniane koła, oponę pełną Sparrowa (1870), oponę pneumatyczną Dunlopa (1888). Red.
Wstęp
W ynalezienie przez C.N. Goodyeara w 1839 r.
m etody w ulkanizacji kauczuku przez ogrzewanie z siarką, a tym samym uzyskanie po raz pierwszy gumy, spowodowało szybki rozwój przem ysłu gumowego.
TOM 3 marzec - kwiecień 1998 r. S fa A tM teru f nr 2
ganiom: wytwarza się opony do dziecięcych row er
ków i dla prom u kosmicznego, do m ałych sam ocho
dów osobowych i olbrzym ich ciężarów ek przew ożą
cych urobek w kopalniach odkrywkowych. Producen
ci zadbali też o aspekty ekologiczne produkcji i użyt
kowania opon. M im o tych w szystkich udoskonaleń podstawowe surowce do produkcji gumy pozostały w zasadzie bez zmian: kauczuk (obecnie ze znaczącąprze- wagą kauczuku syntetycznego), siarka, sadza [1].
Zagrożenia pożarowe
W iększość surowców używanych do produkcji gumy, a także sama guma i wytworzone z niej opony są materiałami palnymi (Rys. 1 ilustruje typowe ce
chy pożaru opon: żółtopomarańczowy płom ień w kłę
bach gęstego, ciemnego dymu) i chociaż w rozum ie
niu Rozporządzenia M inistra Spraw W ewnętrznych w sprawie ochrony przeciw pożarow ej [2] nie m ożna uznać ich za niebezpieczne pożarowo (ich tem peratu
ra samozapalenia przekracza 200 °C), to jednak kau
czuk i guma m ają ciepła spalania porównywalne z pro
duktami ropopochodnymi (40-45 MJ/kg) i w przypad
ku obliczania obciążenia ogniowego dla stref pożaro
wych należy uwzględniać 100% masy składowanych materiałów [3].
Kauczuk (podobnie guma i wyprodukowane z niej opony) zapala się trudno: źródłem zapłonu może być
otwarty płomień działający przez kilka m inut lub sil
ne źródło promieniowania cieplnego. Zapalony - daje kopcący płomień i ze względu na wysoką wartość opa- ło w ą je st trudny do ugaszenia.
Sadza może się stosunkowo łatwo zapalić od iskry (np. wyładowania elektryczności statycznej po
wstającej przy przesypywaniu) i spala się bezpłomie- niowo, żarząc się na powierzchni i w głębi warstwy.
Nawet przy niewielkim podm uchu powietrza ognisko pożaru sadzy szybko się rozprzestrzenia i jest trudne do ugaszenia: trudno zwilżalna żarząca się warstwa może pływać po wodzie.
Podobnie siarka używana w produkcji gumy w postaci zmielonej jest podatna na zapłon (a następnie pożar lub wybuch) od iskry wyładowania elektrycz
ności statycznej powstającej przy przesypywaniu.
W zględy ochrony przeciwpożarowej przy skła
dowaniu wyrobów gumowych wymagają, aby m aga
zyn dzielić na strefy pożarowe za pom ocą ścian lub zasłon wodnych, wyposażyć go w wentylację, insta
lację automatycznej sygnalizacji pożarowej oraz urzą
dzenia zraszaczowe wodne, zaś przechowywane w y
roby ustawiać w stosy o długości do 25 m i szerokości do 10 m (zachowując odległość między stosami po
wyżej 1,1 m, a od grzejników - powyżej 0,5 m) [4].
W przypadku pożaru, do gaszenia m ateriałów produkcyjnych, jak i mieszanek gumowych lub opon, używa się wody, piany gaśniczej oraz proszków ga
śniczych.
Ilustracją zagrożenia pożarowego powodowane
go przez surowce do produkcji opon oraz przez same opony m ogą być poniższe opisy pożarów i akcji ga
śniczych w zakładach produkcyjnych oraz w składach surowców i opon (zasygnalizowano tu także oddzia
ływanie pożaru na środowisko; ekologiczne skutki pożarów opon będą omawiane dalej):
♦ Pożar składów kauczuku syntetycznego w Kę- dzierzynie-Koźlu, grudzień 1996 r. [5]:
♦ walka z pożarem trwała 22 godziny,
♦ w akcji wykorzystywano specjalny pojazd gą
sienicow y w yposażony w dźwig, w yciągarkę i potężny lemiesz,
♦ zniszczona została hala m agazynow a o p o wierzchni 3200 m2,
♦ zniszczeniu uległo 757 t kauczuku, z czego cał
kowicie spaliło się ok. 500 t,
♦ chmura gęstego dymu z popiołem sięgnęła wyso
kości ok. 100 m.
Rys. 1. Płonąca sterta opon
S laafotK & U f nr 2 marzec-kwiecień 1999 r. TOM 3
♦ Pożar Moskiewskiej Fa
bryki Opon, m arzec 1996 r. [6,7]:
♦ walka z pożarem trwała 18 godzin, dogaszanie - ponad 3 doby, niektó
re fragmenty pogorze
liska dymiły jeszcze po 2 tygodniach,
♦ w akcji w ykorzystyw a
no śm igłow iec i po
ciąg gaśnięzy,
♦ sp ło n ą ł s z e śc io k o n - dygnacyjny budynek m agazynow y,
♦ spaliło się 3 2 1 mazutu, 705 t kauczuku, 40 t
węgla technicznego, 10 t siarki,
♦ wg relacji świadków: „wydawało się, że dzień nie wstał, gdyż światło słoneczne nie mogło się przebić przez chmurę czarnego dymu
♦ Pożar składu opon w Nettetal-Kaldenkirchen (RFN, w pobliżu granicy z Holandią), maj 1995 r. [8]:
♦ walka z pożarem trwała 12 godzin,
♦ strażaków niem ieckich wspom agały w akcji je d nostki straży pożarnej z Holandii,
♦ pożar objął otwarte składowisko zawierające po
n a d t o tysięcy starych opon do samochodów osobowych i ciężarowych,
♦ akcja gaśnicza była monitorowana z pomocą ru
chomego laboratorium ochrony środowiska.
♦ Pożar składu opon w okolicy Sinclairville (USA, stan Nowy Jork), kwiecień 1995 r. [9] (rys. 2):
♦ walka z pożarem trw ała tydzień,
♦ pożar objął otw arte składow isko zaw ierające 5 do 6 m ilionów starych opon samochodowych,
♦ chmura ciemnego, gęstego dymu z popiołem się
gnęła wysokości ok. 400 m,
♦ płonący obszar otoczono wałem ziemnym i wy
kopano specjalny zbiornik na odpływającą po gaszeniu wodę, aby nie dopuścić do zanieczysz
czenia wód gruntowych, pobierano na bieżąco próbki wody i powietrza.
♦ Pożar składu opon w okolicy Winchester (USA, stan Virginia), październik 1983 r. [10]:
♦ pożar trwał 9 miesięcy, pogorzelisko tliło się przez następne półtora roku,
♦ pożar objął otw arte składow isko zaw ierające 6 do 9 m ilionów starych opon samochodowych,
♦ chmura dymu sięgnęła wysokości ok. 1000 m,
Rys. 2. Pożar składowiska opon w okolicy Sinclairville (USA, stan Nowy Jork), kwiecień 1995 r.[9]: A) wi-
popiół opadał w trzech sąsiednich stanach,
♦ z pogorzeliska wyciekło ponad 3500 m3 produk
tów pirolizy gumy, gleba została skażona do głę
bokości ok. 30 m.
TOM 3 marzec - kwiecień 1998 r. S fa A tw t& lty nr 2
G ig anty czn e otw arte sk ład o w isk a zu ży ty ch opon są raczej sp ecy fik ą Stanów Z jednoczonych.
Skala p roblem u w Polsce je s t oczyw iście m niejsza, jed nak że dane statystyczne [11, 12] (w ykresy na rys. 3 i rys. 4) w sk a z u ją na stały w ostatnich latach w zrost ilości rejestro w an ych w kraju pojazdów sa
m ochodow ych i ciągników (w tym sam ochodów osobow ych) oraz ro sn ącą od 1991 r. produkcję ogu
m ienia. N ależy się w ięc spodziew ać zw iększenia ilości zużytych opon na dzikich w ysypiskach śm ie
ci, w otoczeniu w arsztatów w u lkanizacyjnych, itp.;
rów nież now e opony są m agazynow ane p rzez p ro ducentów (rys. 4B) w znaczących ilościach. P ow o
duje to konieczność zw rócenia baczniejszej uw agi na zagrożenia pożarow e, jak ie niesie ze so bą p ro dukcja opon i ich składow anie (a szczególnie gro m adzenie zużytego ogum ienia na różnego rodzaju sk ład o w isk ach ) oraz z a g ro ż e n ia dla śro d o w isk a pow odow ane przez pożary opon i surow ców do ich produkcji.
Rys. 3. Przyrost ilości pojazdów samochodowych i cią
gników zarejestrowanych w Polsce (A) oraz zmiany w wielkości produkcji ogumienia do środków transpor
tu oraz maszyn i urządzeń (B) [11, 12]
Zagrożenia ekologiczne
Pożary są źródłem emisji różnorodnych czynni
ków mogących zagrozić środowisku: tlenku i dwutlen
ku węgla, cyjanowodoru, tlenków azotu, dwutlenku siarki, chlorowodoru, nie spalonych węglowodorów, popiołu i sadzy, węglowodorów aromatycznych, diok- syn, itp. U latniają się one do atmosfery, bądź przedo
stają do gleby i cieków wodnych wraz z w odą używ a
ną do gaszenia. Skład dymów oraz odpływającej wody zależy od materiału, jaki spala się w pożarze i od prze
biegu pożaru.
Wykorzystując zależności termodynamiczne [13, 14] można wyznaczyć param etry płomienia w przy
padku pożaru gumowych opon. Przyjmując, że guma składa się z 44% kauczuku, 6% siarki i 50% sadzy (masowo) [1] można oszacować teoretyczne zapotrze
bowanie tlenu do spalania 1 kg gumy na ok. 1,85 m 3, a wobec tego teoretyczne zapotrzebowanie powietrza do spalania 1 kg gumy - na ok. 8,9 m3 (oddychający czło
wiek przepom powuje przez swoje płuca taką ilość
Rys. 4. Przyrost ilości samochodów osobowych zareje
strowanych w Polsce (A) oraz zmiany w wielkości pro
dukcji opon do samochodów osobowych(B) [11, 12]
nr 2 marzec-kwiecień 1999 r. TOM 3
powietrza w ciągu doby). W związku z tym m ożna przyjąć także, że ze spalenia 1 kg gumy powstaje ok.
9 m 3 dymu. N atom iast biorąc pod uwagę właściwości cieplne dym ów pożarow ych [15] m ożna oszacować temperaturę płom ienia podczas spalania gumy na nie mniej niż 3000 K.
Ze względu na całkow ity brak kontroli nad prze
biegiem spalania w trakcie pożaru (w przeciwieństwie do stosunkowo dobrze rozpoznanych procesów spala
nia w silnikach bądź palnikach) skład dymów pożaro
wych można jedynie szacować jakościow o na podsta
wie składu chemicznego płonącej gumy i tem peratury płom ienia [16,17]. D ym y takie zaw ierają następujące składniki:
• parę w odną i dwutlenek węgla,
• tlenki siarki SOx (występujące w postaci dwu ga
zów: S 0 2 i S 0 3). Są to gazy mocno drażniące bło
ny śluzowe i płuca, m ają też silne działanie koro
zyjne. Razem z tlenkami azotu powodują powsta
wanie kwaśnych deszczów, zakwaszają wody grun
towe, zbiorniki wodne i glebę. Znajdująca się w gumie siarka podczas spalania ulega całkowitemu utlenieniu, dzięki temu m ożna przewidzieć całko
w itą em isję SOx z pożaru opon: ok. 0,04 m3/kg gumy,
• tlenek węgla. Jest gazem o bardzo silnym działaniu toksycznym, polegającym na ograniczeniu m ożli
wości przenoszenia tlenu przez krew (tlenek w ę
gla o stężeniu rzędu 100 ppm powoduje przekształ
cenie aż 15% hem oglobiny w karboksyhemoglo- binę). Duże ilości tlenku węgla pow stają w obsza
rach płomienia, w których występuje niedobór tle
nu (a więc nie jest możliwe dokończenie reakcji utleniania węgla do C 0 2), również może się on pojawiać tam, gdzie skład m ieszanki palnej jest bliski stechiom etrycznem u (i odpowiada mu bli
ska maksymalnej tem peratura spalania) - pocho
dzi wtedy z dysocjacji C 0 2,
• tlenek azotu (NO) i dwutlenek azotu (N 0 2) ozna
czane wspólnie jako tlenki azotu NOx oraz podtle
nek azotu (N20 , gaz rozweselający). Tlenki azotu intensyfikują podatność organizmów żywych na choroby, o sła b ia ją w egetację roślin (25 - 30%
N O x opada w postaci kw aśnych deszczów ), od- działy w u ją bezp ośredn io na system nerw ow y i w iążą hem oglobinę we krw i, po d rażn iają drogi oddechow e i oczy, są ponadto czynnikiem inten
syfikującym korozję m etali. Podtlenek azotu po p rze n ik n ię c iu do stra to sfe ry n iszczy w arstw ę ozonow ą i p rzyczy n ia się do w zrostu efektu cie
plarnianego. Czas życia N O x w troposferze je st stosunkow o krótki - od kilku m inut do kilku dni, n atom iast czas życia N 20 w troposferze w ynosi 100 - 200 lat. Ź ródłam i em isji tlenku azotu są obszary płom ienia o tem peraturach wyższych niż 1500 K, zaś dw utlenek azotu i podtlenek azotu em itu ją przede w szystkim obszary płom ienia o tem peraturze niższej niż 1500 K,
• zanieczyszczenia organiczne, powstające wskutek niezupełnego spalania w obszarach przebogaco- nych w paliwo (a więc w warunkach, które powo- dująrów nież zw iększoną emisję tlenku węgla). Są to nie spalone węglowodory, które m ają działanie rakotwórcze (policykliczne węglowodory arom a
tyczne), drażniące błony śluzowe, narkotyczne, często w ydzielają nieprzyjem ne zapachy,
• sadza, której cząstki p o w stają w przebogaconych w paliwo obszarach płom ienia - o tem peraturze 1300-2800 K. Sadza składa się z prostych lub roz
gałęzionych łańcuchów elementarnych cząstek o rozmiarze 20 - 30 nm, przylegających do siebie.
Formowanie się cząstek sadzy rozpoczyna się w temperaturze ok. 1400 K, a jej pojawieniu się to
warzyszy jasnożółte świecenie płomienia,
• cząstki stałe, stanowiące mieszaninę sadzy, smoły, nie spalonych węglowodorów i nie spalonego m a
teriału. Ilość takich cząstek unoszonych z ogniska pożaru m ożna szacować na ok. 0,2 kg/kg gumy.
Trzy z wym ienionych wyżej gazów: para w od
na, dwutlenek węgla i podtlenek azotu są gazami w y
wołującym i efekt cieplarniany, powodujący globalne zmiany klimatu. N atom iast tlenki azotu NO x oraz nie spalone węglowodory biorą udział w reakcjach pro
wadzących do powstania smogu fotochemicznego.
Duże ilości sadzy i cząstek stałych opadających z chmury dymu m ogą spowodować znaczne straty w roślinności, jednakże oddziaływanie to jest krótkotrwa
łe: najbliższy deszcz zmywa ten opad z liści.
Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń środowi
ska pow odow anych przez pożar i wynikający stąd wpływ pożaru na środowisko naturalne jest zależny od takich czynników, jak [16, 18]:
• param etry ekosystemu:
- warunki pogodowe (kierunek i siła wiatru, tem peratura i wilgotność powietrza, ciśnienie at
m osferyczne, zachm urzenie i opady atm osfe
ryczne),
- topografia i ukształtow anie terenu (w zgórza, zbiorniki wodne, zadrzewienie, zabudowa), - rodzaj gleby,
TOM 3 marzec - kwiecień 1998 r. SCa&frym&Uf, nr 2
• param etry płonącego materiału:
- ilość, właściwości fizyczne, skład,
- reakcje chemiczne zachodzące pom iędzy płoną
cymi m ateriałam i oraz w chmurze dymu,
• charakter pożaru:
- wielkość,
- warunki palenia (czas trwania pożaru, w ystępo
wanie tlenia),
• taktyka gaszenia, zastosowane środki gaśnicze (ro
dzaj i ilość),
• zastosowane środki zapobiegające skażeniu środo
wiska.
Aby określić rzeczywiste oddziaływanie pożaru składowiska opon na środowisko naturalne i zasięg tego oddziaływania zaleca się (w Stanach Zjednoczo
nych i Europie Zachodniej) konsultowanie przebiegu akcji gaśniczej ze specjalistami ochrony środowiska [19] oraz bieżące jej monitorowanie. W tym celu sto
sowane są przewoźne laboratoria [8], opracowano też specjalne systemy pobierania próbek gazów z rozprze
strzeniającej się nad płonącym obiektem i jego oto
czeniem chmury dymu [18], dające m ożliwość bieżą
cego określania stężeń m.in. tlenku węgla, tlenków azotu, dwutlenku siarki, węglowodorów arom atycz
nych (np. za p om ocą analizatorów przenoszonych przez śmigłowce).
Wnioski
Jak w skazują przedstaw ione wyżej przykłady, pożary w składach opon lub m ateriałów do ich pro
dukcji pow odują skażenie środow iska, które może przybierać nawet rozm iary klęski ekologicznej (jak w przypadku pożaru w okolicy Winchester).
Z an ieczyszczenia oddziaływ ujące a środow i
sko są przenoszone przez dym y pożarow e (gazy, sadza i popiół), a także bezpośrednio w siąkają w gle
bę i przedostają się do cieków wodnych (oleje pocho
dzące z pirolizy gumy podczas pożaru).
Skomplikowany przebieg spalania gumy podczas pożaru pozwala jedynie na jakościow e prognozow a
nie emisji zanieczyszczeń i jej zasięgu w zależności od warunków lokalnych.
Technologie produkcji opon i przetwarzania zu
żytego ogumienia powinny uwzględniać aspekty eko
logiczne w powiązaniu z problem atyką ochrony prze
ciwpożarowej, tak aby zm inim alizować ryzyko ska
żenia środowiska wskutek pożaru składu opon.
Literatura
1. Bogoczek R., Kociołek-Balawajder E.: Technolo
gia chemiczna organiczna. Surowce i półprodukty.
Wyd. Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Wro
cław 1992
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dn.
3.11.1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.
Dz. U. RP Nr 92 z dn. 10.12.1992 r., poz. 460 z późn. zmianami
3. PN-70/B-02852. Ochrona przeciwpożarowa w bu
downictwie. Obliczanie obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru 4. Kraszewska W: Profilaktyka pożarowa w przemy
śle. T. III. WOSP Warszawa 1979
5. Jurkowski O. : Operacja „ Płonący k a u c z u k S tra żak 1997 nr 3, s. 20-21
6. Smirnov N : „Ogon buseval kak v topke... Poż.
delo 1996 nr 5, s. 15-18
7. Molcanov V, Smirnov N.: Eśće raz o pożare na śin- nom zavode. Poż. delo 1996 nr 7, s. 26-29
8. Heussen R., Moors H., Steeg M.: Nettal - Kalden- kirchen: Reifenlagerbrand. 112 Mag. Feuerwehr 1996 nr 5, s. 234-237
9. Loeb D.: D on’t pan the plan. Fire Chief 1996, 4JL nr 3, s. 60-64
10. Slaughter R.: Pointers fo r a tire - some problem.
Fire Chief 1996, 4LL nr 3, s. 57-59
11. Rocznik Statystyczny 1996, GUS, Warszawa 1996 12. Rocznik Statystyczny 1997, GUS, Warszawa 1997 13. Staniszewski B.: Termodynamika. PWN Warsza
wa 1978
14. Wójcicki S.: Spalanie. WNT Warszawa 1969 15. Cirkin V.S.: Teplofizićeskie svojstva materialov (spra-
vocnoje rukovodstvo). Gosudarstviennoje izdatielstvo fiziko-matematićeskoj litieratury. Moskva 1959 16. Albinson B. : Fire pollutants and the atmosphere.
Fire Eng. J. 1996, Nov. 5TL nr 185, s. 32-35 17. Jarosiński J.: Techniki czystego spalania. WNT,
Warszawa 1996
18. Edelbóck W: Detecting Hazardous Substances in Fires with the New TMA Fire Brigade Detector Case Using the Drager/Hinderer Method. Drager Revue 79 (July 1997), Journal o f Dragerwerk AG 19. Loeb D.: Tires andfires. Fire Chief1996, 4LL nr 3,
s. 51-52, 54-56
SitidtM H & Uf' nr 2 marzec - kwiecień 1999 r. TOM 3
Z kraju
Przemysł wyrobów gumowych na liście 500 największych polskich przedsiębiorstw
“G azeta B an k o w a” w nr 17 (548) z dn. 24- 30.05.1999 r. po raz ósmy przedstawiła sw ojąlistę 500 najw iększych przedsiębiorstw uszeregowanych w e
dług wielkości przychodów w 1998 r. Progiem w y
znaczającym znalezienie się na tej liście były przy
chody z działalności gospodarczej nie mniejsze niż 73,6 min zł (70,2 min zł w 1997 r.). Lista obejmuje też banki i firmy ubezpieczeniowe.
Pierw szą piątkę reprezentują przedsiębiorstwa będące w łasnością Skarbu Państwa i państwowymi osobami prawnymi.
Na obecnej liście, podobnie jak na poprzedniej, znajduję się 5 przedsiębiorstw przem ysłu gumowego (patrz tabela). Na listę wpisał się Stomil Bełchatów (485. miejsce), a brak na niej Stomilu Bydgoszcz (420.
miejsce w 1997 r.). Sw ą w ysoką pozycję nieznacznie poprawili producenci opon. Natom iast Stomil Sanok przesunął się w dół listy o 21 miejsc , a FTT Stomil Wolbrom o 60 miejsc.
Podstawową listę 500 uzupełniajązestaw ienia 20 najlepszych firm krajow ych w edług najw iększego przyrostu dochodów, zysku brutto, udziału eksportu w sprzedaży, zatrudnienia, wzrostu rentowności oraz zestawienie 20 firm o największym spadku dochodów.
Na tych listach “20” nie ma przedsiębiorstw przem y
słu wyrobów gumowych.
N a podstaw ie listy 500 przedstaw iono też 45 zestawień największych firm według rodzaju działal
ności. Zestawienia te są oparte na dwucyfrowej klasy
fikacji EKD.
Zestawienie dotyczące produkcji wyrobów che
micznych (kod 24 wg EKD) obejmuje 29 firm (lide
rem jest Unilever Polska S.A., Warszawa), a produk
cji wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych (kod 25 wg EKD) - 11 firm. W śród tych 11 firm, podobnie jak w 1997 r., przew odzą TC Dębica (1. miejsce) i Stomil Olsztyn (2. miejsce). Stomil Sanok wysunął się na 4. m iejsce (poprzednio był 6.). FFT Stomil Wol
brom utrzym ał 8. pozycję. M iejsce 11. zdobył Stomil Bełchatów.
Po raz trzeci “G azeta B ankow a” oszacow ała w skaźnik ekonom iczny w artości dodanej dla 50 naj
w iększych spółek giełdow ych (bez spółek zajm u
jący ch się d zia łaln o śc ią finansow ą). W szystkie 50 spółek osiągnęło u jem n ą w artość tego w skaźnika.
O znacza to, że n astąpiło pom niejszenie w artości zainw estow anego kapitału. W zestaw ieniu tym 40.
m iejsce zajm uje TC D ębica (poprzednio 7.), 47.
Stom il Sanok (poprzednio 31.) i 49. Stom il O lsz
tyn (poprzednio 41.).
Prognoza wzrostu zysku Stomilu Olsztyn Zysk netto Stomilu Olsztyn w 1999 r. będzie o kilka procent wyższy od inflacji - przewiduje zarząd spółki i zapowiada, że sprzedaż opon do samochodów Tabela. Przedsiębiorstwa przemysłu gumowego i inne wybrane z listy 500 największych firm w 1998 r opubli
kowanej przez “Gazetę Bankową ” Kolejność
1998 1997
Nazwa przedsiębiorstwa
Przychody zmiana, min zł %
Zysk brutto zmiana, miń zł %
Zysk netto, Eksport, min zł %
Zatrud
nienie, osoby 1 1 Polskie Sieci Elektroenerget. S.A., Warszawa 13 483,1 14 62,2 54 33,8 3 485
2 3 PKO BP, Warszawa 11 153,4 22 -236,8 X -791,8 X 40 060
3 Telekomunikacja Polska S.A., Warszawa 10 575,6 22 1 952,1 -5 1 034,6 X bd.
39 41 TC Dębica S.A. 1 640,3 16 107,8 -7 77,3 49 4 786
49 35 Ciech S A , Warszawa 1 336,8 -13 9,1 -85 8,4 27 550
82 83 Stomil Olsztyn S.A. 908,7 21 63,1 97 47,8 38 4 029
135 126 Fabryka Kabli Załom S.A., Szczecin 497,8 12 21,8 -12 15,9 57 1 583
146 127 Bydgoska Fabryka Kabli S.A. 453,7 6 56,8 -5 40,8 X bd.
308 287 Stomil Sanok S.A. 181,9 6 25,7 4 18,0 21 1 870
376 IX0 Neuber Sp. z o.o., Kędzierzyn Koźle 133,1 213 1,0 -7 0,1 X 127
433 373 FTT Stomil Wolbrom S.A. 102,1 -11 5,8 -63 3,7 4 479
485 Stomil Bełchatów S.A. 80,6 13 9,0 60 5,6 20 582
500 ZCh Luboń S.A. 73,6 8 1,1 16 1,1 2 280
bd. = brak danych
TOM 3 marzec - kwiecień 1998 r. Staat& H & U f' nr 2
osobowych zwiększy się w tym roku o 10-15%.
W edług w stępnych w yników , 1998 r. Stom il Olsztyn zakończył 47,8 m in zł zysku netto. Realny kilkuprocentowy w zrost w tym roku oznacza, że zysk może przekroczyć 53 m in zł.
Od 10 kw ietnia spółka zacznie oferować now ą rodzinę opon do samochodów osobowych, nazw aną Impulser, która z czasem m a zastąpić opony K orm o
ran D-168. Opony Im pulser m ają być nieco droższe niż D-168.
Stomil szacuje, że opony serii 65 i 70 o indeksie prędkości T, czyli takie jak wprowadzane właśnie opo
ny Impulser, w 1998 r. m iały 39-proc. udział w pol
skim rynku wymiany, a w 2001 udział ten wzrośnie do 47%. Te serie opon m iały w ostatnich trzech latach ponad 70 proc. udział w polskim rynku pierwszego wyposażenia.
Stomil będzie eksportował nowe opony na swo
je tradycyjne rynki zagraniczne - do Francji, Niem iec i Wielkiej Brytanii.
W ocenie spółki, Stom il m a ponad 35-proc.
udział w polskim rynku w ym iany opon do sam ocho
dów osobowych. W 1998 r. sprzedaż opon z Olsztyna na tym rynku wzrosła o 10 %. N a rynku pierwszego wyposażenia Stomil dostarcza opony Fiatow i Auto Poland, Daewoo-FSO, Daewoo Lublin, a także Sko
dzie, Dacii i Oplowi, a o d l6 m arca - Fordowi Poland do aut Transit. (T. ŚW.)
Rzeczpospolita nr 77; 1.04.1999
Nowe inwestycje olsztyńskiego Stomilu Stomil-Olsztyn S.A. zawarł z bankiem Pekao S.A.
dwie umowy na kredyty długoterminowe w wysokości 65 min zł i 18 min DEM. Dzięki temu Stomil-Olsztyn S.A. zmieni strukturę swoich zobowiązań zaciągniętych w celu realizacji programu inwestycyjnego. Zaciągnięte obecnie na konkurencyjnych warunkach kredyty wpły
ną również korzystnie na wskaźniki płynności finanso
wej firmy. Przeważająca część programu inwestycyjne
go, największego od chwili uruchomienia zakładu, zo
stała już zakończona. Spółka utrzymała pozycję lidera w branży oponiarskiej w kraju i będzie mogła zaspokajać zapotrzebowanie rynków zagranicznych. Program inwe
stycyjny opiewający na łączną sumę 151 min USD zo
stanie zakończony do 2000 roku.
Rynek Chemiczny 1999, nr 2
Zmiana w zarządzie spółki Stomil Olsztyn Rada odwołała z funkcji w iceprezesa zarządu Jana Dębka i powołała dotychczasowego członka za
rządu, Benoit de la Breteche.
Rzeczpospolita nr 73; 27-28.03.1999
STOCHEM rozwija produkcję wykładzin gu
mowych dla energetyki
Warszawskie Zakłady Przemysłu Nieorganiczne
go STOCHEM oferują wyroby, które znajdują zasto
sowanie głównie w trzech branżach. Są to wyroby gumowe, preparaty do chemicznej obróbki powierzch
ni m etalowych oraz produkty chemiczne dla budow nictwa. Od wielu lat STOCHEM specjalizuje się w produkcji wykładzin gumowych odpornych na agre
sywne m edia chemiczne. Wykładziny te służą do w y
kładania reaktorów w przem yśle chemicznym, różne
go rodzaju zbiorników magazynowych i cystern. STO
CHEM już dysponuje wykładzinami, które znajdą za
stosowanie w instalacjach do odsiarczania spalin m e
todą m okrą i półm okrą w energetyce, co ma olbrzy
mie znaczenie w ochronie środowiska. Podjęto decy
zję o uruchomieniu produkcji takich wysokojakościo- wych wykładzin. Inwestycje realizuje się ze środków przedsiębiorstwa, a prace badawczo-rozwojowe pro
wadzi się wspólnie z Instytutem Przemysłu Gum owe
go przy znaczącym wsparciu finansowym ze strony Kom itetu Badań Naukowych.
Nowe wykładziny antykorozyjne w ytwarza się z kauczuków butylowych i bromobutylowych m etodą wytłaczania. Przewiduje się dostarczenie wykładzin w postaci do wulkanizacji, samo wulkanizujące i zwul- kanizowane. Będą też oferowane odpowiednie kleje.
W ykładziny typu IZA i EWA nadal będą produ
kowane. W ykładziny STOCHEM-u posiadają stosow
ne atesty dozoru kolejowego (cysterny ruchome) i Pań
stw owego Zakładu H igieny w zakresie kontaktu z w odą pitną i artykułami spożywczymi.
STOCHEM współpracuje z PPHU Talmex z Ja
worzna. Przedmiotem współpracy jest zabezpieczanie instalacji energetycznych.
Pozostając jeszcze państwowym przedsiębior
stwem produkcyjnym STOCHEM przygotowuje się do prywatyzacji. Na przeszkodzie stoją nie uregulo
wane dotąd sprawy własnościowe.
Na podstawie: Rzeczpospolita nr 54; 05.03.1999 Gumipol na sprzedaż
Chełmek S.A. z siedzibą w Bielsku Białej pla
nuje sprzedaż należącego do spółki Gumipolu, produ
kującego wyroby gumowe.
Informację tę poprzedziła sprzedaż zarządowi 96% majątku w spółce z o.o. Mechanik, prowadzącej naprawę urządzeń do produkcji obuwia, a podporząd
S h te tw t& ity nr 2 marzec-kwiecień 1999 r. TOM 3
kowanej Chełmkowi.
Eur. Rubb. J. 1999, m w 1
Gumplast Podhale poprawia swą sytuację na rynku
W 1994 r. grupa 9 osób przy współpracy z syn
dykiem przekształciła Nowotarskie Zakłady Przem y
słu Skórzanego PODHALE w spółkę z o.o. Początko
wo spółka dzierżawiła m ajątek NZPS, a w 1996 r. go wykupiła.
Całkowite rozliczenie z syndykiem zakończono w br. i pomimo recesji, jaka dotyka przemysł obuwni
czy, zakład działa na rynku do dziś, systematycznie poprawiając sw oją sytuację finansową.
Firma sw oją produkcję opiera głównie na surow
cach krajowych, w m inim alnym stopniu wykorzystu
jąc m ateriały im portow ane. W ofercie znajdują się m.in. wyroby płytowe i spody obuwnicze z gumy peł
nej, porowatej i mikroporowatej oraz produkty takie, jak mieszanki na uszczelki i inne detale dla różnych gałęzi przem ysłu obuwniczego. Zakład wytwarza tak
że specjalistyczne spody do obuwia roboczego: olejo- odporne, żaroodporne oraz z wkładkami antyprzebi- ciowymi. Z tą częścią oferty spółka wiąże duże na
dzieje, gdyż zapotrzebow anie na takie towary stale wzrasta.
Rynek krajowy wchłania większość produkcji.
Odbiorcami są firmy zarówno lokalne, jak i z odle
glejszych rejonów Polski, np. Łodzi, Częstochowy czy Lublina. Gum plast Podhale ściśle współpracuje z Lu
belskimi Zakładami Przem ysłu Skórzanego, gdzie do
starcza spody do obuwia. Innym większym kontrahen
tem jest nowotarski “W ojas”. Ponad 10% produkcji przeznaczone jest na rynki zagraniczne, głównie sło
wacki, litewski i węgierski.
By sprostać wym ogom swych klientów, Gum
plast Podhale utw orzył dział badawczo-rozwojowy, który poszukuje coraz lepszych rozwiązań technolo
gicznych i wzorniczych. (A.K.)
Rzeczpospolita nr 63; 16.03.1999
Stomil Zawiercie rozgląda się za inwestorami Stomil Zawiercie, producent tkaniny kordowej dla przem ysłu oponiarskiego, ratując się przed upa
dłością, poszukuje inwestora. Główny odbiorca za
wierciańskich tkanin kordowych - TC Dębica - może zmienić dostawcę. Obecnie Stomil Zawiercie dyspo- nujący przestarzałą technologią potrzebuje nowego drogiego urządzenia do obróbki włókien poliestrowych lub aram idow ych. Zaliczka, ja k ą udzieliła Dębica,
została zablokowana prze Goodyeara. Stomil Zawier
cie poszukuje innych partnerów, mających środki fi
nansowe. Może to być firma Bridgestone, które latem tego roku uruchom i produkcję opon w Poznaniu.
Eur. Rubb. J. 1999, 181. nr 3
Polski przemysł tworzyw sztucznych konty
nuuje rozwój
Polski przem y sł tw orzyw sztucznych w zrasta z roku na rok o 15-20% dzięki szybkiemu ekonomicz
nemu rozwojowi kraju. W 1997 r. przetworzono w Polsce około 1 400 000 t polimerów, natom iast w y
produkowano 876 000 t (wzrost o 8,9% w porówna
niu do r. 1996). Podobnie jak cały polski przemysł, także sektor tworzyw sztucznych w znacznym stop
niu jest uzależniony od importu. Wartość zaim porto
wanych w 1996 r. polim erów osiągnęła 750 min USD, import wyrobów z tworzyw sztucznych wykazał na
wet w iększą dynamikę i przekroczył 2 mld USD.
Obce inwestycje bezpośrednie wzrosły w 1997 r. o 6,6 mld USD i - licząc od 1990 r. - osiągnęły 20,6 mld USD z tendencją dalszego wzrostu. Atrakcyjne obecnie dla obcych inwestorów sektory gospodarki to:
motoryzacja, opakowania, telektronika, elektrotechni
ka i budownictwo, w których widoczne jest ukierun
kowanie na w ysoką jakość.
Kautsch. Gummi Kunstst. 1999, 52. nr 1 Badania firmy Dow Corning nad oczekiwa
niami klientów
Światowy lider w dziedzinie produkcji silikonów, am erykańska firma Dow Corning poinformowała o w ynikach badań dotyczących oczekiw ań klientów wobec przedsiębiorstw działających w Polsce.
Wyniki tych badań potw ierdzają opinię, że do
stawcy obsługujący polski rynek powinni szczególną uwagę zwrócić na obsługę klienta. Sondaż przepro
wadzony w ponad 50 polskich firmach wskazuje, że jakość obsługi klientów jest po jakości produktu i ce
nie najważniejszym kryterium branym pod uwagę przy wyborze nowego dostawcy. (...)
Firma Dow Coming, której główna siedziba znaj
duje się w M idland, stan M ichigan w USA, posiada kilkanaście fabryk oraz doskonale rozwiniętą sieć dys
trybucji w Europie. W W arszawie pierw sze biuro sprzedaży otwarto w lutym 1998 r. Było to zarazem pierwsze w Europie Środkowo-W schodniej. Roczne obroty firmy się g a ją 2,6 mld USD, z czego ponad 200 min USD Dow Corning przeznacza na badania i roz
wój. (ts)
TOM 3 marzec - kwiecień 1998 r. S tctótM t& K f, nr 2
Rynki Zagr. nr 22; 20-22.02.1999 Nowa fabryka polistyrenu w Gdańsku W 2000 roku francuska firma E lf Atochem, pro
ducent tworzyw sztucznych, zamierza wybudować w Gdańsku fabrykę produkującąpolistyren. Jej wydajność w początkowej fazie inwestycji ma wynieść 60 tys. ton rocznie. Budowa zakładu pochłonie około 100 min zł.
Francuzi zdecydowali się na uruchom ienie u nas produkcji z powodu rosnących zamówień na polisty
ren, składanych przez stałych klientów z Polski. Od
biorcami polistyrenu produkowanego przez Elf Atochem są w Polsce między innymi Philips (polistyren stosowa
ny jest w produkcji obudów do sprzętu RTV) i Polarcup, producent naczyń jednorazowego użytku. (...)
Rzeczpospolita nr 43; 20-21.02.1999
Program rozwoju części petrochemicznej Pe
trochemii Płock S.A.
Program ten zakłada zwiększenie produkcji ety
lenu z 360 tys. t/r. do 960 tys. t/r. i propylenu ze 140 tys. t/r. do 400 tys. t/r., w wyniku budowy nowej insta
lacji do procesów pirolizy, stanowiących właściwie jedyne źródło związków olefinowych i aromatycznych, które są podstawowym i surowcami do wielkotonażo- wej produkcji związków organicznych i dla przem y
słu tworzyw sztucznych.
Zakłada się, że realizacja program u nastąpi w dwóch etapach. Powstanie też instalacja polietylenu dużej gęstości (zdolność produkcyjna 300 tys. t/r.) i duża instalacja do produkcji liniowego polietylenu m a
łej gęstości (LLDPE). Zakończenie realizacji drugie
go etapu przewidziano na 2004 r., a łączny koszt całej inwestycji wyniesie ok. 1,1 mld USD.
W ten sposób przerób ropy naftowej zwiększy się z 12,6 min t/r. do 16,1 min t/r.
Program daje szansę na zwiększenie produkcji tworzyw sztucznych w Polsce do średniego poziomu europejskiego i dzięki temu zredukowanie istniejące
go dziś olbrzymiego importu.
Przem. Chem. 1998,11, nr 10 Asfalty z płockiej Petrochemii
Jak wynika z raportu Instytutu Badawczego Dróg i M ostów w W arszawie, który badał w 1998 r. jakość asfaltów produkowanych w Petrochemii, asfalty te nie odbiegają właściwościam i od swoich zagranicznych konkurentów, a niektórymi cechami je przewyższają.
Zwrócono uwagę na bardzo dobrą jakość funkcjonal
ną płockich produktów. M ałą w rażliw ością term iczną
odznacza się szczególnie asfalt D50. Płocki asfalt jest bardziej odporny na działanie mrozu oraz wysokiej tem peratury w czasie letnich upałów.
Przewiduje się zwiększenie mocy produkcyjnej asfaltów do 600 tys. t/r.
Rynki Zagr. nr 21; 18-19.02.1999
Texmaco-Polysindo nie rezygnuje z zakupu to
ruńskiej Elany
Indonezyjski koncern Texmaco-Polysindo, któ
ry potwierdził chęć zakupu toruńskiej Elany, nie ma odpowiednich środków, aby sfinansować inwestycje wymienione w umowie wstępnej. Nie wycofał się je d nak z planów i przygotowuje kolejną ofertę dla toruń
skiej spółki.
Koncern interesuje się Elaną od ponad dwóch lat. Pierwsze porozumienie mówiło, że Texmaco za
inwestuje w spółkę 108 min dolarów, na w ybudow a
nie tkalni i szwalni. Koncern m iał przejąć 75% (plus jedna) akcji spółki i przeznaczyć kolejne 260 min do
larów na dalsze inwestycje. Z ostatniej umowy z paź
dziernika ubiegłego roku wynika natomiast, że Texma
co obejmie 75% (plus jedna) akcji Elany i zainw estu
je w spółkę 108 min dolarów (bez szwalni) w dotych
czasow ą produkcję Elany. (...)
Według prezesa NFI Fortuna, transakcję opóź
nia kryzys na rynku tekstylnym zarówno w Europie, jak i na świecie. Nie ukrywa, że Texmaco nie zdecy
dowało się do tej pory na inwestycje w Elanie, rów nież z tego względu, że toruńska spółka przynosi stra
ty. Jego zdaniem, Elana nie może czekać na pomoc inwestora, musi ratować się sama. Prezes ujawnił, że Elaną interesują się też inne firmy. (...)
Rzeczpospolita nr 79; 3-5.04.1999
Skarb Państwa przeciwny fuzji trzech fabryk kabli
Skarb Państwa wniósł do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy pozew o unieważnienie uchwały nadzwy
czajnego walnego zgrom adzenia akcjonariuszy Byd
goskiej Fabryki Kabli (obecnie Elektrim Kable Pol
skie S.A.) w sprawie warunków połączenia z Fabryką Kabli Załom S.A. (FKZ) ze Szczecina i Fabryką K a
bli Ożarów S.A. (FKO). Według pozwu, uchwała zo
stała podjęta z naruszeniem przepisów kodeksu han
dlowego.
E lektrim K able Polskie S.A. (daw niej BFK) uważa przedstawiony pozew Skarbu Państwa za nie
zasadny. 23 lutego Sąd Rejonowy w Bydgoszczy za
rejestrow ał połączenie spółek: Bydgoskiej Fabryki
SfaA tom eruf, nr 2 marzec-kwiecień 1999 r. TOM 3
Kabli S.A. (BFK) z Fabryką Kabli Załom S.A. (FZK) oraz Fabryką Kabli Ożarów S.A. (FKO). To samo po
stanowienie sądu zmieniło nazwę Bydgoska Fabryka Kabli S;A. na Elektrim Kable Polskie S.A. Zarejestro
wane zostało również podwyższenie kapitału akcyj
nego tej spółki. N ow o utw orzona firm a kontroluje ponad 50% krajowego rynku kabli. Jej głównym udzia
łowcem, tak jak w przypadku oddzielnych firm, pozo
stanie Elektrim, który będzie m iał 70,25% akcji Elek
trim Kable Polskie S.A.
Rzeczpospolita nr 66; 19.03.1999
Eksport niektórych produktów chemicznych do Rosji i Mołdowy
Dynam icznie wzrasta eksport do Rosji przyspie
szaczy i stabilizatorów do gumy i tworzyw sztucznych.
W artość eksportu tych produktów chem icznych w 1995 r. wynosiła 104 min USD, w 1996 r. - 662 min USD i w 1997 r. - 1053 m in USD.
W. 1997 r. w polskim eksporcie do Mołdowy, wartości 52,2 min USD, tworzywa sztuczne, kauczuk i wyroby gumowe stanowiły 7,3 %.
Rynki Zagr. nr 144; 1-2.12.1998 i nr 150; 15- 16.12.1998
Wspólna produkcja amortyzatorów elastome
rowych na Ukrainie?
Podczas wizyty delegacji rządowej w grudniu 1998 r., m. in. zainteresowano stronę ukraińską wspólną produkcją (z wykorzystaniem polskiej technologii) elastomerowych amortyzatorów kolejowych w Kremienczugu.
Rynki Zagr. nr 50; 15-16.12.1998
Zloty medal za rozdrabniacz wielotarczowy na wystawie w Brukseli
Na wystawie wynalazków w Brukseli m.in. złoty medal przyznano za rozdrabniacz wielotarczowy opra
cowany w Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgosz
czy przez prof. J. Flizikowskiego i inż. A. Góreckiego.
Jest to niewielkie urządzenie elektryczne o m a
łym zużyciu energii (10-30 razy mniejszym od dotych
czas stosowanych) używane przy recyklingu tworzyw sztucznych. M a znaczną wydajność - kilkadziesiąt ton na godzinę. W ydaje się być znakomitym urządzeniem dla wszystkich przedsiębiorstw przetwarzających od
pady z tworzyw na granulat.
Przegl. Techn. 1999, nr 8
Opracował L. C.
Ceny reklam i ogłoszeń zamieszczanych w
Proponujemy zamieszczanie reklamy i ogłoszenia na I, III lub IV stronie okładki oraz wewnątrz numeru. Ceny reklam w złotych:
REKLAMY KOLOROWE FORMATU A4/A5
• na I stronie okładki 2 000
• na III stronie okładki 1 500/900
• na IV stronie okładki 1 500/900
• wewnątrz numeru 1 200/700
REKLAMY (OGŁOSZENIA) CZARNO-BIAŁE FORMATU A4/A5 WEWNĄTRZ NUMERU 700/400
ARTYKUŁY SPONSOROWANE
• za I kolumnę (stronę gazetową) materiału przygotowanego przez
Zleceniodawcę 300
• za 1 kolumnę materiałów wymagających opracowania przez
Redakcję 450
Możliwe jest udzielenie bonifikaty w przypadku zamówienia reklam seryjnych lub połączenia różnych form reklamy.
W ceną reklamy nie jest wliczone opracowanie plastyczne i wykonanie projektu.
Koszt takiego opracowania w przypadku reklamy barwnej formatu A4 wynosi ok 500 zJ.
i zależy od stopnia skomplikowania projektu. Koszt wykonania projektu w przypadku reklam czarno-białych wynosi 150 zk
Zamówienia prosimy kierować na adres redakcji
Instytut Przemysłu Gumowego “Stomil” 05-820 Piastów, ul. Harcerska 30 telefax: (0-22) 723-71-96 Dokładniejsze informacje można uzyskać telefonicznie:
teł. (0-22) 723-60-25 do 29 w. 306,131, 247
