Folia Philosophica
30
NR 2991
Folia
Philosophica
30
pod redakcją
Piotra Łaciaka
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2012
Redaktor serii: Filozofia Andrzej Kiepas
Redaktor naczelny Piotr Łaciak
Rada Redakcyjna
Andrzej J. Noras (historia filozofii), Dariusz Kubok (ontologia), Tomasz Kubalica (epistemologia), Danuta Ślęczek-Czakon (etyka), Maria Popczyk (estetyka), Wojciech Kaute (filozofia polityki), Krzysztof Szymanek (logika) Sekretarze: Aleksander R. Bańka, Agnieszka Wesołowska
Rada Programowa
Heinrich Badura (Wiedeń), Gerhard Banse (Karlsruhe), Józef Bańka (Ka- towice), Ľubomír Belás (Prešov), Stanisław Borzym (Warszawa), Czesław Głombik (Katowice), Jan Hartman (Kraków), Adam Jonkisz (Bielsko-Biała), Andrzej Kiepas (Katowice), Jerzy Kopania (Białystok), Nicanor Ursua Lezaun (San Sebastian), Iwona Lorenc (Warszawa), Leon Miodoński (Wro- cław), Robert Piłat (Warszawa), Jan Štěpán (Olomouc), Stefan Symotiuk (Lublin), Jan Zouhar (Brno)
Zespół Recenzentów
Iwona Alechnowicz-Skrzypek, Bolesław Andrzejewski, Agnieszka Kijewska, Jan Krokos, Radosław Kuliniak, Anna Latawiec, Vladimír Leško, Andrzej Lorenz, Marek Maciejczak, Artur Mordka, Marek Papuziński, Zlatica Pla- šienková, Jacek Rąb, Tadeusz Szubka, Włodzimierz Tyburski, Ryszard Wiśniewski, Kazimierz Wolsza
Publikacja będzie dostępna — po wyczerpaniu nakładu — w wersji internetowej:
Central and Eastern European Online Library www.ceeol.com
Instytut Filozofii Uniwersytetu Śląskiego www.folia.philosophica.us.edu.pl
Spis treści
Przekłady
Vladimír Leško: Fenomenologia a dzieje filozofii (tłum. Dariusz Bęben) 15
Studia z historii filozofii starożytnej i średniowiecznej
Agnieszka Woszczyk: Własności monady i diady w Theologumena arithmeticae przypisywanych Jamblichowiz Chalkis . . . . 37 Jacek Surzyn: Szkotowy projekt nauki transcendentalnej . . . . 49 Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse — przedstawiciel naukowego środo-
wiska krakowskiego w pierwszej połowie XV wieku . . . . 69 Maciej Stanek: Kategoria relacji w rozumieniu Benedykta Hessego . 89 Monika Mansfeld: Komentarze metafizyczne Jana Burydana — stan
badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Epistemologia
Piotr Łaciak: Anonimowość transcendentalnej subiektywności a kon- cepcja filozofii jako ścisłej nauki . . . . . . . . . . 125 Agnieszka Wesołowska: Transcendentalna epoché a problem przemia-
ny Ja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Tomasz Kubalica: Gerolda Praussa krytyka poznania jako odbicia . 173
Filozofia i logika
Józef Bańka: Czy recentywizm może wystąpić jako horyzont spełnie- nia logiki nieskończenie wielowartościowej? . . . . . . . 197 Szymon Makuła: Rola analizy w Tractatus logico-philosophicus
Ludwiga Wittgensteina . . . . . . . . . . . . . 221 Krzysztof A. Wieczorek: Logiczne i empiryczne równie pochyłe . . 239 Krzysztof Szymanek: O teoriach spiskowych . . . . . . . . 259
Filozofia kultury
Dariusz Bęben: Kilka uwag o „Logosie”, czyli filozofia kultury jako filozofia pierwsza . . . . . . . . . . . . . . . 285 Weronika Chabińska: Mit jako kluczowy element kulturowy filozofii
Friedricha W.J. Schellinga . . . . . . . . . . . . 303
Recenzje
Dariusz Kubok: Sokratycy przed Sokratesem . . . . . . . . 331 Jacek Surzyn: Jan Duns Szkot, prekursor koncepcji intuicji . . . 337 Marta Ples-Bęben: Poznać to, co ukryte. . . . . . . . . . 343 Marek Wójtowicz: W poszukiwaniu sensu śmierci . . . . . . 347 Agnieszka Wesołowska: Transcendentalizm a twórczość Tischnera . 353 Mirosław Piróg: Filozof o wielu obliczach . . . . . . . . . 359
Noty o Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
6 Spis treści
Table of contents
Translations
Vladimír Leško: Phenomenology and the history of philosophy (trans.
Dariusz Bęben) . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Studies in the history of ancient and medieval philosophy
Agnieszka Woszczyk: Characteristics of the monad and dyad in Theologumena arithmeticae attributed to Iamblichus Chalci- densis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Jacek Surzyn: Scotus’s project of transcendental science . . . . 49 Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse as a representative of Cracow
academic community of the first half of 15th century . . . . 69 Maciej Stanek: The category of relation in Benedykt Hesse . . . 89 Monika Mansfeld: Metaphysical commentaries by Jean Buridan —
the state of research . . . . . . . . . . . . . . 105
Epistemology
Piotr Łaciak: Anonymity of transcendental subjectivity and the idea of philosophy as a strict science . . . . . . . . . . . 125 Agnieszka Wesołowska: Transcendental epoché and the problem of
the transformation of ego . . . . . . . . . . . . . 153
Tomasz Kubalica: Gerold Prauss’s critique of cognition taken as re- flection . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Philosophy and Logic
Józef Bańka: Can recentivism become a horizon of fulfilment of infini- tely-valued logic? . . . . . . . . . . . . . . . 197 Szymon Makuła: The role of analysis in Tractatus logico-philosophi-
cus by Ludwig Wittgenstein . . . . . . . . . . . . 221 Krzysztof A. Wieczorek: On logical and empirical slippery slopes . 239 Krzysztof Szymanek: On conspiracy theories . . . . . . . . 259
Philosophy of culture
Dariusz Bęben: Some remarks on Logos, or philosophy of culture as first philosophy . . . . . . . . . . . . . . . . 285 Weronika Chabińska: Myth as key element of Friedrich W.J. Schel-
ling’s philosophy . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Reviews
Dariusz Kubok: Socratics before Socrates . . . . . . . . . 331 Jacek Surzyn: John Duns Scotus as precursor of the concept of in-
tuition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 Marta Ples: To get to know what is hidden . . . . . . . . 343 Marek Wójtowicz: In search of sense of death . . . . . . . 347 Agnieszka Wesołowska: Transcendentalism and Tischner’s work . . 353 Mirosław Piróg: Philosopher of many faces . . . . . . . . 359 Notes on authors . . . . . . . . . . . . . . . . 363
8 Table of contents
Inhaltsverzeichnis
Übersetzungen
Vladimír Leško: Die Phänomenologie und die Geschichte der Phi- losophie (Dariusz Bęben) . . . . . . . . . . . . . 15
Studien zur Geschichte der Philosophie des Altertums und des Mittelalters
Agnieszka Woszczyk: Die Eigenschaften von Monade und Dyade in dem dem Iamblich von Chalkis zugeschriebenen Werk Theo- logumena arithmeticae . . . . . . . . . . . . . 37 Jacek Surzyn: Das Projekt einer transzendentalen Lehre von Johan-
nes Duns Scotus . . . . . . . . . . . . . . . 49 Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse — Vertreter des wissenschaftlichen
Krakauer Milieus in der ersten Hälfte des 15.Jhs . . . . . 69 Maciej Stanek: Die Kategorie „Relation“ nach Benedykt Hesse . . 89 Monika Mansfeld: Johannes Buridans metaphysische Kommentare —
Wissensstand . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Epistemologie
Piotr Łaciak: Die Anonymität der transzendentalen Subjektivität und die Konzeption der Philosophie als einer strengen Wissenschaft . 125 Agnieszka Wesołowska: Transzendentale Epoché und das Problem
des Ich-Wandels . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Tomasz Kubalica: Gerold Prausses Kritik der Erkenntnis als einem Abbild . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Philosophie und Logik
Józef Bańka: Kann der Rezentivismus ein Horizont der Verwirk- lichung von der unendlich vielwertigen Logik werden? . . . . 197 Szymon Makuła: Die Rolle der Analyse im Tractatus logico-phi-
losophicus von Ludwig Wittgenstein . . . . . . . . . 221 Krzysztof A. Wieczorek: Logische und empirische schiefe Ebenen . 239 Krzysztof Szymanek: Zu Verschwörungstheorien . . . . . . . 259
Kulturphilosophie
Dariusz Bęben: Ein paar Bemerkungen über „Logos“, d.h. die Philo- sophie der Kultur als erste Philosophie . . . . . . . . 285 Weronika Chabińska: Mythus als Hauptelement der Philosophie von
Friedrich W.J. Schelling . . . . . . . . . . . . . 303
Rezensionen
Dariusz Kubok: Die Sokratiker vor dem Sokrates . . . . . . 331 Jacek Surzyn: Johannes Duns Scotus als Wegbereiter für die Kon-
zeption der Intuition . . . . . . . . . . . . . . 337 Marta Ples: Das Versteckte erfahren . . . . . . . . . . 343 Marek Wójtowicz: In der Suche nach dem Sinn des Todes . . . . 347 Agnieszka Wesołowska: Der Transzendentalismus und Tischners
Werke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 Mirosław Piróg: Ein Philosoph mit vielen Gesichtern . . . . . 359 Autorenverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . 363
10 Inhaltsverzeichnis
Szanowni Czytelnicy
Mamy przyjemność oddać Państwu do rąk jubileuszowy, trzydzie- sty tom wydawnictwa ciągłego „Folia Philosophica”. Prezentowany tom zamyka nie tylko kolejny rok redakcyjnej pracy nad naszym pis- mem, lecz także stanowi asumpt do rozważań nad domykającym się trzydziestoleciem wydawnictwa „Folia Philosophica”. Prezentacja nu- meru jubileuszowego stanowi okoliczność sprzyjającą uwyraźnieniu ważniejszych zmian, jakie zaznaczały się w wydawniczym rozwoju pisma, którego pierwszy tom ukazał się w 1984 roku pod redakcją Józefa Bańki w ramach 14. tomu wydawnictwa ciągłego „Prace z Nauk Społecznych”. Status autonomicznego wydawnictwa ciągłego Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego „Folia Philosophica” zy- skała dopiero w 1993 roku — począwszy od 11. tomu — i jako samo- dzielne wydawnictwo ukazuje się aż do dziś. W odniesieniu do zmian oraz innowacji w procedurze wydawniczej, wśród których warto wspo- mnieć między innymi o tym, że od 24. tomu „Folia Philosophica” jest w całości dostępna w formie internetowej, wskazujemy, że jeśli chodzi o obecny status oraz wysoki poziom merytoryczny naszego pisma roz- strzygającym było powołanie (również począwszy od 24. tomu) Rady Redakcyjnej, której członkowie od bieżącego tomu są zarazem redak- torami tematycznymi (w zakresie historii filozofii, ontologii, episte- mologii, etyki, estetyki, filozofii polityki i logiki) oraz powołanie mię- dzynarodowej Rady Programowej.
Ukazanie się tomu jubileuszowego stanowi okazję do wyrażenia wdzięczności. Serdecznie dziękujemy w tym miejscu Autorom, zarów- no z kraju, jak i z zagranicy, których twórczość stanowi o wartości naszego pisma. Nasze podziękowania składamy również wszystkim członkom Rady Programowej oraz Recenzentom, którzy zadali sobie
trud oceny przesyłanych im artykułów. Szczególne wyrazy wdzięcz- ności kierujemy pod adresem Pani Małgorzaty Pogłódek (redaktora językowego), której wieloletnie zaangażowanie i praca nad językową oraz stylistyczną formą tekstów, począwszy od pierwszego tomu, znajdują wyraz w jakości oraz językowych walorach pisma.
W imieniu Rady Redakcyjnej
Piotr Łaciak
(redaktor naczelny)
12 Szanowni Czytelnicy
Noty o Autorach
Vladimír Leško, prof. dr hab., kierownik Katedry Filozofii i Histo- rii Filozofii na Uniwersytecie Jozefa Šafárika w Koszycach. Jest jednym z najważniejszych animatorów życia filozoficznego na Słowacji. Jego zainteresowania koncentrują się wokół refleksji nad historią filozofii, gdzie głównie wykorzystuje rozważania Hegla, Heideggera, Gadamera, Finka oraz Patočki. Jest autorem oraz re- daktorem licznych monografii. Wiele z nich tłumaczono na język polski, angielski oraz czeski. Do najważniejszych publikacji na- leżą: Filozofia dejín filozofie. Hlavné modely a výsledky (1999);
Philosophy of the History of Philosophy. The Main Models and Results (2003); Filozofia dejín filozofie. Silné a slabé modely (2004); Úvod do filozofie (2007).
Agnieszka Woszczyk, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Jacek Surzyn, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Hanna Wojtczak, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Maciej Stanek, mgr, doktorant w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Monika Mansfeld, mgr, doktorantka w Instytucie Filozofii Uni- wersytetu Śląskiego.
Piotr Łaciak, prof. UŚ dr hab., profesor w Zakładzie Historii Filo- zofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Agnieszka Wesołowska, dr, adiunkt w Zakładzie Antropologii Fi- lozoficznej i Filozofii Cywilizacji Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Tomasz Kubalica, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Józef Bańka, prof. zw. dr hab., emerytowany profesor Instytutu Fi- lozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Szymon Makuła, mgr, doktorant w Instytucie Filozofii Uniwersy- tetu Śląskiego.
Krzysztof A. Wieczorek, dr, adiunkt w Zakładzie Logiki i Metodo- logii Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Krzysztof Szymanek, dr hab., adiunkt w Zakładzie Logiki i Meto- dologii Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Dariusz Bęben, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożyt- nej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Weronika Chabińska, mgr, doktorantka w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Dariusz Kubok, prof. UŚ dr hab., profesor w Zakładzie Historii Fi- lozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersy- tetu Śląskiego.
Marek Wójtowicz, dr, adiunkt w Zakładzie Nauk o Rodzinie Wy- działu Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego.
Mirosław Piróg, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
Marta Ples-Bęben, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego.
364 Noty o Autorach
Redaktor Małgorzata Pogłódek
Projektant okładki Grzegorz Nowak
Redaktor techniczny Barbara Arenhövel
Korektor Danuta Stencel
Skład i łamanie Edward Wilk
Copyright © 2012
by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone
ISSN 0208-6336 ISSN 1231-0913 (wersja drukowana) ISSN 2353-9445 (wersja elektroniczna)
Wydawca
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice
www.wydawnictwo.us.edu.pl e-mail: wydawus@us.edu.pl
Wydanie I. Nakład: 150 + 50 egz. Ark. druk. 23,0.
Ark. wyd. 24,5. Papier offset. kl. III, 90 g Cena 30 zł (+ VAT)
Druk i oprawa: PPHU TOTEM s.c.
M. Rejnowski, J. Zamiara ul. Jacewska 89, 88-100 Inowrocław
