Cena egz. 2 0 groszy ^jmiększęp'lSmOMrodomIkatolickie 'EolskiZachodniej. 2 0 stron
DZIENNIK BYDGOSKI
Do,,Dziennika** dołączamycotydzień: Tygodnik Sportowyi Dodatekpowieściowy.
Redakcja otwarta odgodziny8-12 przed południem i od4—7po południu.
Oddział wBydgoszczy, ul. Dworcowa 5. Przedstawicielstwa: wToruniu, ul.
Mostowa 17—wGrudziądzu, ul. Toruńska22wInowrocławiu, ul. Toruńska2 wGdyni, Skwer Kościuszki 24, I ptr.
Telefony: Redakcja3316, 3326,Administracja 3315— Oddziałw Bydgoszczy 1299. | ZałOŻJfClGl Jan leska.
Przedpłata wynosi wekspedycji i agenturach2.95 zł. miesięcznie,
8JE5 zł. kwartalnie; przezpocztęwdom 3.34 zł.miesięcznie, 10.00 zł.kwartalnie.
Pod opaską: wPolsce 6.95zł., zagranicę9.25 zł. miesięcznie.
Redakcja i Administracja w Bydgoszczy, ulica Poznańska 12/14.
Rękopisów niezamówionych niezwraca się.
Telefony Przedstaw.: Tornń 1546, Grudziądz 1294, Gdynia 1460, Inowrocław 428.
Numer 186 BYDGOSZCZ, niedziela dnia 15 sierpnia 1937 r. Rok xxxi.
VMiimU liii!
pogromu Rosji Sowieckiej
przez wojsko polskie.
W tegorocznym numerze 127 ,,Dzień.
Bydg." zamieszczono korespondencję dr. Kiełpińskiego na temat oceny woj
ny polsko-rosyjskiej w roku 1920 przez wodzów francuskich.
W artykule tym wykazano, iż o zwycięstwie polskim zadecydowała ak
cja wojska polskiego w odcinku pół
nocnym, tj. tam, gdzie dowodził gene
rał Józef Haller oraz generał Włady
sław Sikorski.
W artykule z dnia 7 lipca 1937 p. t ,,Cud nad Wisłą, w niem ieckim oświe
tleniu", wykazano nietrafność mniema
nia autora niemieckiego Agricoli o ak
cji wojsk polskich z nad Wieprza, z którą to akcją łączy autor zwycięstwo oręża polskiego, nad Rosją; Agricola przyjął punkt widzenia pewnych kół wojskowych w Polsce.
Naród sam najlepiej ocenił czynni
k i swego zwycięstwa i obrał dzień 15 sierpnia za święto swego zwycięstwa.
To święto właśnie obchodzimy. Się
gnijmy więc pamięcią w upalne dni pierw'szej połowy sierpnia roku 1920;
dni pełne hiobowych wieści ze wszyst
kich odcinków frontu!
Nieprzyjaciel obiegł Warszawę od wschodu i obchodził ją, wzorem Pasz
kiewicza z r. 1831 od zachodu; patrole rosyjskie dochodziły do Nieszawy....
Wojska nasze na Polesiu, Wołyniu
i w Małopolsce wschodniej, chociaż nie pobite, nie mogły jednak podjąć żadnej akcji wobec tego, że obopólny wysiłek główny skoncentrował się pod Warsza
wą.
Wszystkich Polaków oczy i serca
skierowane były ku Warszawie.
Cała Europa oczekuje rozstrzygnię
cia; elementy ciemne wszystkich państw Europy oczekują przybycia towarzyszy czerwonych ze wschodu; zdaje się chwi
lami, że zwycięży w Europie bolszewi
ck i porządek rzeczy.
Naczelne dowództwo sowieckie wy
daje rozkaz — manifest, iż po trupie Polski wznieci pożar światowej rewo
lucji.
W Rzymie wołały ciemne elementy:
eviva Lenin! w Berlinie słyszano głosy: hoch Lenin! - w Gdańsku nie chciano wyładowywać broni i amuni
cji dla Polski.
Okrzyczono nas jako imperialistów.
Lecz właśnie ten stan rzeczy obu
dził ducha w naszym narodzie.
Zewsząd ruszyli tłumnie ochotnicy;
nie powołani ustawą poborową, lecz porwani polskim mitem narodowym, porwani polskim poczuciem powołania dziejowego.
Nieletni chłopcy uciekalizdomów, idąc pod sztandary oddziałów, ruszających
na front; rolnik porzucał tłumnie pola, wyzłacane jeszcze pszenicą i posrebrza
ne żytem (żniw jeszcze wówczas nie było), rzemieślnik rzucił swój warsztat.
W kadrach pułków rezerwowych takie
!ię zgłaszały rzesze ochotników, iż rudno je było uzbroić, wyszkolić a na-
i^et wyżywić.
Żołnierz ten wniósł olbrzymi zapał
w szeregi wojskowe.
Pierwszy z tych żołnierzy, to ks.
fikorupka, ginący z krzyżem w ręku pod Warszawą!
Żołnierz ten ruszył w bój pod Na
sielskiem, mając właściwie wroga na
(Ciąg dalszy na stronie 2-ej).
Bitwa ieszcie nie zakończona. — Część miasta w płomieniach.
Flota japońska bombarduje nadbrzeże.
Japońska piechota z poparciem czołgów posuwa się ku chińskim pozycjomwSzang
haju.
Szanghaj, 14. 8. (PAT) W dniu wczo
rajszym sytuacja znacznie się zaostrzy
ła, gdy w sąsiedztwie koszar japoń
skich strzelcy chińscy zaczęli ostrzeli
wać Japończyków z dachu jednego z okolicznych domów. Chińczycy skiero
wali następnie na koszary ogień moź
dzierzy, zaś Japończycy odpowiedzieli ogniem karabinów maszynowych i wy
słali silny oddział, celem zaatakowa
nia wysuniętych posterunków chiń
skich. W czasie w alk podpalone zo
stały 4 wielkie budynki. W alki toczyły się również w pobliżu placu wyścigo
wego, we wschodniej części miasta.
Tysiące Chińczyków napływają w dal szym ciągu z północnych części mia
sta do dzielnicy chińskiej. Tłumy mie szkańców ogarnięte paniką tłoczą się
na ulicach, szukając schronienia przed pociskami japońskimi.
Japoński okręt wojenny bombardo
wał nadbrzeże Ju-Kong. Nadbrzeże to wybudowane kosztem 5 milionów dola
rów chińskich, znajduje się na połowie drogi między Szanghajem a Wu-Sung
i przystosowane jest do wyładowywa
nia największych statków.
Przedmieście Cza-Pai w Szanghaju zdobyte I spalone przez Japończyków.
I Z Szanghaju donoszą dzienniki an
gielskie:
Gęsto zabudowana dzielnica chiń
ska znajduje się pod gęstym ogniem artylerii japońskiej. W natarciu japoń
skim bierze udział piechota, karabiny maszynowe, artyleria, oraz czołgi przy poparcin dział okrętowych.
Japońskie okręty wojenne systema
tycznie ostrzeliwują przystań You- Kong. Chińczycy stawiają zaciekły opór i cofając się, wysadzają w powie
trze mosty.
Starcia rozpoczęły się w nocy, przy czym trudno ustalić skąd padły pierw
sze strzały. Nad ranem oddział japoń
ski, posuwający się naprzód, natrafił
na opór wojsk chińskich. Wywiązała się strzelanina. Japończycy ustawili baterię dział i oddział czołgów naprze
ciwko stanowisk zajmowanych przez
Chińczyków i otworzyli ogień. W nie
długim czasie pożar objął miasto chiń
skie, które z dzielnicy międzynarodo
wej wygląda jak morze płomieni. Ja
pończycy dgtarli do toru wyścigowego Kiańg-Wang. natrafiając na regularne wojska nankińskie. Tor ten oddalony jest o 7 km od rzeki Wang-Pu. Japoń
czycy przygotowują się do dalszego natarcia i ustawili cztery baterie cięż
kich dział.
Wybuchy granatów wznieciły kilka pożarów w dzielnicy, sąsiadującej z dworcem północnym.
Pozycje japońskie, ciągnące się wzdłuż rzeki Hongkeu, znajdują się pod ogniem artylerii chińskiej. Wojska chińskie wy
sadziły w powietrze 3 mosty.
Agencja Havasa donosi, władze chiń
skie zatopiły liczne statki celem uniemo
żliwienia żeglugi na rzece, przepływaj'ą
cej koło Szanghaju.
W czasie strzelaniny jaka wynikła na przedmieściu Czapei liczne kule karabi
nowe trafiły w siedzibę attache wojsko
wego Japonii.
Tokio, 14. 8. (PAT) Według doniesień
z Szanghaju, przybyły tam dwa dalsze okręty japońskie. Okręty te zarzuciły kotwice na redzie w Hampo. Natych
miast po przybyciu okręty japońskie rozpoczęły ostrzeliwanie oddziałów chiń
skich dla osłony piechoty japońskiej w pobliżu mieszczących się tam japoń
skich fabryk włókienniczych.
W następstwie szybko przeprowadzo
nej akcji wojskowej, oddziały japońskie oczyściły całkowicie północne okolice Seczuanu, Po wielogodzinnej walce wojska japońskie zniszczyły oddziały 89 dywizji chińskiej.
Chińczycy nie ustępuję
Szanghaj, 14. 8. (PAT) Wedle donie
sień ze źródeł chińskich, Chińczycy ob
sadzili teren, położony na północ od
dworca północnego. Japońskie okręty wojenne powstrzymały ogniem zaporo
wym natarcie Chińczyków na japońską przędzalnię bawełny i zmusiły Chińczy
ków do wycofania się na stanowiska wyjściowe.
Chińczycy zbudowali zaporę w por
cie, celem uniemożliwienia wysadzenia oddziałów japońs'kich w ujściu rzeki
(Ciąg dalszyna str. 2)
*,DZIENNTK BYDGOSKI", niedziela, dnia 15 sierpnia 1937 r.
Wsiedemnastą rocznic;...
(Ciąg dalszy).
wschodzie, zachodzie i północy — los tej największej w r. 1930 bitwy ważył się przez dwa dni, wreszcie 15 sierpnia został nieprzyjaciel rozbity i to rozbity
w sposób dla niego fatalny, bo wyparto go na wschód i północ, a odcinając równocześnie jego oddziały, wysunięte
na zachód.
Od zwycięstwa pod Nasielskiem nie
mógł już nieprzyjaciel zdobyć się na poważniejszy opór wobec naszych wojsk, wypędzono go poza dzisiejsze, wschodnie granice naszego państwa.
Tak więc o polskie przedmurze chrześcijaństwa zachodniej kultury rozbił się bolszewizm.
Zwycięstwo odniósł naród polski, dowodzęc tym samym, iż skoro mógł się samodzielnie obronić od najazdu wschodniego, to może się rów nież sam rządzić poprzez instytucje reprezenta
cji narodowej. Jest to prawda, prawda dziejowa, a naród nasz wezwany ostat
nio przez Marszałka Rydza-Śmigłego
do rządzenia się prawdą, będzie zawsze podnosił ją, do rzędu zasadniczych po
stulatów i prawd naczelnych.
Dr. D.
Gość z Indii.
Warszawa, 14. 8. (PAT) Dnia 15 bm.
przybywa własnym samolotem z Helsinek do Warszawy sir Muhhamad Zafrullah Khanh, członek dla spraw handlu w radzie najwyższej przy wicekrólu Indii. W czasie swego pobytu w Warszawie sir Muhhamad Zafrullah Khanh złoży wizytę ministrowi przemysłu i handlu. Pobyt jego w Warsza
wie potrwa dwa dni.
Bilans polskiego handluzagranicznego wykazuje znaczne ożywienie obrotów
Warszawa,14. 8. (PAT) Bilans handlu zagranicznego Rzplitej Polskiej i w. m.
Gdańska według tymczasowych obliczeń Głównego Urzędu Statystycznego przedsta
wiał się w lipcu rb. jak następuje:
Przywóz361.023 ton, w artości 114.659tys.
zł, wywóz1.274.077 ton W artości 98.216 tys.
zł. Ujemnesaldowlipcu rb.wyniosło więc 16.443tys. zł.
Bliższa analiza obrotów handlowych za
granicą wykazuje wzrost przywozu surow
ców i środkówprodukcji.Jednocześnie za
znaczył się silny wzrsst wywozutak, że ujemne saldo bilansu handlowego w porów
naniu z miesiącem ubiegłym uległo lekkie
mu zmniejszeniu. Wywóz wykazał wzrost
o 7.029 tys. zł, natomiast przywóz zwiększył się o 5.926 tys. zł.
Powyższy rozwój obrotów handlowych Polski z zagranicą należy uznać za objaw ogólnie skoncentrowanegoożywienia ko- niukturalnego,jakie panuje w kraju.
Tragiczny zgon studenta bułgarskiego przybyłego do Polski na praktykę.
Warszawa,14. 8. (PAT) Dnia 11 bm. zgi
ną! śmiercią tragiczną w czasie kąpieli w Wiśle student bułgarski Dragomir Kirów Tangerow, odbywający praktykę letnią w Państwowym Instytucie Nauk. Gosp. Wiej
skiego w Puławach.
,,ldea I czyny**.
Warszawa,14. 8. (Teł. wl.). Jak się teraz dopiero okazuje, lwowska grupa legioni
stówwydala jednodniówkę pt. ,,Ideai czyn", która miata być rozdana na zjeździe legio
nistów w Krakowie. Treść jednodniówki była w stosunku do akcji pik. Koca mocno opozycyjna.
Jednodniówka *Idea i czyn'*jednak do
Krako w a niedotarła, gdyż cenzuracałyna
kład skonfiskowała.
Pułk- Grzędziński pozostaje
w służbie czynnej-
Warszawa,14. 8. W ileńskie ,,Słowo" do
nosi: Dowiadujemy się, że płk. Grzędziński,
autor znanych opozycyjnych artykułów wo
bec OZN, zamieszczonych w tyg. ,,Czarno
na białym", który został pozbawiony funkcji dowódcy pułku w Warszawie, został prze
niesiony do jednego z miast w Małopolsce
na szefa inspekcji lotniczej.
kiedy sie to skończy?
Warszawa, 14. 8.(Teł. wł.) Mimo an
tyżydowskiego kursu OZN w krakow
skiej izbie skarbowej zostali przyjęci w charakterze rewidentów Leon Szwarc i Norbert Holcberger.
Czyżby w Krakowie nie było rdzennie polskich znawców księgowości?.
Czang-Pu. W ujściu rzeki zatopiono dwa parowce i 12 dżOnek załadowanych ce
mentem.
Chińczycy podczas walk zdołali utrzy
mać most Patsu. O powyższy most to
czyła się zacięta walka artyleryjska.
W ielki kompleks budynków na ul. Pao-
szan leży w gruzach. Nocą walki 'na wszystkich odcinkach Szanghaju zosta
ły przerwane. Nad miastem stoi luna.
,,Dyplomacj'a" swoj\ armatyteż swoja
Tokio, 14. 8. (PAT) Wspólna nota, doręczona przedwczoraj przez przedsta
wicieli Anglii, Francji, Niemiec, Sta
nów Zjednoczonych i Wioch podkre
śla wobec rządu nankińskiego j amba
sadora japońskiego w Chinach znacze
nieinteresów mocarstwowych w Szang
haju i domaga się od rządu chińskiego wycofania wojsk z miasta, zaś od rzą
du japońskiego nienadsyiania dalszych posiłków.
Tokio, 14. 8. (PAT- Wojska chińskie podjęły jednocześnie przeciwnatarcie wzdłuż trzech linij kolejowych: Pekin
-Tientsin, Tientsin-Pukou i Pekin-
Suyuan. N atarcie zostało odparte. Na odcinku Nankou wojska japońskie wy
parły Chińczyków, zajmując cytadelę Nankou-Czen. W alki trwają w okoli
cach Nankou oraz w obozie odległym 0 8 km od dworca.
Podczas bitw y pod Liang-Siang na
lin ii Pekin—Hankou Chińczycy pozo
stawili na pobojowisku ponad dwustu zabitych, jeden ciężki karabin maszy
nowy, 3 lekkie karabiny maszynowe, 4A ręcznych karabinów maszynowych 1 około 10 tys. magazynków z amuni
cją.
Szwajcaria i Holandia
dala Chinom pożyczkę.
Berlin, 14. 8. (PAT) Otoczenie prze
bywającego obecnie w Berlinie wice
premiera i ministra finansów rządu nankińskiego dra Konga, komunikuje, że ten ostatni zawarł nkład z grupą banków szwajcarskich i holenderskich
w sprawie pożyczki przeznaczonej na wzmocnienie sytuacji gospodarczej i fi
nansowej Chin.
Helenka ludności chińskiej i licznych Europejczyków
z zagrożonych' terenów, objętych' działaniem wojny między Chinami a Japonią. Na zdjęciu widzimy grupy Europejczyków i Chińczyków, którzy z walizkam i w rękach wsiadają do pociągu na dworcu w Pekinie, mającego ich zawieźć w bezpieczniejsze
strony.
,,CUDNADWISŁA"
był zwycięstwem wiary, ideałów
oraz cywilizacli katolickiej i rzymskiej
p is z e organ Watykanu 9943sservatore Btonaano**
Gitta del Vaticano, 14.8.(PAT) Z okazji rocznicy bitwy warszawskiej ,,Osservatore Romano" zamieszcza na pierwszej stronie obszerną korespondencję z 'Warszawy, po
święconą pobytowi obecnego papieża Piusa XI W Polsce. nRok 1920— pisze ,,Osserva-
tore Romano” — byłnietylko decydującym dla losówPolski, ale również dla dalszego rozwoju cywilizacji zachodniej.Bolsze wic y zbliżali się do Warszawy i wielka bitwa,
mająca rozstrzygnąć o wolności Polski oraz o wielkich wartościach kultury chrześci
jańskiej, miała rozpocząć się z dnia na dzień". Autor przypomina, że ówczesny dziekankorpnsu dyplomatycznego nnncjusz Achilles Ratti postanowił pozostać wWar
szawie,mimo, że korpus dyplomatyczny wy
jechał do Poznania. Nuncjusz uważał bo
wiem za swój obowiązek pozostać do ostat
niej chwili wraz z ludnością, wśród której r'eprezentował Stolicę Apostolską. Pobyt je
go w Warszawie podniósł na duchu mie
szkańców polskiej stolicy.
,,Zwycięstwo Józefa Piłsudskiego — kon
tynuuje ,,Osservatore Romano" — zatrzy
mało pod murami Warszawy napór hord bolszewickich, zagrażających wszystkim państwom Europy zachodniej. Było to sławne zwycięstwo wiary, ideałóworaz cy
wilizacji katolickiej i rzymskiej. Od dnia tegozwycięstwa upłynęło jużwiele lat, ale dobrodziejstwa tego zwycięstwa dają się odczuwać Jeszcze dziśwewspółczesnej,skłó
conej i znękanej Europie".
Litwinow w Bad Gastein.
(Prasa niemiecka puściła ,,kaczkę" o jego ucieczcez Moskwy).
Wiedeń, 14. 8.(PAT.) Bawiący w Wie
dniu sowiecki minister spraw zagranicz
nych Litwinow zmienił swój program po
dróży, i jak słychać m a się udać dziś wprostzWiednia do Bad Gastein.
* .
*
W Bad Gastein bawi obecnie Bzeregwy
bitnych osobistości międzynarodowych'. Z polityków przybył tam premier węgierski Daranyi, węgierski minister oświaty Ho-
man, czechosłowacki minister Spina, wło
ski minister Meier oraz szereg posłów państw europejskich. Bawi tam również matka prezydenta Roosevelta,a ze świata artystycznego słynny dyrygent Toscanini.
W kołach poinformowanych szeroko ko
mentowany jest pobyt tylu wybitnych oso
bistości politycznych w Bad Gastein.
(Ciąg dalszy).
Ba! w więzieniu.
Nowy Jork, 14. 8. (ag). W więzieniu ko
biecym stanu Oklahoma w Stanach Zjedno
czonych Ameryki Północnej odbył się bal wydany przez odsiadujące karę w tym wię
zieniu kobiety. Zezwolono więźniarkom na
ten wieczór zmienić ubrania więzienne na stroje wieczorowe. Na bal zaproszono 38 studentów.
Tegoroczne ,,Święto
Czynu Chopskiego**
będzie mieć duże znaczenie polityczne.
Warszawa,14. 8. (ag) Jak wynika z wia
domości o przygotowaniach do',,Święta Czy
nu Chłopskiego", czynione przez organizacje
terenowe Str. Ludowego, liczbowo będą one większe jak w ub. roku. W całym szeregu miejscowości, w których w ub. roku święta nie było, w r. b. odbędzie się. Dotyczy to specjalnie Małopolski Wschodniej, części województw lubelskiego i warszawskiego.
Jak należy wnioskować z panujących na
strojów, podczas zgromadzeń publicznych zapadną ważne uchwały natury politycznej.
Lewoniewski przeleciał
nad biegunem.
Moskwa, 14. 8. (PAT) Agencja. Tass komunikuje: o godz. 13 m. 40 (czas mo
skiewski) Lewomeweki przeleciał nad biegunem na wysokości 6000 metrów.
Panuje silny wiatr.
Nowy Jork, 14. 8. (PAT) Amerykańskie
władze lotnicze w Seattle (Alaska) o~
trzymały z samolotu Lewomewekiego radiogram, że samolot walczy z silnym wiatrem. Samolot ma 4 godziny spóź
nienia i nie jest oczekiwanyw Fairbanks przed godziną 13-tą czasu zachodnio
europejskiego w dniu dzisiejszym.
Niemcy produkuję nowe gazy bojowe
Magdeburg,14. 8. (ag) W październiku 1936r. koncern ,,I. G. Farbenindustrie A. G."
zbudował pomiędzy miejscowościami B it- terfeld i Magdeburg podziemne laboratoria, warsztaty a nawet pomieszczenia dla robot
ników, w których rozpoczęto produkcję i doświadczenia z tak zwanym ,,Ge" gazem.
Dostęp do tych urządzeń jest całkowicie izolowany. Dyrektor tych zakładów podle
ga wprost ministerstwu wojny. Doświad
czenia przeprowadza specjalny oddział ro
botników, inżynierów oraz wojskowych, kie
rowanych przez oddział WAP (na czele dy
rektor Otte) w ministerstwie wojny w Ber
linie. Wyprodukowane gazy uniemożli
wiają istotom żyjącym oddychanie płucami
oraz skórą, wszystkie motory unieszkodli
wiają przez zamarzanie środkównapędnych.
Praca w tych zakładach odbywa się na 3 zmiany.
Sumy wyrok na Polaka
wydany przez sąd w Królewcu.
Królewiec,14. 8. (ag) Sąd w Królewcu skazał Polaka rolnika Wiktora Cawinow- skiego na 18 miesięcy więzienia za rozpo
wszechnianie pogłosek, że wybuchnie woj
na polsko-niemiecka, która spowoduje, że cały kraj, aż do Odry wróci do Polski. — Cawinowski miał również wyrażać się obel
żywie o hitleryzmie. Sąd w motywach wyroku podkreślił, że w okresie rozbudowy
wania dobrych stosunków sąsiedzkich przez kanclerza Hitlera z Polską, taka akcja jest wysoce szkodliwa, wobec czego wymiar ka
ry musi być wyjątkowo surowy.
Prowokacja młodych hitlerowców.
Chojnice, W ub. środę w godzinach popołudniowy ch prze'jeżdżała przez
Chojnice autobusem (Nr I. B. 15007), właśc, Renkawitz z Piły, wycieczka młodzieży hitlerowskiej z Niemiec do Prus Wschodnich szosą tranzytową. Na ul. Min. Pierackiego, kiedy autobns mi
jał idących na chodniku dwóch księży katolickich, młodzi hitlerowcy poczęli wznosić wrogie okrzyki, miotać niecen
zuralnymi wyzwiskami oraz grozić pię
ściami w kierunku księży katolickich.
Jak się dowiadujemy, wycieczka ta u- dawała się na kolonię nad jeziora ma
zurskie.
Wisła pochłonęła nową ofiarę.
Grudziądz(tel. wl.) Podczas kąpieli w Wiśle omiędzy trzecią główką a mostem kolejowym utonął 9-letni syn Emiliana Bęclewskiego, Wojciech (Narutowicza 13).
Zwłok chłopca dotąd nie wydobyto.
Minister Kościałkowski
w Gdyni.
Z Gdyni piszą nam: Wczoraj bawił w Gdyni minister opieki społecznej p. Ma
rian Zyndram-Kościałkowski, który w to
warzystwie wojewody pomorskiego Racz- kiewicza oraz komisarza rządu Sokoła zwiedził motorówką port i jego urządzenia, oprowadzany przez dyrektora Urzędu Mor
skiego ini. Łęgowskiego.