opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty Warszawa 2019
SCENARIUSZ LEKCJI
Program nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej
JULIA
MIŚKOWICZ
OD WSCHODU DO ZACHODU SŁOŃCA, CZYLI CO SIĘ DZIAŁO W SOPLICOWIE (3).
RUSZAMY NA GRZYBOBRANIE
Bożena Święch dr Beata Rola Urszula Borowska Redakcja językowa i korekta – Editio Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji:
Od wschodu do zachodu słońca, czyli co się działo w Soplicowie (3).
Ruszamy na grzybobranie
Cele ogólne:
doskonalenie umiejętności dostrzegania specyfiki języka poezji.
Cele operacyjne:
Uczeń: zna i rozumie przenośnię i jej funkcje w tekście, utrwala wiadomości na temat porównania, umie porównać język codzienny i poetycki, bogaci czynne słownictwo, poszukuje informacji w źródłach, wskazuje na właściwe zachowanie w lesie i prawidłowy sposób zbierania grzybów.
Metody/Formy pracy:
pogadanka, praca z tekstem, pokaz, zajęcia praktyczne, przekład intersemiotyczny, praca w grupie, TOK (gałązka).
Środki dydaktyczne:
fragment Pana Tadeusza (Grzybobranie) – tekst dla każdego ucznia lub jeden na ławkę, atlas grzybów.
Opis przebiegu lekcji:
1. Nauczyciel czyta fragment Grzybobranie. Nawiązując do poprzednich lekcji, pyta o autora i okoliczności napisania eposu, o znaczenie tego dzieła dla Polaków.
2. Na wklejonych w zeszycie kartkach z tekstem uczniowie wypisują/podkreślają nazwy grzybów. Nauczyciel poleca, by uczniowie narysowali je w zeszycie.
3. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, rozdaje atlasy grzybów, w których grupy szukają wymienionych grzybów (każda grupa innych). Uczniowie prezentują znalezione wiadomości, pozostali uczniowie sprawdzają, czy ich rysunek odpowiada opisowi z atlasu. Nauczyciel tłumaczy zasady zachowania w lesie i podczas zbierania grzybów.
4. Uczniowie wypisują z wiersza określenia grzybów (np. „surojadki niby czareczki”).
Przypominają, czym jest porównanie.
5. Nauczyciel pyta uczniów o miejsce, w którym rosną grzyby. Uczniowie wskazują na określenie „na zielonym obrusie łąk”, po czym nauczyciel wyjaśnia sposób
„przenoszenia” (stąd nazwa „przenośnia”) znaczenia jednego wyrazu na inny wyraz i powstawania w ten sposób nowej jakości. Podaje przykład przenośni, a uczniowie, wypełniając graf logicznej gałązki, podają swoje przykłady, a także cechy i funkcje przenośni. Podkreśla znaczenie opisów przyrody i rolę środków artystycznych w ich tworzeniu.
6. Nauczyciel zwraca uwagę na ogromne znaczenie zwyczajów, w tym wspólne spędzanie czasu. Pyta uczniów o ich odczucia, w rozmowie kieruje ich uwagę na wartości zawarte w tradycjach, w tym rodzinne, podkreśla znaczenie wspólnoty tworzącej się wokół tradycji i wartości.
7. Uczniowie w grupach tworzą atlasy grzybów, które można spotkać w Soplicowie, następnie prezentują je na specjalnej wystawce. W takim atlasie, który może przybrać formę lapbooka, mogą znaleźć się także przepisy na potrawy z grzybów, porady dla grzybiarzy czy tytuły znanych uczniom utworów z motywem grzybów.
8. Nauczyciel pyta uczniów, czego każdy z nich chciałby dowiedzieć się na dany temat.
Odpowiedzi uczniów mogą pomóc ustalić, który z celów lub punktów NaCoBeZU nie został zrealizowany.
9. Zadanie domowe polega na narysowaniu opisanego przez Mickiewicza miejsca tak, by poszczególne grzyby znalazły się w miejscu opisanym w utworze.
Komentarz metodyczny:
1. Jest to kolejna lekcja z cyklu, w projekcie dotyczącym fragmentów Pana Tadeusza, obejmującym poznanie fragmentów: Wschód słońca (Księga II), Śniadanie (Księga II), Grzybobranie (Księga III), Chmury (Księga III), Sad (Księga II), Burza (Księga X), Wieczerza (Księga I) i Zachód słońca (Księga II) stanowiących całość, mających ukazać piękno opisów przyrody i codzienne życie mieszkańców dworu na ich tle.
2. Nauczyciel dyscyplinuje uczniów, podając czas pracy, udziela wskazówek.
3. Uczniowie ze SPE otrzymują częściowo wypełnioną notatkę.
4. Kompetencje: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia
informacji – umiejętność czytania i pisania oraz rozumienia informacji pisemnej, porozumiewania się w mowie i piśmie w różnych sytuacjach,
rozróżniania i wykorzystywania różnych typów źródeł, poszukiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji, wykorzystywania pomocy oraz formułowania i wyrażania własnych argumentów; kompetencje cyfrowe – krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych i interesowanie się nimi do celów uczenia się, pracy i udziału w społeczeństwie; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się – zdolność autorefleksji, skutecznego zarządzania czasem i informacjami, konstruktywnej pracy z innymi osobami, zachowania odporności oraz zarządzania własnym uczeniem się i karierą; kompetencje obywatelskie – zdolność działania jako odpowiedzialni obywatele oraz pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim i społecznym; kompetencje w zakresie przedsiębiorczości – zdolność wykorzystywania szans i pomysłów oraz przekształcania ich w wartość dla innych osób; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej – rozumienie sposobów kreatywnego
5
wyrażania i wymiany pomysłów i znaczeń w różnych kulturach, za pomocą różnych rodzajów sztuki i innych form kulturalnych, oraz poszanowanie dla tego procesu.
5. Treści interdyscyplinarne – historyczne (Wielka Emigracja), przyroda/biologia (grzyby i zachowanie w lesie).
