Marian Żurowski
"El Matrimonio en Derecho Romano.
Esencja, requisitos de validez,
efectos, disolubilidad", Roma 1970 :
[recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 15/1-2, 257-258
[9] R ecenzje 25 7
ty c h op raco w ań w jed n y m zbiorze u ła tw i n ie jed n e m u kanoniście p rac ę w te j dziedzinie, dlatego w a rto p rz y n a jm n ie j w k ró tk ie j nocie biblio g raficz n ej to zasygnalizow ać.
Ks. M arian Ż u ro w sk i
R o b l e d a O l i s : El i Matrimonio en Derecho Romano. Esencja, requisitos de validez, efectos, disolubilidad; Roma 1970, s. XV, 306 in 8°, wyd. U niversità Gregoriana.
W w y d aw n ic tw ie U n iw ersy te tu G reg o riań sk ieg o u k az ała się w ję z y k u hiszp ań sk im now a pozycja O lizjusa R obledy — głów nie dla u ż y t k u stu d e n tó w ·— o m a łże ń stw ie w p ra w ie rzym skim . Z zadow oleniem należy p ow itać tę now p u b lik a cję, gdyż o n a m oże być pożyteczna nie ty lk o dla ro m an istó w , lecz ta k ż e dla kanonistów . J a k w każdej dzie dzinie ta k i w p ra w ie rzy m sk im , a szczególnie m ałżeńskim , w m ia rę p o stęp u w iedzy i n ag ro m ad zen ia się p u b llik a c ji dotyczących poszcze gólnych zagadnień k o rzy stn e je st p rze d staw ie n ie su m ary czn e całej in sty tu c ji p raw n ej. D okonał tego z w ielk im n a k ład e m p rac y w yżej w spom niany autor.
N iew ątp liw ie dzieło zyskałoby bardzo n a w artości, gdyby n a rów ni z ta k bardzo p racow icie ze b ran y m i i w y k o rz y sta n y m i opracow aniam i starszy ch au to ró w , uw zględniono w p ełn i o siągnięcia now szych. T u ta j rzu ca się w oczy bardzo s ta ra n n e i szczegółowe w y k o rz y sta n ie au to ró w piszących na te n te m a t p rzed e w szy stk im z te re n u w łoskiego, a także hiszpańskiego, n a to m ia st w m n iejszym sto p n iu uw zg lęd n ia się sp e c ja listó w od p ra w a rzym skiego z innych k rajó w , a przecież i oni w nieśli pow ażny w k ła d w a k tu a ln y sta n w iedzy tego za g ad n ien ia i m a ją w łasn e sw oje now e koncepcje. Może n a w iększą uw agę zasługiw aliby rów nież tacy au to rzy ja k : C orbett, K aser, L evy — B rühl, W olff, którzy w poruszonym z a g ad n ien iu m a ją pow ażne osiągnięcia. W praw dzie R ob le d a w y k o rz y stu je ich dzieła, ale nie w ty m sto p n iu ja k p rac e pow aż n y ch au to ró w z te re n u Włoch, a oni ta k że godni są szczegółowszego zain tereso w an ia.
N asuw a się ponad to p y ta n ie, czy nie w a rto by było b ard z iej w y o drębnić poszczególne okresy z zaznaczeniem historycznej ew olucji, k tó re j podlega ta in sty tu cja. C hodzi m ianow icie o ujęcie tego z a g a d n ie n ia w p ra w ie n ajd a w n ie jsz e j rep u b lik i, o k resu klasycznego, a przede w szy stk im od czasów K o n sta n ty n a , k iedy to na p raw o rzym skie od
działyw ała stosunkow o silnie m yśl ch rz eśc ija ń sk a, z a w a rta w dziełach O jców K ościoła.
M ożna by rów nież zapytać, czy n ie zasługiw ałby n a w ięk szą uw agę pro b lem k o n k u b in a tu , k tó ry a u to r rozw aża n a k ilk u stro n icach w do d atk u , a przecież to zagadnienie w p ra w ie rzy m sk im nie było ta k jasno rozróżniane, p rz y n a jm n ie j u n ie k tó ry ch p raw n ik ó w klasycznych, ja k to m a m iejsce u późniejszych a u to ró w chrześcijańskich.
25 8 R ecenzje [10] W ysiłek i w k ład O lizjusa R obledy n ie w ą tp liw ie nie je st m ały i za sługuje n a uznanie. M ożna w ięc m ieć nadzieję, że p u b lik a c ja ta spełni zasadniczy cel zam ierzony przez a u to ra i pom im o pew nych, n ie u n ik n io n ych niedociągnięć będzie w arto ścio w y m n arzędziem w rę k u stu d e n tó w p ra w a rzym skiego i kanonicznego. P o n ad to k o rzy sta n ie z tego dzieła b ard z o u ła tw ia ją trz y indeksy zam ieszczone n a końcu: in d e k s a lfa -
bteyczny, źródeł i autorów .
Ks. M arian Ż u r o w s k i
Ż U K PETRO ,Ο . Carm., Principia de iustitia, Romae 1970, s. 230.
W ym ieniona w yżej ro z p ra w a o podstaw ow ych zasadach cnoty s p r a w iedliw ości je st n a p isa n a przez polskiego a u to ra z zakonu K a rm e litó w w ję zy k u łaciń sk im i w y d a n a w R zym ie n a k ład e m tegoż zakonu. P o d kreślić należy zaraz n a w stę p ie jej sta ra n n ą szatę ed y to rsk ą , d o b ry p a p ie r i pom im o n ieliczn y ch zresztą błędów d ru k a rsk ic h , p o p raw io n y c h w dołączonej e rra c ie przez A u to ra, bardzo dobrą jej ze w n ętrzn ą p re zentację.
S am te m a t pracy , ta k sfo rm u ło w an y przez A u to ra, sugerow ać by m ógł cz y te ln ik o w i om aw ianie w niej podstaw ow ych zasad sp ra w ie d li w ości, co mogło by być nieporozum ieniem . Nie chodzi tu bow iem 0 pod staw o w e zasady teologiczno-m oralne spraw iedliw ości jako n a j ogólniej p o ję tej cnoty m o raln ej, ale — ja k p d k re śla to sam A u to r w k ró tk im w p ro w ad zen iu do p rac y — chodzi w niej o u k az an ie cno ty spraw iedliw ości w aspekcie o b je k ty w n y m i p raw n y m , jako u p ra w n ie n ia 1 zarazem obow iązku (ius e t officium ) o kreślonych podm iotów p ra w nych, u jęteg o i ocenionego przez A u to ra w św ietle tra d y c y jn e j d o k try ny k ato lic k iej i jej b ezspornych zasad, zestaw ionych ze w spółczesnym i po g ląd am i au to ró w w tym przedm iocie.
T ak za rysow any p rze d m io t dociekań pody k to w ał też A u torow i m e to dę n au k o w ą tej pracy, k tó ra je st m etodą scholastyczną (an a lity c zn o - syntetyczną) i p o d y k to w ał ta k ż e tra d y c y jn y podział m a teria łu .
P o p o d an iu p o ję cia spraw iedliw ości ja k o cnoty (§ 1), je j p rze d m io tu , w łaściw ości, ty tu łu p raw nego itp. — s ta ra się n a stę p n ie A u to r w k o le j nych p a ra g ra fa c h (może lepiej by było nazw ać je rozdziałam i) p rz e analizow ać d okładnie jej elem en ty o b je k ty w n e i p ra w n e w odniesieniu do p rzy ję teg o trad y c y jn eg o podziału cnoty spraw iedliw ości na: w y m ie n n ą (co m m u tativ a — § 2), tzw . le g aln ą czyli p ra w n ą (legalis — § 3) oraz rozdzielczą (d istrib u tiv a — § 4) — u zu p e łn ia ją c sw oje w yw ody ogólnym tylk o om ów ieniem tzw . spraw iedliw ości k arz ące j (v indicativa) i m iędzynarodow ej (internationalis).
W a rty k u le dru g im (k tóry m ożna by raczej nazw ać częścią d ru g ą, w zględnie k o le jn y m rozdziałem ) om aw ia A u to r szerzej p ojęcie i isto tę tzw. spraw iedliw ości społecznej (iu stitia socialis) z u w zględnieniem je j
