Powstanie warszawskie- skrót
Główne cele:
-próba wyzwolenia stolicy przez wojsko polskie przed wkroczeniem sił radzieckich - zamanifestowanie polskiej obecności na wschodzie
- próba ratowania powojennej suwerenności,
- przywrócenie przedwojennego kształtu granicy wschodniej -odtworzenie w stolicy Polski legalnych władz państwowych
W dniu 1 sierpnia 1944 roku dowództwo Armii Krajowej w Warszawie, wydało rozkaz rozpoczęcia planu "Burza"
w stolicy. Pod tym kryptonimem kryło się uderzenie oddziałów powstańczych na cofających się przed Armią Czerwoną Niemców. W ten sposób rozpoczęły się trwające 63 dni walki. Przeszły one do naszej historii jako Powstanie Warszawskie.
W tym okresie oddziały ZSRR kontynuowały rozpoczętą 23 czerwca 1944 ofensywę, znaną jako Operacja Białoruska. Rozbicie centralnej grupy armii Werhmahtu umożliwiło Rosjanom przejście do realizacji planu Lwowsko -Sandomierskiego. Założeniem tej operacji było przeniesienie linii frontu nad środkową Wisłę i uchwycenie na niej przyczółków. Rząd radziecki wyraził w marcu 1944 roku zgodę na rozwinięcie 1 Korpusu generała Berlinga w I Armie Polską. W lipcu Krajowa Rada Narodowa ogłosiła utworzenie Wojska Polskiego z połączenia tejże Armii oraz oddziałów partyzanckich Armii Ludowej. Stalin od czasu wykrycia zbrodni katyńskiej nie uznawał legalnego rządu polskiego w Londynie. Jego poparcie zyskali polscy komuniści, którzy utworzyli Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Armia Czerwona mimo podejmowanych przez AK prób współpracy w zwalczaniu Niemców i wspólnych walk nie uznawała polskich oddziałów za sojusznicze. Były one w większości po przejściu frontu rozbrajane przez NKWD. Część żołnierzy wywożono w głąb ZSRR, część umieszczano w obozach.
Zdarzały się wypadki mordowania schwytanych Akowców, zwłaszcza oficerów. Część ich znalazła się przymusowo w oddziałach Ludowego Wojska Polskiego
skutki:
Tragedią Powstania Warszawskiego były nie tylko 63 dni krwawych walk, ale także jego długoterminowe skutki.
Pierwszymi, którzy ukarali Polaków za ich próbę osiągnięcia niepodległości byli Niemcy. Hitler nakazał zrównać Warszawę z ziemią: systematycznie burzono ją budynek po budynku, a szczególną wagę przykładano do zniszczenia obiektów związanych z polską kulturą. Kiedy żołnierze radzieccy dotarli do miasta, zastali tam tylko ruiny
ZMIANY GOSPODARCZE W POLSCE PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Zgodnie z postanowieniami na konferencjach Wielkiej Trójki Polska miała się znaleźć po II wojnie światowej w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Jako, że ustrojem tam panującym był socjalizm, który zaznaczył się również w gospodarce państwa, Polska jako przyszły kraj demokracji ludowej chciał upodobnić swoją politykę, w tym i gospodarkę, na wzór radziecki.
Na wyzwolonych terenach Polski Lubelskiej, które już przed wojną nie posiadały tradycji przemysłowych, występowały ogromne spustoszenia dokonane przez okupanta, szczególnie w rolnictwie i transporcie. W obiegu występowały trzy waluty: złote okupacyjne, marki niemieckie i rosyjskie ruble. Emisja polskich złotych,
dokonana przy pomocy władz radzieckich w sierpniu 1944, doprowadziła do kolejnego zubożenia
społeczeństwa, które w wyniku tej operacji straciło ostatnie oszczędności. W niektórych miastach panował głód.
Ciężar utrzymania ogromnej masy wojska (ok. 2,5 mln na 6,5 mln mieszkańców) był ponad siły społeczeństwa.
W listopadzie 1944 utworzono specjalne grupy operacyjne do przejmowania i uruchomiania obiektów przemysłowych. Szybkie podjęcie pracy w wieku zakładach było zasługą patriotyzmu załogi. Pod tymczasowy zarząd państwa przejmowano wiele dawnych zakładów pracy.
W dniu 6 września 1944 PKWN (Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego) wydał dekret o reformie rolnej.
Chciano w ten sposób pozyskać sobie chłopstwo, które w okresie II RP cierpiało głód na ziemi. Przymusowej parcelacji podlegały wszystkie majątki rolne powyżej 100 hektarów powierzchni ogólnej oraz pięćdziesięciu hektarów powierzchni ornej. Celem reformy było upełnorolnienie gospodarstw o powierzchni poniżej pięciu hektarów i utworzenie gospodarstw dla bezrolnych.
Reformę realizowano bardzo powoli, gdyż chłopi nie wierzyli w możliwość otrzymania ziemi. W tej sytuacji PKWN przystąpiło do przymusowego przeprowadzenia reformy rolnej. W jej wyniku obdzielono ziemią ok. 110 tys. chłopów.
Do najbardziej pilnych spraw, zaraz po wyzwoleniu, należało podniesienie kraju ze zniszczeń wojennych. Już 3 stycznia 1945 Rząd Tymczasowy podjął decyzje o odbudowie Warszawy.
Kluczowe znaczenie miało przejęcie przez państwo podstawowych gałęzi produkcji i wprowadzenie zasad gospodarki planowej. W pierwszych dniach po wyzwoleniu załogi przejmowały samorzutnie swe zakłady pracy i przystępowały do ich odgruzowania oraz odbudowy. Już pod koniec 1945 roku przystąpiono do opracowania 3- letniego planu gospodarczego odbudowy kraju (1947-9), powracało zagrabione mienie. oraz handlu.
W okresie kształtowania się systemu hegemonicznego ( o wszystkim decyduje PZPR- Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) stosunkowo obronną ręką wychodziła gospodarka polska poddana sztywnemu planowaniu. W 1947 przyjęto opracowany jeszcze przez KRN (Krajową Radę Narodową) plan 3-letni . Objął on wszystkie dziedziny gospodarki. W szczegółach plan zakładał:
1) Wyrównanie strat wojennych.
2) Scalenie ziem Zachodnich i Północnych z resztą kraju.
3) Wszechstronne wykształcenie wybrzeża morskiego.
4) Obniżenie kosztów własnych produkcji dóbr i usług oraz wzrost wydajności pracy.
5) Podniesienie poziomu życia pracujących warstw ludności powyżej poziomu przed wojennego.
Został on wykonany dzięki powszechnemu entuzjazmowi społeczeństwa.
Po zakończeniu pierwszego planu odbudowy kraju przyszła kolej na plan 6-letni, obejmujący lata 1950-55.
Zakładał pełne uprzemysłowienie Polski, budowę podstaw przemysłu ciężkiego w oparciu o własne środki, surowce i kadry. Zakładano wzrost produkcji przemysłowej w roku 1955 o 90%, a rolnej o 40%. Pierwsze trudności pojawiły się już w 1950 ze względu na trwającą zimną wojnę i wojnę w Korei. Wymagało to korekt planu. Zaniedbano wyraźnie rolnictwo., nadmiernie je eksploatowano. Dopiero lata 1954-5 przyniosły pewną poprawę i nieznaczne ulgi.
W wyniku planu 6-letniego Polska przekształciła się w kraj przemysłowo-rolniczy, choć koszty społeczne tej transformacji były znaczne. Trzeba jednak przyznać, że plan skutecznie zintegrował naród
wokół programu przebudowy kraju.
PRL w pigułce!
Co się nie zmienia w systemie od 1945 do 1989?
1. NIEDEMOKRATYCZNY SYSTEM – cecha przewodnia
W 1944 na skutek sposobu, w jaki kończy się wojna (Rosja Radziecka wygrywa i aby wejść do Niemiec Wsch. Musi przejść przez Polskę), komuniści przejmują władzę.
Partia komunistyczna (PPR do 1948, PZPR od 1948) rządzi (wpływa na wszelkie sfery życia – to się nie zmienia w całej PRL) poprzez niezmienny do 1989 MONOPOL. Nie istnieje demokratyczna weryfikacja wyborów, nie istnieje alternatywa dla partii (władza chce szukać legitymacji swojej władzy na poza wyborczej drodze – odwołanie do ideologii nowa epoka, nowe realia po 1945…).
2. GOSPODARKA NIEDOBORU – zmienia się standard życia, ale zawsze czegoś brakuje (puste półki w sklepach…)
3. MEDIA – media jako element władzy, wyrażają interes władzy, a nie społeczeństwa (brak konfliktu media-władza)
Krótka charakterystyka etapów PRL-u
1. OD 1944-45 DO 1947-48 czyli zdobywanie władzy a. początkowo istnieje opozycja – PSL
b. 1946 – referendum
c. 1947 – sfałszowane wybory (władza dla komunistów)
d. Sytuacja międzynarodowa – zaostrza się konflikt Rosja-USA („zimna wojna”); ograniczenie suwerenności w krajach satelickich; sowietyzacja ( narzucenie krajom m.in. Polsce
przez ZSRR po II wojnie światowej reguł ustroju sowieckiego. Sowietyzacja to narzucenie tym krajom radzieckiego ustroju i rozwiązań gospodarczo-społeczno-kulturalnych połączone z silną indoktrynacją (wpajanie określonych poglądów, przekonań))
2. 1948-1956 czyli model totalitarny w czystej formie (wódz, ideologia-„nadreligia”, monopartia [są 3 partie, ale rządzi 1!], terror, media)
a. 1948 – scentralizowanie partii (w grudniu PPR (Polska Partia Robotnicza) wchłania PPS (Polska Parta Socjalistyczna) i powstaje PZPR)
b. 1953 – śmierć Stalina (to on zaostrzał konflikt z USA), która wpływa na sytuację na świecie;
koniec stalinizmu w Polsce
c. 1953-56 – zmiany w Polsce = odwilż+ destalinizacja+ odejście od metod stalinowskich i wyrzucenie ich poza nawias polityczny
3. 1956-1970 czyli czasy Gomułki
a. Gomułka komunistą, lecz antystalinowskim
b. Polityka pozyskiwania społeczeństwa – władza ma mieć charakter społeczny
c. Zmiany w kulturze – większa swoboda wypowiedzi (stalinizm to odgradzanie społeczeństwa
od kultury); choć nadal są ograniczenia i kontrole, to socrealizm nie jest już ideą przewodnią
twórczości artystycznej
d. Stosunki państwo-kościół też się zmieniają; w stalinizmie kościół był całkowicie
podporządkowany państwu – nic niezależnego od władzy nie mogło istnieć (wrzesień 1953 – uwięzienie kardynała Stanisława Wyszyńskiego!); Gomułka uwalnia Wyszyńskiego; trwa kampania ateistyczna, ale istnieje swoboda religijności; odejście od represjonowania kościoła e. Modelem docelowym miało być pozbawienie chłopów praw do ziemi (; wypieranie rolników z własności; współwłasność lub PGR (Państwowe Gospodarstwo Rolne)); za Gomułki chłopi wracają do własnych ziemi
f. Konflikty ze społeczeństwem (które zaczyna domagać się własnych praw!): 03.1968 – demonstracje studenckie, 1964 – list „34” (konflikt z inteligencją), 12.1970 – konflikt z robotnikami na wybrzeżu
4. 1970-1980 czyli czasy Gierka
a. próby korekty w sferze gospodarki, które zmieniają gospodarkę i poziom życia b. zagraniczne pożyczki
c. 1970-76 – „cud gospodarczy” (m.in. podwyżki płac), którego grunt jest jednak bardzo kruchy (1975: „puste półki sklepowe” na skutek tego, że ludzie dużo kupują-bo teraz mają za co);
06.1976: strajki w Radomiu, Ursusie i Płocku. Powodem były znaczne podwyżki cen. Strajki zostały brutalnie spacyfikowane przez milicję.
d. 1976-80 – powstanie KOR-u (Komitetu Obrony Robotników - ofiar represji w związku z wydarzeniami 25 czerwca 1976); 10.1978 – wybór Karola Wojtyły na papieża i jego przyjazd do Polski w 1979; kryzys w gospodarce i strajki okupacyjne w Stoczni Gdańskiej; 08.1980 – powstanie „Solidarności” (pęknięcie systemu komunistycznego)
5. 1980-89 czyli czasy Jaruzelskiego
a. 12.1981 – stan wojenny (był efektem powstania Solidarności i ma przywrócić monopol);
Solidarność przenosi się do podziemia
b. 1985 – zmiany w Związku radzieckim – Gorbaczow u władzy, zmienia system, a to przyczynia się do zmiany sytuacji Polska
c. 1988 – Jaruzelski dochodzi do wniosku, że w rządzeniu nie może być obojętny na wybuch stanu wojennego; w 02.1989 dochodzi do obrad Okrągłego Stołu (rozmowy z opozycją);
komuniści muszą się podzielić władzą (utrata monopolu)
d. Okrągły Stół to logiczne zakończenie komunizmu (sytuacja wewnętrzna: odzyskanie wolności, suwerenność społeczeństwa; syt. zewn.: Polska i inne kraje socjalistyczne są niezależne od władzy rosyjskiej – „jesień ludów”, do której przyczyniło się głównie powstanie „Solidarności”
w Polsce)
KOMENATRZ: daty dzielące etapy całego okresu komunizmu to daty kryzysów i daty zmian na stanowisku I-ego sekretarza.
Powstanie i działalność NSZZ Solidarność
Na początku 1980 r. istniały w Polsce wszelkie przesłanki zasadniczej zmiany: władze PZPR nie potrafiły zapobiec chronicznemu kryzysowi systemu, społeczeństwo zaś nie chciało żyć po staremu.
Głównym dylematem pozostawała zewnętrzna kontrola ZSRR. Wystarczyła niewielka podwyżka cen na początku lipca 1980 r., by po Polsce rozlała się fala strajków. Osiągnęła ona kulminację w momencie, gdy w połowie sierpnia w Trójmieście powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS) z siedzibą w Stoczni Gdańskiej. Na czele MKS stanął elektryk Lech Wałęsa. MKS sformułował 21 postulatów, głównie ekonomicznych. Najważniejsze miały charakter polityczny. Pierwszy postulat dotyczył legalizacji niezależnych od władz związków zawodowych. Kreml ostrzegał kierownictwo partyjno- rządowe PRL przed kontrrewolucją. Przyjmowano możliwość interwencji radzieckiej. Władze PRL badały szanse stłumienia strajków siłą, ale ostatecznie, za zgodą Kremla (władz w Moskwie), specjalna komisja rządowa pod przewodnictwem wicepremiera Mieczysława Jagielskiego podpisała 31 VIII 1980 r. porozumienie kończące strajk za cenę zgody na niezależne, samorządne związki zawodowe. 17 IX powstała nowa centrala związkowa o strukturze regionalnej — NSZZ Solidarność. Strajki z lata 1980 r. i powstanie Solidarności otworzyły nową epokę nie tylko w Polsce, ale w ogóle w dziejach komunizmu.
Masowy protest robotniczy doprowadził do obalenia ekipy Gierka i zalegalizowania przez nowe władze PZPR pierwszego pod rządami komunistycznymi wolnego związku zawodowego. Był to największy ruch społeczny w historii Polski. Jak nic dotąd delegitymizował on władzę komunistyczną.
Powstanie ponad dziewięciomilionowego związku zawodowego, który bronił pracowników przed ich rzekomą awangardą — partią komunistyczną, było nie do pogodzenia z ideologią i praktyką systemu
Sytuacja społeczno- polityczna po 13 grudnia 1981 r.
13 grudnia 1981 r. o godz. 6 rano, gen. Wojciech Jaruzelski w transmitowanym przemówieniu radiowo - telewizyjnych, poinformował o uchwaleniu przez Radę Państwa dekretu o wprowadzeniu na obszarze całego kraju stanu wojennego i przejęcia władzy przez nowo ukonstytuowaną Wojskową Radę Ocalenia
Narodowego (WRON).
Dekret ten zawieszał działalność NSZZ "Solidarność" oraz wszystkich działających w kraju związków zawodowych. Ponadto sankcjonował on, pozbawienie społeczeństwa większości praw obywatelskich. W rezultacie zakazano strajków, akcji protestacyjnych, zgromadzeń, rozpowszechniania wydawnictw. Do 3 stycznia 1982 r. przerwano zajęcia w szkołach i na wyższych uczelniach. Władze wprowadziły godzinę
policyjną od 22 do 6 rano oraz cenzurę prewencyjną.
W zakładach pracy nad produkcją i dyscypliną pracowników mieli czuwać specjalni komisarze wojskowi, których wyposażono w nadzwyczajne pełnomocnictwa. Ponadto po ulicach miast krążyły uzbrojone patrole wojskowe i pojazdy opancerzone.
Jednocześnie dokonano internowania większości działaczy NSZZ "Solidarność" co uniemożliwiło
skoordynowany opór w skali ogólnopolskiej. Mimo grozy sytuacji w wielu zakładach pracy, prawie wszystkich kopalniach, hutach, stoczniach, rozpoczęto akcję strajkowe
min. Gdańsku, Radomiu i Szczecinie powstały Regionalne Komitety Strajkowe. W odpowiedzi, władze komunistyczne przy użyciu czołgów, wojska, zmilitaryzowanych jednostek milicji obywatelskiej (ZOMO) przystąpiły do brutalnych akcji pacyfikacji tych zakładów.
16 grudnia 1982 r. spacyfikowano strajkującą kopalnię "Wujek" w Katowicach, podczas której zabito 9 górników.
Najdłużej, do 28 grudnia 1981 r., broniła się kopalnia "Piast" w Tychach. Wszyscy organizatorzy strajków, stanęli później przed sądem i zostali skazywani na kilkuletnie więzienie. 5 stycznia 1982 r. definitywnie
rozwiązanoNiezależne Zrzeszenie Studentów (NSZ).
"S" wobec nowej rzeczywistości
Mimo sukcesu władz, w ofensywie polityczno - siłowej, sukces ten był jednak pozorny. Równocześnie z wprowadzeniem stanu wojennego i dokonania aresztowań przywódców "S", w całym kraju zaczęły powstawać zakonspirowane grupy. Ich celem miało być kontynuowanie działalności związkowej. Ponadto podjęto próbę stworzenia ogólnopolskiej, kierowniczej struktury związkowej "Solidarności", która w obliczu rozwoju wypadków przeszła do tzw. podziemia.
22 kwietnia 1982 r. została powołana do życia Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ "Solidarność"
(TKK). Powstała ona w wyniku wspólnego porozumienia przedstawicieli
regionów: Pomorza, Mazowsza, Małopolski i Dolnego Śląska. Zadaniem TKK miała być koordynacja działań Związku w skali całego kraju. Nieformalnym przywódcąTKK stał się Zbigniew Bujak.
28 lipca 1982 r. TKK opublikowała pierwszy programowy dokument - deklarację pt. "Społeczeństwo podziemne".
Dokument ten podkreślał znaczenie niezależnej kultury, oświaty, nauki, ruchu wydawniczego, pomocy dla represjonowanych działaczy opozycji. Zalecano bojkot życia politycznego i społecznego, wzywano do organizowania manifestacji, uczestnictwa w patriotycznych obchodach rocznicowych (min. 3 maja) oraz prowadzenia różnorodnych akcji protestacyjnych.
Podziemne struktury Związku powstawały również na szczeblu regionów i zakładów pracy. Ponadto w całym kraju pojawił się szereg tytułów prasy niezależnej, która reprezentowała zarówno "S" oraz grupy i organizacje polityczne, które działały w podziemiu. 12 kwietnia 1982 r. nadano z Warszawy pierwszą audycję podziemnego radia "Solidarność".
Społeczeństwo wobec sytuacji politycznej
W ówczesnej sytuacji społeczno - politycznej, wiele działań, które prezentowały przywiązanie do idei "S" oraz wrogi stosunek do ówczesnych władz, rodziło się spontanicznie, bez wezwań lub apeli działaczy
związkowych. 1 i 3 maja 1982 r. w wielu miastach miały miejsce wielotysięczne demonstracje, które zostały brutalni spacyfikowane przez oddziały ZOMO. Mimo aresztowań ich uczestników, jeszcze bardziej liczne protesty odbyły się 31 sierpnia 1982 r. (rocznica podpisania Porozumień Sierpniowych). Zezwolenie ówczesnych władz na użycie broni ostrej wobec protestujących świadczyło o panice w wewnątrz kierownictwa partii: min.
w Lublinie strzelano do protestujących ludzi z przejeżdżających samochodów. Śmiertelne ofiary zanotowano we Wrocławiu, Gdańsku.
Bezwzględność władz, wywoływała niezwykle silny strach wśród działaczy związkowych, którzy od tego momentu wystrzegali się apeli do organizowania publicznych protestów i demonstracji.
13 grudnia 1982 r. Sejm PRL uchwalił nową ustawę o związkach zawodowych, która delegalizowała wszystkie inne powstałe przed 13 grudnia 1981 r. Towarzyszące jej ogłoszeniu demonstracje publiczne miały już jedynie charakter spontaniczny i zostały brutalnie rozpędzone przez oddziały ZOMO.
Doświadczenia działaczy opozycyjnych wyniesione po pierwszym roku stanu wojennego, były podstawą do opracowania kolejnej deklaracji TKK pt. "Solidarność dziś". Nowy dokument TKK, jako zasadniczy cel dla społeczeństwa wskazywał sposoby przełamania istniejącego systemu sprawowania władzy. Opór miał polegać na powszechnym bojkocie narzuconego modelu życia w PRL, walce ekonomicznej, przygotowaniu strajku generalnego. Istotnym novum jakie zawarto w przygotowanej deklaracji była perspektywa legalnych działań opozycyjnych.
31 grudnia 1982 r. komunistyczne władze PRL podjęły decyzję o oficjalnym zawieszeniu stanu wojennego.
Decyzja ta była podyktowana utrzymaniem dotychczasowej polityki wobec społeczeństwa. Ponadto liczono na przełamanie na arenie międzynarodowej bojkotu PRL. W efekcie większość działaczy opozycji demokratycznej odzyskała wolność. Jednak część z nich miejsce internowania zamieniła na cele w aresztach karnych.
Ostatecznie stan wojenny został zniesiony 22 lipca 1983 r.
Pielgrzymka Jana Pawła II 1983 r. i Pokojowa nagroda Nobla.
W dniach 16 - 23 czerwiec 1983 r. z drugą pielgrzymką do Polski przybył Jan Paweł II. Władze komunistyczne wyrażając zgodę na tę wizytę, pragnęły przekonać międzynarodową opinię publiczną o opanowaniu sytuacji i pełnej normalizacji życia społeczno - politycznego.
Wizyta ta stała się dla działaczy "S" ogromnym zastrzykiem nadziei na możliwość zmian. Natomiast bardzo wielkie znaczenie dla samej "Solidarności" było przyznanie Lechowi Wałęsie 5 października 1983 r. Pokojowej Nagrody Nobla.
Dalsza polityka represji
Mimo zniesienia stanu wojennego, władze komunistyczne nie zrezygnowały z brutalnej polityki wobec działaczy opozycyjnych. Mimo rezygnacji władz z przygotowywanego procesu przeciwko 11 działaczom KSS "KOR" i
"Solidarności", nasiliła się terrorystyczna działalność funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Kulminacją tych działań stało się porwanie i zamordowanie 19 października 1984 r. wikarego parafii św. Stanisława Kostki w Warszawie, duszpasterza "Solidarności" księdza Jerzego Popiełuszki.
We wrześniu 1986 r. władze PRL pod naciskiem międzynarodowej opinii publicznej, zdecydowały się na pełną amnestię dla wszystkich więźniów politycznych. W ten sposób działacze "S" otrzymali szansę na kontynuowanie dalszej, jawnej działalności Związku.
W październiku 1986 r. L. Wałęsa powołał do życia Tymczasową Radę NSZZ "Solidarność" o nie
zakonspirowanym składzie. Jednocześnie, nadal działała TKK choć jej rola była niewielka. 25 października 1987 r. na wspólnym posiedzeniu TKK i Tymczasowej Rady NSZZ "Solidarność" zostało powołane wspólne, jednolite i jawne kierownictwo Związku, które przyjęło nazwę - Krajowa Komisja Wykonawcza
NSZZ "Solidarność".
Sytuacja społeczno - polityczna po 1985 r.
Pomimo powtarzający się szykan i represji wobec działaczy opozycyjnych, po 1985 r. nastąpiła względna liberalizacja polityki władz komunistycznych. Było to rezultatem zarówno nowej linii politycznej Kremla jak i nadal pogłębiającej się zapaści ekonomicznej PRL.
Pod koniec 1985 r. gen W. Jaruzelski zrzekł się stanowiska premiera rządu PRL, obejmując jednocześnie funkcję przewodniczącego Rady Państwa. Nowy prezes Rady Ministrów Zbigniew Messner podjął próby reformy gospodarczej, które przyczyniły się do jeszcze większego pogłębienia kryzysu. Próby wprowadzenia dalszego etapu zmian, który wiązał się z drastycznymi podwyżkami cen żywności został wstrzymany w obawie przed wybuchem powszechnego niezadowolenia opinii publicznej.
W tym okresie większość społeczeństwa opowiadał się za koncepcją "Solidarności", która przebudowę polskiego życia publicznego wiązała z zasadą trzech pluralizmów: społecznego, politycznego, ekonomicznego.
W 1988 r., na przełomie kwietnia i maja, doszło do w całym kraju do kolejnej fali strajków min. w Stalowej Woli, Stoczni Gdańskiej. We wszystkich zakładach, strajkujący żądali podwyżek płac i
legalizacji NSZZ "Solidarność". Mimo brutalnego stłumienia strajkujących zakładów, po krótkim czasie nowe protesty wybuchły na nowo ze zdwojona siłą. Pod koniec sierpnia 1988 r. zastrajkowała większość śląskich kopalń, a także porty w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie.
Polska po roku 1989 - obalono komunizm ,
- odbyły się obrady okrągłego stołu.
- przeprowadzono pierwsze demokratyczne wybory parlamentarne, w którym premierem został Tadeusz Mazowiecki.
- prezydentem natomiast został w roku 1990 przewodniczący Solidarności Lech Wałęsa. Prezydentem był przez pięć lat..
- utworzona została Giełda Papierów Wartościowych (GPW)
- prezesem Narodowego Banku Polskiego został Leszek Balcerowicz. Za jego czasów w Polsce wzrosła inflacja.
Na półkach sklepowych pojawiły się produkty jakich kiedyś Polacy nawet nie mogli sobie pomarzyć.
- zaczęto zakładać firmy
- gospodarka zaczęła się rozwijać.
