Dziennik Bydgoski, 1936, R.30, nr 45

Cena egz. 2 0 groszy. Niedzielne numery naszego pisma czyta ^{250.000 Polaków. oA ....}

flHKBMBHI MSB iM M M iM ^{~ -} '1' ^{- -} 1- ...** SłfORy*

DZIENNIK BYDGOSKI

! ^{^} S ! ^r nlka'' )doł,” amy ⁶⁰ ,ydt,eń: ^Rodnik Sportowy ^{i Dodatek} powieściowy

OddtS r, 0d SodfmJ ^{^} 12 Przea południem ^{i od 4-7} po południu.

Oddział w Bydgoszczy, ^ul. Dworcowa 5. Przedstawicielstwa* w Tnm nin ni Mostowa 17^- w Grudtiądnt ni. Toruńska22 TtSSSSSi.iltSSSft

w Gdyni, Starowiejska ^1H

Telefoay: Redakcja3316, 3326, Administracja^{3315 - Oddział w} Bydgoszczy ^1299.

Numer 45.

Przedpłata wynosi ^w ekspedycji ⁱ agenturach ^2JJ6%Lmiesięcznie, 8.85 zł. kwartalnie; przez pocztę ^wdom 3.34 zł. miesięcznie, ^10.01 zł. kwartalnie.

Pod opaską: ^w Polsce 6.95 zł., zagranicę ^{.9.25 zł.} miesięcznie.

Redakcja ⁱ Administracja ^w Bydgoszczy, ^{ulica Poznańska} 12/14, Rękopisów niezamówionych ^{nie zwraca} się.

Załoiycie! ian Teska. J _Telefony Przedstaw.: Tori i 1546, Grndziądz 1294, Gdynia 1460, Inowrocław 420.

BYDGOSZCZ, ^{niedziela dnia 23} lutego ^{1936 r. Rok XXX.}

Bez zmian?

Ostatnie oświadczenie premjera Ko­

ściałkowskiego nie schodzi ^z łamów pra­

sy codziennej ⁱ jest ^{oceniane w} dalszym ciągu ^{rozmaicie. Prasa} sanacyjna za­

chwyca się zapowiedzią premjera, ^że.

,,nic się ^{nie zmieni1* i że} rząd przepro­

wadził wyraźną ,,linję podziału'* segre­

g'ując obywateli ^{na dwa} obozy, sojuszni­

ków rządu, którzy staną ^na gruncie Konstytucji ⁱ będą ^z rządem ^{w ramach} Konstytucji współpracować, ⁱ przeciwni­

ków, którzy dzisiejszego ^stanu rzeczy uznać nie chcą. ^Prasa sanacyjna oczy­

wiście już wybrała ⁱ cieszy się ^z zawo­

du, jaki-spotkał opozycję, ^która liczyła

na likwidację ery pomajowej.

Prasa opozycyjna ^nie kryje swego niezadowolenia. Zostawia pierwsze ^o-

świadczenia czołowych kierowników rzą­

du ^z listopada ^{ub. roku z ostatniem} prze­

mówieniem premjera Kościałkowskiego

i dochodzi do wniosku, ^że istotnie nic

się nie zmieni i że podział społeczeństwa

na dwa wrogie obozy ^{na skutek} tego trwać będzie ^nadal. Są ^też głosy, któ­

re zapowiadają ,,zaostrzenie kursu**.

W ocenie wystąpienia premjera Ko­

ściałkowskiego ^nie idziemy ^tak daleko, jak ^to czyni prasa, reprezentująca po­

glądy ^stronnictw skrajnej opozycji.

Przedewszystkiem ^nie spodziewaliśmy się, by rząd, powołany przez Pana Pre­

zydenta ^na podstawie Konstytucji, mógł się wyprzeć tej Konstytucji ^ałno zapo­

wiedzieć jakiekolwiek ^w niej zmiany,

nie mając żadnej ^{możności ku} temu, ażeby ^te zmiany przeprowadzić. Rząd dzisiejszy ^{nie ma też} żadnej ^możności

dokonania zmiany ordynacyj wy­

borczych, ^bo zmiany ^takie są uzależnione od zgody ^clal ustawo­

dawczych, ^{a te w} dzisiejszym

swoim składzie zgody ^na zmianę ordy­

nacyj wyborczych, odpowiadającą życze­

niom większości narodu, ^nie dadzą. ^Co

do tego ^niema się ^{co łudzić. I} dlatego

też stronnictwa, stojące ^na gruncie pra­

worządności, najlepiej zrobią, jeżeli ^w

ramach dzisiejszego ustroju zabiorą się do poważnej ⁱ gruntownej pracy około

zdobycia opinji publicznej ⁱ opanowania wszystkich instytucyj ⁱ organizacyj,"któ­

re delegują ^swoich przedstawicieli ^do zgromadzeń wyborczych. ^{Jest to nara-}

zie Jedyna legalna droga, ^{która może} doprowadzić ^w przyszłości ^do wyboru

ciał ustawodawczych, odpowiadających

woli większości ^{narodu i} mogących

zmienić i Konstytucję ⁱ ordynacje wy­

borcze.

Czy ^można się dziwić, ^że rząd, który jest bądź ^co bądź związany ^{z obozem} pomajowym ⁱ który dzisiejszy ustrój

uważa _za,,owoc 9-letnich walk tego obo­

zu o naprawę Rzeczypospolitej**, ^do ta­

kiej pracy większości ^narodu ręki ^nie dokłada? Czy było ^można wogóle ^wie- rzyć, ^że rząd, składający się ^z piłsud- czyków, przekreśli dzieło, które uważa się ^- słusznie czy niesłusznie, ^w to nie

wchodzimy ^{— za dzieło} zmarłego Mar­

szalka. Myśmy się ^na chwilę nie łudzili i dlatego ^{na łamach} pisma naszego zale­

caliśmy gorąco zespolenie ^zrzeszeń ełirzescijansko-społecznych ⁱ przygoto­

wania przy ich pomocy polskiej opinji publicznej ^do decydowania ^{o losach} na­

rodu we własnym ^zakresie.

A teraz zapytajmy, czy taka praca przygotowawcza po deklaracji premjera Kościałkowskiego jest ^możliwa? Zdaje

nam się, ^{że tak.} Premjer Kóściałkow- ski powiedział ^{bowiem, że} rząd ^nie za­

mierza tłumić głosów rzeczowej kryty-

ki, podyktowanej szczerą troską ^{o dobro} krajn. ^To powiedzenie ^różni się jednak

bardzo poważnie ^od wystąpień ^{b. szefów} rządu, którzy ^zdradzali chęć likwidacji partyj politycznych drogą zwykłego za­

kazu. Tej chęci likwidacji poważnych stronnictw, stojących ^na gruncie prawa

i walczących ^środkami legalnemi, ^w wynurzeniach premjera Kościałkowskie­

go nie widzjmy ⁱ dlatego twierdzimy, ^że

praca, jaką myśmy ^{nakreślili ruchowi} chrześcijańsko-społecznemu jest zupeł­

nie możliwa i winna być ^doknana. Czy

zostanie doknana, zależy wyłącznie ^od

nas samych. ^Nie sądzimy, aby jakikol­

wiek czynnik urzędowy mógł albo chciał

przeciwstawić się pracy, której ^celem jest zespolenie wszystkich twórczych ^sil

narodu do pracy nad budową ^Polski ka­

tolickiej ⁱ narodowej, opierającej swój ustrój ^{na zasadach} sprawiedliwości.

W. SejmsA ^{nad budźeiem .}

Katastrofalnystanszkolnictwa

Milion ^ieci poza szkolą. ^- Kilkadziesiąt tysięcy nauczycieli ^{bez etatów.}

ifgs^ ^iiłełłle fcatoiickścłB w obronie

wągcBs^u/ainaa szlrolnej.

(Od własnego sprawozdawcy parlamentarnego).

^ Rozpatrywany w-czoraj prz-ez plenum Sejmu ^budżet oświaty wywołuje ^zawsze długą ⁱ ożywioną dyskusję, ^w której przebija ^{tros-ka o całość} oświaty ^w kraju, ^{a zwłaszcza o} szkolnictwo po­

wszechne, jako najba-rdziej upośledzo­

ne, ^a odgrywające najważniejszą rolę

w rozwoju państwa. ^{Stałe obcinanie}

budżetu oświaty powoduje zwiększający się ^{z roku na rok} analfabetyzm. ^W

chwili obecnej poza szkołą znajduje się przeszło miljcn ^dzieci mimo, ^{że około} 16 tys. nauczycieli- znajduje się ^bez pracy. Budżet podwyższony ^{na kom}isji

o 8 milj. ^{zł, nie} rozwiązuje najpilniej­

szych potrzeb szkolnictwa. W ostatnich 5 latach budżet zredukowano o 130

milj., ^{co naturalnie odbiło} się ^na zmniejszeniu ^etatów nauczycielski-ch

oraz osłabiło tempo budowy ^szkół. Pro­

blem ten mimo widocznego katastrofal­

nego p-o-łożenia ^nie znajduje ^narazie ża­

dnego rozwiązania. Słusznie p. minister

Św'iętosławski podkreślił, ^{że moralne} poparcie ^armji przez społeczeństwo ^ma

wielkie znaczenie dla o-brony państwa,

ale na to zdo-być się ^może tylko ^ten.

kto po-siada co-najmniej ^minimum wie­

dzy ^{o swem} państwie ⁱ p-oczuciu współ­

odpowiedzialności ^za jego ^{istnienie. To}

właśnie musi dać szerokim masom spc-

łecznym szkolą powszechna, należycie postawiona.

Stan szkolnictwa jest katastrofalny.

Niezwykłym objawom zainteresowa­

nia się sprawami oświaty ^wśród mło­

dzieży, ^{zwłaszcza szkół} wyższych było zjawienie się ^na galerji sejmowej kilka­

set osób, wyłącznie ^słuchaczów wyż­

szych ^uczelni warszawskich dla przysłu­

chiwania się dyskusji ^{nad budżetem}

ministerstwa oświaty. Obszerny ⁱ wy­

czerpujący ^referat pos. Pochmarskiego

dał dokładny ^obraz ciężkiego ^stanu

naszego szkolnictwa.

Przemówienie min. oświaty prof.

Świętosławskiego ^na plenum Sejmu przyjęła ^cała Izba bardzo życzliwie. ^Mi­

nister na wstępie zaznaczył, że program

reformy szkolnictwa, wprowadzony

przez jego poprzedników, wykona ^{z ca-} ią skrupulatnością. ^W obecnej dyskusji budżetowej, jak ^{i w} poprzednich bud­

żet oświaty uzyskał ^należne miejsce ^w hierarchji potrzeb. Postawiony ^bowiem

został bezpośrednio po budżecie obrony państwa.

Powiększenie ^{budżetu o blisko 8} milj.

pozwoli ^na zwiększenie ^etatów nauczy­

cielskich i przyczyni się ^w pewnym,

stopniu ^do odprężenia ^nadmiernie cięż­

kiej sytuacji ^w szkolnic'twie powszech-

nem. Nie uniknie się jednak tego, ^że poważna ^{liczba dzieci} znajdować sią będzie nadal poza szkolą. Troskę ^o szko­

łę powszechną ^{- mówi} p. minister ^— łączę bezpośrednio ^z troską ^o byt jej

potrzebnego pracownika-aiauczyciela.

Reforma ustroju szkolnego

postępuje naprzód.

Realizacja ustawy ustrojowej ^{w za-1}

kresie szkolnictwa powszechnego po- j stępuje naprzód. ^Szkoła powszechna jest podstawą naszego ustroju szkolnic­

twa i winna zapewnić ^{szerokim masom} społecznym niezbędne ^m-inimum przy­

gotowania ^do życia obywatelskiego, ^a

także dać możność dzieciom odpowie­

dnio uzdolnionym przejścia ^{do szkół} wyższych stopni, ^do akademickich włącznie. ^W szkolnictwie średnieni re­

alizacja reformy postępuje naprzód. Za­

gadnienie szkolnictwa zaw-odowego jest

realizowane ^z wielkim nakładem pra­

cy. Z początkiem ^roku szkolnego uru­

chomiono pierwsze gimnazja ^zawodowe.' Silny napływ młodzieży ^do tych ^szkół świadczy, ^iż społeczeństwo ^docenia rolę szkolnictwa zawodowego.

Z pośród organizacyj młodzieży, istniejących ^{na terenie} szkolnym mini­

sterstwo szczególną opieką ^{ota-cza Zw.}

harcerstwa polskiego ^z uwagi ^na walory wychowawcze metody skautowej. Mó­

wiąc ^{o oświacie} pozaszkolnej, ^minister

zaznacza, że spowodowany konieczno­

ścią finansową ograniczył kredyty ^{na o-} światę pozaszkolną, ^{co może odbić} się niekorzystnie ^na tych ^odcinkach pracy

oświatowej, ^które są pośrednio, ^lub bez­

pośrednio finansowane przez rząd. Mó­

wiąc ^o szkołach, akademickich ^— mi­

nister podkreślił ciężkie ^warunki finan­

sowe młodzieży akademickiej. Przygo­

towanie młodych ^{sił do} objęcia naczel­

nych miejsc naukowych ^stanowić bę­

dzie nadal troskę ministerstwa. Rzeczą niezmiernie ważną jest utrzymanie ^w życiu akademickiem atmosfery pracy

naukowej. ^Nie krzykliwe ^hasła dema­

gogiczne ^lub ekscesy, ^ale wytężona ^do maksymum praca zapewnia państwu ⁱ

narodom zwycięstwo ^w wyścigu świa­

towym. Specjalnie ^{dla mnie} przykre

i bolesne są ^— mówi minister ^— wy­

padki, jakie miały miejsce ^{na uczel-}

fCiaff dalszy ^{na stronie} 2-ej).

Fala mrozów ameryhaósKicli już dotarta do Polski.

Z Nowego ^Jorku otrzymaliśmy fotografię, przedstawiającą zamarznięty ^tabor straży ogniowej.