Wiek człowieka a niezmienność układu linii czerwieni wargowej

Jerzy Kasprzak

Wiek człowieka

a niezmienność układu

1

linii czerwieni wargowej

Wiek od 21 do 50 lat powyżej 50lat

Piec

34 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 200-201

Tabela 1 Rozkład wieku i płci badanej grupy 62 osób (wiekbadanychna rok 1993) Age and sex distributionofthe 62 personsgroup under examination(ageoftheexamined

persons in 1993) do 20 lat

W okresie grudzień 1992-styczeń 1993 udało się odnaleźć 62 osoby, z grupy badanej w 1982 roku i pobrać od nich po 10 latach ponownie materiał badawczy. Ślady pobierano w taki sposób, jak to czyniono w 1982 roku stosując wałek cheiloskopijny i paski papieru. Rozkład wiekowy (na rok 1993) i płeć badanej grupy 62 osób przedstawia tabela 1.

Podział na wymienione w tabeli 1 grupy wiekowe wynikał z ustalonych w czasie badań pewnych ogólnych pra­ widłowości.

W wyniku dokładnej analizy pobra­ nych śladów ustalono co następuje: w pierwszej grupie osób (do lat 20) w 1982 roku ślady pobierano od dzieci, obecnie po 10 latach są to już osoby prawie dorosłe. Porównując po 10 la­ tach ślady czerwieni wargowej stwier­ dzono zmiany wielkości śladu, zarów­ no jego długości, jak i szerokości. Do­ tyczy to śladów wargi górnej oraz do­ lnej. Cechy indywidualne wyraźne i czytelne na śladach z 1982 roku zosta­ ły również odbite na śladach z 1992 roku. Można jedynie zaobserwować różnice w odległościach pomiędzy po­ szczególnymi cechami, szczególnie tymi o charakterze linijnym. Różnice odległości dadzą się wyjaśnić zwięk­ szeniem się wielkości ust badanych osób w okresie 10 lat. Na śladach pochodzących z 1992 roku występuje znaczna liczba szczegółów, które nie

Niezmienność linii czerwieni wargo­ wej, podobnie jak w daktyloskopii nie­ zmienność linii papilarnych, ma funda­ mentalne znaczenie dla badań iden­ tyfikacyjnych.

Badania w zakresie niezmienności

rysunku linii czerwieni wargowej były

prowadzone w Japonii, na Węgrzech i w Polsce.

W Japonii badania prowadzone w

latach 1968 - 1971 wykonywano w

dwojaki sposób. Od 7 dorosłych osób (3 mężczyzn i 4 kobiety) pobierano raz

w miesiącu odbitkę czerwieni wargo­

wej przez 3 lata. Od tych samych osób pobierano również odbitki czerwieni

wargowej codziennie przez 9 tygodni.

Obserwacje uzyskiwanych śladów po­

twierdziły postawioną tezę o niezmien­ ności rysunku linii czerwieni wargowej. Na Węgrzech okres badawczy trwał 10 lat (1961-1971). Od kilku osób (do­ kładne dane nie zostały opublikowa­ ne) obojga płci i w różnym wieku, po­ bierano co 5 lat ślady czerwieni war­

gowej. Ślady te poddawano wnikliwej obserwacji. Ustalono, iż u badanych osób w ciągu 10 lat rysunek linii czer­

wieni wargowej nie uległ żadnym zmianom.

W Polsce badania w tym zakresie były prowadzone dwukrotnie. W latach 1969-1972 miały one charakter wstę­ pny, potwierdzający ustalenia japoń­ skie. Natomiast badania przeprowa­ dzone w okresie 1982-1986 miały szerszy zakres, objęto nimi 39 osób, od których co 3 miesiące pobierano odbitki czerwieni wargowej przez 2 la­

ta. Po zakończeniu okresu badawcze­

go nie stwierdzono zmienności rysun­ ku linii czerwieni wargowej. Zaobser­ wowano tylko drobne zniekształcenia w odwzorowaniu budowy niektórych cech indywidualnych. Pochodzenie

r

I \

2

zmianami w ułożeniu ust i chwilowym,

niewielkim ich skurczem podczas po­

bierania materiału badawczego. Zmia­ ny te miały więc charakter pozorny i można je w badaniach identyfikacyj­ nych pominąć.

Mimo tak jednoznacznych wyników badań, potwierdzających niezmien­ ność rysunku linii czerwieni wargowej, wyłaniają się jednak pewne wątpliwo­ ści dotyczące wpływu wieku człowieka na wygląd czerwieni wargowej. Zmia­ ny w obrębie ust, następujące wraz z

wiekiem człowieka, są oczywiste. Mo­

gą one wpływać na układ linii czerwie­ ni wargowej i powodować zmiany w obrębie śladu. Na układ ust i napięcie

ich mięśnia okrężnego ogromny

wpływ ma stan uzębienia (utrata uzę­

bienia, protezowanie). Tak więc,

czynniki wpływające na czerwień war­ gową są trochę inne niż te, które wa­ runkują niezmienność linii papilar­ nych. Przyjmowanie cech przypisywa­

nych liniom papilarnym w daktylo­

skopii nie musi się w pełni sprawdzać w przypadku linii czerwieni wargowej.

Badania w tym zakresie wymagają

czasu i wielu doświadczeń, podobnie jak to miało miejsce w daktyloskopii.

Badania prowadzone w latach

1982-1986 dostarczyły bogatego ma­

teriału w postaci śladów czerwieni

•V'':

-20;5

mm

—?

■o-2

1

PROBLEMY KRYMINALISTYK! 200-201

35

były widoczne lub były słabo widoczne na śladach z 1982 roku. Dotyczy to szczególnie osób, które w 1982 roku miały 4-6 lat.

Na rycinie 1 przedstawiono fotogra­ fie śladów czerwieni wargowej 4-let- niej w 1982 roku i 14-letniej w 1992 roku dziewczynki. W tym przypadku wymiary obejmują odległości po­ między tymi samymi cechami na war­ dze górnej i dolnej. Mierzenie odległo­ ści pomiędzy cechami, a nie całych śladów (ich długości), pozwoliło na do­ kładne porównanie zmian wielkościo­ wych. Przy pomiarach długości całych śladów istniało ryzyko popełnienia błę­ du, wynikające z niedokładności

od-wanie cech indywidualnych fragmen­ taryczne. Na śladzie z 1992 roku

odle-, 11111111 111 1111 I i rTJ 111 11 I I 11 UJ u LI I I I I I I I I I I I

I

I

1

ne do tej grupy miały w 1982 roku 18 lat). Jest to grupa najliczniejsza, obej­ mująca 43 osoby: 34 mężczyzn i 9 kobiet. Przy badaniu śladów czerwieni wargowej tych osób uwidacznia się bardzo duża stabilizacja, zarówno w rodzajach odwzorowanych cech indy­ widualnych, jak i we wzajemnych od­ ległościach pomiędzy nimi. W tej gru­ pie wiekowej można mówić o pełnej niezmienności śladów, pomijając oczywiście występowanie pewnych drobnych zniekształceń, wynikających z niedokładności pobierania odbitki.

Na rycinie 2 przedstawiono ślady czerwieni wargowej wargi dolnej 38- -letniego (w 1992 roku) mężczyzny. Na śladach z 1982 roku i 1992 roku występuje pełna zgodność odwzoro­ wanych cech i odległości między nimi. Trzecia grupa wiekowa, osób powy­ żej 50 lat (w 1992 roku) liczy 14 bada­ nych (w tym 4 kobiety). Analiza śladów czerwieni wargowej tych osób wyka­ zała, iż w ciągu 10 lat u osób posiada­ jących wdobrym stanie uzębienie (bez braków zębów - szczególnie sieka­ czy, kłów i pierwszych przedtrzonow- ców) obraz śladu czerwieni wargowej nie ulega zmianie. Takich osób w ba­ danej grupie było 5. U pozostałych stwierdzono już braki zębów, zęby sztuczne lub osoby te były w czasie wykonywania protez zębowych. Na śladach czerwieni wargowej tych osób w 1992 roku występuje wyraźne zmniejszenie się szerokości wargi gór­ nej i dolnej oraz zwiększenie jej długo­ ści. Cechy indywidualne są tożsame tylko w części środkowej śladu, jednak wzajemne odległości pomięcjzy nimi ulegają zwiększeniu na śladzie z 1992 roku. Poza częścią środkową śladów (obejmującą obszar o długości około 20 mm) cechy indywidualne ze śladów pobranych w 1982 roku są już trudno porównywalne ze śladami pobranymi 10 lat później (w 1992 roku).

Na rycinie 3 przedstawiono ślady czerwieni wargowej 58-letniego męż­ czyzny (w roku 1993) pobrane w la­ tach 1982-1992. Ślad pochodzący z 1982 roku cechuje pełna czytelność, natomiast ślad tego mężczyzny z 1992 wzorować poszczególnych śladów. U

dziewczynki 4-letniej odległość pomię­ dzy tożsamymi cechami na śladzie wargi górnej z 1982 roku wynosi 19 mm, natomiast na śladzie z, 1992 roku 24,5 mm. Odpowiednio na śladach wargi dolnej odległości te w roku 1982 wynoszą 20,5 mm i 25 mm w roku 1992. Tak więc układ zasadniczych cech indywidualnych (oznaczonych kolorem żółtym na fotografiach), nie uległ zmianie w ciągu 10 lat, mimo intensywnego rozwoju osobniczego.

Drugą grupę badawczą stanowią roku jest znacznie węższy, a występo- osoby w przedziale wiekowym od 21

do 50 lat w 1992 roku (praktycznie od

28 lat, gdyż najmłodsze osoby zalicza- głości pomiędzy tożsamymi cechami

-

—

IwWW;.

irw

----

—

Zk ,5

miT)---H

---

25

mm

---11

1

11

1

1

111111111111111111 n 11111111111111111111H i

Ryc. 1.Ślady czerwieni wargowej pobrane od tej samej osoby:

1 - wroku1982 -dziewczynkaw wieku4 lat, 2-wroku 1992 - dziewczynka w wieku 14lat Fig.1. Lip prinls laken from thesameperson:

36 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 200-201

indywidualnymi uległy zwiększeniu w porównaniu ze śladem pobranym w 1982 roku i wynoszą: dla wargi górnej na śladzie z 1982 roku - 17 mm, na śladzie z 1992 roku-20 mm, dla wargi dolnej na śladzie z 1982 roku -17 mm, na śladzie z 1992 roku - 18,5 mm. Zaistniałe zmiany można wyjaśnić ubytkami w uzębieniu.

Należy jednak stwierdzić, iż mimo stosunkowo poważnych zmian w ukła­ dzie linii czerwieni wargowej u osób powyżej 50 roku życia wszystkie ślady nadawały się do badań porównaw­ czych ze śladami pobranymi 10 lat wcześniej. Trzeba się liczyć także z faktem, że u osób starszych obraz ry­ sunku linii czerwieni wargowej może się znacznie zmieniać w krótkich prze­ działach czasowych, np. w ciągu 1-2 lat.

Podsumowując przeprowadzone badania, obejmujące 10-letni okres, ustalono, iż ogólnie potwierdzona zo­ stała teza o niezmienności rysunku linii czerwieni wargowej.

Niezmienność ta, jako cecha biolo­ giczna linii czerwienii wargowej, jest jednak specyficzna i nie może być me­ chanicznie porównywana z niezmien­ nością linii papilarnych.

ści linii czerwieni wargowej.

W okresie 21 -50 roku życia

człowie-zakres zmian rysunku linii czerwieni wargowej może się zwiększać.

Z praktycznego punktu widzenia, w

czeniem śladu czerwieni wargowej na miejscu zdarzenia, a pobraniem mate­ riału porównawczego do ekspertyzy, nie przekraczał 6 miesięcy. Jest to więc okres całkowicie wystarczający, by mieć pewność niezmienności ukła-ku linii czerwieni wargowej.

Po 50 roku życia zaczynają poja­ wiać się pewne zmiany, związane przede wszystkim z brakami uzębie­ nia. Ślad staje się węższy, a linie czer­ wieni wargowej w okresie 10 lat za­

chowują swój tożsamy układ jedynie w wykonywanych dotychczas eksperty- części centralnej śladu. Należy się li- zach cheiloskopijnych, odstęp czaso- czyć z faktem, iż u osób starszych wy pomiędzy ujawnieniem i

zabezpie-W rozwoju osobniczym człowieka do 20 roku życia obserwujemy zmiany wielkościowe, to znaczy zwiększeniu ulegają same cechy indywidualne ry­ sunku linii czerwieni wargowej, a także zwiększają się odległości pomiędzy ty­ mi cechami. Uwidaczniająsię również, wraz z wiekiem, nowe drobne cechy niewidoczne na śladach z okresu wczesnego dzieciństwa. Główny jed­ nak układ cech indywidualnych (ich rodzaj, przebieg, wzajemne położe­ nie) nie ulegają zmianie. Fakt ten mo­

że być UZnany zadowód niezmienno- Ryc- ŁŚlad czerwiem wargowej wargi dolnej pobrany od 38-letniego mężczyzny w 1993 r. 1 - ślad pobranyw1982 r.z

2 - zestawienie cech obydwuśladówmetodą montażu fotograficznego, 3 - ślad pobranyw1993 r.

ka następuje pełna Stabilizacja rysun- Fig. 2. Lip printofinferior lip taken[roni 38yearsoldman (1993): 1 - lip prinl taken in 1982,

2 —comparisonoj Ute iiientijicationntarks ojboth printsby photo-montage melhod, 3-lipprint taken in 1993

1

20

mm

SUMMARY

BIBLIOGRAFIA

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 200-201 37

sowych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na kategorie osób powyżej 50 roku życia.

1. Domachowska R.: Z problematyki identyfikacji śladów warg,

„Proble-A study discusses the problem of invariability of the lip prints design. The examinations of the group con- sisting of 62 subjects lasted ten ye- ars. As their result was confirmed thesis of invariability of lip prints design. Differentiation was madę according to age of the subjects: first period until 20 years of age was characterized in personal develop- ment of human being as the time of dimensional changes and preser- vation of main features of the de­ sign. In the second period, 21-50 years of age we observe complete invariability of the lip prints design and in the third period in the age of 50 years and morę we can notice some changes in this design, con- nected with deficit dentition of the subjects.

-/lo.Smm---

i i i i i i i ii i i i i i i i i ri i i i 11 i i ri i i i > i i i i i i rri i « i i i i i i i w uzębieniu i wchwili pobrania

maie-my Kryminalistyki" 1979, nr 137, s. 66-71.

2. Illar S.: Az ajaknyomokról, "Belugyi Szemle"1972 nr 11, s. 20-23. 3. Kasprzak J.: Linie czerwieni wargo­

wej - cechy biologiczne i ich zna­ czenie w badaniach identyfikacyj­ nych człowieka, „Problemy Kry­ minalistyki" 1984, nr 163, s. 76-93 4. Kasprzak J.: Cheiloskopia krymi­

nalistyczna, Warszawa 1991. Wyd. Biura Techniki Kryminalistycznej KGP.

5. Kasprzak J.: Ślady czerwieni war­ gowej, Wydawnictwo Centrum Szkolenia Policji, Szczytno 1991. 6. Suchecki A., Mierzwa K.: Wstępne

badania w zakresie identyfikacji osób na podstawie odcisków czer­ wieni wargowej, „Problemy Kry­ minalistyki" 1973, nr 102, s.205- 212.

7. Tsuchihashi Y.: Studies on Perso­ nal Identification by Means of Lip Prints, "Forensic Science", 1974, nr 3, t.3.s. 73-85.

Rya 3. Ślad czerwieni wargowej 58-letniegomężczyzny(w 1993r.): 1 - ślad pobranyw1982 r.,

2 - ślad pobranyw1992 r. - mężczyzna ten od 3 lat posiadał braki\ rialu badawczego był wtrakcie wykonywaniaprotezyzębowej Fig. 3. Lip print ofthe58 yearsold man (19-93):

1 - lipprinttaken in 1982,

2-lipprinttaken in 1992.Thismansińce3 yearshas had defeclesin dentitionand in the timeof laking theprintswas abont to make Ihedenlure

du linii czerwieni wargowej (nawet u osób powyżej 50 roku życia).

Prowadzone badania wykazały, iż płeć osób badanych nie miała istotne­ go wpływu na granice niezmienności rysunku linii czerwieni wargowej.

Wydaje się zasadne kontynuowanie badań nad tym problemem w dłuż­ szych, niż 10-letni, przedziałach

cza-UXI Uj-I,-LUJJJJ LLIXIJJJJ LLI LLU^L|J4^LLLLLLLLLI LLLLL