WPŁYW WZRASTAJĄCEGO NAWOŻENIA AZOTEM NA SKŁAD AMINOKWASOWY BIAŁKA ZIARNA JĘCZMIENIA OZIMEGO
Edward Majcherczak, Wojciech Cwojdziński, Krystian Nowak
Streszczenie. Doświadczenie polowe realizowano w latach 1984-1994 w Stacji Badawczej Mochełek należącej do ATR w Bydgoszczy. Jego celem było określenie wpływu nawożenia azotem na skład aminokwasowy białka jęczmienia ozimego jako gatunku. Badanym czynni- kiem były 4 poziomy nawożenia azotowego: 0, 60, 120 i 180 kg N·ha-1. Zastosowanie na- wożenia w wysokości 120 kg N·ha-1 – w stosunku do kombinacji kontrolnej – powoduje ob- niżenie zawartości większości aminokwasów, zwłaszcza egzogennych, w białku ziarna jęczmienia ozimego. Całkowita suma aminokwasów uległa obniżeniu z 893,2 g·kg-1 w obiekcie kontrolnym do 846,1 g·kg-1 w obiekcie nawożonym 180 kg N·ha-1.
Słowa kluczowe: jęczmień ozimy, nawożenie azotem, białko, aminokwasy
WSTĘP
Konieczność oceny jakościowej plonów roślin wynika z założenia, iż pozyskany plon powinien charakteryzować się odpowiednią wartością użytkową. Jednym z pod- stawowych parametrów jakości ziarna zbóż na cele pastewne jest wartość odżywcza białka mierzona składem aminokwasowym [Barczak 1995]. Ziarno jęczmienia ozimego charakteryzuje się zawartością łatwo strawnych składników pokarmowych [Rutkowski 1996] oraz wyższą zawartością białka i lepszą wartością paszową w porównaniu z owsem i żytem [Woszczyna 1974].
Cechy jakościowe plonu roślin, w tym zbóż, determinowane są wieloma czynnikami agrotechnicznymi i klimatyczno-glebowymi. Powszechnie wiadomo, że czynnikiem najbardziej modyfikującym skład związków białkowych jest nawożenie azotem. Nato- miast podstawowym parametrem oceny jakościowej białka jest określenie jego składu aminokwasowego.
Dlatego też celem podjętych badań było prześledzenie wpływu intensywnego nawo- żenia azotem na zawartość aminokwasów w białku ogólnym ziarna jęczmienia ozimego.
MATERIAŁ I METODY
Materiał badawczy stanowiło ziarno jęczmienia ozimego pochodzące ze ścisłego, polowego doświadczenia realizowanego w latach 1984-1994 w Stacji Badawczej Mo- chełek należącej do ATR w Bydgoszczy. Łącznie badaniami objęto 10 odmian, a w po- szczególnych latach ich liczba wynosiła od 3 do 6. Badania prowadzono na glebie pło- wej właściwej, wytworzonej z gliny polodowcowej, o składzie granulometrycznym w poziomie ornym piasku gliniastego mocnego, zaliczanej do klasy bonitacyjnej IIIb.
Doświadczenie prowadzono w układzie losowanych bloków. Badanym czynnikiem były 4 poziomy nawożenia azotowego, a liczba replikacji była dwukrotnie wyższa niż liczba odmian w danym roku:
N0 = obiekt nie nawożony azotem (kontrola), N1 = obiekt nawożony 60 kg N·ha-1, N2 = obiekt nawożony 120 kg N·ha-1, N3 = obiekt nawożony 180 kg N·ha-1.
Całość dawki nawozów azotowych wysiewano w formie saletry amonowej w jed- nym terminie, wczesną wiosną, podczas ruszania wegetacji. Nawożenie fosforowo- -potasowe wynosiło: 26 kg P·ha-1 w formie superfosfatu pojedynczego i 83 kg K·ha-1 w formie 50% soli potasowej.
W pobranych próbach ziarna oznaczono zawartość aminokwasów w białku ogólnym za pomocą automatycznego analizatora aminokwasów T-339 po uprzedniej 24-godzin- nej hydrolizie w 6 M HCl i temperaturze 105C. Na podstawie uzyskanych wyników obliczono: sumę aminokwasów egzogennych (Σ egzogennych), endogennych (Σ endo- gennych) oraz sumę całkowitą aminokwasów (Σ całkowita).
Analiza przebiegu warunków klimatycznych według Waltera [1976] wykazała, iż w sezonach wegetacyjnych 1987/88, 1988/89, 1989/90, 1991/92 i 1992/93 wystąpiły wyraźne okresy suszy w fazie najintensywniejszego rozwoju jęczmienia ozimego.
Uzyskane wyniki badań opracowano statystycznie analizą wariancji na poziomie istotności p = 0,05, a różnice graniczne oszacowano za pomocą testu Tukeya.
WYNIKI
W przeprowadzonych badaniach nie stwierdzono istotnego wpływu zastosowania dawki azotu na poziomie 60 kg N·ha-1 na średnią zawartość omawianych aminokwasów egzogennych w białku ogólnym jęczmienia ozimego, z wyjątkiem leucyny (tab. 1).
Udział leucyny w białku ogólnym ziarna jęczmienia ozimego po zastosowaniu dawki N1 uległ istotnemu obniżeniu o 2,8% w stosunku do obiektu kontrolnego N0. Nawożenie dawką 120 kg N·ha-1 wpływa istotnie na obniżenie średniej zawartości poszczególnych aminokwasów egzogennych w białku ogólnym jęczmienia ozimego w odniesieniu do kontroli i dawki N1, wyjątek stanowi fenyloalanina. Zakres obniżenia średniej zawarto- ści tych aminokwasów dla dawki N2 wynosi od 5,3 do 10,6% w stosunku do obiektu kontrolnego oraz od 3,8 do 8,5% w odniesieniu do obiektu z dawką N1. Wzrostowi nawożenia ze 120 do 180 kg N·ha-1 towarzyszy dalszy spadek średniej zawartości bada- nych aminokwasów egzogennych w białku ziarna jęczmienia ozimego. Zaznaczyć jed- nak należy, iż różnice między obiektami N2 i N3 są znaczące statystycznie w odniesie-
niu do następujących aminokwasów egzogennych: argininy, fenyloalaniny, histydyny, izoleucyny, leucyny i lizyny i wynoszą od 4,4 do 8,5%.
Tabela 1. Zawartość aminokwasów egzogennych w białku jęczmienia ozimego, g·kg-1 białka Table 1. Content of exogenous amino acids in winter barley protein, g·kg-1 protein
Aminokwas Amino acid
Nawożenie azotem – Nitrogen fertilisation
kg N·ha-1 Średnia
Mean
NIR N0 = 0 N1 = 60 N2 = 120 N3 = 180 LSD
Arginina
Arginine 43,7 44,5 41,4 37,9 41,9 2,18
Fenyloalanina
Phenylalanine 47,2 46,8 46,0 44,0 46,0 1,98
Histydyna
Histidine 33,8 33,7 31,9 29,6 32,3 0,96
Izoleucyna
Isoleucine 35,0 34,4 32,5 30,9 33,2 0,64
Leucyna
Leucine 67,7 65,8 63,3 60,5 64,3 1,86
Lizyna
Lysine 34,3 34,1 31,2 29,1 32,2 1,22
Metionina
Methionine 11,3 11,0 10,1 9,5 10,5 0,80
Treonina
Threonine 32,0 32,2 29,5 28,3 30,5 1,38
Walina
Valine 43,1 42,5 39,8 38,7 41,0 1,17
Uzyskane wyniki badań wykazały, iż nawożenie azotem w wysokości 60 kg N·ha-1 nie powoduje znaczących statystycznie zmian średniej zawartości poszczególnych ami- nokwasów endogennych w białku jęczmienia ozimego (tab. 2). Zaobserwowano, iż dawki 120 i 180 kg N·ha-1 powodują zwiększenie średniego udziału w białku ogólnym kwasu glutaminowego i proliny oraz istotny spadek pozostałych aminokwasów endo- gennych w stosunku do obiektu nie nawożonego azotem. Istotne zwiększenie średniej ilości kwasu glutaminowego w białku ogólnym jęczmienia ozimego stwierdzono dla poziomów nawożenia N2 i N3, odpowiednio: o 4,2 i 4,3% w stosunku do kombinacji kontrolnej. Natomiast istotny wzrost średniego poziomu proliny (o 8,2%) w białku ogól- nym uzyskano po zastosowaniu nawożenia azotem w wysokości maksymalnej w porów- naniu z dawką N0. Nawożenie w wysokości 120 kg N·ha-1 spowodowało obniżenie śred- niej zawartości pozostałych aminokwasów endogennych – od 4,1 do 9,6% w odniesieniu do kontroli. Natomiast wielkość tych spadków na obiekcie nawożonym 180 kg N·ha-1 wynosi od 8,3 do 14,7% w stosunku do obiektu nie nawożonego azotem.
Jak wskazują średnie wartości sumy aminokwasów egzogennych, endogennych i su- ma całkowita, nawożenie azotem w wysokości 60 kg N·ha-1 nie modyfikowało znaczą- co ich wielkości (tab. 3). Wyższa dawka azotu – 120 kg N·ha-1 – powodowała istotne obniżenie średniej sumy aminokwasów egzogennych o 6,5% w odniesieniu do kontroli i 3,6% w porównaniu z obiektem N1, a sumy całkowitej aminokwasów odpowiednio o 2,8 i 3,3%. Stwierdzono, że wartości średniej sumy aminokwasów egzogennych i sumy całkowitej aminokwasów na obiekcie nawożonym 180 kg N·ha-1 wynoszą od- powiednio: 308,6 oraz 846,1 g·kg-1 i są istotnie niższe w stosunku do pozostałych bada-
nych obiektów (N0, N1, N2). Natomiast średnia suma aminokwasów endogennych na obiektach nawożonych azotem – w stosunku do obiektu kontrolnego – mieściła się w granicach błędu statystycznego. Jedynie różnica średniej sumy aminokwasów endo- gennych między obiektami nawożonymi 60 a 180 kg N·ha-1, wynosząca 15,2 kg·kg-1, została potwierdzona statystycznie.
Tabela 2. Zawartość aminokwasów endogennych w białku jęczmienia ozimego, g·kg-1 białka Table 2. Content of endogenous amino acids in winter barley protein, g·kg-1 protein
Aminokwas Amino acid
Nawożenie azotem – Nitrogen fertilisation
kg N·ha-1 Średnia
Mean
NIR N0 = 0 N1 = 60 N2 = 120 N3 = 180 LSD
Alanina
Alanine 40,8 40,3 38,3 35,1 38,6 1,33
Glicyna
Glycine 37,5 37,1 35,0 33,0 35,6 1,12
Kwas asparaginowy
Aspartic acid 64,5 64,6 58,3 55,0 60,6 2,55
Kwas glutaminowy
Glutamic acid 220,9 225,6 230,2 230,5 226,8 8,94
Prolina
Proline 107,5 110,5 111,4 116,3 111,4 4,20
Seryna
Serine 39,7 39,4 36,8 36,4 38,1 1,39
Tyrozyna
Tyrosine 34,2 35,1 32,8 31,3 33,3 1,38
Tabela 3. Wartości sum aminokwasów w białku jęczmienia ozimego, g·kg-1 białka Table 3. Values of amino acids sums in winter barley protein, g·kg-1 protein
Suma aminokwasów Amino acids sum
Nawożenie azotem – Nitrogen fertilisation
kg N·ha-1 Średnia
Mean
NIR N0 = 0 N1 = 60 N2 = 120 N3 = 180 LSD
Egzogennych
Exogenous 348,3 345,1 325,7 308,6 331,9 5,37
Endogennych
Endogenous 545,0 552,7 542,8 537,5 544,5 10,91
Całkowita
Total 893,2 897,8 868,5 846,1 876,4 11,92
DYSKUSJA
Intensywne nawożenie azotowe, oprócz silnego wpływu na kształtowanie się plonu i zawartości w nim białka, wyraźnie modyfikuje skład chemiczny i jakość związków azotowych w roślinie [Klupczyński 1981, Płoszyński 1985, Cwojdziński i in. 1986, Barczak 1995]. Wśród badaczy nie ma zgodnego poglądu co do zakresu i kierunków zmian w składzie aminokwasowym białka ogólnego, jaki wywiera intensywne nawoże- nie azotowe. Według Klupczyńskiego [1978] nawożenie azotowe powoduje spadek zawartości w białku ogólnym jęczmienia wszystkich aminokwasów egzogennych
oprócz fenyloalaniny. Natomiast w grupie aminokwasów endogennych stwierdził on wzrost udziału kwasu glutaminowego oraz proliny. Tuchołka i Lehmann [1983] wyka- zali, iż wraz ze wzrostem poziomu nawożenia azotem w białku jęczmienia następuje obniżanie udziału argininy, histydyny, lizyny, metioniny, treoniny, tyrozyny i waliny.
Izoleucyna i leucyna nie wykazywały wyraźnych zmian, a udział fenyloalaniny wzra- stał. Konsekwencją tych zmian był spadek sumy aminokwasów egzogennych. Natomiast wyliczona suma aminokwasów endogennych w znacznym stopniu wzrosła i zrekompen- sowała ubytek aminokwasów egzogennych, powodując wzrost sumy całkowitej amino- kwasów. Po zastosowaniu 150 kg N·ha-1, w jęczmieniu uprawianym na paszę Wróbel [1993] wykazał tylko wyraźny spadek lizyny w białku, wynoszący od 9,8 do 19,5% – w zależności od roku uprawy, uzyskał natomiast znaczący wzrost poziomu fenyloalaniny.
Pozostałe aminokwasy egzogenne nie wykazały tak jednoznacznych zmian.
Cwojdziński [1979] prowadząc badania z jęczmieniem ozimym stwierdził, iż nawo- żenie azotowe spowodowało w białku wyraźny spadek zawartości lizyny. Natomiast udział metioniny wzrósł lub zmalał w zależności od roku uprawy, dotyczyło to również izoleucyny i leucyny. W grupie aminokwasów egzogennych wzrósł jedynie udział feny- loalaniny, a wśród aminokwasów endogennych największym przyrostem poziomu w białku charakteryzował się kwas glutaminowy oraz prolina. Barczak i Nowak [1998]
stwierdzili niekorzystny wpływ nawożenia azotowego (80-120 kg N·ha-1) na zawartość lizyny i metioniny w białku jęczmienia ozimego w odniesieniu do nawożenia dawkami w zakresie 40-80 kg N·ha-1.
Nawożenie azotowe w wysokości uzasadnionej produkcyjnie (120 kg N·ha-1) wpły- wa na udział w białku jęczmienia ozimego prawie wszystkich aminokwasów egzogen- nych [Cwojdziński i Majcherczak 2002]. W odniesieniu do obiektu kontrolnego poziom tych aminokwasów w wartościach średnich uległ znaczącemu obniżeniu (z wyjątkiem fenyloalaniny), a wielkości tych spadków wahały się od 5,2% dla argininy do 10,6% dla metioniny. Zawartość poszczególnych aminokwasów egzogennych stwierdzona w ko- lejnych latach badań po zastosowaniu nawożenia azotem wykazywała tendencję spad- kową lub ulegała znacznemu obniżeniu po zastosowaniu 120 kg N·ha-1. Kierunek zmian składu aminokwasowego wywołany nawożeniem azotowym jest zgodny z wynikami badań Płoszyńskiego [1985]. Natomiast w grupie aminokwasów endogennych, po za- stosowaniu 120 kg N·ha-1, w wielkościach średnich za 10 lat badań uzyskano wyraźny wzrost poziomu kwasu glutaminowego (o 4,2%). Prolina i tyrozyna nie podlegały istot- nym zmianom w wyniku nawożenia tą dawką azotu, a udział pozostałych uległ obniże- niu w granicach od 6,1 do 9,6%. W objętych badaniami latach aminokwasy endogenne wykazują mniej ukierunkowany wpływ nawożenia azotowego na ich zawartość w biał- ku ogólnym jęczmienia ozimego. Większość z nich charakteryzuje się podobnym tren- dem jak aminokwasy egzogenne. Nie dotyczy to kwasu glutaminowego, proliny i tyro- zyny, których udział w różnych latach w białku wzrasta, maleje lub jest zbliżony do wielkości wykazanych dla białka w kombinacji kontrolnej.
Zmiany jakości białka ziarna zbóż, a tym samym zawartości poszczególnych ami- nokwasów w białku ogólnym pod wpływem nawożenia azotem, jak i czynników poza- nawozowych spowodowane są naruszeniem stosunku frakcji białkowych [Selivanov i Garmašov 1985, Barczak i Nowak 1991]. Cwojdziński [1979] wykazał, że nawożenie azotowe w wysokości 120 kg N·ha-1 spowodowało obniżenie poziomu globulin, albu- min, białka resztkowego i azotu niebiałkowego w białku ogólnym jęczmienia ozimego, natomiast udział glutelin i prolamin wzrósł. Konsekwencją tych zmian jest spadek udziału głównie lizyny i wzrost zawartości kwasu glutaminowego oraz proliny w białku
ogólnym jęczmienia ozimego. Badania Selivanova i Garmašova [1985] oraz Barczak [1995] potwierdzają kierunek zmian zawartości poszczególnych frakcji azotu w białku jęczmienia ozimego po zastosowaniu nawożenia azotowego, jednak zakresy tych zmian są zróżnicowane.
Ogólnie stwierdza się, iż białka konstytucyjne (albuminy i globuliny) wykazują się znacznie wyższą wartością biologiczną niż białka zapasowe (gluteliny i prolaminy).
Potwierdzenie powyższych tez w stosunku do jęczmienia ozimego wyrażają Selivanov i Garmašov [1985] oraz Barczak i Nowak [1991]. Również wyniki prac hodowlanych zbóż wskazują, iż zmianom składu aminokwasowego białka ogólnego towarzyszą mo- dyfikacje zawartości frakcji białkowych [Dexter i Dronzek 1975, Kapała i Patyna 1986]. Potwierdzeniem tego poglądu w stosunku do jęczmienia ozimego są wyniki uzyskane przez Kapałę i Yankoulov [1994].
Zmiany składu frakcyjnego białka ogólnego zbóż, a więc i jego składu aminokwa- sowego, mogą być konsekwencją zmian w budowie anatomicznej samego ziarniaka.
Zmiana proporcji części anatomicznych ziarna, w szczególności zwiększenie masy zarodka lub warstw aleuronowych może spowodować poprawę jakości białka pod względem aminokwasowym [Przybylska 1976]. Białka strukturalne (albuminy i globu- liny) znajdują się w przeważającej części w zarodku i warstwie aleuronowej, a zapaso- we (gluteliny i prolaminy) w bielmie – w postaci ciał białkowych [Rek-Ciepła i in.
1985]. W wyniku nawożenia azotem wzrasta MTZ, które osiągane jest głównie zwięk- szeniem masy bielma w stosunku do pozostałych części ziarniaka [Cwojdziński 1979, Noworolnik i Pecio 1989], a w okresie wypełniania się ziarna zachodzi na ogół synteza białek zapasowych, z przewagą prolamin [Płoszyński 1985].
Cwojdziński i in. [1986] wykazali, iż suma całkowita aminokwasów w białku jęcz- mienia uległa obniżeniu po zastosowaniu nawożenia azotowego, a spadek ten spowodo- wany był wyłącznie zmianą sumy aminokwasów egzogennych. Pogląd ten jest zbieżny z przedstawionymi wynikami badań, w których obniżenie (o 2,8%) wartości sumy całko- witej aminokwasów w białku ogólnym jęczmienia po zastosowaniu 120 kg N·ha-1 jest konsekwencją wyraźnego spadku wartości sumy aminokwasów egzogennych (o 6,4%).
WNIOSKI
1. Zastosowanie nawożenia w dawce minimalnej 60 kg N·ha-1 nie powoduje istot- nych zmian w składzie aminokwasowym białka ogólnego ziarna jęczmienia ozimego w stosunku do obiektu kontrolnego (N0).
2. Wzrostowi zawartości białka ogólnego na skutek nawożenia azotowego w wyso- kości 120 kg N·ha-1 towarzyszy spadek zawartości w białku większości aminokwasów.
Wyjątek stanowią fenyloalanina, prolina i seryna, których poziom ulega nieznacznym zmianom, oraz kwas glutaminowy, którego udział znacznie wzrósł.
3. Spadek wartości sumy całkowitej aminokwasów w białku ogólnym jęczmienia ozimego pod wpływem nawożenia azotem w dawkach uzasadnionych produkcyjnie spowodowany jest głównie obniżeniem wartości sumy aminokwasów egzogennych.
LITERATURA
Barczak B., 1995. Wpływ nawożenia azotowego na jakość białka ziarna jęczmienia ozimego. Cz.
I. Frakcje białkowe. Rocz. Nauk Roln. A 111 (1-2), 85-97.
Barczak B., Nowak K., 1991. Wpływ nawożenia azotowego na skład aminokwasowy frakcji biał- kowych ziarna jęczmienia ozimego. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rolnictwo 263, 137-142.
Barczak B., Nowak K., 1998.Wpływ nawożenia azotem oraz przedplonu na jakość białka ziarna jęczmienia ozimego. Cz. II. Skład aminokwasowy białka. Rocz. Nauk Roln. A 113 (1-2), 43-58.
Cwojdziński W., 1979. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość i jakość białek ziarna różnych odmian jęczmienia ozimego. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, Rolnictwo 10, 5-122.
Cwojdziński W., Andrzejewski J., Kaliski M., Nowak K., 1986. Próba oceny jakości białka czte- rech zbóż uprawianych w warunkach województwa bydgoskiego. Mat. konf. Wpływ nawoże- nia na jakość plonów, t. 1, ART Olsztyn, 199-204.
Cwojdziński W., Majcherczak E., 2002. Wpływ wzrastającego nawożenia azotem na produktyw- ność i zawartość białka w ziarnie jęczmienia ozimego. Acta Sci. Pol., Agricultura 1(2), 33-42.
Dexter J.E., Dronzek B.L., 1975. Note on the aminoacid composition of protein fractions from a developing triticale and its rye and wheat parents. Cereal Chem. 52 (4), 587-596.
Kapała A., Patyna H., 1986. Characterization of seed protein composition in induced mutants of spring barley (Hordeum vulgare L.). Genet. Pol. 27, 45-54.
Kapała A., Yankoulov M., 1994. Biochemical characterization of protein composition of high lysine mutant ML-109 of winter barley. Genet. Pol. 35 (1-2), 63-71.
Klupczyński Z., 1978. Wpływ nawożenia azotem na plon i skład aminokwasowy jęczmienia jarego. IUNG Puławy, R (131).
Klupczyński Z., 1981. Wpływ nawożenia azotowego na jakość ziarna zbóż. Mat. konf. Wpływ nawożenia na jakość plonów, IUNG Puławy, 82-102.
Noworolnik K., Pecio A., 1989. Wpływ nawożenia azotem na produkcyjność nowych odmian jęczmienia ozimego. Pam. Puł. 95, 169-182.
Płoszyński M., 1985. Wpływ nawożenia azotowego na strukturę plonu jęczmienia oraz na zawar- tość białka w ziarnie i jego skład aminokwasowy. Pam. Puł. 84, 89-102.
Przybylska J., 1976. Problems involved in breeding high-lysine barleys considered in the light of genetic, biochemical and nutritional studies. Genet. Pol. 17, 83-109.
Rek-Ciepła B., Czembor H., Neumann M., 1985. Ocena niektórych cech jakościowych białka ziarna jęczmienia. Hod. Rośl. Aklim. Nasien. 29, 5-6.
Rutkowski A., 1996. Wartość pokarmowa zbóż dla kurcząt brojlerów. Rocz. AR w Poznaniu, Rozpr. Nauk. 267.
Selivanov A.N., Garmašov W.N., 1985. Frakcjonnyj i aminokisłotnyj sostavy biełkov ozimogo jačmienija v zavisimosti ot usłovij azotnogo pitanija. Fizj. Bioch. Kult. Rast. 17 (2), 138-143 Tuchołka Z., Lehmann K., 1983. Możliwość zwiększania produkcji białka drogą intensyfikacji
nawożenia azotem. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 238, 39-53.
Walter H., Strefy roślinności a klimat. PWRiL Warszawa.
Woszczyna J., 1974. Problemy uprawy i hodowli jęczmienia ozimego. Biul. IHAR 5-6, 87-93.
Wróbel E., 1993. Wpływ nawożenia azotem na plonowanie i jakość białka ziarna jęczmienia jarego i owsa uprawianego na paszę. Zesz. Nauk. ART w Olsztynie, Agricultura 56, Supl. B, 4-52.
EFFECT OF INCREASING NITROGEN FERTILISATION ON THE AMINO ACID COMPOSITION IN WINTER BARLEY GRAIN PROTEIN
Abstract. The field experiment was carried out at the Mochełek Experiment Station of the Faculty of Agriculture, University of Technology and Agriculture over 1984-1994. Its aim
was to define an effect of nitrogen fertilisation on the amino acid composition in winter barley grain protein. Four levels of nitrogen fertilisation: 0, 60, 120 and 180 kg N·ha-1 were investigated. Applying 120 kg N·ha-1 results in a lowered content of most amino ac- ids, the exogenous ones especially, as compared with the control. The total sum of amino acids in the winter barley grain protein decreased from 893.2 g·kg-1 in the control to 846.1 g·kg-1 in the object treated with 180 kg N·ha-1.
Key words: winter barley, nitrogen fertilisation, protein, amino acids
Edward Majcherczak, Katedra Chemii Rolnej Akademii Techniczno-Rolniczej w Byd- goszczy, ul. Seminaryjna 5, 85-326 Bydgoszcz, e-mail: majcher@mail.atr.bydgoszcz.pl Wojciech Cwojdziński, Katedra Chemii Rolnej Akademii Techniczno-Rolniczej w Byd- goszczy, ul. Seminaryjna 5, 85-326 Bydgoszcz, e-mail: cwojdzin@atr.bydgoszcz.pl Krystian Nowak, Katedra Chemii Rolnej Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, ul. Seminaryjna 5, 85-326 Bydgoszcz, e-mail: knowak@atr.bydgoszcz.pl
