Lunchinterview
CARRIEREKRANT VOOR HET MARITIEME CLUSTER
WATER
KRACHT
Thijs Nikkels, directeur Dykstra Naval Architects:
iedereen hier heeft iets met bootjes'
Thijs Nikkels (47) was in 7991 de eerste werknemer bij Dykstra Naval Architects en nam het bedrijf in 2004 over van oprichter Gerard Dijk-stra. De scheepsbouwkundig ingenieur vertelt over innovaties van het jachtontwerpbureau, waaronder het eerste moderne zeilschip met dwars getuigde zeilen. "Ik probeer nieuwe uitdagingen te
vin den." Mark van Baal
H
et kantoor, een nieuwe loods aan het water, staat naast de oude werf nnet een antieke scheeps-helling, die uitloopt in de Nieuwe Vaart in het centrum van Amsterdam. "Vroeger stond hier de timmerwerk-plaats van de werf", zegt Nikkels. Op de kade schilderen een paar mannen een sloep. Aan de overkant liggen woonboten. In de nok van de loods hangen scheepsrompen die zijn ge-bruikt voor sleeptankproeven. In de loods staat een dozijn bureaus en overal staan modellen van zeiljach-ten. Aan de muur hangen foto's van zeiljachten. Achter in de hal zitten medewerkers te lunchen.Beste reclame
Dykstra, specialist in ontwerp, her-ontwerp en engineering van klas-sieke en moderne jachten, telt acht scheepsbouwkundig ingenieurs, een werktuigbouwkundig ingenieur en een PR-medewerker."ledereen zeilt, iedereen heeft iets met bootjes", zegt Nikkels. Velen zeilen regatta's op jach-ten die ze zelf hebben ontworpen. Dykstra staat slecht één keer per jaar op een beurs in Monaco en moet het verder vooral hebben van mond-tot-mondreclame: de zeilende scheeps-ontwerpers. "Dat is de beste reclame. Wanneer je regatta's meezeilt en een taak aan boord hebt, heb je goed contact met bemanning en eigena-ren."Twee medewerkers hebben net met Gerard Dijkstra de Noord kaap gerond en varen nu door de Witte Zee naar Sint Petersburg.
Gerard Dijkstra is sinds de verkoop van zijn bedrijf als adviseur verbon-den aan Dykstra. "Gerard doet aan klantenbinding, acquisitie. Hij mag zo veel uren maken als hij wil. Heel soms bemoeit hij zich met een ontwerp als het tenminste de tuigage betreft. Daar ligt zijn affiniteit." Dijkstra maakt nu lange zeiltochten, bijvoorbeeld van IJsland naar Groenland, en vraagt altijd wie er van kantoor zin heeft om
- » • —
mee te gaan.
Nikkels luncht op het terras van een café op loopafstand, op een plein tegenover het Scheepvaartmuseum, waar een replica van het zeilschip Amsterdam uit de Gouden Eeuw ligt. Nikkels heeft tijdens een werkvloer-stage van de HTS nog hout bewerkt en spanten gelijmd voor deze replica. Van kinds af aan was het duidelijk dat Nikkels in de scheepsbouw ging wer-ken. Als peuter nam hij boeken met boten mee naar bed, als kleuter te-kende hij altijd bootjes, als kind zeilde hij in een Flits en als puber in een La-ser. Hij koos voor de HTS in Haarlem.
Mooiste innovatie
Op het terras, achter een caesar salad en een glas jus d'orange, vertelt hij over een van Dykstra's mooiste inno-vaties, een dwars getuigd modern zeilschip, de'IVlaltese Falcon'. Anders dan de dwars getuigde Amsterdam op de achtergrond, heeft de IVlaltese Falcon geen verstaging, waardoor hij in tegenstelling tot traditionele dwars getuigde zeilschepen scherp aan de wind kan varen. De innovatie kent een lange geschiedenis. Het begon met een idee van de Duitse ingenieur Wilhelm Prolls in dejaren zestig naar aanleiding van stijgende brandstof-prijzen. Zodra de olieprijs weer daal-de, belandde het idee in de archie-ven, waaronder die van Dykstra. "Als we iets tegenkomen wat we interes-sant vinden, dan bewaren we dat", zegt Nikkels.
Toen de Amerikaanse miljonairlom Perkins Dykstra vroeg een ontwerp voor de tuigage te ontwerpen voor een 87 meter lang casco dat al tien jaar op een werf in Istanbul lag weg te roesten, en opmerkte:"Ik dacht aan dwarstuigage", haalden ze de teke-ningen uit het stof Dykstra presen-teerde Perkins tekeningen van een zogenoemde Dynarig, een zeil tussen twee ra's dat in de mast kan verdwij-nen. Nadat de Amerikaan vervolgens
een dag op het kantoor in Amster-dam had doorgebracht, inclusief lunch met personeel achter in de hal, zei hij aan het eind van de dag:"0K, laten we het doen."
Een toekomstige eigenaar die er in gelooft en niet op een paar jaar of een paar euro kijkt, is een eerste voor-waarde om een dergelijke innovatie van de grond te krijgen. Vervolgens
De ontwerpers van Dykstra rekenden en modelleerden ook intensief aan alle krachten op het schip."Je ont-werpt een schip dat nog niet bestaat. Je wilt zeker weten dat het geen schip wordt waarvan de zeilvoortstu-wing het uitstekend doet, maar dat niet valt te sturen."
De volgende stap is vrachtschepen onderzeil brengen. Dykstra ontwierp
Nikkels verwacht dat andere factoren de economische haalbaarheid van de Ecoliner ook positief beïnvloeden: overheden komen bijvoorbeeld met strengere uitstootnormen voor, ha-vens gaan vervuilende schepen zwaarder belasten en bovendien zijn er bedrijven en consumenten die simpelweg duurzaam vervoerde pro-ducten willen en bereid zijn daar
'De ontwerpers kunnen wel
vooruitstre-vend zijn, maar de gebruilcers moeten geld
verdienen met de schepen. Die willen geen
risico nemen'
De Maltese Falcon is een 88 meter lang zeiljacht met Dynarig aan drie masten van 58 meter hoog. Het schip is genoemd naar de roman van Dashiell Hammett.
heb je een team van leveranciers nodig. Dykstra stelde een team sa-men met een mastenbouwer, een zeilmakerij, een werktuigbouwkundig bedrijf voorde machines en een elek-trotechnisch bedrijf voor alle elektro-nica en regelingen. Je moet dan niet bij een multinational aankloppen, beaamt Nikkels. Het team bestond uit vergelijkbare ondernemingen, die zoiets aandurven.
"De meeste scheepsbouwkundig ingenieurs houden wel van een uitda-ging." Hoe het komt dat de scheep-vaartwereld toch redelijk conservatief is, verklaart Nikkels als volgt: "De ont-werpers kunnen wel vooruitstrevend zijn, maar de gebruikers moeten geld verdienen met de schepen. Die willen geen risico nemen."
Continu testen
In 2006 liep het schip van stapel. "Onze taak was om zo veel mogelijk risico weg te nemen door continu te rekenen en te testen." Eén medewer-ker was jaren bezig met Ontwerpen, bouwen en testen van het Dynarig systeem. Eerst op een schaal van één op zes, vervolgens op ware grootte, waarna hij het mechanisme voor het in- en uitrollen net zo lang aanpaste en testte tot het zonder haperen en zonder slijtage liep. "Een probleem was om de juiste spanning op de lijnen te houden."
voor eigen rekening de zogenoemde 'Ecoliner', een vrachtschip met dwars getuigde zeilen. De onderneming Fair Transport, dat nu met de traditionele zeilclipper'Tres Hombres'vaart, vroeg Dykstra om een ontwerp te maken. Behalve een nieuw schip ontwierp Dykstra ook een nieuw navigatiesys-teem dat de optimale route voor een zeilschip met hulpmotor uitstippelt aan de hand van voorspellingen van wind, golven en stroming, de zoge-noemde grib-files, waarmee ook wed-strijdzeezeilers werken. Nikkels nam er een student maritieme techniek voor aan, opnieuw een ontwikkeling voor eigen rekening, die niet direct geld oplevert. "Ik geloof hier in", zegt Nikkels.
Dykstra draaide simulaties met grib-files van de afgelopen tien jaar, waar-bij het de brandstofkosten van een motorschip en de Ecoliner vergeleek. De conclusie was dat de extra kosten voor de tuigage (zo'n vier miljoen boven op de twintig miljoen euro die het schip zou moeten kosten) in zes jaar kunnen worden terugverdiend
door de besparing op Marine Diesel Oil (MDO). Het schip zou dan round-trips Europa - Zuid-Amerika - Noord-Amerika - Europa moeten maken. "De gemiddelde snelheid is onge-veer 12 knopen, maar omdat de zeilschepen grotere cirkels maken is hun daadwerkelijke snelheid groter."
meer voor te betalen. "Het wachten is nu op een investeerder en die vind je niet alsje de kosten niet goed in kaart hebt. Je kunt niet iets roepen zonder het te onderbouwen. We zijn daar nu heel ver mee."
Gunstige combinatie
Een andere innovatie van het ont-werpbureau in Amsterdam is de Rain-bow Warrior III, een actieschip van milieuorganisatie Greenpeace, een 58 meter lange tweemaster met langs getuigde zeilen. Het schip heeft naast zeilen, een voortstuwingsdieselmotor en een voortstuwingselektromotor. Een dieselgenerator zorgt voor de elektriciteit voor verlichting en appa-ratuur, en de voortstuwing, waardoor de dieselgenerator altijd op zijn opti-male vermogen kan draaien. Door het optimaal inzetten van wind, elek-triciteit en diesel voor de voortstu-wing, kan het schip zeer zuinig varen. "Het rendement van de zeilen wordt dan ook beter, omdat de schijnbare wind hoger is. De combinatie van zeilen en een motor is heel gunstig." Nikkels wordt vooral warm van nieu-we scheepsontnieu-werpen zoals de Mal-tese Falcon, de Rainbow Warrior 111 of de Ecoliner. "Ik probeer altijd nieuw uitdagingen te vinden in zeilschepen, of ze nu groot of klein zijn. Ik zou niet graag elke keer hetzelfde type schip
ontwerpen." WK
