Współczesny nacjonalizm ukraiński i jego antypolski charakter w świetle programów partyjnych oraz wypowiedzi liderów

Współczesny nacjonalizm ukraiński i jego antypolski charakter

w świetle programów partyjnych oraz wypowiedzi liderów

Prezentowany

artykuł

stanowi kolejną

próbę przybliżenia

polskim

czytelnikom ideologii

i praktyki

działania współczesnych nacjonalistów

ukraińskich.

W tym ro­

zumieniu

tekst

stanowi kontynuację

dzieła zapoczątkowanego

opublikowaniem przez Księgarnię Akademicką w roku

2008podstawowej

pracy programowej Dmytra Doncowa

Nacjonalizmz

komentarzami Wiktora

Poliszczuka i

przedmową

Bogumi

­ ła

Grotta

1. Właśnie do

wyłożonych

w

tej

pracy wskazań odwołują

się dziś prawie wszystkie działające

na

Ukrainie

organizacje

nacjonalistyczne.

1 D. Doncow, Nacjonalizm, tłum, i oprać. W. Poliszczuk, przedni. B. Grott, Kraków 2008.

2 Zob. najważniejsze prace poświęcone ludobójstwu dokonanemu na Kresach II RP: A. Kor- man, Nieukarane zbrodnie SS-Galizien z lat 1943-1945. Chodaczów Wielki, Huta Pieniacka, Pod- kamień, Wicyń i inne miejscowości, Londyn 1990; Okrutna przestroga, oprać. J. Dębski, L. Po­

pek, Lublin 1997; Śladami ludobójstwa na Wołyniu, oprać. L. Karłowicz, L. Popek, Lublin 1998;

W. Siemaszko, E. Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludno­

ści polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1-2, Warszawa 2000; Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na lud­

ności cywilnej w południowo-wschodniej Polsce (1942-1947), red. Z. Konieczny, Przemyśl 2001;

A. Korman, Ludobójstwo UPA na ludności polskiej. Dokumentacja fotograficzna, Wrocław 2003;

Trwający

od

kilku

latszczególnie

na

zachodniejUkrainieżywiołowy

rozwój

orga

­

nizacji

ipartii

nawiązujących do

szowinistycznej i

agresywnej ideologii

Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów

budzi w Polsce

duże

zaniepokojenie.

Przywódcyi człon

­

kowie OUN

dopuścili sięw

okresie

międzywojennym licznychaktówterroruwobec państwa

polskiego, a podczas

IIwojny

światowej

ibezpośrednio

po

niej, działającsa

­

modzielnie, a także w

szeregach Ukraińskiej

Powstańczej Armii

i

innych ukraińskich

formacjizbrojnych,dokonywali ludobójstwa

na polskiej ludności

kresowej

2

.

Ukraina

borykasię dziś

z wieloma

problemami, awewnętrznezawirowania po

­

lityczne

przebiegają u

naszych

sąsiadów

bardzo dramatycznie.

Narastaniu

agresyw

­ nych postaw wśród młodych Ukraińców towarzyszy

dziś kryzys

finansowy

i

poli­

tyczny,

który

dotyka zarówno ich

ojczyznę,

jak i

wiele innych krajów europejskich.

Doświadczenia historyczne Europejczyków

dowodzą,

że

w okresie

wzrastających

napięć

społecznych i

biedy

ideologie

skrajne

znajdują największy

posłuch.

Dlatego

właśnie mnogość

zakładanych po roku 1991

na

zachodniej Ukrainie ugrupowańna

­

cjonalistycznych irosnąca

liczba

ich członków

zmusza

nas

do

refleksji

nad tym, czy

krajten

może być

w

przyszłości

dobrymi pewnym partnerem

Polski,

Bariera

językowa i

brak w polskich

mediach

podstawowej wiedzy na

tematroz

­ szerzania

się ideologii nacjonalistycznej

na Ukrainie

powodują

wiele

niejasności

w

ocenie tego zjawiska.

Relacje

z masowych

wystąpień, pochodów

etc.

organizo­

wanych przez nacjonalistówukraińskichśledzić

można dziś

głównie

na zagranicz­

nych kanałach

informacyjnych. Media

polskie z reguły

nie

przekazują też infor­

macji o odsłanianiu kolejnych

pomników

Stepana Bandery,

Romana Szuchewycza,

Dmytra Kłaczkiwśkiego

(pseud.

Kłyma Sawura)

i

innych

przywódców odpowie

­

dzialnych

za eksterminację

polskiej ludności.

Nie

informujątakże

opinii

publicznej o

aktach niechęci,

a nawetagresji

ze

strony

członków szowinistycznych

organizacji ukraińskich wobec osób pielgrzymujących

do miejsc męczeństwa swoich bliskich na

Ukrainie (np. w

Hucie

Pieniackiej) czy

archeologów

i patologów polskich pra

­ cujących

nad ekshumacjami

ofiar

(np.

w

Ostrówkach i Woli Ostrowieckiej).

Brak komentarzy politycznych

i ustosunkowania się

polskich

władz państwowych

do tych

wydarzeń.

Autorka

postanowiła pochylić

się

nad

tym

problemem, gdyż uważa,

żejego

mar­

ginalizowanie może w

dalszej

perspektywie

zagrozić

budowaniu poprawnych sto­

sunków polsko-ukraińskich.

Przeświadczenie to wynika

nie

tylko z wcześniejszych badań

autorki

nad ukraińskim nacjonalizmem, którego

cechą było bardzo

silne

nastawienie

antypolskie

i

antydemokratyczne, ale

i ze

spostrzeżenia,

że współpraca

z krajem

ogarniętym różnego

rodzaju

szowinizmami

jest bardzo

trudna,

a

czasem

nawet niemożliwa.

Zauważyłtoostatniowswym tekściepoświęconym

polskiej

poli

­

tycewschodniej Dariusz

Piotr Kucharski:

Dla zapewnienia prestiżu podejmowanych przez Polskę kroków musi istnieć szczególna zasada współpracy oparta na prawdzie i pamięci. Działania ostatniego 20-lecia w zdecydowanym stopniu pokazują słabość, a właściwie brak planów zaan­

gażowania polskiego w kontekście politycznym, historycznym i gospodarczym [...].

Niedopuszczalna jest tu często dostrzegana inercja, uległość polskich środowisk nauko-

H. Romański, S. Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Pola­

kach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Wrocław 2004; S. Siekierka, H. Romański, K. Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim ¡939-1947, Wrocław 2006; S. Siekierka, H. Romański, E. Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939- -1946, Wrocław [2008], i wiele innych.

wych i politycznych dla poczynań ukraińskich. Zachowujemy się w tych kontaktach jak wieczni uczniowie, dodatkowo godząc w pozostających tam Polaków i majestat państwa polskiego. Niestety, w tych relacjach jawimy się jako słabi i rozbici. Dla własnej powagi powinniśmy dążyć do budowy polityki godnej, jako poważne państwo. Bez tego będzie­

my stale ponosić mniej lub bardziej spektakularne porażki

Autorka

starała się przybliżyć

polskiemu

czytelnikowi

podstawowe informacje

odziałających

na

Ukrainieorganizacjachnacjonalistycznychiich

programach,

a

tak­

żeopoglądach

głoszonych przez

ich

liderów. Na zakończenie

przytoczyła

polemiczne wypowiedzi kilku intelektualistów ukraińskich niezgadzających

się z poglądami na

­ cjonalistów.

Trzeba

mieć

bowiem

świadomość,

że

duża grupa Ukraińców

nie akcep

­

tuje

postulatów

nacjonalistycznych i staje postronie prawdy, podobniejak

w czasie dokonującego

się w

latach II

wojny

światowej ludobójstwa broniła

swoich

polskich

sąsiadów

przed

zagładą

3 4

. Tobudzi największą

nadzieję na

przyszłość.

3 D. P. Kucharski, Dlaczego nie pamiętamy o polityce wschodniej?, „Nasza Polska” 2011, nr 43.

4 Zob. Kresowa księga sprawiedliwych 1939-1945. O Ukraińcach ratujących Polaków podda­

nych eksterminacji przez OUN i UPA, oprać. R. Niedzielko, Warszawa 2007, Studia i Materiały -IPN,t. 12.

5 R. Potocki, Nacjonalizm eklektyczny na postsowieckiej Ukrainie. Radykalizm transnacjona- listyczny Ukraińskiego Zjednoczenia Narodowego, [w:] Doktryny i ruchy współczesnego ekstremizmu politycznego, red. E. Olszewski, Lublin 2004, s. 237-251; idem. Dylematy ruchu narodowego na postsowieckiej Ukrainie, [w:] Ideologie, doktryny i ruchy narodowe. Wybrane problemy, red. S. Stę­

pień, Lublin 2006, s. 167-184.

6 T. A. Olszański, Partia Swoboda - nowa jakość na ukraińskiej prawicy, [on-line] http://

www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2011-07-05/partia-swoboda-nowa-jakosc-na- ukrainskiej-prawicy (5 VII 2011).

7 M. Gilarski, Banderyzm 2011 (maszynopis w posiadaniu autorki). Tekst jest też dostęp­

ny on-line: http://lubczasopismo.salon24.pl/krakowrazem/post/309598,banderyzm-2011 (10 X 2011).

Podejmującanalizęmediuminternetowego,

autorka

ma

z

jednej

strony na

wzglę

­

dzie

specyfikę działania organizacji nacjonalistycznych, które

znajdująswoich zwo

­ lenników głównie w sieci

i w

niej

prowadzą swoją

propagandę. Dotyczy to

przede

wszystkim

środowisk

młodzieżowych,

dla

których Internet jest

głównym

sposobem

pozyskiwania

informacji

i

wzajemnego komunikowania.

Zdrugiej

strony

dlabada

­

czy

polskich jest to

także

najbardziej

dostępne

do analizy źródło.

Na razie

brak

jeszcze w Polsce

pogłębionych analiz politologicznych czy socjo

­

logicznych dotyczących odradzania się

skrajnych form

ukraińskiego nacjonalizmu.

Warto jednak

zapoznaćsię z

kilkoma

istniejącymi

już tekstami. Mowa o artykułach

Roberta Potockiego

na

temat

organizacji

ukraińskiej

UNA-UNSO5

oraz

o

interneto

­

wym komentarzu

dotyczącym partii

„Swoboda”

autorstwa

Tadeusza Andrzeja

Ol-

szańskiego6

. Naszą

wiedzę

bardzo

poszerza też opracowanie

Mirosława

Gilarskiego7

.

Ponieważ temat ukraińskiego nacjonalizmu

podejmowany

jest

stosunkowo rzadko, wartoteż

odesłać czytelników do tekstów zamieszczanych

nainternetowych portalach

kresowych,

jak:

Kresy.pl8 * ,

Polskie

Kresy’,

Kresy.24.pl

10

(tu szczególnie

Archiwum

Kresowe

11

),WołyńWczoraj i

Dziś

12,Bez

Przesady

13

, na stronach

internetowychŚwia

­

towego

Kongresu Kresowian14

czy Stowarzyszenia

Instytutu

Kresów

Rzeczypospo­

litej15

i

wielu

innych, także

do stron tematycznych funkcjonujących w

Internecie na społecznościowymportalu

Facebook

16

.

Dyskusje

na interesujący

nas

tu

tematprowa

­ dzone są także na blogach internetowych

17

. Nie do

przecenienia

pod

tym względem

jest mający bodaj najszerszy zasięg

wśród odbiorców

blog

ks.

Tadeusza

Isakowicza-

-Zaleskiego,

gdzie trafiają

na

bieżąco

przekazywane przez

internautów wszystkie

ważniejsze

informacje

dotyczące losów Kresowian

ipowtarzającychsię

antypolskich

wystąpień nacjonalistów ukraińskich

18

.

W Internecie

działa także Kresowy

Serwis Informacyjny1’.

Wieleciekawych danych zaczerpnąćmożnazpisma

Polaków miesz­

kających na

Ukrainie

„Kurier Galicyjski”, które posiada też

swoje

wydanie interne­

towe20

.

Popularność tychportali iblogówniejest

jednak

zbytduża,

dlatego

zawarte

w

nich informacje

docierają do kilkuset,

możekilkutysięcy

osób, głównie mających kresowe

pochodzenie. Niszowycharaktertych

serwisów powoduje, że

nie mogą one mieć

większego

wpływu

na świadomość zbiorową

Polaków.

8 Zob. [on-line] http://www.kresy.pl (10 X 2011).

’ Zob. [on-line] http://www.polskiekresy.pl (10 X 2011).

10 Zob. [on-line] http://kresy24.pl (10 X 2011).

" Zob. [on-line] http://kresy24.pl/archiwum-kresowe (10 X 2011).

12 Zob. [on-line] http://wolyn.btx.pl (10 X 2011).

13 Zob. [on-line] http://bezprzesady.pl (10 XI 2011).

14 Zob. [on-line] http://www.kresowianie.com (10 X 2011).

15 Zob. [on-line] http://www.kresowy.pl/news.php (10 X 2011).

16 Zob. np. Stop UPA & Banderism! They are a hate group!, [on-line] http://www.facebook.

com/groups/105352876163463 (3 I 2012).

17 Zob. np. [on-line] http://ludobojstwo.blogspot.com (15 XI 2011).

18 Zob. [on-line] http://www.isakowicz.pl (10 XI 2011).

19 Zob. [on-line] http://ksi.kresy.info.pl (15 XI 2011).

20 Zob. [on-line] http://beta.kuriergalicyjski.info (1 X 2011).

21 Oficjalna strona internetowa: http://cun.org.ua (5 X 2011).

22 Mykoła Michnowśkyj (1873-1924) - działacz polityczny, publicysta, prawnik. Druko­

wał w następujących pismach: „Samostijna Ukrajina” (Lwów 1905), „Chliborob” (Lubnie 1905),

Najważniejsze ugrupowania propagujące obecnie nacjonalizm na Ukrainie

1. Kongres Ukraińskich Nacjonalistów (KUN)21

Organizacja powołana

do życia w

1992 roku z

inicjatywy

Jarosławy

Stecki.

Za

­ rejestrowana

w

roku

1993. Swój

program opiera na

założeniach

Organizacji Ukra­

ińskich Nacjonalistów.

Odwołuje

się wprost

do

ideologii

głoszonej przez

Mykołę

Michnowskiego i

Dmytra

Doncowa

22

. Działacze

kongresu

ubiegają

sięo przyznanie

członkom

OUN-UPA statusu

uczestników działań wojennych. Na czele organizacji

stoiaktualnie

Ołeksij Iwczenko.

2. Ukraińskie Zgromadzenie Narodowe-Ukraińska Samoobrona Narodowa (UNA-UNSO)23

„Zaporiżżija” (Katerynosław 1906), „Słobożanszczyna” Charków (1906), „Snip” (Charków 1912- -1913). Analizy jego prac dokonał Krzysztof Łada w swych artykułach: Pomiędzy wypędzeniem a eksterminacji}. Nacjonaliści ukraińscy wobec Polaków na Kresach, [w:] C. Partacz, K. Łada, Polska wobec ukraińskich dążeń niepodległościowych w czasie II wojny światowej, Toruń 2003; „Musimy ich wyniszczyć, musimy oczyścić Ukrainę", [w:] C. Par tac z, K. Łada, op. cit.·. Teoria i ludobójcza praktyka ukraińskiego integralnego nacjonalizmu wobec Polaków, Żydów i Rosjan w pierwszej połowie XX wie­

ku, [w:] Wołyń i Małopolska Wschodnia 1943-1944, red. C. Partacz, B. Polak, W. Handke, Ko- szalin-Leszno 2004, Biblioteka „Grota", nr 9. Główna ukraińska praca poświęcona Michnowśkiemu to apologetyczna książka Petra Mirczuka, Mykola Michnowśkyj. Apostoł Ukrajinśkoji derżawnosty, Filadelfia 1960.

Najbardziej znaczącą rolę w propagowaniu skrajnego ukraińskiego nacjonalizmu odegrał jego czołowy ideolog Dmytro Doncow (1883-1973). Z pochodzenia naddnieprzaniec, emigrant ukra­

iński, redaktor i wydawca naukowo-literackiego czasopisma wychodzącego we Lwowie - „Wist- nyk", autor szeregu prac, z których najważniejsza - Nacjonalizm - opublikowana została w 1926 roku we Lwowie. Doncow zamieszczał swoje artykuły zarówno w pismach legalnych, jak i niele­

galnych, pod własnym nazwiskiem lub pseudonimami. Ogłoszona w roku 1926 przez Doncowa we wspomnianej pracy Nacjonalizm doktryna nacjonalizmu ukraińskiego wywarła potężny wpływ na kształtowanie się postaw młodych Ukraińców mieszkających przed wojną w Polsce, Doncow był przez nich uznawany niemal za proroka. Jego stosunek do religii, do świata wartości absolutnych był wrogi. Jest faktem, że najbardziej bezwzględni przywódcy nacjonalizmu ukraińskiego, Stepan Bandera i Roman Szuchewycz, wychowali się na pracach Doncowa. Główne znaczenie Doncowa polegało na tym, że jego tezy propagandowe pozwoliły wychować nowy typ bojownika, żądne­

go odwetu, nienawidzącego wszystkiego, co obce. Zob. J. Łobodowski, Dmytro Doncow. Życie i działalność, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1981, nr 55, s. 145-160; W. Poliszczuk, Gorzka praw­

da. Zbrodniczość OUN-UPA (spowiedź Ukraińca), Toronto 1994; idem, Ideologia nacjonalizmu ukraińskiego, Toronto 1996; idem, Dowody zbrodni OUN i UPA. Działalność ukraińskich struktur nacjonalistycznych w latach 1920-1999, Toronto 2000; idem, Nacjonalizm ukraiński w dokumen­

tach, cz. 1-3, Toronto 2002-2003, i wiele innych tego autora; B. Grott, Co powinniśmy wiedzieć o nacjonalizmie ukraińskim. Rozważania wokół książki Dmytro Doncowa „Nacjonalizm", [on-line]

http://www.rodaknet.com/rp_art_4463_czytelnia_upa.htm (10 X 2011); L. Kulińska, Działal­

ność terrorystyczna i sabotażowa nacjonalistycznych organizacji ukraińskich w Polsce w latach 1922- -1939, Kraków 2009, s. 52-57, i inne.

23 Oficjalna strona internetowa: http://unaunso.org (5 X 2011).

Partia

młodzieżowa o szowinistycznym

programie

założona

30 czerwca1990

roku

weLwowie.

Składa

sięzmającegocharakterugrupowaniapolitycznegoUkraińskiego

Zgromadzenia

Narodowego(UNA) iradykalnegoodłamu

o

charakterze

paramilitar­

nym - Ukraińskiej Samoobrony

Narodowej

(UNSO). Na stronie internetowej partii

zamieszczono statut organizacji

przyjętywroku

2004. UNA-UNSO prowadzi

działal

­

ność

propagandową i

szkoleniową.

Na czele organizacji

stoją:

Jurij Tima, Aleksander

Kowalenko,

Walerij

Bobrowicz

i Jurij

Dołżenko, natomiast patronuje

jej

syn

Romana

Szuchewycza - Jurij

24.

24 Juwiłejnyj Z'jizd UNA-UNSO, pryswiaczenyj 10-riczcziu orhanizaciji (Kyjiw. 30 czerwnia 2000 r.), [on-line] http://www.una-unso.org/album/kyiv2000.htm (6 X 2011).

25 Oficjalna strona internetowa: http://www.banderivets.org.ua (5 X 2011).

26 Oficjalna strona internetowa: http://nation.org.ua/index.html (6 X 2011).

3. Wszechukraińska Organizacja „Tryzub" im. Stepana Bandery25

Powstała 14 października 1993

roku nacjonalistyczna

organizacja

o charakterze

paramilitarnym odwołująca

się

do

tradycjibanderowskiego

OUN

i

UPA. Na

stronie

internetowej grupy

dostępny

jest

jej

program

przyjęty

w 2005

roku.

„Tryzub” prowa­

dzi

szeroką działalność propagandową,

wydając liczne książki i

broszury, w latach

1998-2010

wydawał periodyk pod

nazwą

„Banderowiec”. Prowadzi

też klub histo

­

ryczny.

Komendantem organizacji jest Dmytro Jarosz.

4. Wszechukraińska Młodzieżowa Organizacja Społeczna Sojusz Narodowy26

W Polsce

nazywana

też

często AliansemNarodowym.

Organizacja

została zało

­

żona

25 stycznia 2005 roku w Kijowie,

ma

także

swój oddziałw Łucku

na Wołyniu.

Wydaje pisma

„Nasz

Kłycz”

i „Sprotyw

”.

Według

zamieszczonych na

stronie

inter­

netowej

Sojuszu danych liczy on

kilka

tysięcy członków.

Prezentowany na

tej

samej stronie statut

i

program organizacji

wskazują

na

jej nacjonalistyczny

charakter

i

silnie antyliberalne nachylenie.

Sztandarowym

hasłem jest

„Ukraina

ponad wszystko”

. Po

­

dobnie jak

wcześniej

wymienione ugrupowania

Sojusz Narodowy

odwołuje się

do

tradycji

OUN

i UPA i

gloryfikuje Stepana Banderę. Jest

organizatorem masowych marszów pamięci poświęconych

UPA,

włączasię

także w tworzenie

festiwali

nacjo­

nalistycznych

zwanych Banderstadt. Alians

opowiada się

za rehabilitacją członków

UPA i

Dywizji

SS-Galizien.

Jego członkowie

ostro

protestują

przeciwko

wszelkim działaniom na rzecz

rozliczenia zbrodni ludobójstwa dokonanego na

Polakach

na Wołyniu i

w

Małopolsce Wschodniej

w

czasie

II

wojny światowej.

Przedstawiciele Sojuszu

czynnie

protestowali przeciwko

budowaniu

pomników ku czci pomordowa­

nych. Są odpowiedzialni

za

zakłócanie przebiegu

uroczystości w

Hucie

Pieniackiej.

Sojusz organizuje obozy

szkoleniowe, w tym

paramilitarne,

dla swoich

członków

i

zwolenników, głównie

ludzi młodych.

Na

tych

zgrupowaniach

prowadzone

są

m.in.

wykładyhistorycznei

światopoglądowe.

DziałaczeAliansu

prowadzą też popularne

błogi politycznew

Internecie. Przywódcą organizacji jest Ihor Huź

(ur. 1982).

5. „Patriota Ukrainy"27

27 Oficjalna strona internetowa: http://www.patriotukr.org.ua (6 X 2011).

28 Zob. W Kijowie spalili polską flagę, [on-line] http://www.kresy.pl/wydarzeniaTzobacz/w-ki- jowie-spalili-polska-flagę (15 X 2010); Organizacja „Patriota Ukrainy" pali polską flagę!, [on-line]

http://kronikanarodowa.bloog.pl/id.5792316,title.Swiat-Ukraina-Organizacja-Patriota-Ukrainy- pali-polska-flage,index.htmlTticaid=6dc64 (15 X 2010).

29 Zob. Nacyonalisty prigrozili sorwat' Ewro-2012 na Ukrainie, [on-line] http://lenta.ru/

news/2011/12/29/patriot/ (29 XII 2011); [on-line] http://gazeta.ua/ru/articles/politics/_patriot- ukrainy-obeschaet-sorvat-matchi-evro-2012-bez-vzryvchatki/416717 (1 I 2012).

30 Zob. [on-line] http://www.bratstvo.info (10 X 2011).

31 Zob. D. Riezniczenko, Foczemu my lubim faszyzm?, [on-line] http://www.bratstvo.info/

ua/tvori/2851-pochemu-my-lyubim-fashizm#comments (10 X 2011).

Organizację utworzono w

1999 roku

w

tonie

Socjalnacjonalistycznej Partii

Ukra

­ iny (z

niejwywodzisiędzisiejszapartia

„Swoboda

”)

- stanowiła

tamfrakcję

młodzie­

żową.

W 2005 roku

„Patriota Ukrainy

” stał

się osobną organizacją.

Działa

w kilku

miastach,

najprężniejsze

ośrodki

ma w

Kijowie

i

Charkowie, na czele

partii

stoi An­

drij

Biłećkyj.

Obok tryzuba

organizacjaposługujesięgodłem Wolfsangel

wzorowanym

nasym

­ bolice faszystowskich

Niemiec,

do

których

ideologii,

obokoczywiście kultywowania

tradycji OUN

i

UPA, nawiązuje. Przejawia się

to także

w

głoszonym haśle „nacja

ponad

wszystko

”

.

Organizacja ma charakter paramilitarny. Jej

przywódcy

w swej propagandzie

odwołują

się do siły,

a

za

najlepszą drogę do

dobrobytu

Ukrainy uznają

„robienie porządków”

w

kraju. Akcentują konieczność

przeciwstawiania

się imigracji i wal

­

ki z

„wrogami

Ukrainy

”, do

których zaliczają

też Polaków. Organizacja

uczestniczy w licznych wystąpieniach

nacjonalistycznych, m.in.

gloryfikujących UPA. Wśród zalecanych

przez działaczy „Patrioty

Ukrainy

”

lektur znajdujemy prace

głównych przedwojennych ideologów nacjonalizmu ukraińskiego,

Nacjonalizm

Dmytra Don-

cowa czyNacjokrację Mykoły Sciborśkiego.

W

ramach swych działań antypolskich organizacja

zasłynęła spaleniem polskiej flagi w

czasie

trwania

polskiej

żałoby

naro

­ dowej w

roku

2010i

grożeniem

„wrogom

Ukrainy

” nową koliszczyzną -

XXIwieku28.

Przywódcy

organizacji

zapowiedzieli

na swych

stronach internetowych

zakłócanie,

a

nawet

przerywaniemeczów

w czasie trwania

turniejupiłkarskiego

Euro

2012,

ma­

jącego odbyćsię,jakwiadomo, nie

tylko na Ukrainie,

ale iwPolsce

29 30 31

.

6. Bractwo

Organizacja

o charakterze nacjonalistyczno-anarchistycznym powstała w

2004 roku.

W

porównaniuzwcześniej przedstawionymimniej

radykalna,

podejmuje tak

­

że

dyskusję z

katolicyzmem. Partiąprzewodzi

Dmytro

Korczyńskyj.

Na

stronieinter

­

netowej

tej

partii

50

Znajdziemy jednak

pochwałęfaszyzmu51.

7. Kijowska Miejska Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (KMO OUN)

Ta

kolejna

organizacja

odwołująca się

bezpośrednio

do ideologii Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów

została

powołana

do życia

w

roku

1995.

Na jej czele sta­

nął Bohdan Czerpak.

Przy organizacji działa tzw. „Szkoła

OUN”

oraz

klub

czytelni­

ków „Ukraińskiego

Słowa”

32,

a organem propagandowym

KMO OUN

jest

„Naro

­ dowa Trybuna”. Organizacja, a szczególnie

jej

przewodniczący,

od wielu lat

zwalcza

wszelkie

próby

budowania (nawetwWarszawie) pomnikówofiar

ludobójstwa

doko

­

nanego

na

Kresach

przez członków

OUN-UPA.

12 Zob. [on-line] http://www.ukrslovo.net (15 XI 2011).

33 Oficjalna strona internetowa: http://www.svoboda.org.ua (15 X 2011).

34 Program partii zob. [on-line] http://www.svoboda.org.ua/pro_partiyu/prohrama (2 XI 2011).

8. Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów na Ukrainie (OUNwU)

Partia powstała

w

roku

1993. Odwołujesię

do

tradycji

OUN.

Jej

przywódcą ak­

tualnie jest Roman

Kozak.

9. Ogólnoukraińskie Zjednoczenie „Swoboda"33

Podobecnąnazwązarejestrowanezostałow

roku 2005.

To

aktualnie najpopular­

niejszai

najbardziej

wpływowaskrajnienacjonalistyczna

partia głosząca na

Ukrainie hasła

szowinistyczne,

nawiązująca

do

ideologii Organizacji Ukraińskich

Nacjonali­

stów

i

Ukraińskiej

PowstańczejArmii.

Stała

się

ona

znaczącym składnikiem

ukraiń­

skiego

życia

politycznego i znajduje

w zachodniej części

Ukrainy

coraz

więcej

zwo­

lenników. Niewątpliwie

popularności

przysparzajej fakt,

że jest obecnie

w opozycji

wobec

rządzącej

ekipy

Wiktora

Janukowycza lansującej

kulturowe, językowe,

a

nawet

religijne

zbliżenie

z

Rosją.

Poparcie

dla

partii

wśród

starszego

pokolenia

ogranicza jednak jej postulat

przeprowadzenia

radykalnej lustracji

idekomunizacji34

.

Poprzedniczką partii

„Swoboda

”

była,jak

wspomniano

wyżej, założona

w

roku 1991 Socjalnacjonalistyczna

Partia Ukrainy (SNPU). Jak

ustalił w

swym opracowa­

niuTadeusz

Olszański,

przywódcytej

organizacji

już

[...] w połowie lat dziewięćdziesiątych [...] nawiązali kontakty z europejski­

mi partiami i ruchami skrajnej prawicy, jawne z francuskim Frontem Narodowym, niejawne z organizacjami neonazistowskimi. Jesienią 2009 roku „Swoboda” weszła w skład Sojuszu Europejskich Ruchów Narodowych jako jedyna organizacja spoza Unii

Europejskiej. [...] Partia głosiła ideologię tzw. socjalnacjonalizmu, który łączył radykal­

ny nacjonalizm z radykalnymi hasłami socjalnymi35.

35 T. A. Olszański, op. cit.

36 Zob. ibidem, tam odesłanie do: W. Korniłow, Idiejnyje nasledniki Goebbelsa w priamom efirie. Poczemu by Sawiku Szustieru nie wiesti swoi programmy gołym?, [on-line] http://2000.net.

ua/2000/derzhava/ekspertiza/71527 (2 XI2011). Olszański przypomina też, że stronę internetową, na której znajdowały się m.in. przekłady na język ukraiński tekstów Alfreda Rosenberga, Ern­

sta Róhma i Josepha Goebbelsa - http://nachtigall88.livejournal.com - zamknięto wiosną 2011 roku, ale bardzo możliwe, że funkcjonuje ona pod innym adresem. Olszański zwraca też uwagę, że widoczna w adresie internetowym wspomnianej strony liczba 88 stanowi cyfrowy odpowied­

nik skrótu HH (Heil Hitler), bardzo popularny wśród europejskich neonazistów. Poza tym: „[...]

wśród aktywistów Swobody cieszy się popularnością pieśń nawiązująca do próby restytucji pań­

stwa ukraińskiego pod egidą III Rzeszy latem 1941 roku: «Nachtigal i Roland wojsko wyzwalają kraj aryjski / Kraj aryjski, Ukrainę...» (za: Ostap Krywdyk, Nejakisnyj nacionalizm, http://www.

pravda.com.ua/articles/2011/04/20/6122719/view_print/, dostęp 21.04.2011)” - T. A. Olszański, op. cit.

37 Symbol ten zwany „wilczym hakiem” był używany przez NSDAP i Hitlerjugend. Mirosław Gilarski w swym opracowaniu dotyczącym banderyzmu zamieszcza fotografię ukazującą Wolfsan- gel namalowany na motocyklu należącym do SS. Gilarski wskazuje, że symbolem tym posługi­

wała się 2. Dywizja Pancerna SS Das Reich, a pod koniec wojny jednostki dywersyjne Wehrwolf.

Po wojnie Wolfsangel wykorzystywany był przez organizacje neonazistowskie w różnych krajach:

USA, Niemczech czy krajach skandynawskich; zob. M. Gilarski, op. cit.

38 Zob. [on-line] http://svoboda.org.ua/pro_partiyu/prohrama (25 V 2011) i [on-line] http://

svoboda.org.ua/pro_partiyu/prohrama/konstytutsiya (25 V 2011).

39 Zob. [on-line] http://svoboda.org.ua/pro_partiyu/prohrama/konstytutsiya (25 V 2011).

Program

ten podobniejak

program

Organizacji Ukraińskich

Nacjonalistów

nie

­

wątpliwie

nawiązywał do niemieckiego

narodowego socjalizmu36

. Także

symbol

tej

partii,

kombinacja liter „I"

oraz

„N”

(Idea

Narodu), nawiązywał do symbolu neona­

zistowskich

organizacji

europejskich

(runa Wolfsangel)37. Ideologiatej

partii,

podob

­

niejak wcześniej

ta

głoszona

przez

OUN, uznaje

naród za najważniejszą, naturalną

wspólnotę.

Prawa narodu stawiane są najwyżej

i muszą przed nimi ustąpić

prawa

człowieka,

a

nawet

prawa

własności. W

ideologii

tej

Znajdziemy też wątki rasistow­

skie, twierdzenia o

dominacji

białej rasy

i wyjątkowym miejscu Ukraińców wśród

wszystkich

narodów.

Zoficjalnymprogramem„Swobody

”

zapoznaćsięmożna

na stronie

internetowej

tej

partii38. Jesttoprogram „mocarstwowy

”, głoszący

prymatUkrainy

w Europie,

przy

czym Ukraina

ma

wzmocnić

sięmilitarnie przez

wejście do

NATO iuzyskać dostęp do

broni

jądrowej.

W dokumentach

nie

poruszano

kwestii

wstąpienia

Ukrainy

do

Unii Europejskiej. Partia „Swoboda”

głosi

ukraiński

skrajny

etnocentryzm.

Mniej

­

szości zamieszkujące

Ukrainę

miałyby być

pozbawione prawie

wszystkich

praw

39

. Z oficjalnych

dokumentów programowych

„Swobody

”

zniknęły wprawdzie wątki

rasistowskie,

alewiadomo, że

jest

toraczej

zabieg taktyczny, bowiem

obok

programu

oficjalnego istnieje również

nieoficjalny, radykalno-rasistowski.

Przykładem mogą

być

wielkie rocznicowe

akcje propagandowe

poświęcone tradycjom

OUN, UPA,

dy

­

wizji

SS-Galizien,batalionów„Nachtigall

”

i „Roland

”, antypolskie akcje

w

Hucie

Pie- niackiej czy

w

Ostrówkach40.

40 Zob. T. A. Olszański, op. cit.

41 O. Zajcew, Ukrajinśkyj nacionalizm ta italijśkyj faszyzm (1922-1939), [on-line] http://

uamoderna.com/index.php/md/98-zaitsev (3 I 2012).

42 Zob. list otwarty, [on-line] http://www.cjc.ca/2011/04/12/international-scholars-issue- open-letter-on-the-uccla-ucc-and-the-cmhr (16 V 2011).

43 Relacja z tego spotkania znalazła się na oficjalnej stronie internetowej „Swobody”, zob. [on- -line] http://www.svoboda.org.ua/diyalnist/novyny/023314 (1 VIII 2011).

44 M. Gilarski, op. cit.

45 Warta, wersja 0.1. Idea nacji, Lwów 2010, ss. 420.

Na

czele

partii

stoi Oleh Tiahnybok. Był

on

wcześniej zastępcą szefa SNPU.

W

roku 1998

z

ramieniatej

partii

wszedł

do ukraińskiej Rady Najwyższej. Aktualnie

szykujesię

do

wyborówparlamentarnychroku2012.

„Swoboda

”

jest

wroga

wszelkiemu dialogowi historycznemu z

sąsiadami Ukra

­

iny.

Usprawiedliwia wszystkie krzywdy,

których

doznali od

Ukraińcówprzedstawi

­ ciele innych

narodów,

za

zbrodnie zaś

uznaje wszelkie,

zadaniemjej członków,

an- tyukraińskie

działania

Rosjan,

Polaków, Węgrów. Ostatnio

na

Ukrainie

toczy

się

też

ożywiona

dyskusja na temat związków

OUNzfaszyzmem

włoskim41

.

W

proteście przeciwko szowinistycznym irasistowskim wypowiedziom i działa

­ niom

„Swobody

”

orazinnychtegotypu

organizacji na

Ukrainie

wypowiadają

sięjuż

w

otwartych listach protestacyjnych

przedstawiciele

nauki z

całego

świata

42 43 . Warto też

nadmienić,

że prawdopodobnie nieświadoma do

końca celów, ideologii itradycji

„Swobody”

młodzież polska z

Narodowego Odrodzenia

Polski spotkała się

na „ro­

boczym spotkaniu

” z

przedstawicielami

tej partii 29

lipca

2011 roku w Warszawie.

Zaproszenie

do

Warszawy

było odpowiedzią na

deklarację nawiązania współpracy wysuniętą

w

stosunku

do NOP przez

stronęukraińską.

Narodowe Odrodzenie Polski

reprezentowali Adam

Gmurczyk

i Konrad

Bednarski,

„Swobodę”

-

Wasyl Pawluk,

sekretarz Rady Miejskiej Miasta

Lwowa,

Taras Osaulenko z

Kijowa, szef

wydziału

za

­

granicznego partii, orazStanisławStohniy,

przedstawiciel OZ

„Swoboda

” w Polsce

45

.

Wypowiedzi znanych polityków nacjonalistycznych

demaskujące ich prawdziwe poglądy i plany na przyszłość

Oleh Tiahnybok,

szefpartii „Swoboda

”, w swojej wypowiedzi

z 26 stycznia 2011 roku stwierdził,

że

ideologia

przez

niego

wyznawana

oparta

jest na pracach

Dmytra

Doncowa44

.

Innym

przedstawicielem

tegonurtu

jest

Jurij Mychalczyszyn,lwowskiradny,

czołowy

ideolog

partii

„Swoboda

”,

a

zarazem autor podręcznika do

nauczaniasocjal- nacjonalizmu45

.

Pracytej i neonazizmowi

propagowanemu

przez„Swobodę

”

i

Jurija

Mychalczyszyna

poświęcił ciekawy tekst pt. Neonacyzm i IVO „Swoboda”

na

swoim

bloguTaras Wozniak

46

. Wartoteż zapoznać się

z czasopismem „Watra”,

edukującym

czytelników np. na

temat propagandy

Goebbelsa i

programów

NSDAP47.

Nie brak

tam

teżtekstówpoświęconych

samemu

Banderze48.

46 T. Wozniak, Neonacyzm i WO „Swoboda", [on-line] http://firtka.if.ua/?action=blog- s&id=218 (10 XII 2011).

47 Zob. [on-line] http://www.vatra.cc/chervone-i-chorne/hebbels-malenka-abetka-natsional- -sotsialista.html (10 XI 2011).

48 Zob. np. Nasz Bandera, [on-line] http://www.vatra.ee/yevropa/nash-bandera.html (10 XI 2011).

49 Zob. U Lwowi projszow marsz moldi na czesi' dywiziji „Halyczyna", [on-line] http://zaxid.

net/newsua/2011/4/28/210035 (29 IV 2011). Przekład polski: Marsz czcicieli SS, [on-line] http://

www.isakowicz.pl/index.php?page=news&kid=8&nid=4079 (10 II 2011).

50 Cyt. za: M. Gilarski, op. cit.

51 My choczemo zrobyty, szczob buty takym, jak Łemyk buło kruto - „swobodiweć". Dopowne- no, [on-line] http://zaxid.net/newsua/2011/4/12/123402/ (12 IV 2011). Tłumaczenie z oryginału Wiesława Tokarczuka zamieszczone m.in. na stronie [on-line] http://kresy-ludobojstwo.pl/komu- nikaty/64.html (20 X 2011).

Przy okazji marszu nacjonalistów,

który

odbył się

we

Lwowie 28

kwietnia

2011 roku,

zorganizowanego,

by

uczcić

68. rocznicę powstania 14.

Dywizji

SS-Galizien, Mychalczyszyn

powiedział o

członkachtejjednostki: „To

są

nasi

bohaterowie,

zktó

­ rych jesteśmy dumni,

którychbędziemybronić i których

dzieło

będziemykontynu

­

ować [...]

W rzeczywistości my

nie

słowami,

aleczynemudowadniamy,żeLwów

- to

Bandersztadt, tostolica

ukraińskiego

nacjonalizmu”

4

’.

W wypowiedzidla ukraińskiegoportalu

Zaxid.net z dnia 12 kwietnia

2011

roku

Mychalczyszyn stwierdził:

My uznajemy kult siły w służbie idei. Idea ukraińskiej nacji przewiduje priorytet Ukraińca przed innymi ideami - życie i zdrowie Ukraińca ponad wszystkie inne wzglę­

dy. Gdy przy zagrożeniu dla tych wartości konieczne jest działanie, związane z pozba­

wieniem życia wrogo nastawionego do Ukraińca osobnika, oczywiście, takie działanie musi być zrealizowane. [...] To jest moje stanowisko, to jest stanowisko partii, to jest nasz styl pracy50.

Komentując

kampaniępromowania postaci

Mikołaja Łemyka,

sprawcy

morder­

czego

zamachu na konsulat

sowiecki

w

roku

1933 Mychalczyszyn

zapewnił:

Dla mnie Mikołaj Łemyk jest bohaterem zdecydowanie pozytywnym. To wzór do naśladowania w ekstremalnych warunkach historycznych. Jeśli mnie intuicja nie za­

wodzi, to my zbliżamy się do takich warunków. Dlatego chciałbym powiedzieć, że my działamy nie tyle odtwarzając wzorce przeszłości, ile w ramach przygotowań do przy­

szłych zdarzeń, w przyszłości. [...] W przyszłości, mam nadzieję, da to swoje rezultaty.

Młodzież myśli kategoriami „cool”, „nie cool”. Chcemy sprawić, aby postępowanie takie, jak Łemyka było „cool”51.

Na

manifestacji i

marszu

poświęconym pamięci

UPA

w

dniu

14 października 2011 roku

Michalczyszyn

powiedział:

My razem z Wami jesteśmy armią, która ma tylko jeden front. Nie mamy nikogo na flankach, nikt nas nie zachodzi od tyłu. Wiecie, przyjaciele, nie jest strasznie, gdy strze­

lają w pierś... Jest strasznie, gdy strzelają w plecy. Dlatego też, gdy razem pójdziemy ku zwycięstwu, to na naszych tyłach nie powinno być liberastów, tolerastów, ideologicz­

nej agentury wroga. Kiedy pójdziemy w swój ideologiczny pochód, na naszych tyłach nie powinno być Hrycaków, Andruchowiczów, Marinowiczów i innej lewatywowej in­

teligencji, która nazywa bojowników o wolność narodową „faszystami” i „nazistami”, mówi, że nie jesteśmy tolerancyjni, że jesteśmy zbyt radykalni, że jesteśmy niedemokra­

tyczni. Jesteśmy tacy, jacy jesteśmy. „Swoboda” jest taka, jak naród ukraiński, i ona bę­

dzie go bronić52.

52 Cyt. za: [on-line] http://kresy-ludobojstwo.pl/komunikaty/64.html (20 X 2011).

53 S. Briman, Ukraiński nazista: uczy się od Hamasu terroryzmu i nienawiści od Izraela!, [on- -line] http://www.isakowicz.pl/index.php?page=news&kid=8&nid=4292 (20 VII 2011), tłum.

W. Tokarczuk. Tekst oryginalny: [on-line] http://izrus.co.il/dvuhstoronka/article/2011-06-05/

14475.html (6 VI 2011).

54 Ibidem, tłum. W. Tokarczuk.

Michalczyszyn wzywał też Ukraińców, by

uczyli

się prowadzenia akcji terrory

­ stycznych i

nienawiści

do Izraela od Hamasu53. Wygłosił na

ten

temat

wykład dla studentówzatytułowany

„Wojna

partyzancka

w

mieście

”.

Kiedygo

wygłaszał

zajego plecami wisiała

flaga UPA.

Otofragmentytegowystąpienia:

Wspaniały i nietolerancyjny naród palestyński wysadza w powietrze najeźdźców, prowadząc wojnę partyzancką w mieście. Harnaś - to islamski ruch antyglobalistyczny, wzorcowy model oporu, gdy wielcy palestyńscy Kulibinowie, Edisonowie i Einsteinowie produkują systemy do ataków rakietowych na Izrael... Tak zwane państwo Izrael po­

wstało absolutnie niezgodnie z prawem. Ono stale posługuje się terrorystycznymi me­

todami. To państwo zinstytucjonalizowanej segregacji rasowej i eliminacji bez sądu przeciwników politycznych. [...] W obu intifadach naród palestyński wykazał wysoką gotowość do poświęceń, wysokie zdolności mobilizacji. W Strefie Gazy pojawił się nowy typ bojowników ruchu oporu w warunkach miejskich. Przywódcy Hamasu wypracowali nadzwyczajną osobistą pokorę. Ogółem zabito 1.500 Izraelitów, którzy stali się ofiara­

mi palestyńskich bojowników ruchu oporu. Wystąpiło fenomenalne zjawisko bojowni­

ków oddających swoje życie i odbierających (jednocześnie) życie kilku okupantów. [...]

Widzimy tu skuteczność walki partyzanckiej z udziałem ideologicznie zaangażowanych bojowników. Palestyńczycy dają nam pozytywne wzory, które należałoby naśladować - narodową solidarność, aktywność społeczną, rolę religii, utrzymanie porządku na uli­

cach, który zapewniają bojownicy Hamas-u. Nie zważając na ich bieżącą działalność w przygotowywaniu zabójstw okupantów, wysadzania w powietrze autobusów, ataków na punkty kontrolne, Harnaś wkrótce stanie się legalnym partnerem międzynarodowej społeczności. Ogólnie rzecz biorąc, palestyński ruch oporu powinien otrzymywać od nas wsparcie i szacunek54.

W

wykładzie

tym wypowiedział

się

też na temat

zagłady

ludności żydowskiej

podczas

II

wojny światowej:

Warunki historyczne czasami tak ekstremalnie się komplikowały, że oni (Żydzi) mimo wszystko byli doświadczani przez los. Były takie okresy w historii Europy, szcze­

gólnie jasne. Mamy pełną wiedzę na ich temat. I te jasne okresy dają dużo ciepła dla duszy ludności palestyńskiej. Oni o nich nie zapominają i reagują na nie bardzo pozy­

tywnie. Na te jasne okresy. Bezwarunkowo, oni z wielkim entuzjazmem wspominają te fragmenty historii. Mają nadzieję, że nie wszystko jest już stracone55.

55 Ibidem.

56 Zob. blog ks. Isakowicza-Zaleskiego [on-line] http://www.isakowicz.pl/index.php?page-

=news&kid=8&nid=4292 (20 VII 2011).

57 M. Gilarski, op. cit., wypowiedź z 1 III 2011.

58 Ibidem, wypowiedź z 5 III 2011.

59 Ibidem, wypowiedź z 13 I 2011.

Znawca

zagadnień

związanychzekstremizmamii antysemityzmem,Wiaczesław

Lichaczew, jednoznacznie wskazuje na

neonazistowski

charakter

poglądów Mychal- czyszyna, który nawołuje do „rewolucji

socjalnej

i narodowej

”

i który

jako

nick na blogu internetowym

na

portalu Live

Journal obrał

sobie

„Nachtigal 88”. Lichaczew wskazuje na

znaczenie,

jakie wśród neonazistów

ma

liczba 88,

o czym

wspominano

wyżej (zaszyfrowane Heil Hitler),

tu

użyta

z wyrazem

„Nachtigal

”

,

który

nietrudno

połączyć

z

ukraińskim

batalionem

Abwehry o

nazwie Nachtigall.

Batalionowi

przy

­

pisuje się zbrodnie przeciwko ludzkości, m.in. udział

w eksterminacji Żydów

we Lwowie wpierwszych dniach

okupacji

niemieckiej.Treść

wpisów internauty Nachti­

gal88nabloguodpowiada znaczeniujegonicka: możnaprzeczytać o

przywiązaniu

blogera do Mein Kamp/Hitleraczy

hitlerowskiego pozdrowienia,

którym

Nachtigal 88

posługujesiępublicznie56.

W swym opracowaniu Banderyzm

2011 Mirosław

Gilarski cytuje

poruszające

wypowiedzi

Iryny

Farion, członka zarządu

partii „Swoboda

”

i lwowskiej

radnej.

Przytoczmy je

tu

za nim. Farion

przekonywała

np. Lwowską

Radę

Obwodową

oko

­

nieczności zakupu

książek, które

nauczą „nasze dzieci,jak

trzymać broń

w

rekach”

.

Wyraziła

przy

tym

opinię, że „W

Galicji jest

mnóstwo «chruni» (wyrodków, zdraj

­ ców)

[przyp. Gilarskiego],

tworzących partię

tolerancyjnych

Ukraińców”57.

Pomysły Farion mogązapewneliczyćna

poparcie

przewodniczącegowspomnianejLwowskiej

Rady

Obwodowej,

również

członkapartii

„Swoboda”,

Oleha

Pankiewycza,

którywy

­ głasza

takie

np.

twierdzenia: „UPA

jest

nam

potrzebna do walki ideologicznej z

wro

­ gami

Ukrainy

”

58. Farion dwa

miesiące

wcześniej w

stosunku do

przytaczanych

tu wypowiedzi,

odmówiwszy

członkom

Partii

Regionów miana ludzi:

Zaapelowała do Lwowian, aby byli egoistyczni, agresywni, egocentryczni, bez­

kompromisowi, aby zapomnieli o obelżywych słowach „tolerancja” i „kompromis”.

Twierdziła, że na czele państwa stoją bandyci, a najbardziej niebezpieczną dla społe­

czeństwa ideologią jest ideologia liberalna. „Są tylko dwie drogi - albo banderyzacja Ukrainy, albo bandytyzacja Ukrainy. Trzeciej możliwości nie ma”59.

A oto,

co

powiedziała Iryna

Farnion 14 października 2011 roku

podczas

wiecu z

okazji

powstaniaUkraińskiej

Powstańczej Armii:

Historia - to przede wszystkim przywódcy, którzy rzucają wyzwanie czasom.

Bandera i Szuchewycz swoją wytrwałą działalnością wygrali dwubój ze swoim wła­

snym czasem historycznym. [...] Idee Bandery i Szuchewycza - to najpewniejsza broń w naszych rękach, ich metody walki - najlepsze podręczniki budowania państwa. [...]

Historia dowodzi, że państwo buduje się sztuką i wojną. Sztuka - z zakresu ducha.

Wojna wyzwoleńcza - to jej materializacja. Nasz dzisiejszy marsz narodził się z tej syn­

tezy. Wiemy, że ich śmierć - to jest nasze życie, a tym samym nasza forma zemsty za niewinnie zamordowanych i nasze natchnienie płynące z ich bohaterstwa. Wysiłek UPA - to niezaprzeczalna perspektywa nacjonalistycznej Ukrainy. Stąd taki strach sprawują­

cej władzę hordy przed historycznym faktem istnienia tej armii. Stąd nasz niepowstrzy­

many postęp i duchowe dziedzictwo naszych bohaterów [...]".

Warto

też zapoznać

sięz wystąpieniem innego

młodego nacjonalistycznego dzia­

łacza, Andrija

Libycza, przedstawiciela

tzw.

wolnych

nacjonalistów, na wiecu w

Mo

­

stach Wielkich

w

powiecie

lwowskim, który

odbył się

1

stycznia

2012 roku z oka­

zji

103. urodzin Stepana

Bandery

i

odsłonięcia tam

jego pomnika. Film

ukazujący

owo

wystąpienie został upubliczniony60 61

.Ukazuje

on Libycza,

któregopozyi

retoryka

przywodzą

na

myśl wystąpienia

Mussoliniego

i

Hitlera.

Przekład relacji z tego wy

­ darzenia znajdującej

się

na

portalu Regnum.ru62 zamieścił

na

portalu Salon 24pod tytułem Pojawił się banderowski ukraiński„nowy Hitler" internauta

występujący

pod

pseudonimem

Szturman

63.

Można

tu przeczytać

fragmentywystąpienia

Libycza:

60 Zob. Farion: Ideji Bandery i Szuchewycza - najpewnisza zbroja u naszych rykach, [on-line) http://zaxid.net/home/showSingleNews.do?farion_ideyi_banderi_i_shuhevicha__naypevnisha_

zbroya_u_nashih_rukah8robjectld=1238658 (5 VI 2011), tłum. W. Tokarczuk, L. Kulińska.

61 Zob. Na Galiczinie „nowyj Gitler" prizwał izbawit' Ukrainu ot „żydokratii” i „socyalnych kastratow”, [on-line] http://regnum.ru/news/polit/1488392.html (20 I 2012).

62 Ibidem.

63 Pojawił się banderowski ukraiński „nowy Hitler”, [on-line] http://szturman.salon24.

pl/382818,pojawil-sie-banderowski-ukrainski-nowy-hitler (18 I 2012).

[...] Wódz nie był tolerancyjny i demokratyczny! Prawdziwy Bandera nie bawił się w puste słowa! Za pasem nosił pistolet, w kieszeni nóż i ulotki z apelem, aby za­

rżnąć jakąś okupacyjną świnię. [...] Banderowcy byli woluntarystami i pluli na opinie innych, żyli miłością do narodu i ostrą nienawiścią do wrogów. [...] W naszych cza­

sach Bandera w żadnym wypadku nie organizowałby akcji protestu bez agresji. [...]

Można go uważać za bojownika-nacjonalistę, który każdego dnia walczył o życie naro­

du. Bandera już dawno rozprawiłby się z Janukowyczem i Azarowem, tak jak rozprawił się z Pierackim, i to byłaby wyższa sprawiedliwość. Nasza idea jest tak czysta i piękna, że dla jej realizacji dopuszczalne są wszelkie metody. [...] Głodujecie, bo żyjecie w de­

mokracji. Nie potrzebujemy demokracji, czy raczej „żydokracji”. [...] Wszelkie rozmo­

wy z socjalistycznymi kastratami Bandera kończył bardzo szybko - kulą między oczy.

[...] Potrzebujemy władzy nacjonalistów, którzy zaprowadzą porządek twardą ręką.

Wszystko możecie zmienić sami - ale nie przy urnach wyborczych! Naplujcie na poli­

tyków - oportunistów! Wasz los jest w waszych rękach, i wszystko można zmienić na ulicy [...]«.

Nacjonalizm ukraiński w praktycznym działaniu

Młodzi

nacjonaliści noszą specyficzny dla

subkultur

ubiór, swoje twarze ukry

­

wają

w kapturach. Symbolikę

nacjonalistyczną i swoich idoli

popularyzują

przez

umieszczanie

ichpodobizn

na podkoszulkach,

dresach, plecakach

etc. Z roku na

rok

zarówno

liczba,jakiwyszkolenie młodych

nacjonalistów wzrasta.

Najważniejszą

metodą

popularyzacji

nacjonalizmu na Ukrainie

są od kilku już lat

imprezy masowe

i kampanie

sponsorowane przez samorządy

opanowane przez

nacjonalistów, gloryfikujące m.in. ludzi

odpowiedzialnych

za

terroryzm

w II

RP

i

lu

­ dobójstwo dokonane na ludności

polskiej

w

czasie

ostatniej

wojny.

Autorka

spotkała się

także z

licznymi gadżetami,które mają

przybliżyć

tepostaciei ichpoglądyi

dzia­

łania

zwykłym

ludziom.

W

propagowaniu

ideologii OUN i UPA

przodują,

jak wspomniano,

przedstawi­

ciele

miejskich

samorządów,

w których

masowo

zasiadają członkowie

partii nacjo­

nalistycznych.

Polskiego czytelnika

poraża wykaz tematów kampanii reklamowych zatwierdzonych przez władze

Lwowa

w

roku

2011* 65

.

Znajdziemy

wśród nich cykle

poświęcone

Stefanowi Banderze,

Romanowi

Szuchewyczowi,

Jewhenowi Konowal- cowi, Mikołajowi Łemykowi,

DywizjiSS

„Galizien”

,

OUN, UPA...

M Ibidem, tłum. W. Woroncow.

65 Ogłosił je 4 lutego 2011 roku Wasyl Pawluk - sekretarz Rady Miasta Lwowa, o czym donio­

sła agencja Zaxid.net.

66 Zob. M. Gilarski, op. cit.

67 Zob. [on-line] http://www.youtube.com/watch?v=3yyEwRujBrM (5 V 2011).

68 Ibidem.

W

kwietniu 2009 roku we

Lwowie

partia

„Swoboda

”

dzięki pomocy

finanso­

wej

Ratusza

wystartowała

z

kampanią

skierowaną

głównie do młodzieży,

promują­

cą 14.

DywizjęWaffen SS-Galizien.

Kampania przebiegała pod hasłem „Oni

bronili

Ukrainy”.

Takie tematy

kampanii ulicznych powinny budzić

niepokój,

gdyż dowo­

dzą,

jakdaleko

posunęła

sięjużpropaganda idei

szowinizmu

ukraińskiego ibezkry- tyczność jej odbiorców. Jednak

o

wiele

poważniejszy w

skutkach niż plakatowanie

miast

i

wsi jest

masowyudziałgłównie

młodych ludzi

w

marszach

i manifestacjach, na

których oficjalnie

głoszone są

hasła

szowinistyczne, antypolskie i

rasistowskie.

Wdniu 29

stycznia

2011

roku we

Lwowie odbyłsię

marsz tysięcy

dzieciimłodzieży niosących

emblematy Wolfsangel, portrety

banderowców, flagi

banderowskie

i po

­

chodnie66

. Na

portalu

YouTube

możemy

obejrzeć szokujący film z tego przemarszu

67

.

Równie niepokojące

są wpisy w

dyskusjipodobrazem,

gdzie

m.in.

Znajdziemy wpis:

„Lachiw rizaty - UPA

ide”

68

.

Podobnąoprawęmiał

kolejny marsz

nacjonalistów

we Lwowie,

wspominany wy

­

żej przy

okazji prezentacji

wypowiedzi

Jurija Mychalczyszyna,

którytemumarszowi przewodził - poświęcony 68. rocznicy utworzenia Dywizji SS Galizien.

W

marszu

uczestniczyło

około 700

osób, głównie uczniów

szkół

lwowskich.

Rokwcześniej

dy­

wizję

SS

również upamiętniono marszem,

nazwanym potem

paradą wyszywanek -

określenie

wzięło

się

od haftowanych ukraińskich

koszul uczestników.

W czasie marszu

w

roku

2011

wznoszono

hasła:

„Galizien - Dywizja

bohaterów!

”

,

„Melnyk,

Bandera - bohaterowie

Ukrainy, Szuchewycz,

Bandera

-

bohaterowie Ukrainy!

”

,

„Jedna

rasa, jeden naród,

jedna

ojczyzna!

”,

„Pamiętaj, cudzoziemcze,

tutaj

gospo

­

darzem

jest Ukrainiec!”

czy

„Bandera

przyjdzie,

zaprowadzi

porządek!”69

. Jak

pod

­

kreślił

w

swoim

ilustrowanym

bogato zdjęciami

opracowaniu

Mirosław

Gilarski,

ten

marsz nacjonalistów był

bardzo dobrze

zorganizowany (podobnie

jak

poprzednie).

Byłato

manifestacja

69 Zob. Marsz czcicieli SS...; U Lwowi projszow marsz mołdi...

70 M. Gilarski, op. cit.

71 Zob. T. Ser wetnyk, P. Kościański, UPA: Hołd i krytyka, [on-line] http://www.rp.pl/arty- kul/733092.html?print=tak&p=0 (30 XI 2011).

72 Od ¡anukowycza żądano rozpędzenia Werchownej Rady, Rady Ministrów oraz uznania OUN-UPA, [on-line] http://www.kresykedzierzynkozle.home.pl/page66.php (30 XI 2011).

73 Zob. U Lwowi projszow „Marsz nacionalizmu", [on-line] http://zaxid.net/home/showSin- gleNews.do?u_lvovi_proyshov_marsh_natsionalizmu&objectId=1238738 (20 X 2011); polski przekład: [on-line] http://www.kresykedzierzynkozle.home.pl/page66.php (30 XI 2011).

[...] z bogatą, przemyślaną „oprawą”. Dziesiątki jednakowych flag z nazistowskim znakiem wolfsangel i identycznych tablic z emblematem esesmańskiej dywizji Galizien (lew na niebieskim tle), niesionych przez młodzież świadczyły, że impreza miała bogate­

go sponsora70.

Dnia

14 października

2011

roku,

w 69. rocznicę utworzenia

UPA, zwolennicy

Banderyi

Szuchewycza, członkowie „Swobody”, UNA-UNSO

i KUNprzeszliwKijo

­

wieiinnych

miastach w pochodach, domagając

się

oficjalnego

uznania

OUN

iUPA i

ustanowienia dnia

14 października

świętem państwowym

71

.

Opis przebiegu

ma­

nifestacji

znaleźć można

na stronie internetowej

Towarzystwa Miłośników

Lwowa i

Kresów Południowo-Wschodnich

w

Kędzierzynie-Koźlu72

.

Nazajutrz,

15 października, z tej samej okazji oraz dla uczczenia przypadającej tego dnia

52.

rocznicy

śmierci

Stepana Bandery

„Patriota Ukrainy”,

UNA-UNSO i

KUN

zorganizowały

we

Lwowie „Marsz nacjonalizmu”

73

.

W

czasie

wiecu,

który

zwołano

po

marszu, działacze

wymienionych

organizacji

zapowiedzielidalszą walkę

z wrogiem,

którym,

w

ich mniemaniu,

są obecne władze kraju,

nie

za taką bowiem

jak dzisiejsza

Ukrainę - twierdzą nacjonalistyczni

liderzy

- ginęli żołnierze

UPA.

Manifestujący nieśli

wizerunki

„bohaterów”

:

Bandery, Szuchewycza, Konowalca.

Tak

jak

w czasie opisanego

wyżej marszu

ku

czci SS Galizien

uczestnicy

lwowskiej demonstracji wykrzykiwali patriotyczne,

według nich, hasła

typu:

„Chwała nacji

-

Śmierć

wrogom

” czy

„Biały

człowiek- Wielka

Ukraina”

-

bardzo

podobne do

skan­

dowanych podczas tamtego

marszu

lub

wręcztakiesame:

„Bandera przyjdzie, zapro­

wadzi porządek”74.

74 Ibidem.

75 M. Gilarski, op. cit.·, zob. też materiały propagandowe nacjonalistów lwowskich, [on-line]

www.opir.info (5 V 2011).

76 Zob. E. Tuzow-Lubański, Lwów ma być przemianowany na Banderasztadt?, [on-line]

http://www.isakowicz.pl/index.php?page=news8rkid=88mid=5451 (3 I 2012); zob. też na tej samej stronie aktualności ze Lwowa z 1 stycznia 2012 roku: Świętuję urodziny Bandery. „On jednoczy Ukrainę" oraz „Bandera przyjdzie - zaprowadzi porządek" - marsz z pochodniami we Lwowie.

77 Watro tu przytoczyć komunikat, który zamieszczono na stronie internetowej „Ukraińskiej Prawdy”: „W celu uroczystego świętowania kolejnych rocznic OUN i UPA utworzono na Ukra­

inie obywatelski Światowy Komitet Rocznicowy. Informacja ta została przekazana «Historycznej Prawdzie» przez organizatorów Komitetu. Komitet utworzono z okazji rocznic, które będą ob­

chodzone w nadchodzącym 2012 roku: 105. rocznicy urodzin Naczelnego Dowódcy UPA, Roma­

na Szuchewycza; 70. rocznicy utworzenia Ukraińskiej Powstańczej Armii; 100. rocznicy urodzin prowydnyka OUN (banderowców), premiera rządu, powołanego w następstwie Aktu 30 czerw­

ca 1941 roku, Jarosława Stecki. Na czele Komitetu stanęli przewodniczący Ogólnoukraińskiego Bractwa OUN-UPA Mychajło Zielenczuk i przewodniczący OUN (b) Stefan Romaniw. Głównym organizatorem i koordynatorem przeprowadzenia centralnych uroczystości jest Centrum Naro­

dowego Odrodzenia im. Stepana Bandery. Komitet Organizacyjny jest w trakcie opracowywania programu uroczystych obchodów w 2012 roku. W związku z tym skierowano listy do rad obwo­

dowych (wojewódzkich), które w latach 2006-2007 uznały UPA za stronę walczącą [w II wojnie światowej - przyp. tłum.], z propozycją, by przyłączyły się do prac Komitetu Organizacyjnego, uchwalenia odpowiednich uchwał w sprawie obchodów rocznic wspomnianych wydarzeń w 2012 roku i zatwierdzenia obwodowych (wojewódzkich) programów uroczystości”; Stworeno komitet, jakyj swiatkuwatyme juwiłeji UPA, Szuchewycza i Stecka, [on-line] http://www.istpravda.com.ua/

short/2011/12/8/64571 (8 XII 2012), tłum. W. Tokarczuk.

Partia„Swoboda

”

i

pozostałe

nacjonalistyczneorganizacjeukraińskie

mają swoje

zaplecze

także wśród kibiców

sportowych,

a nawet zwykłych bojówkarzy. Nacjona­

liści organizują dla

nich specjalistyczne

obozytreningowe. Bojówkarze to

z

reguły ludzie

bardzo

młodzi.

Jak

wskazuje

Mirosław Gilarski,

częstow

burdach

biorą

udział

nieletni, zdarza się, że nie mająukończonych 15 lat75

.

Nacjonaliści opanowali też

stadiony

piłkarskie.

Przykładem może być

umiesz

­ czenie na

trybunach

stadionu Karpat

Lwowa

w

czasie meczu

tej drużyny

z

Szachtia-

rem

Donieck

ogromnegoportretuBandery,

a na

barierach

napisu „Banderstadt

”jako nowej nazwyLwowa.

Nacjonaliści

podjęli też,

na

razie

bez sukcesu, próby

nazwania

lwowskiego

stadionu,

na

którym mają

być

rozgrywane

mecze

Euro

2012, imieniem Stepana Bandery.

W

kolejnych obchodach

rocznicy urodzin Stepana Bandery,

do których doszło

1

stycznia

2012 roku we

Lwowie, Oleh Pańkiewicz powrócił do

pomysłu nadania

imienia

Bandery stadionowi

i lotnisku

w

tym

mieście.

WtórowałmuMichalczyszyn,

który

nazwę

Lwów chce

zmienić

na „Miasto Bandery

”

76

.

Przypomina to do złudzenia

czasykomunistyczne, a

nawet przywodzi na myśl uwielbienie

dla

przywódców

wyra

­

żane

przezspołeczeństwopółnocnokoreańskie77.

Próbyprzeciwstawieniasiękibicomszowinistom

na

Ukrainie

mogą

stanowićza

­ grożenie

dla zdrowiai

życia,

szokujący

jest przypadek człowieka,

który

za

usunięcie transparentuz

portretem Bandery

zestadionu został

pobity

i

pozbawiony pracy

78.

78 Chodzi o głośny mecz piłki nożnej o mistrzostwo Ukrainy pomiędzy kijowskim „Dyna­

mem” i lwowskimi „Karpatami”. Okazało się, że kierownictwo klubu kijowskiego zwolniło z pracy czterdziestoczteroletniego kierowcę klubu, Andrzeja Sałamatowa, który zerwał w sektorze gości baner z wizerunkiem Stepana Bandery. Przypomnijmy, że za to został dotkliwie pobity przez fanów obu drużyn. Mężczyznę w trybie pilnym przewieziono do szpitala; zob. Skandal z żertwamy UPA - jich ne możyt' porachuwaty, [on-line] http://www.istpravda.com.ua/short/2011/08/31/53591 (15 IX 2011); „Dinamo" Kijew i ukrainskij nacyzm, [on-line] http://forum.sevastopol.info/viewto- pic.php?f=l 18rt=388772 (4 XI 2011); zob. też: M. Gilarski, op. cit.

79 Zob. [on-line] http://patriotukr.org.ua (30 XII 2011).

80 Nacyonalisty prigrozili sorwat ' Ewro-2012...

81 „Patriot Ukrainy” obieszczajet sorwat' Ewro-2012. Bież wzrywczatki, [on-line] http://gaze- ta.ua/ru/articles/politics/_patriot-ukrainy-obeschaet-sorvat-matchi-evro-2012-bez-vzryvchatki/

416717; por. też http://zapalowski.eu/index.php?option=com_content8rview=article8dd=1648:

nacjonalici-ukraiscy-zapowiadaj-akcje-o-charakterze-terrorystycznym-na-euro-2012&catid=20:

moim-zdaniem8cltemid=54 (5 I 2012).

82 Ibidem.

83 Zob. [on-line] http://www.youtube.com/watch?v=XkuNIWzoE-A (7 VII 2011).

Ukraińską organizacją

nacjonalistyczną,

która szykuje

się

do zakłócania przebie­

gu

turniejupiłkarskiego

Euro 2012 jest „Patriota

Ukrainy

”

. Informacje

na

ten temat możemy

znaleźć na stronie

internetowejtej

militarystycznej organizacji

79

. Coraz

wię

­

cej

doniesień

mówi o

tym,

że

„zrywanie

” meczy

w trakcie mistrzostw na

Ukrainie i

w

Polsce ma

być zemstą

za represjonowanie

aktywistów

„Patrioty Ukrainy

”. Groź­

by te

pojawiły się w

referacie lidera ugrupowania, Oleha Odnorożenki80.

Podobnie

groził Ewgenij Komissar,

szef

kijowskiego

oddziału

„Patrioty Ukrainy”,

uzależniając organizowanieakcji

zakłócających

Euro

od

tego, czyzatrzymani

działacze

jego

orga­

nizacjizostaną

skazani,

czynie.

Uważa on,

żenasileniesię

działań

przeciwko

aktywi­

stomgrupy

wiąże

sięze zbliżaniem się

Euro

81.

Niestety, wiele

wskazuje

na

to, że członkowie tej

organizacji

zdolni są

do doko­

nywania aktów przemocy, gdyż

wielu

liderów, w tym

Andrij Bielecki,

było

zamiesza

­ nych

w

rozboje

i

napady z użyciem

broni82

. Tematowi

zagrożeń

na

stadionach

Euro na

Ukrainiepoświęcony

jest też film

zamieszczony

na portalu YouTube pt. Euro

2012 apolitykafaszystówukraińskich, który powstał

dzięki

współpracypolskich

kibiców piłkarskich

i

środowisk

kresowych83

.

Fałszowanie historii i antypolonizm prezentowany przez ukraińskich nacjonalistów

W ideologiiwspółczesnych

ukraińskich nacjonalistów występuje

silny

antypolo­

nizm. Ustępuje onjedynie

wrogości do Rosji

i Rosjan.

Takie podejście wpływa

jed

­

noznacznie na interpretację

wspólnej

historii

iprowadzi

do sabotowania

uroczysto

­

ści upamiętniających

pomordowanych

przez nacjonalistyczne formacje ukraińskie w

czasieostatniej

wojny Polaków

czy

do

odmawianiaPolakomprawa

do

budowania

pomników

ofiar

na

Ukrainie.Wbrew

oczywistym

faktom

zwolennicy „Swobody

”

po­

suwająsię

nawet do

obarczania

Polaków

winą

za masowe zbrodnie dokonane przez

ukraińskich nacjonalistów.

Tak

działosię

na Wołyniu w

roku 2008(w

trakcie

obcho

­

dów63.

rocznicy

rzezi

wołyńskich),

tak

w Tarnopolu w sierpniu

2009 roku,

kiedy na

wniosek „Swobody”

tamtejsza

rada obwodu (odpowiednik

naszego województwa)

przyjęła

apel, w którym

domagasię

od Polski przeprosin

zaczystkietniczne,

których

miała

dokonać w

czasieII

wojny światowej

Armia

Krajowa. W apelu skrytykowano

również uchwałę

Sejmu

RP

z 15 lipca 2009

roku mówiącą

o

tragicznym losie Pola

­

ków

na

KresachWschodnich’

4. Taką zmanipulowaną

ifałszywą

wiedzę

o

przeszłości przekazują nacjonaliści swojej

młodzieży. Rodzi toi

nieuchronnie będzie rodzić

za

­ drażnienia

wstosunkach

polsko-ukraińskich.

Eugeniusz

Tuzow-Lubański w korespondencji „zza Buga”

zamieszczonej

na

blo-

gu

ks. Isakowicza-Zaleskiego donosił

w maju

2011 roku:

Dnia 30 kwietnia 2011 roku w audycji Radia „Era” członek politrady „Swobody”

Andrij Ilienko oświadczył, iż „Polaków trzeba tak samo nienawidzieć jak Moskali, bo przed II wojną światową swoimi akcjami ludobójczymi chcieli zniszczyć Ukraińców, ale dzięki Banderze Polacy nie potrafili wymordować wszystkich Ukraińców w II RP”*85.

8,1 Ukraina: Rada obwodu tarnopolskiego żąda przeprosin od Polski, [on-line] http://wiado- mosci.gazeta.pl/wiadomości/1,114873,6940329,Ukraina__Rada_obwodu_tarnopolskiego_zada_

przeprosin.html (18 VIII 2009).

8S E. Tuzow-Lubański, W Odessie powstanie pomnik SS „Galizien”, [on-line] http://www.

isakowicz.pl/index.php?page=news&kid=8&nid=4079 (6 VIII 2011).

Obiektem szczególnych zafałszowań są ludobójcze działania

Organizacji Ukra­

ińskich Nacjonalistów i

Ukraińskiej Powstańczej Armii wobec

ludności

polskiej

(a także

innych narodowości zamieszkujących Kresy

II RP).

Wyjątkowo bolesne

dla

strony polskiej jest

przerzucanie

na Polaków odpowiedzialności za

przeprowadzoną

z

niezwykłym okrucieństwem

rzeź

co najmniej

150

tys.

polskich

cywilów

najpierw na Wołyniu, potem Podolu,

Polesiu,

Lubelszczyźnie...

Nie dopuścić do ujawnienia prawdy - Ostrówki i Wola Ostrowiecka na Wołyniu

Do

skandalu

doszło

w

czasie

prac

ekshumacyjnych

prowadzonych w lecie 2011 roku

przez polskich archeologów w nieistniejących już

polskich

wsiach Wołynia:

Ostrówkach i

Woli Ostrowieckiej.

Większość

ofiar

ludobójstwa dokonanego

przez

członków OUN, UPA i miejscową

ludność

ukraińską

to

kobiety i dzieci,

w

sumie

1080 osób.

W jednym z

odkrytych grobów znaleziono

ponad

230 ciał,

w

tym

100

ciał

dzieci do lat

sześciu i 50

do

lat

14.

Reszta to kobiety i

tylko

kilku mężczyzn86.

Badania

od

początku

odbywały się

pod wielką

presją nagonki prasowej ze

strony

nacjonalistów

ukraińskich87.

Eskalacja wrogiej

kampanii doprowadziła do napadu na archeologów i rozrzucania kompletowanych przez nich szczątków polskich

ofiar przezczłonków

„Swobody”

.

86 Zob. Ukraina: W Ostrówkach odnaleziono ciała 150 dzieci, [on-line] http://www.kresy.pl/

volgal,aktualnosci?zobacz/ukraina-w-ostrowkach-odnaleziono-ciala-150-dzieci (1 VIII 2011).

87 Zob. Komorowski nahadaw Janukowyczu pro odnoczasne widkryttia pam'jatnykiw, [on- -line] http://www.istpravda.com.ua/short/2011/08/31/53629 (31 VIII 2011).

88 Informacje na temat tej zbrodni w ciekawym artykule pt. Huta Pieniacka - największa zbrodnia na wsi polskiej, [on-line] http://65-lat-temu.salon24.pl/86796.huta-pieniacka-najwieksza- zbrodnia-na-wsi-polskiej (30 II 2009).

89 O tym, jak nacjonaliści potraktowali rodziny pomordowanych pielgrzymujące do Huty Pieniackiej w lutym 2010 zob. Huta Pieniacka kole w oczy nacjonalistów, [on-line] http://www.

kresy.pl/wydarzenia,polacy?zobacz/huta-pieniacka-kole-w-oczy-nacjonalistow (1 III 2010).

Pomnik w Hucie Pieniackiej

W Hucie

Pieniackiej,

polskiej

wsi

w

powiecie

lwowskim

doszło

w

czasieostatniej

wojny do straszliwej

zbrodni. Niemal

wszyscy

jej mieszkańcy

-

1100 osób

- zostali

bestialskowymordowani

przez oddziały dywizji

SS-Galizienprzy

współudziale

UPA i

okolicznej

ukraińskiej

ludności

88

. W

roku

2010 w

miejscu tym prezydenci Polski i

Ukrainy odsłonili

pomnik. Niemana

nim

napisu,

kto był

sprawcą

mordu,

a

sama

uroczystość była

pikietowana przez ukraińskich

nacjonalistów.

Każda pielgrzymka rodzin

pomordowanych

do

tego

miejsca męczeństwa odbywa

się dziś

w atmosferze presji

ze

strony nacjonalistów.

Tym

ostatnim

wdemonstracjach

przewodzi

zazwyczaj Rostysław

Nowożenec,

były

radny lwowskiej

radyobwodowej i

lider

„Swobody

”. Na­

cjonaliści ustawili też koło pomnika napisy fałszujące

historiętegomiejsca

89

.

Popiersie Romana Szuchewycza umieszczony na ścianie polskiej szkoły i pomnik profesorów lwowskich

Faktem szczególnie

perfidnym

i bulwersującym Polaków

jest

umieszczenie na ścianie budynku szkoły polskiej

we

Lwowie

popiersia Romana Szuchewycza, przy­

wódcy UPA,

który nakazywał podwładnym

bezlitośnie mordować Polaków. Doszło

też do profanacji pomnika upamiętniającego

polskich

profesorów na Wzgórzach

Wóleckich

we

Lwowie

dokonanej przez nacjonalistów ukraińskich. Odsłonięcie

5 lipca

2011 roku nowego pomnika

ku

czci

lwowskich

profesorów

pomordowanych

w

1941

roku

przez

Niemców

i

Ukraińców odbyło

się w

atmosferze skandalu.

Pro

­

wokujące stronę

polską i aroganckie

było wystąpienie radnego Oleha Pańkewycza

ze

„Swobody

”. Na pomniku

nie

umieszczono, podobnie jak na pomniku w

Hucie