BUDOWA DROGI EKSPRESOWEJ S16 NA ODCINKU MRĄGOWO - ORZYSZ - EŁK

i Autostrad Oddział w Olsztynie, Al. Warszawska 89, 10 083 Olsztyn Tel: (89) 521 28 00, Faks (89) 521 28 83;

Jednostka projektowa (Konsorcjum):

Europrojekt Gdańsk S.A.

Ul. Nadwiślańska 55, 80-680 Gdańsk Tel.: (58) 323 99 99, Fax: (58) 323 99 98

Wrocławskie Biuro Projektów DROSYSTEM Sp. z o.o.

ul. Milicka 1 51-127 Wrocław

Tel. (71) 321 43 75, Fax (71) 707 28 05

Zadanie

BUDOWA DROGI EKSPRESOWEJ S16 NA ODCINKU MRĄGOWO - ORZYSZ - EŁK

Stadium:

RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO

Część:

ZAŁĄCZNIK NR 11

INWENTARYZACJA PRZYRODNICZA

Data: 07.07.2020 r. Nr egzemplarza:1

Zespół autorski:

Zakres prac: Imię i Nazwisko: Podpis:

Koordynator zespołu opracowującego raport: mgr Daniel Maranda

Weryfikacja opracowania: mgr Katarzyna Maranda

Kierownik zespołu wykonującego

inwentaryzację przyrodniczą: mgr inż. Jerzy Łaźniewski

Zespół florystyczny (rośliny, grzyby)

dr inż. Iwona Łaźniewska dr Włodzimierz Pisarek mgr inż. Jerzy Łaźniewski

dr Rafał Szymczyk dr Grzegorz Fiedorowicz

Fauna bezkręgowa

mgr Bartłomiej Bujnik dr Wojciech Szczepański

dr Karol Komosiński

Ichtiofauna

dr Andrzej Kapusta dr inż. Tomasz Czarkowski mgr inż. Bartosz Czarnecki

mgr inż. Jakub Pyka dr inż. Elżbieta Bogacka-Kapusta

Herpetofauna mgr Grzegorz Górecki

mgr Anna Zaborowska

Ornitofauna

dr Lucjan Kleinschmidt mgr Szymon Czernek mgr Łukasz Głowacki mgr Agnieszka Grajewska

mgr Krzysztof Jankowski mgr Piotr Kwiatkowski mgr Sebastian Menderski

mgr Agnieszka Sereda dr Anna Włodarczak-Komosińska

mgr Szymon Czernek

Teriofauna

mgr inż. Jerzy Łaźniewski dr Lucjan Kleinschmidt

Chiropterofauna

dr Lech Pietrzak mgr Leszek Koziróg mgr Szymon Mystkowski

GIS

mgr Bartłomiej Dzierża mgr inż. Joanna Hatylak mgr inż. Tomasz Gogolewski

mgr Tomasz Szopa

Data: 07.07.2020 r. Nr egzemplarza:1

Skład zespołu wykonującego Inwentaryzację przyrodniczą:

Kierownik Zespołu IP:

Zespół florystyczny (rośliny, grzyby)

dr inż. Iwona Łaźniewska

dr Włodzimierz Pisarek mgr inż. Jerzy Łaźniewski dr Rafał Szymczyk dr Grzegorz Fiedorowicz Fauna bezkręgowa

mgr Bartłomiej Bujnik

dr Wojciech Szczepański dr Karol Komosiński Ichtiofauna

dr Andrzej Kapusta

dr inż. Tomasz Czarkowski mgr inż. Bartosz Czarnecki mgr inż. Jakub Pyka

dr inż. Elżbieta Bogacka-Kapusta Herpetofauna

mgr Grzegorz Górecki

mgr Anna Zaborowska Ornitofauna

dr Lucjan Kleinschmidt

mgr Szymon Czernek mgr Łukasz Głowacki mgr Agnieszka Grajewska mgr Krzysztof Jankowski mgr Piotr Kwiatkowski mgr Sebastian Menderski mgr Agnieszka Sereda

dr Anna Włodarczak-Komosińska Teriofauna

mgr inż. Jerzy Łaźniewski

dr Lucjan Kleinschmidt Chiropterofauna

dr Lech Pietrzak

mgr Leszek Koziróg

mgr Szymon Mystkowski

SPIS TREŚCI

I. Wstęp ... 4

II. Formy ochrony przyrody w rejonie inwestycji ... 5

II.1. Obszary objęte formami ochrony przyrody w rejonie przedsięwzięcia... 5

II.1.1. Parki narodowe... 5

II.1.2 Parki krajobrazowe ... 5

II.1.3. Obszary Chronionego Krajobrazu ... 5

II.1.4. Rezerwaty przyrody ... 7

II.1.5. Europejska Sieć Obszarów Natura 2000 ... 8

II.1.7. Pomniki przyrody ... 16

II.1.8. Użytki ekologiczne ... 16

II.1.9. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe ... 17

III. Metody badań przyrodniczych ... 20

III.1. Metody badań florystycznych (flora, mykoflora, lichenoflora) ... 20

III.1.1. Stanowiska roślin chronionych ... 20

III.1.2. Grzyby (w tym porosty) ... 22

III.1.3. Chronione siedliska ... 24

III.2. Metody badań faunistycznych ... 25

III.2.1. Bezkręgowce ... 26

III.2.2. Ryby i minogi (ichtiofauna) ... 28

III.2.3 Płazy ... 29

III. 2.4 Gady ... 30

III.2.5. Ptaki ... 31

III.2.6. Ssaki naziemne ... 32

III.2.7 Nietoperze (chiropterofauna) ... 32

III.3. Obiekty przyrodnicze ... 39

III.4. Gatunki inwazyjne ... 40

III.5. Daty badań terenowych i dane meteorologiczne ... 40

III.6. Przepisy prawa ... 48

III.7. Piśmiennictwo... 48

IV. Zagospodarowanie terenu w sąsiedztwie analizowanych wariantów ... 57

V. Grzyby (mykobiota) ... 65

V.1. Grzyby wielkoowocnikowe ... 65

V.2. Porosty ... 66

V.3. Stanowiska grzybów wielkoowocnikowych i porostów w kolizji z wariantami ... 68

VI. Rośliny i siedliska ... 94

VI.1. Mszaki ... 94

VI.2. Chronione rośliny naczyniowe ... 100

VI.3. Siedliska przyrodnicze ... 126

VII. Bezkręgowce ... 137

VII.1. Fauna bezkręgowa ... 137

VII.2. Gatunki chronione na mocy prawa międzynarodowego ... 138

VII.3. Pozostałe gatunki bezkręgowców objęte ochrona prawną ... 142

5.4. Najcenniejsze enklawy fauny bezkręgowej ... 143

VIII. Ryby i minogi – ichtiofauna ... 154

VIII.1. Inwentaryzacja ichtiofauny ... 154

VIII.2. Gatunki chronione i z II Załącznika Dyrektywy Siedliskowej ... 156

VIII.3. Rzadkie gatunki o wysokim statusie zagrożenia ... 157

IX. Płazy – batrachofauna ... 161

IX.1. Wstęp ... 161

IX.2. Wyniki badań ... 162

X. Gady - Reptiliofauna ... 193

X.1. Żółw błotny Emys orbicularis ... 194

X.1.1. Ogólne informacje o żółwiu błotnym (Emys orbicularis) (kod 1220) ... 194

X.1.2. Historyczne występowanie żółwia błotnego na tych terenach ... 194

X.1.3. Występowanie żółwia błotnego w Obszarze Natura 2000 "Mazurska Ostoja Żółwia Błotnego Baranowo" .. 205

X.2. Inne gatunki gadów ... 200

XI. Ptaki – ornitofauna ... 209

XI.1. Ptaki lęgowe ... 209

XI.2. Ptaki migrujące ... 244

XII. Nietoperze – Chiropterofauna ... 245

XII.1. Aktywność nietoperzy w obszarze inwestycji ... 245

XII.2. Wytypowane korytarze ekologiczne chiropterofauny ... 263

XII.3. Kolonie rozrodcze nietoperzy ... 264

XII.4. Schronienia zimowe nietoperzy ... 265

XII.5. Wpływ inwestycji na faunę nietoperzy ... 265

XIII. Ssaki naziemne i wodne - teriofauna ... 268

XIV. Korytarze i szlaki migracji zwierząt ... 274

XV. Gatunki inwazyjne ... 288

XVI. Waloryzacja środowiska przyrodniczego ... 289

XVII. Wpływ inwestycji na bioróżnorodność ... 302

XVIII. Działania kompensujące straty przyrodnicze ... 304

+ Załączniki +

Załączniki analogowe:

Załącznik Nr 1 – Wyniki inwentaryzacji – część graficzna

Załączniki w wersji elektronicznej na DVD:

Załącznik Nr 2 – Tabele gatunkowe:

Tab. 21 – Wykaz stanowisk gatunków chronionych mszaków w rejonie analizowanych wariantów drogi krajowej nr 16 [ strony 1 – 266]

Tab. 44 – Kilometrażowe zestawienie stanowisk ptaków w rejonie analizowanych wariantów drogi krajowej nr 16 [strony 1-771]

Załącznik Nr 3 – Dokumentacja fotograficzna Załącznik Nr 4 – Baza daych GIS (shp)

Załącznik Nr 5 – Ślady GPS

Załącznik Nr 6 – Synteza konfliktów przyrodniczych – załącznik mapowy

I. WSTĘP

Niniejsze opracowanie zawiera opis flory i fauny występującej w rejonie inwestycji poprzedzony wykonaniem pełnosezonowej szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczej w okresie umożliwiającym pełną identyfikację gatunków i siedlisk chronionych, badania terenowe prowadzono od 23.09.2017 do 11.09.2018 r., (dane z inwentaryzacji pokazują aktualny na wrzesień 2018 r. stan środowiska przyrodniczego).

Szczegółowy wykaz kontroli terenowych prowadzonych przez członków zespołu badawczego podano w tabeli 8.

Inwentaryzacj ę wykonano w buforze przebiegu następujących wariantów:

− Wariant 0 – istniejący przebieg drogi krajowej nr 16

− Wariant A - przebieg w korytarzu wariantu IVA (z północnym włączeniem do Ełku) zgodnie ze Studium techniczno-ekonomiczno- środowiskowym etap II - opracowanym przez: Pracownię Projektowo- Konsultingową Dróg i Mostów DROMOS w 2011r, połączony z wariantem 4 omijającym jezioro Tyrkło i miasto Orzysz od północy – analizowanym w Studium techniczno-ekonomiczno- środowiskowym etap I, DROMOS 2009 r.;

− Wariant B - przebieg w korytarzu wariantu V analizowanym w roku 2014 (z północnym włączeniem do Ełku), połączony z wariantem 4 omijającym jezioro Tyrkło i miasto Orzysz od północy – analizowanym w Studium techniczno-ekonomiczno- środowiskowym etap I, DROMOS 2009 r.;

− Wariant C - przebieg w korytarzu wariantu Ia (z północnym włączeniem do Ełku) zgodnie ze Studium techniczno-ekonomiczno- środowiskowym etap II - opracowanym przez: Pracownię Projektowo- Konsultingową Dróg i Mostów DROMOS w 2011r, ), połączony z wariantem 4 omijającym jezioro Tyrkło i miasto Orzysz od północy – analizowanym w Studium techniczno-ekonomiczno- środowiskowym etap I, DROMOS 2009 r.

Orientacyjny przebi eg wariantów przedstawia poniższy rysunek.

Ryc. 1 Mapa przebiegu inwestycji z wariantami – orientacja

II. FORMY OCHRONY PRZYRODY W REJONIE PRZEDSIĘWZIĘCIA

II.1. Obszary objęte formami ochrony przyrody w rejonie przedsięwzięcia

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. nr 151, poz. 1220 z 25.V III.2009 r.) przewiduje (art. 6, ust. 1) niżej wyszczególnione formy ochrony przyrody:

− parki narodowe

− rezerwaty przyrody

− parki krajobrazowe

− obszary chronionego krajobrazu

− obszary Natura 2000

− pomniki przyrody

− stanowiska dokumentacyjne

− użytki ekologiczne

− zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

− ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Informacje dotyczące terenów cennych przyrodniczo podlegających formalnej ochronie prawnej uzyskan o w Biurze Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie. Korzystano z informacji zamieszczonych w Biuletynie Informacji Publicznej Biura Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz na serwerach Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Ustalono, co poniżej, odnośnie aktualnie obowiązujących obszarów objętych formalną ochroną przyrody, znajdujących się w sąsiedztwie przedsięwzięcia.

Planowana inwestycja przebiega w większości na obszarze lub w bezpośrednim sąsiedztwie terenów prawnie chroni onych, objętych ochroną ze względu na walory krajobrazowe i przyrodnicze, chroniących ekosystemy.

Lokalizację tych form ochrony przyrody, w stosunku do planowanej lokalizacji przedsięwzięcia opisano poniżej, zaś lokalizacja stanowisk ochrony gatunkowej na mapach w Załącznikach w skali 1:5.000 oraz w formie bazy danych GIS, zawierającej precyzyjne dane o lokalizacji wszystkich stwierdzonych gatunków chronionych i rzadkich. Mapy stanowią załącznik do cytowanego wyżej opracowania „Inwentaryzacja

II.1.1. Parki narodowe

Brak sąsiedztwa parków narodowych w zasięgu oddziaływania inwestycji. Najbliższy – Wigierski P.N. – znajduje się w min. odległości ok. 50 km w kierunku E od obszaru inwestycji.

II.1.2. Parki krajobrazowe

Obszar projektowanych wa riantów S16, oraz istniejący przebieg DK16 (W0), znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Mazurskiego PK.

− Wariant 0 – na odcinku 254+850 – 257-000 biegnie po północno-wschodniej granicy parku;

− Wariant A – na odcinku 226+900 – 228+000 biegnie po północnych obrzeżach parku, wchodząc max ok. 50 m w głąb Parku;

− Wariant B – na odcinku 227+580 – 228+680 biegnie po północnych obrzeżach parku, wchodząc max ok. 50 m w głąb Parku;

− Wariant C – brak kolizji;

II.1.3. Obszary Chronionego Krajobrazu

Planowana inwestycja, we wszystkich proponowanych wariantach przebiega łącznie przez pięć Obszarów

Chronionego Krajobrazu:

A.

Przebieg granic, sposoby ochrony i zakazy dot. obszaru reguluje rozporządzenie Nr 159 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Jezior Legińsko-Mrągowskich (Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego nr 201, poz. 3151) zmieniony Uchwałą nr XXXIII/727/17 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z 28 grudnia 2017 r.

(Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z 2018 r., poz. 415).

Położenie poszczególnych wariantów względem 46 OChK:

− Wariant 0 – brak kolizji;

− Wariant A – przecina obszar na odcinku 205+200 – 209+570 (przebieg przy południowej granicy obszaru);

− Wariant B – przecina obszar na odcinku 205+200 – 209+570 (przebieg przy południowej granicy obszaru);

− Wariant C – przecina obszar na odcinku 205+150 – 212+150;

B. OChK nr 54 Wielkich Jezior Mazurskich

Przebieg granic, sposoby ochrony i za kazy dot. obszaru reguluje rozporządzenie Nr 163 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wielkich Jezior Mazurskich (Dz. Urz. Wojewody Warmińsko-Mazurskiego nr 201, poz. 3155), zmienione Uchwałą Nr XXII/430/12 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 27 listopada 2012 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, z późn. zmianami.

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru:

− Wariant 0 – przecina obszar na odcinkach: 217+400 – 226+400, 229+500 – 234+000, 245+250 – 248+500;

− Wariant A – przecina obszar na odcinkach: 216+000 – 221+870, 222+220 – 225+330 i 236+700 – 245+550;

− Wariant B – przecina obszar na odcinkach: 215+000 – 222+550, 222+900 – 226+000 i 237+370 – 246+230;

− Wariant C – przecina obszar na odcinkach: 216+300 – 229+250 i 239+450 – 248+300;

C. OChK nr 59 Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego

Przebieg granic, sposoby ochrony i zakazy dot. obszaru reguluje rozporządzenie Nr 136 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Wschód (Dz. Urz. Wojewody Warmińsko-Mazurskiego nr 178, poz.

2618).

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru:

− Wariant 0 – przecina obszar na odcinkach: 229+500 – 240+550 i 250+600 – 260+000;

− Wariant A – przecina obszar na odcinkach: 224+500 – 226+900, i 228+000 – 232+350;

− Wariant B – przecina obszar na odcinkach: 225+200 – 227+580 i 228+680 – 233+050;

− Wariant C – przecina obszar na odcinkach: 231+430 – 235+130;

D. OChK nr 55 Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego

Przebieg granic, sposoby ochrony i zakazy dot. obszaru reguluje rozporządzenie Nr 158 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Zachód (Dz. Urz. Wojewody Warmińsko-Mazurskiego nr 198, poz.

3109).

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru:

− Wariant 0 – przecina obszar na odcinkach: 207+000 – 213+630 i 218+780 – 226+400;

− Wariant A – przecina obszar na odcinkach: 204+600 – 205+200 i 207+500 – 209+570;

− Wariant B – przecina obszar na odcinkach: 204+600 – 205+200 i 207+500 – 209+500;

− Wariant C – przecina obszar na odcinku 204+600 – 205+150;

E. OChK nr 61 Jezior Orzyskich

Przebieg granic, sposoby ochrony i zakazy dot. obszaru reguluje rozporządzenie Nr 152 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 13 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Jezior Orzyskich (Dz. Urz. Wojewody Warmińsko-Mazurskiego nr 179, poz. 2637).

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru:

− Wariant 0 – przecina obszar na odcinku 264+300 – 280+360;

− Wariant A – przecina obszar na odcinkach: 249+790 – 268+200;

− Wariant B – przecina obszar na odcinkach: 250+480 – 268+880;

− Wariant C – przecina obszar na odcinkach: 252+560 – 270+960;

F.

Przebieg granic, sposoby ochrony i zakazy dot. o bszaru reguluje rozporządzenie Nr 154 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19 grudnia 2008r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego (Dz. Urz. Wojewody Warmińsko-Mazurskiego nr 198, poz. 3105), zmienione Uchwałą Nr VII/126/11 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego, z późniejszymi zmianami, wprowadzonymi Uchwałą NR XXXVII/754/14 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 26 maja 2014 r. zmieniająca Uchwałę Nr VII/126/11 z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego.

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru:

− Wariant 0 – przecina obszar na odcinku 286+160 – 290+282 (koniec odcinka);

− Wariant A – przecina obszar na odcinku 272+800 – 277+330;

− Wariant B – przecina obszar na odcinku 273+500 – 278+000;

− Wariant C – przecina obszar na odcinku 275+580 – 280+100;

II.1.4. Rezerwaty przyrody

Żaden z istniejących rezerwatów przyrody nie pozostaje w bezpośredniej kolizji z projektowanymi przebiegami wariantów S16, inwestycja planowana jest jednak w niedalekim sąsiedztwie (do 1 km) trzech z nich:

Najbliżej położone rezerwaty to:

A.

190,17 ha, gm. Ełk, powiat ełcki, Nadleśnictwo Ełk; utworzony w 1964r. (MP nr 45, poz. 220 z 1964r.);

kolizyjność z inwestycją:

Wariant 0: km 288+000, przebiega około 500 m na północ od granicy rezerwatu

Wszystkie poz ostałe analizowane warianty biegną w minimalnej odległości około 2 400 m od granic rezerwatu.

Przebieg wariantów nie zagraża gatunkom i siedliskom, dla których ochrony powołano ten rezerwat.

B.

po łożone w gminie Orzysz, powiecie piskim, w obrębie Nadleśnictwa Giżycko; rezerwat utworzono w 2000 r. (Dz. Urz. Woj. Warm. - Maz. nr 77, poz. 981);

kolizyjność z inwestycją:

− Wariant A – km 240+200, przebiega około 700 m na północ od granicy rezerwatu;

− Wariant B – km 240+850, przebiega około 700 m na północ od granicy rezerwatu

− Wariant C – km 242+950, przebiega około 700 m na północ od granicy rezerwatu

Waria nt 0 przebiega w odległości około 1,5 km na zachód.

Przebieg w ariantów nie zagraża gatunkom i siedliskom, dla których ochrony powołano ten rezerwat.

C.

z największych kolonii łabędzia niemego (corocznie gniazduje tu od kilkunastu do kilkudziesięciu par łabędzi a o okresie pierzenia ok. 2000 osobników); pow. 680 ha, zlokalizowany w gminie Mikołajki, powiat mrągowski; utworzony w 1947 r. (Dz. Urz. WRN w Olsztynie 10/24 z 1947 r.,), jest objęty także ochroną międzynarodową jako rezerwat biosfery UNESCO w 1976 r. (od 2017 r. obszar rezerwatu biosfery został powiększony i nosi obecnie nazwę Jeziora Mazurskie), objęty międzynarodową konwencja Ramsar chroniącą obszary wodno-błotne od 1983 r.

kolizyjność z inwestycją:

Wariant 0: na odcinku 229+500 – 231+000 przebiega około 650 m na zachód od granicy rezerwatu;

− Wariant A – na odcinku 224+000 – 228+000 przebiega około 1100 m na północny zachód od granicy rezerwatu;

− Wariant B – na odcinku 224+500 – 228+500 przebiega około 1100 m na północny zachód od granicy rezerwatu;

− Wariant C – przebiega w minimalnej odległości ponad 2 km na północ od granic rezerwatu;

− Wariant D – na odcinku 224+500 – 228+500 przebiega około 1100 m na północny zachód od granicy rezerwatu;

Przebieg wariantów nie zagraża gatunkom i siedliskom, dla których ochrony powołano ten rezerwat.

D.

krajobrazowych wraz z przylegającymi do rezerwatu: lasami, zabagnieniami, roślinnością szuwarową i siedliskami chronionych gatunków roślin i zwierząt; pow. 1132,91 ha, gm. Miłki, pow iat giżycki oraz w gm. Orzysz, powiat ełcki; utworzony w 2003 r. (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. nr 72, poz.1069 z 30.05.2003 r.);

kolizyjność z inwestycją:

Wariant 0 przebiega w odległości minimalnej około 1400 m od granic rezerwatu, warianty inwestycyjne prz ebiegają około 1,5 km na południe.

Przebieg nie zagraża gatunkom i siedliskom, dla których ochrony powołano rezerwat.

E. Rezerwat Biosfery „Jeziora Mazurskie” – powiększony w 2017 r. rezerwat biosfery UNESCO Jezioro

Łuknajno. Dostępne materiały nie pozwalają precyzyjnie wyznaczyć miejsc przecięcia granic rezerwatu przez wariant 0 i planowane warianty inwestycyjne. Podano przybliżone wartości:

− Wariant 0: stanow i granicę na odcinku 210+900 – 213+400, 219+500 – 224+300, następnie przecina fragment rezerwatu od km 224+300 do km 226+200, po czym stanowi jego granicę do km 228+300;

− Wariant A – w rejonie km 208+600 – 208+700 przebudowa zjazdu, na odcinku 208+700 – 209+200 przebiega około 100 m na północ od granicy rezerwatu, przecięcie granic na odcinku 226+760 – 228+050 ;

− Wariant B – w rejonie km 208+600 – 208+700 przebudowa zjazdu, na odcinku 208+700 – 209+200 przebiega około 100 m na północ od granicy rezerwatu, przecięcie granic na odcinku 227+470 – 228+760;

− Wariant C – przebiega w minimalnej odległości około1800 m na północ od granic rezerwatu.

II.1.5. Europejska Sieć Obszarów NATURA 2000

Analizowane warianty S16 wchodzą w kolizję z następującymi obszarami Europejskiej Sieci

Ekologicznej Natura 2000:

 Obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW):

A.

30.10.2009 r.)

[cytat z SDF]:

„Opis obszaru

Chronio ny obszar położony jest w środkowej części Pojezierza Ełckiego, o urozmaiconej rzeźbie terenu.

Pojezierze Ełckie przecinają dwie strefy oddziaływania wód fluwioglacjalnych. W sąsiedztwie powstał szereg jezior o dużej powierzchni, takie jak Kruklin, Wydmińskie, Jędzelek i Sawinda, których misy jeziorne wyznaczają ślad zasypanej rynny lodowcowej. Obszar utworzono w celu ochrony mezotroficznego jeziora Woszczelskiego oraz torfowiska przejściowego. Jezioro Woszczelskie powstało w wyniku wytapiania się wśród piasków brył martwego lodu. Jest zbiornikiem otwartym hydrologicznie, o powierzchni 172,6 ha i głębokości maksymalnej 10,6 m oraz średniej 3,3 m. W południowo-środkowej jego części znajduje się pagórkowata wyspa, o powierzchni 1,7 ha (Chmielewski 2007). Zbiornik jest długi na ponad 2,5 km i szeroki na około 1,2 km. Długość linii brzegowej wynosi 8,3 km. Ważnym siedliskiem jest również torfowisko przejściowe, znajdujące się w południowo-wschodniej części obszaru, między małymi, eutroficznymi zbiornikami, powstałymi w miejscu wyrobisk kopalni żwiru. Zbiorniki opisywanego obszaru regulują stosunki wodne najbliższego otoczenia, w tym wymienionego torfowiska.

Przyroda

Głównymi elementami obszaru "Jezioro Woszczelskie" są: mezotroficzne jezioro, zbiorniki eutroficzne, torfowisko przejściowe oraz niewielkie powierzchnie łąkowe (wilgotne łąka trzęślicowa i dwie powierzchnie świeżych łąk, użytkowanych ekstensywnie) i niewielki fragment niżowego łęgu jesionowo-olszowego, który rozwija się wzdłuż cieku łączącego jeziora Sawinda Wielka z Woszczelskim.

Jezioro Woszczelskie stanowi siedlisko występowania zbiorowisk ramienic oraz rzadkich gatunków naczyniowych roślin zanurzonych. W obrębie zbiorowisk ramienic zidentyfikowano pięć gatunków, które znajdują się rejestrze Czerwonej Listy glonów w Polsce. Spośród nich, trzy gatunki: Chara rudis, Ch.

contraria i Ch. fragilis

posiadają kategorię narażonych na wymarcie, a dwa gatunki: Ch. tomentosa i Nitellopsis obtusa zaliczono do rzadkich. Z roślin naczyniowych do gatunków chronionych należy Epipactis

Brzegi jeziora oraz wypłycenia obficie porasta roślinność szuwarowa. Ma ona duże znaczenia dla występującej tu fauny kręgowców i bezkręgowców. Zbiorowiska szuwarowe wykorzystywane są jako sc hronienie oraz miejsca lęgowe i tarliskowe. Na południe od jeziora Woszczelskiego znajduje się przyrodniczo cenne torfowis ko przejściowe, o niewielkiej powierzchni, gdzie wśród torfowców obficie rozwija się Equisetum variegatum - gatunek stanowiący relikt glacjalny oraz chronione stroczyki: bardzo liczny Epipactis palustris i rzadszy Dactylorhiza incarnata . Florę tego siedliska dodatkowo wzbogaca występowanie dwóch gatunków gruszyczek: Pyrola rotundifolia i P. minor.

Zagrożenia

Bezpośrednie zagrożenia dla obszaru, związane są głównie ze zmianami poziomu wód powierzchniowych. W południowej części obszaru, pozostawiono znaczne tereny zajęte przez podmokłe łąki w celu ochrony samego jeziora i stabilizacji poziomu wód. W przypadku Jeziora Woszczelskiego duże z agrożenie stanowi nadmierny rozwój zabudowy letniskowej i rekreacyjnej w bezpośrednim sąsiedztwie brzegów. W większości przypadków nie jest zachowany obowiązujący pas ochronny wokół brzegów.

Stwierdzono niszczenie szuwarów oraz grodzenie posesji bezpośrednio do lustra wody.

Zagrożeniem dla torfowiska przejściowego może być zmiana stosunków wodnych w sąsiadujących

niewielkich zbiornikach. Obecnie prace wydobywcze prowadzone są w jednym, południowym zbiorniku,

koło miejscowości Chrzanowo. Dopóki nie zostanie naruszona warstwa wodonośna i nie nastąpi obniżenie

poziomu wód, praca zakładu nie ma negatywnego wpływu na roślinność tego siedliska. Wszelkie zmiany

w zlewniach bezpośrednich, związane ze zmianą poziomu wód powierzchniowych będą miały bezpośredni, negat ywny wpływ na cenne gatunki flory.”

Przebieg poszczególnych wariantów w stosunku do OZW „Jezioro Woszczelskie”:

− Wariant 0 – brak kolizji;

− Wariant A – przecięcie na odcinku 275+360 – 275+900;

− Wariant B – przecięcie na odcinku 276+050 – 276+600;

− Wariant C – przecięcie na odcinku 278+130 – 278+670;

Inwestycja w obrębie planowanego obszaru SOO „Jezioro Woszczelskie” będzie się wiązała z zajęciem części obszaru Natura 2000. W jednakowym stopniu dotyczy to wszystkich wariantów inwestycyjnych.

B.

Europejskiej 30.10.2009 r.)

[cytat z SDF]:

„Opis obszaru

Obszar położony jest w mezoregionie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego, na północ od drogi Mrągowo- Mikołajki. Teren pagórkowaty z licznymi zagłębieniami, oczkami śródleśnymi i śródpolnymi, stanowiącymi dogodne siedlisko dla żółwia błotnego. Większość ostoi to grunty rolne. Lasy zajmują niedużą powierzchnię, największy kompleks leśny znajduje się w pobliżu wsi Cudnochy.

W granicach ostoi znajdują się także jeziora: Głębokie, Zełwążek, Jorzec, Kociołek, Miałkie.

Przyroda

Ostoja ma szczególne znaczenie ze względu na silną populację Emys orbicularis (1220). O wartości tego terenu decyduje też dobry stan zachowania jezior (3150) Głębokie i Zełwążek z właściwie wykształconą roślinnością hydrofitów: Ceratophylletum demersi, Elodeetum canadensis, Nupharo-Nympheetum albae czy

, duży udział siedliska (6510) z łąkami rajgrasowymi (Arrhenatheretum elatioris), obecność muraw kserotermicznych (6210) i występowanie rzadkich, zagrożonych i chronionych gatunków bezkręgowców, takich jak Osmoderma eremita (1084), Lycaena dispar (1060). Licznie występują oczka wodne z takimi gatunkami jak turzyca sztywna (Carex elata), rdest ziemnowodny (Polygonum amphibium) i mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea), przy pewnym udziale t akich taksonów, jak: wiechlina błotna (Poa palustris ), rzepicha błotna (Rorippa palustris), przytulia błotna (Galium palustre), żabieniec babka- wodna (Alisma plantago-aquatica), turzyca zaostrzona (Carex gracilis ), turzyca dzióbkowata (C. rostrata), manna fałdowana (Glyceria plicata).

Zagrożenia

Głównymi zagrożeniami na tym terenie jest obniżanie się poziomu wód gruntowych, wysychanie samoczynne małych oczek wodnych oraz niszczenie małych oczek wskutek antropopresji. Populacja żółwia błotnego na tym terenie jest dość mocno zagrożona. Obecnie tylko stanowisko koło wsi Zawady jest chronione formą ochrony w postaci użytku ekologicznego. Dodatkowo projektowany jest rezerwat przyrody chroniący żółwia błotnego w lesie koło wsi Cudnochy. Projektowana jest także strefa ochronna obejmująca stanowisko koło wsi Nadawki. Jednocześnie najbardziej na tym terenie zagrożone są lęgowiska żółwia błotnego. Są one nieliczne i znajdują się głównie na terenach prywatnych. Często prowadzone są tam zabiegi bardzo niekorzystne dla za chowania lęgowisk takie jak: zalesienia i uprawa roli oraz dodatkowo brak wypasu. Najbardziej korzystną formą użytkowania tego terenu jest ekstensywny wypas.

Głównymi zagrożeniami dla zachowania siedliska 3150 na omawianym obszarze jest szeroko pojęta eut rofizacja zbiorników wodnych. Ze względu na rolniczy charakter zlewni jezior i małych zbiorników wodnych, są one poddane silnej eutrofizacji.

Teren ten jest także pod coraz większym wpływem antropopresji. Jednak

Przebieg poszczególnych wariantów przez obszar „Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo”:

− Wariant 0 – istniejąca droga stanowi południową granicę obszaru na odcinkach: 213+680 – 216+370, 217+500 – 218+750 i 224+250 – 224+800;

− Wariant A – przecięcie na odcinkach: 209+650 – 218+800 i 219+250 – 220+750;

− Wariant B – przecięcie na odcinkach: 209+650 – 211+150, 215+000 – 219+500 i 219+950 – 221+450;

− Wariant C – brak kolizji;

C.

30.10.2009 r.)

[cytat z SDF]:

„Opis obszaru

Obszar znajduje się na wschód od drogi Orzysz-Giżycko, położony jest w mezoregionie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego. Obszar podzielony jest na trzy enklawy.

W północno - zachodniej części obszaru Mazurskie Bagna występują przede wszystkim żywe torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą. Na terenach nie zadrzewionych występują typowe gatunki charakterystyczne dla torfowisk wysokich, jak: modrzewnica zwyczajna Andromeda polifolia , żurawina błotna Oxyccocus palustris, rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia wełnianka pochwowata Eriophorum

rzozowymi występuje głównie bagno zwyczajne Ledum palustre i wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum.

Centralną część ostoi Natura 2000 stanowi rezerwat Bagna Nietlickie o powierzchni 1132,91 ha z największym i najlepiej zachowanym torfowiskiem niskim w regionie. Na szczególną uwagę zasługuje stanowisko brzozy niskiej reliktu polodowcowego, a także goździka pysznego, pełnika europejskiego. Na południe od rezerwatu Bagna Nietlickie znajduje się rezerwat Jeziorko Koło Drozdowa o powierzchni 9,9 ha obejmuj ący ochroną ekosystemy torfowiskowe, głównie bezleśne trzęsawiska (z turzycą nitkowatą i torfowcem Magellana) o dużym stopniu naturalności.

Przyroda

Najciekawszą część obszaru stanowi torfowisko niskie. Jest to jeden z największych tego typu ekosystemów w Polsce, który dotąd nie uległ zniszczeniu. Łącznie, stwierdzono występowanie 9 siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, które zajmują ok. 15 % powierzchni obszaru. Odnotowano dwa gatunki roślin wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG Drepanocladus vernicosus - sierpowiec błyszczący, Liparis loeselii - lipiennik Loesela. Obszar jest ponadto jednym z największych zlo towisk żurawia w Polsce. Na przelotach jesiennych można obserwować do 10000 osobników tego gatunku. Ostoja j est istotnym miejscem lęgowym gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG takich jak Haliaeetus albicilla, Ciconia nigra, Grus grus, Tetrao tetrix, Porzana porzana.

Zagrożenia

Zmiana stosunków wodnych (szczególnie na terenie rezerwatu Nietlickie Bagno) w wyniku wzmożonej działalności bobrów powoduje nadmierny rozwój roślinności szuwarowej, co w konsekwencji doprowadzić może do zaniku łąk trzęślicowych i rajgrasowych. Ważnym elementem w utrzymaniu ww. łąk jest zbieranie skoszonego siana, poniewa ż przy zaniechaniu tej czynności wzrasta udział gatunków nitrofilnych, m. in.

pokrzywy. Zaprzestanie ekstens ywnego koszenia późnoletniego lub jesiennego doprowadzi do rozwoju gatunków trawiastych i ziołoroślowych oraz drzewiastych, jak wierzba szara. Koszenie powinno odbywać się, co kilka lat (co ok. 3 lata).

Zagrożeniem dla kumaka nizinnego i traszki grzebieniastej może być obniżanie się poziomu wód gruntowych i wysychanie małych oczek wodnych, oraz niszczenie małych oczek wskutek antropopresji.

Zagrożeniem zewnętrznym jest intensyfikacja upraw na terenach przyległych do ostoi oraz nadmierny i niekontrolowany ruch turystyczny.”

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru OZW „Mazurskie Bagna”:

Warianty przebiegają w najbliższej odległości od południowej enklawy obszaru, obejmującej rezerwat

Jeziorko ko ło Drozdowa.

− Wariant 0 – brak kolizji, przebieg w odległości około 1 km, w rejonie 248+500;

− Wariant A – przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie, w odległości około 50-100 m na północ od granic enklawy na odcinku 239+400 – 240+400, wariant przechodzi pomiędzy enklawą południową a centralną obszaru, odległość od Bagien Nietlickich min. 1200 m;

− Wariant B – przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie, w odległości około 50-100 m na północ od granic enklawy na odcinku 240+100 – 241+100, wariant przechodzi pomiędzy enklawą południową a centralną obszaru, odległość od Bagien Nietlickich min. 1200 m;

− Wariant C – przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie, w odległości około 50-100 m na północ od granic enklawy na odcinku 242+180 – 243+180, wariant przechodzi pomiędzy enklawą południową a centralną obszaru, odległość od Bagien Nietlickich min. 1200 m;

D.

[cytat z SDF]:

„Opis obszaru

Obszar obejmuje Puszczę Piską, jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce. Rzeźba terenu została ukształtowana pod wpływem zlodowacenia bałtyckiego. W północnej części Ostoi przeważają utwory morenowe a w południowej sandry.

W części południowej, położonej na Równinie Mazurskiej (sandry), dominują bory sosnowe z domieszką jodły w wilgotniejszych miejscach (jodła jest tam gatunkiem sztucznie wprowadzonym). Lasy łęgowe są zachowane tylko w dolinach potoków. W części północno-wschodniej kompleksu występują mieszane lasy dębowo-sosnowe i grądy (Tilio - Carpinetum melittetosum), które można traktować jako relikty dawnej Puszczy Jańsborskiej. Przeważają jednak plantacje sosny z domieszką drzew liściastych.

Skutkiem osuszenia licznych śródleśnych mokradeł jest rozprzestrzenianie się olszyn i brzezin. Naturalne, nadpotokowe drzewostany jesionowo- olszowe występują rzadko, w niewielkich płatach. W skład obszaru weszły przede wszystkim tereny o najlepiej zachowanych lasach z cechami naturalnymi oraz o największym bogactwie gatunkowym.

Granice obszaru "Puszcza Piska " są silnie rozczłonkowane, gdyż obejmują najcenniejsze fragmenty tego kompleksu leśnego. Chronią one najcenniejsze zlewnie i dorzecza takich rzek, jak np. Krutyni i częściowo Pisy, a także zlewnie jezior: Bełdanów i Nidzkiego. Ostoja obejmuje także liczne, rynnowe jeziora połączone ze sobą rzeką Krutynią. Największe z jezior to Nidzkie (1820 ha, 24 m głęb.), Bełdany (941 ha, 43 m) i Mokre (815 ha, 51 m). W skład obszaru wchodzą też najlepiej zachowane torfowiska jak np. te wokół Mysich Jeziorek, oraz fragmenty Puszczy o najbardziej zróżnicowanej i urozmaiconej rzeźbie terenu jak np. rejon Niedźwiedziego Kąta.

Obszar Ostoi charakteryzuje się niskim zaludnieniem i brakiem większych jednostek osadniczych.

W okresie letnim liczba przebywających osób znacznie wzrasta ze względu na popularność turystyczną tego terenu, zwłaszcza dla aglomeracji warszawskiej.

Przyroda

Obszar o wysokiej różnorodności biologicznej (16 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG i 16 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG).

Jest to ważna ostoja wydry Lutra lutra, bobra Castor fiber i wilka Canis lupus. Szczególnie cenne są

zachowane w naturalnym stanie zbiorowiska roślinne, zwłaszcza: grądu subkontynentalnego (9170),

naturalnych, dystroficznych zbiorników wodnych (3160), torfowisk przejściowych i trzęsawisk (7140), jezior

eutroficznych (3150), oraz zbiorowisk ramienic w wodach mezotroficznych (3140). Na terenie ostoi rosną

ponadto pomnikowe drzewa. Oprócz gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, flora obszaru

obejmuje gatunki prawnie chronione oraz rzadkie i zagrożone w skali kraju i regionu. Obszar jest

fragmentem ostoi ptasiej o randze europejskiej E-23.

Zagrożenia

Zagrożeniem może być intensyfikacja ruchu turystycznego i zwiększenie presji rekreacyjnej, a zwłaszcza lokalizacja domków letnich nad jeziorami. Podobnie zintensyfikowanie gospodarki leśnej, wędkarstwa, gospodarki rolnej. Teren ten jest także potencjalnie wrażliwy na obniżanie poziomu wód gruntowych.”

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru OZW „Ostoja Piska”:

− Wariant 0 – przecięcie na odcinku 223+600 – 224+250 oraz 224+800 – 226+180;

− Wariant A – brak kolizji, przebieg w minimalnej odległości około 1 km od 220+800 ;

− Wariant B – brak kolizji, przebieg w odległości około 500 m w rejonie 213+000;

− Wariant C – brak kolizji;

E.

Cytat z SDF:

„Opis obszaru: Ostoja położona jest w makroregionie Pojezierze Mazurskie, mezoregionie Równina Mazurska. Położenieadministracyjne – województwo warmiosko-mazurskie, powiat Pisz, gmina Orzysz.

Ostoja jest częścią czynnegopoligonu wojskowego. Teren ostoi to lekko falista równina sandrowa z pagórkami morenowymi. Rozległe, otwarteprzestrzenie porośnięte są dobrze wykształconymi ciepłolubnymi murawami napiaskowymi oraz wrzosowiskami. Niewielkie powierzchnie zajmują wydmy śródlądowe z murawami szczotlichowymi. W granicach ostoi znajduje się niewielkie jezioro eutroficzne. W centralnej części znajdują się podmokłe obniżenia porośnięte roślinnością torfowiskową oraz fragmenty lasu olsowego. Północna część obejmuje fragment boru sosnowego.

Przyroda: Obszar ma duże znaczenie w skali Warmii i Mazur dla zachowania siedlisk ciepłolubnych muraw napiaskowych (6120) i suchych wrzosowisk (4030) – siedliska te mają duży udział powierzchniowy, są dobrze zachowane, natomiast wydmy śródlądowe z murawami szczotlichowymi (2330) zajmują niewielkie powierzchnie na terenie ostoi. Ich rola w krajobrazie jest jednak znacząca. Ze względu na fakt, że typowo wykształcone zbiorowiska tego typu należą do zanikających w Polsce, a na Pojezierzu Mazurskim są rzadkie, poddawane silnej antropopresji oraz przemianom w toku naturalnej sukcesji, ich ochrona i stwarzanie możliwości do rozwoju jest sprawą ważną; Populacja Pulsatilla patens jest silną populacją - zajmuje znaczący areał, cechuje się dużą liczebnością, występuje w dobrze zachowanych płatach roślinności. Teren ostoi jest częścią obszaru zatwierdzonego jako ostoja ptasia, gdzie ochronie podlegają siedliska 11 gatunków wymienianych w Zał. I Dyrektywy Ptasiej. Ponadto na terenie ostoi Murawy na poligonie Orzysz stwierdzono obecność gatunków rzadkich, zagrożonych, podlegających ochronie.”

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru OZW „Murawy na Poligonie Orzysz”:

Warianty przebiegają w odległości ponad 2 km od obszaru.

− Wariant 0 – brak kolizji;

− Wariant A – brak kolizji;

− Wariant B – brak kolizji,

− Wariant C – brak kolizji;

 OBSZARY SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW:

Obszary ustanowione formalnie

A.

z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. nr 229, poz. 2313, z późn. zm.)

[cytat z SDF]:

„Opis obszaru

Jest to torfowisko niskie (efekt osuszenia znajdującego się tu niegdyś jeziora Wąż) z systemem rowów melioracyjnych, otoczone lasami brzozowymi, bagiennymi olszynami, pasem szuwarów i łąk ekstensywnie użytkowanych (łąki kośne, pastwiska). Obszar pokryty jest przez turzycowiska, trzcinowiska oraz zarośla wierzbowe. Ostoja jest odwadniana przez rzekę Wężówkę.

Przyroda

Ostoja ptasia o randze europejskiej E 22.

Występuje co najmniej 17 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 7 gatunków z P olskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: kropiatka, rybitwa czarna, zielonka (PCK); w stosunkowo wysokim zagęszczeniu (C7) występuje cietrzew (PCK) i wodniczka (PCK). Na jesiennym zlotowisku żurawie występują w ilości 2000-5000 osobników (C5)(powyżej 6% populacji szlaku wędrówkowego).

Zagrożenia

Zagrożenie dla ostoi stanowią: eksploatacja trzciny, palenie traw, polowania, zaprzestanie wypasu i koszenia. Na niewiel kiej części ostoi wydobywa się kredę jeziorną - intensyfikacja jej wydobycia może być poważnym zagrożeniem.”

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru OSO „Bagna Nietlickie”:

− Wariant 0 – brak kolizji, przebieg w odległości około 450 – 500 m na odcinku 246+700 – 247+500;

− Wariant A – oś wariantu przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie, około 50 -60 m, na odcinku 238+400 – 238+800, przebudowa zjazdu na terenie Obszaru;

− Wariant B – oś wariantu przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie, około 50-60 m, na odcinku 239+080 – 239+480, przebudowa zjazdu na terenie Obszaru;

− Wariant C – oś wariantu przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie, około 50-60 m, na odcinku 241+180 – 241+480, przebudowa zjazdu na terenie Obszaru.

B.

Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. nr 229, poz. 2313, z późn. zm.)

[cytat z SDF]:

„Opis obszaru

Ostoja położona jest na Równinie Mazurskiej. Znaczna część ostoi wchodzi w skład czynnego poligonu wojskowego Orzysz. Teren ostoi to lekko falista równina sandrowa. Ponad powierzchnią piaszczystego sandru wyniesione są pagórki morenowe. Na obrzeżach ostoi znajduje się 6 jezior rożnej wielkości.

Największym jest jezioro Roś. Sieć hydrograficzną tworzą cieki wodne: Święcek, Dziekałówka, Kanał Kozielski, Czarna Struga i liczne rowy.

W niektórych rejonach zachowały się duże powierzchnie torfowisk niskich porośniętych zbiorowiskami turzycowisk czy szuwarami tr zcinowymi. Dość licznie występują tu polany śródleśne. Lasy zajmują znaczną część ostoi. Są to głównie bory sosnowe świeże, bory mieszane oraz bory wilgotne. W dolinach rzek oraz na obrzeżach torfowisk występują również olsy i brzezina bagienna. Niezwykle ważnym elementem środowiska są rozległe, otwarte polany poligonowe z podmokłymi obniżeniami i piaszczystymi wyniesieniami, częściowo porośnięte samosiewami sosny, brzozy, osiki. Znaczną część polan porastają tylko trawy i ziołorośla.

Przyroda

W ostoi Poli gon Orzysz stwierdzono występowanie co najmniej 11 gatunków ptaków wymienionych

w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebności 3 gatunków (cietrzewia, derkacza i żurawia) mieszczą się

w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych przez BirdLife International. Ponadto

7 z wymienionych gatunków zostało zamieszczonych na liście ptaków zagrożonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt.

Poligon Orzysz jest jedną z 10 najważniejszych w Polsce ostoi cietrzewia.

Zagrożenia

Wypalanie roślinności, stosowanie zrębów zupełnych oraz penetracja siedlisk przez ludzi i zwierzęta domowe.”

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru OSO „Ostoja Poligon Orzysz”:

− Wariant 0 – jest północną granicą obszaru na odcinku 265+800 – 278+840;

− Wariant A – bezpośrednio graniczy na odcinku 258+500 – 260+300 oraz przecina granice obszaru na odcinku: 256+100 – 266+980;

− Wariant B – bezpośrednio graniczy na odcinku 259+200 – 261+000 oraz przecina granice obszaru na odcinku 265+800 – 267+070

− Wariant C – bezpośrednio graniczy na odcinku 261+280 – 263+080 oraz przecina granice obszaru na odcinku 267+900 – 269+750;

C.

21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313, z późn. zm.)

[cytat z SDF]:

„Opis obszaru

Obszar leży na granicy pomiędzy krainą Wielkich Jezior Mazurskich a Niziną Mazurską. Główne rzeki to Krutynia i Pisa. Zawiera wiele jezior. W północno-zachodniej części obszaru znajduje się największe polskie jezioro - Jez. Śniardwy (1 097 km

). Występują głównie lasy iglaste z dominującą sosną. W nasadzeniach liściastych dominują lipa i wiąz. Wokół zbiorników wodnych na terenach podmokłych występują zarośla olchowe i różnego rodzaju zabagnienia.

Przyroda

Ostoje ptasie o randze europejskiej E 23 (Puszcza Piska) i krajowej K 19 (Czarny Róg). Występuje co najmniej 37 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 12 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK).

Bardzo ważna ostoja cietrzewia. W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% populacji krajowej (C6) bielika (PCK) i cietrzewia (PCK); ponadto obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: bocian czarny, orlik krzykliwy (PCK), puchacz (PCK), rybitwa rzeczna, włochatka (PCK); w stosunkowo wysokiej liczebności (C7) występuje derkacz.

Zagrożenia

Niekontrolowana presja turystyczno-rekreacyjna, w tym presja osadnicza, zanieczyszczenie i eutrofizacja wód, naturalna sukcesja roślinności, możliwość gradacji kambiofagów w wyniku klęski wiatrołomów, jaka dotknęła ten obszar w roku 2002.”

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru OSO „Puszcza Piska”:

− Wariant 0 – jest północną granicą obszaru na odcinkach: 207+000 – 215+500, 218+750 – 221+650, 223+580 – 224+230 i 224+800 – 226+180;

− Wariant A – przecina granice obszaru na odcinku: 204+600 – 205+000;

− Wariant B – przecina granice obszaru na odcinkach: 204+600 – 205+000, 211+330 – 212+800;

− Wariant C – przecina granice obszaru na odcinku: 204+600 – 205+000;

D.

z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. nr 229, poz. 2313, z późn. zm.)

[cytat z SDF]:

„Opis obszaru

Bardzo płytkie, eutroficzne jezioro (śr. głębokość 0.6 m, maksymalna 3.0 m) pochodzenia polodowcowego, o mało urozmaiconej linii brzegowej, połączone wąskim przesmykiem z jeziorem Śniardwy. Około 75% dna jeziora pokryta jest łąkami ramienic (Chara spp.). Brzegi w większości są płaskie, o charakterze torfowisk niskich. Pas roślinności otaczający jezioro składa się z pasa szuwaru trzcinowego i turzycowego, z kępami zarośli wierzbowych oraz płatów podmokłych olsów. Tereny sąsiadujące z ostoją od wschodu są u żytkowane rolniczo, za nimi rozpościera się bór sosnowy.

Przyroda

Ostoja ptasia o randze europejskiej E 21. Obszar objęty Konwencją Ramsarską; wchodzi tez w skład Rezerwatu Biosfery "Jezioro Łuknajno".

Występuje co najmniej 19 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 11 gatunków z Polskie j Czerwonej Księgi (PCK). Znane w Polsce pierzowisko łabędzia niemego. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3,C6) następujących gatunków ptaków: bąk (PCK), błotniak zbożowy (PCK), rybołów (PCK), zielonka (PCK), hełmiatka (PCK), perkoz dwuczuby, rożeniec (PCK). W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2 i C3) następujących gatunków:

hełmiatka (PCK), łyska; stosunkowo duże koncentracje (C7) osiąga: bączek (PCK), bielik (PCK), łabędź niemy, pe rkoz dwuczuby, rożeniec (PCK), kropiatka, wodnik, wąsatka (PCK); pierzowisko łabędzia niemego w latach 1980. gromadziło ponad 2000 osobników (C3); ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach powyżej 20000 (C4).

W okresie zimy stosunkowo duże koncentracje (C7) osiąga łabędź niemy i łyska.

Szata roślinna typowa dla Pojezierza Mazurskiego, liczy ok. 160 gatunków roślin naczyniowych, w większości wodnych i bagiennych.

Gatunki wymienione w p. 3.3. z motywacją D to gatunki prawnie chronione w Polsce.

Zagrożenia

Problemem jest zamulanie i zanieczyszczanie zbiornika (dopływ zanieczyszczonych wód z Jez. Śniardwy).

Z innych zagrożeń warto wymienić kłusownictwo oraz antropopresję spowodowaną turystyką.”

Położenie poszczególnych wariantów względem obszaru OSO „Jezioro Łuknajno”:

− Wariant 0 – brak kolizji, przebieg w odległości min. około 600 m;

− Wariant A – brak kolizji, przebieg w odległości min. około 800 m;

− Wariant B – brak kolizji, przebieg w odległości min. około 800 m;

− Wariant C – brak kolizji II.1.7. Pomniki przyrody

Warianty inwestycyjne i wariant 0 nie kolidują z pomnikami przyrody, lokalizacja pomników przyrody występujących poza zasięgiem wpływu inwestycji zaznaczona została na mapie w załącznikach.

II.1.8. Użytki ekologiczne

Planowane wa rianty S16 nie kolidują bezpośrednio z żadnym z użytków ekologicznych. Najbliżej obszaru inwestycji znajdują się następujące użytki ekologiczne:

•

żółwia błotnego, na północ od Kosewa; pow. 40,72 ha, położone w gminie Mrągowo, Nadleśnictwo Mrągowo (użytek ustanowiony rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego nr 37 z dnia 30 lipca 2009 r. – Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. nr 105, poz. 1670) Wariant 0 – przebieg w odległości 1,3 km, Wariant A i B - przebieg w odległości około 800 m, Wariant C – przebieg w odległości 1,8 km.

•

przejściowym koło osady Bagienko, między Zełwągami a Prawdowem, położone na terenie gminy

Mikołajki, w powiecie mrągowskim, Nadleśnictwo Maskulińskie (użytek ustanowiony

rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego nr 87 z dnia 30 lipca 2009 r. – Dz. Urz. Woj.

Warm-Maz. nr 105, poz. 1720). Wariant 0 – przebieg w odległości 150 m, Wariant A i B – przebieg w odległości 2,2 km, Wariant C - przebieg w odległości 10 km.

•

Nadleśnictwo Maskulińskie (Użytek ustanowiony rozporządzeniem Wojewody Warmińsko- Mazurskiego nr 28 z dnia 30 lipca 2009 r. – Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. nr 105, poz. 1661) Wariant 0 – przebieg w odległości 300 m, Wariant A i B – przebieg w odległości 2,5 km, Wariant C - przebieg w odległości 10 km.

•

ochrony terenów otwartych i półotwartych w pobliżu jeziora Łuknajno, stanowiących ważne tereny bytowania i żerowiska rzadkich gatunków ptaków oraz trasy migracji rzadkich ptaków (Użytek ustanowiony Rozporządzeniem Nr 5 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 6 marca 2009 r.

w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego „Polder Woźnice” Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. z2009r.

Nr37, poz.622). Wariant 0 – przebieg w odległości 600 m, Wariant A i B – przebieg w odległości minimalnej 300 m, Wariant C - przebieg w odległości 2,2 km.

•

Szeroki Ostrów, Wyspa Kępa, Wyspa Czarcia, wyspy na Jeziorze Wulpińskim, wyspy na jeziorze Druglin, wyspy na jeziorze Niegocin, wyspy na Jeziorze Ryńskim, wyspy na jeziorze Jagodne. (Użytek ustanowiony rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego nr 96 z dnia 30 lipca 2009 r. – Dz.Urz. Woj. Warm-Maz. nr 105, poz. 1729); Wariant 0 – przebieg w odległości 1 km, Wszystkie warianty inwestycyjne – przebieg w odległości 600 m.

II.1.9. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

•

w gminach: Sorkwit y, Biskupiec, Mrągowo, Piecki; powołany Rozporządzeniem Nr 8 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 11 stycznia 2000 r. w sprawie wyznaczenia zespołu przyrodniczo- krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. Nr 2, poz. 17 z 2000 r.), zmieniony przez Rozporządzenie Nr 23 Wojewody Warmińsko- Mazurskiego z dnia 9 sierpnia 2007 r. w sprawie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego "Jeziora Sorkwickie" (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. nr 122, poz.

1697 z 2007r.);

lokalizacja: wszystkie warianty S16

, w odległości ok. 8 km od początku opracowania.

Tabela 1.

Wykaz form ochrony przyrody dla analizowanych wariantów drogi S16

Wariant 0

Wariant A

niebieski

Wariant B

czarny

Wariant C czerwony

forma ochrony od km do km

powierzchnia zniszczenia

[ha] od km do km

powierzchnia zniszczenia

[ha] od km do km

powierzchnia zniszczenia

[ha] od km do km

powierzchnia zniszczenia

[ha]

parki narodowe brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

parki krajobrazowe:

Mazurski PK 254+850 257+000 226+900 228+000 8,6 ha 227+580 228+680 8,6 ha brak

obszary chronionego krajobrazu:

OChK Otuliny Mazurskiego PK - Zachód 207+000 213+630 204+600 205+200 10,4 ha 204+600 205+200 10,4 ha 204+600 205+150 4,6 ha

218+780 226+400 207+500 209+570 4 ha 207+500 209+500 4 ha

OChK Jezior Legińsko-Mrągowskich 205+200 209+570 30,1 ha 205+200 209+570 30,1 ha 205+150 212+150 49,8 ha

OChK Wielkich Jezior Mazurskich 217+400 226+400 216+000 221+870 44,3 ha 215+000 222+550 58,1 ha 216+300 229+250 98,1 ha 229+500 234+000 222+220 225+330 28,4 ha 222+900 226+000 28,4 ha 239+450 248+300 97,9 ha

245+250 248+500 236+700 245+550 97,9 ha 237+370 246+230 97,9 ha

OChK Otuliny Mazurskiego PK - Wschód 229+500 240+550 224+500 226+900 16,4 ha 225+200 227+580 16,4 ha 231+430 235+130 32,1 ha

250+600 260+000 228+000 232+350 37,8 ha 228+680 233+050 37,8 ha

OChK Jezior Orzyskich 264+300 280+360 249+790 268+200 194,5 ha 250+480 268+880 194,5 ha 252+560 270+960 194,5 ha OChK Pojezierza Ełckiego 286+160 290+282 272+800 277+330 50,5 ha 273+500 278+000 50,5 ha 275+580 280+100 50,5 ha

rezerwaty przyrody: brak brak brak brak

Ostoja Bobrów Bartosze brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

Jeziorko koło Drozdowa brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

Jezioro Łuknajno brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

Bagna Nietlickie brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

obszary sieci Natura 2000

OSOP Puszcza Piska PLB 280008 207+000 215+500 204+600 205+000 2,6 ha 204+600 205+000 2,6 ha 204+600 205+000 2,6 ha

218+750 221+650 211+330 212+800 14,1 ha

223+580 224+230

224+800 226+180

OZW Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo

PLH 280055 213+680 216+370 209+650 218+800 75,5 ha 209+650 211+150 10,6 ha brak kolizji

217+500 218+750 219+250 220+750 9,9 ha 215+000 219+500 36,9 ha brak kolizji

224+250 224+800 219+950 221+450 9,9 ha brak kolizji

OZW Ostoja Piska PLH 280048 223+600 224+250 brak kolizji brak kolizji brak kolizji

224+800 226+180 brak kolizji brak kolizji brak kolizji

OZW Mazurskie Bagna PLH 280054 brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

OSOP Bagna Nietlickie PLB 280001 brak kolizji 238+400 238+800 0,75 ha 239+080 239+480 0,75 ha 241+180 241+480 0,75 ha OSOP Ostoja Poligon Orzysz PLH 280014 265+800 278+840 265+100 266+980 16,1 ha 265+800 267+070 16,1 ha 267+900 269+750 16,1 ha OZW Jezioro Woszczelskie PLH 280034 brak kolizji 275+360 275+900 5,3 ha 276+050 276+600 5,3 ha 278+130 278+670 5,3 ha

OSOP Jezioro Łuknajno PLB280003 brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

pomniki przyrody brak brak brak brak

stanowiska dokumentacyjne brak brak brak brak

użytki ekologiczne

Rozlewisko Zawady brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

Torfowisko Zełwąga brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

Prawdowskie Wzgórze brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

Wyspy na jeziorach woj.. warmińsko-

mazurskiego brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

Polder Woźnice brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

zespoły przyrodniczo-krajobrazowe brak brak brak brak

Jeziora Sorkwickie brak kolizji brak kolizji brak kolizji brak kolizji

.

III. METODY BADAŃ PRZYRODNICZYCH

III.1. Metody badań florystycznych (flora, mykobiota, lichenobiota)

Dla potrzeb niniejsze go opracowania przeprowadzona była inwentaryzacja terenowa, mającą na celu poznanie składu gatunkowego bioty i flory chronionej występującej w sąsiedztwie korytarza istniejącej osi drogi oraz wariantów inwestycyjnych - w obszarze oddziaływania planowanej inwestycji. Flora była badana w kory tarzach wariantów inwestycyjnych oraz istniejącej drogi krajowej nr 16 (Wariant 0), w buforze o szerokości 500 m (po 250 m od osi) wynikających z zapisów SIWZ. Zaplanowane badania mykologiczne, fitosocjologiczne i floryst yczne uwarunkowane były fenologią roślin i grzybów w danym okresie wegetacyjnym. Zestawienie terminów wykonanych kontroli uwzględniające również informacje o warunkach pogodowych panujących podczas kontroli przedstawiono podano w tabeli 6.

Celem wykonanych badań było zebranie jak najpełniejszych danych o rozmieszczeniu chronionych i zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów i wielkości ich zasobów.

W formie graficznej na mapach zaznaczono:

1. stanowiska występowania:

• roślin chronionych i rzadkich

• grzybów chronionych i rzadkich

• roślin inwazyjnych

2. siedliska przyrodnicze chronione w ramach Natura 2000 III.1.1. Stanowiska roślin chronionych

A. Mszaki

Prace inwentaryzacyjne dotyczyły wszystkich gatunków mszaków (wątrobowce i mchy) wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r. poz. 1409) oraz gatunków wątrobowców wymienionych w czerwonej liście wątrobowców i glewików Polski (Klama & Górski 2018. Red List of Liverworts and Hornworts of Poland) i mchów z czerwonej listy mchów Polski (Żarnowiec J., Stebel A., Ochyra R. 2004. Theratend moss species in the

prace kameralne. Analizowane były dostępne dane literaturowe dotyczące ewentualnego występowania chronionych i zagrożonych gatunków mszaków na tym terenie. Ponadto zostały przeanalizowane mapy topograficzne i ortofotomapy w celu wytypowania powierzchni, które ze względu na swą specyfikę mogą stanowić potencjalne, szczególnie cenne siedliska dla rzadkich i zagrożonych gatunków mszaków. Te powierzchnie były poddane szczególnie szczegółowej eksploracji podczas inwentaryzacji terenowej.

Prace terenowe były wykonywane od marca do września 2018 r. oraz w kwietniu 2019 r. (na odcinku skorygowanego przebiegu w rejonie jeziora Orzysz) w buforze 250 m po każdej stronie od planowanej osi drogi (pas 500 m) analizowanych wariantów. Inwentaryzacja terenowa została przeprowadzona metodą m arszrutową. Na obszarze objętym inwentaryzacją przeprowadzono ogląd wszystkich dostępnych dla mszaków podłoży: kora drzew, martwe drewno, gleba, humus, torf, podłoże skalne (w tym pochodzenia antropogenicznego, np. beton), woda i inne. W przypadku stwierdz enia występowania taksonów objętych ochroną prawną lub zagrożonych, zakładano stanowisko, oznaczone kolejnym numerem ewidencyjnym, przy czym za stanowisko przyjmowano powierzchnię w kształcie koła o promieniu 25 m. Dla każdego stanowiska w jego punkcie centralnym wykonywano pomiar współrzędnych geograficznych przy wykorzystaniu urządzenia GPS (np. Garmin GPSmap 62s).

Na każdym z wyznaczonych stanowisk dokonywano spis wszystkich gatunków mszaków podlegających ochronie prawnej oraz ginących i zagrożonych, z zanotowaniem obfitości występowania poszczególnych taksonów.

Ze względu na specyfikę tej grupy roślin nie było możliwe w praktyce oraz nieuzasadnione

merytorycznie zastosowanie oceny liczebności poszczególnych gatunków wg SD GIS (str. 69). W związku