Z J E D N O C Z E N I E I N F O R M A T Y K I
OŚRODEK BADAWCZO-ROZWOJOWY INFORMATYKI
TRENDY ROZWOJOWE
W DZIEDZINIE MINIKOMPUTERÓW I MIKROKOMPUTERÓW
....
Z J E D N O C Z E N I E I N F O R M A T Y K I
OŚRODEK BADAWCZO-ROZWOJOWY INFORMATYKI
A TRENDY ROZWOJOWE
W DZIEDZINIE MINIKOMPUTERÓW I m i k r o k o m p u t e r ó w
Europejski Program Badawczy
Diebołda
Wyłącznie do użytku na terenie PRL
98
W arszawa 1978
T y t u ł o r y g in a łu ; System s a r c h it e c t u r e ; tre n d s i n m ini- and m icrocom puters.
Technology R e p o rt Document No E 154 J u l y 1977
T łu m a cz e n ie : Jó z e f N ie d ź w ie c k i R e d a k c ja : Z d z is ła w Z a p o ls k i
K o m ite t R e d a k c y jn y
A n d rz e j Id ź k is w ic z , J a n in a Je rz y k o w s k a / s e k r e t a r z / , S t a n is ła w N e lk a n , W it o ld S t a n is z k is , A n to n i W ie s n o w sk i, Z d z is ła w Z a p o ls k i / p rz e w o d n icz ą cy /
Wydawca
Z je d n o c z e n ie In f o r m a t y k i - Ośrodek Badawczo-Rozwojowy In f o r m a t y k i D z ia ł W ydaw nictw . 02-021 W arszaw a, u l.G r ó je c k a 17
■I1MWII.M .wiMB ■ ■ i ■ — 11 -i . ■ --— ---—~—— —— _______— nnnwniMMi i m »ni u ~ ~ ~~rii~
Warszawa 1978. N a k ła d : 870 + 100 eg z. O b ję to ś ć : a r k . wyd, 3 ,5 a r k . d ru k . 8. Form at A4. P a p ie r o ffs e to w y k l . I I I , 80g, 61x86
■■■■■» ■!!■»»—.' ■ ■■I.— —»r. I,r., ... ni .... - .».»■ .i^r m—M ■ ..rtir ■■ „ ... .».W,, ■ -■"*.■■■■ ■ ■ ir «
Zairu 127/78 DN-444-13/73 Cena z ł 9 2 .-
I
SPIS TRBSGI
S T R E S Z C Z E N IE ... 5
3 WPROWADZENIE ... 7
w y m a g a n ia u ż y t k o w n ik ó w ... i f A. Z agad n ien ia ogólne / k o s z ty , niezawodność, dosko- n n le n ie systemu/ . . . o . . . 13
B . Wprowadzanie darycń ••••••••... 14
C. P re z e n ta c ja danych / w y ś w ie tla n ie na m onitorze, w yd ru ki na p a p ie rz e / . . . 16
D. Przechowywanie i wyszukiwanie danych 17 E . T ran sm isja d a n y c h ... ... . . . i ... 17
F . I n s t a l a c j a zastosowań użytkow ych „ . . o . . . 18
I I I . TECHNIKA MINI- ORAZ MIKROKOMPUTEROWA ... 19
A. 'Technika m ik ro e le k tro n icz n a d la małych kompu terów . . . . o • o • o • o . . . . . i o . . . * ... 19
B , M in i- oraz m ikroprocesory . 22 G. Urządzenia pamięciowe o małej pojem ności . . . 24-
D. Urządzenia pamięciowe o dużej pojem ności . . . 25
E . Urządzenia p e r y fe r y jn e ... 26
F . Oprogramowanie systemowe . . . 27
G. Oprogramowanie użytkowe ... 30
I V . STOSOWANIE M INI- ORAZ MIKROKOMPUTERÓW W D ZIED ZIN IE AUTOMATYCZNEGO PRZETWARZANIA DANYCH . . . 32
« A. M ikrop rocesory jako b lo k i modułowe w systemach automatycznego p rz e tw a rz a n ia danych . . .
32
B. M ini- oraz mikrokomputery w systemach rozproszo nych ... 33
- 3 -
C . I n t e lig e n t n e te r m in a le ... . . . o . ... 35
D. In t e lig e n t n e u rz ą d z e n ia pamięciowe ... 37
E . Autonomiczne system y komputerowe m ałej mocy o»«. 38 STOSOWANIE M IK I- ORAZ MIKROKOMPUTERÓW POZA D Z IE D Z I NĄ AUTOMATYCZNEGO PRZETWARZANIA DANYCH ... 41
A. O przyrządow anie ... 41
B . T e le k o m u n ik a cja ... 41
C. W s łu ż b ie c z ło w ie k a ... . •. 42
D. Wyroby użytkowe » » . . o » . 42 E . P ro d u k c ja . . . o . . . ... 44
P . A u to m atyz acja p ra c b iu ro w ych ... 44
V I . PROG-NOZA PRZYSZŁEGO ROZWOJU ... 47
A. Nowe z ad an ia d la m ikroprocesorów . . . . o . . ... 47
B . Nowa a r c h it e k t u r a o p a rta na m ik ro p ro ce so ra ch . . . 48
C. Trendy rozwojowe o ra z ic h im p lik a c je d la p la n o w an ia autom atycznego p rz e tw a rz a n ia danych . . .
52
ZAŁĄCZNIK A : GLOSARIUSZ AKRONIMÓW ... 54
ZAŁĄCZNIK B i B IB LIO G R A FIA . . . . » » » e . » . . . « . » . . « . . ® . 58
S T R E S Z C Z E N I E
K o n c e n tru ją c uwagę na s p e c ja ln e j r o l i minikomputerów o ra z mikrokomputerów, n in ie j s z y r a p o r t w yraża p o g lą d , że d z is ie js z e system y minikomputerowe stosowane są w o w ie le szerszym z a k re s i e zagadnień j e ż e l i podstawowymi elem entam i k o n s tru k c y jn y m i t y c h systemów s ą m ikrokom putery.
Sprzedaw cy systemów komputerowych d o s t a r c z a ją ju ż d z i s i a j konw encjonalne m inikom putery o ra z małe system y d la zastosowań g o sp o d arczych , k tó ry c h główne elem enty li c z ą c e zbudowane s ą z gotowych m ikroprocesorów / b ra n y c h z p ó ł k i / . N ą jw a ż n ie jsz y m je d nak efek tem t e c h n i k i m ik ro p ro ceso ro w ej j e s t j e j szybka i d a le k o się ż n a p e n e t r a c ja do obszarów zastosow ań, k tó re b y ły d o tąd n ie t k n ię t e p rz e z te c h n ik ę e le k t r o n ic z n y c h maszyn c y fro w y c h . Ta nowa r o l a obejm uje zarówno z asto so w an ia z d z ie d z in y autom atycz
nego p rz e tw a r z a n ia danych /np. v id e o - te r m in a le / ja k i z a s to s o w an ia spoza t e j d z ie d z in y /n p . v id e o - g r y / .
Podstaw ę sz yb k ieg o r o z p r z e s t r z e n ia n ia s ię m ikroprocesorów na nowe d z ie d z in y zastosowań s ta n o w i i c h ro z m ia r, k o szt o ra z ł a tw ość s to s o w a n ia . F irm y p ro d u k u ją ce m ik ro p ro ce so ry in t e r e s u j ą s i ę przed e w sz ystk im układam i e le k tr o n ie z n y m i, a n ie system am i komputerowymi. D la te g o w ię c fir m y t s r o z p a t r u ją wprowadzanie m ikroprocesorów do j a k i e j ś d z ie d z in y zastosowań r a c z e j ja k o zmianę w te c h n ic e układów, a n ie ja k o p rz e rz u c a n ie s i ę do t e c h n i k i systemów komputerowych.
Je d n a k r o z s z e r z a ją c e s i ę z asto so w an ia m ikroprocesorów p r z y n oszą s p e c ja ln e k o r z y ś c i wówczas, gdy m ik ro p ro ce śo ry są wyko
rz y sty w a n e w system ach komputerowych. D la p rz y k ła d u , bardzo n i s k ie ceny m ikroprocesorów spowodowały ju ż n a c is k na k o n s tru k to rów , aby p o d n ie ś l i niezaw odność i o b n i ż y l i k o sz ty s e rw is u o ra z napraw. Wezwanie do p ojed ynczego niespraw nego m inikom putera ko
s z t u je w ię c e j n iż w yn o s i cena zakupu nowego m ik ro p ro c e so ra . To samo p rz e z s i ę w yw o łu je zap otrzeb ow an ie na w ię k s z ą niezaw odność
- 5 -
i n iż s z e k o sz ty serw isow e d la m ikroprocesorów n iż t e , k tó re o b e cn ie i s t n i e j ą d la m inikom puterów. W r e z u l t a c i e , do systemów o p a rty c h na m ik ro p ro ce so ra ch w łączo ne z o s t a ły u rz ą d z e n ia umoż
l i w i a j ą c e ic h autom atyczne te s to w a n ie .
Obok p r z e d s ta w ie n ia czynników te c h n ic z n y c h , k tó re w y w ie r a ją wpływ na ro zw ó j w d z ie d z in ie m ini- i mikrokomputerów, n i n i e j s z y r a o r t omawia ta k ż e wpływ tego ro zw o ju na dobór sp rz ę tu do auto
matycznego p rz e tw a rz a n ia danych o ra z na p ro je k to w a n ie z a s to s o wań. Omawiane są przykład ow o n a s tę p u ją c e a lte rn a ty w n e p ro b le m y, p rz e d k tó ry m i s t a j ą u ż y tk o w n ic y :
. rozp roszo ne czy s c e n tra liz o w a n e o ś r o d k i p r z e tw a r z a n ia ,
• s i e c i minikomputerów czy p o je d yn cz y duży komputer,
. in t e l ig e n t n e te r m in a le czy te r m in a le k o n w en cjo naln e, jedno- f u n k c y jn e , nieprogram ow ane,
• sto su n ek kosztów do w y d a jn o ś c i o ra z z asa d n icz e zmiany uspraw
n ia ją c e system .
R a p o r t w y ja ś n ia ta k ż e d laczego t r a d y c y jn a r o l a m inikom pute
r a ja k o autonom icznego system u p r z e tw a rz a n ia danych b ę d z ie ma
l a ł a w m iarę p r o je k to w a n ia c o ra z w ię k s z e j l i c z b y zastosowań kom
p u tero w ych z zapotrzebowaniem na b e z p o śre d n i dostęp do baz da
nych i na kom unikację międzykomputerową.
In fo r m a c je zaw arte w n in ie js z y m r a p o r c ie z o s t a ły z a c z e rp n ię t e z obszernego studium l i t e r a t u r y t e c h n ic z n e j i o p a rte są na w iado m o ściach pochodzących b ez p o śred n io od osób p r a c u ją c y c h w la b o r a t o r ia c h m ik ro e le k tro n ić z n y c h o ra z w la b o r a t o r ia c h z a j
m ujących s i ę i-ozwojem komputerów. Prognozy p rz e d sta w io n e w r a p o r c ie s ta n o w ią b e z p o śre d n ią e k s t r a p o la c ję a k tu a ln y c h udanych o s ią g n ię ć te c h n ic z n y c h . P o t w ie r d z a ją one ró w n ież w y n ik i p ra c e k sp e ry m e n ta ln y ch prowadzonych o b ecn ie w naukowych la b o ra to ria c h badawczych.
I. W P R O W A D Z E N I E
Min i komputery o ra z m ikrokomputery zajm ują o b ecn ie c e n t r a ln e m ie js ce w te c h n ic e komputerowej i na n ic h te ż k o n c e n tru je s i ę uwaga s e r i i u o c h n o lo g ic z n e j E u r o p e js k ie g o Program u Badawczego Lieb o ld a, d otycząpe j ak tu aln e g o stan u a r c h it e k t u r y systemów kom
p u te ro w ych . Tych c z y te ln ik ó w , k tó rz y c h c i e l i b y s z e r z e j poznać c z y n n ik i z z akre su t e o n u ik i e le k t r o n ic z n e j , k tó re l e g ł y u pod
staw r e w o lu c j i m ik ro p ro ce so ro w e j, k ie ru je m y do R a p o rtu Techno
lo g ic z n e g o EPBD E 146 pod ty tu łe m '“Tendencje w z a k r e s ie zespo
łów montażowych, m a te ria łó w i urzedzeń in fo rm a ty c z n y c h : 1980, 1985, 1990” .
N in ie j s z y r a p o r t zajm uje s ię a r c h it e k t u r ą m in i- o ra z m ikro
komputerów pod kątem:
« y/ymagań użytkow ników,
* sto so w an e j t e c h n o lo g ii, . zastosow ań,
. wpływu na p lan o w a n ie autom atycznego p rz e tw a rz a n ia danych.
Trendy rozwojowe zaobserwowane w p rzem yśle p o t w ie r d z a ją punkt w id z e n ia , zgodnie z którym p ro d u k ty rep rezen tow ane p rz e z d z is ie j s z e system y minikomputerowe zaangażowane są w z n acz n ie szerszym w a c h la rz u produktów APD, k tó ry c h podstawowym elementem budowy są m ikrokom putery. Mówiąc p r o ś c i e j , m inikom putery budo
wane są z układów s c a lo n y c h je d n o fu n k c y jn y c h lu b z układów ś re d n i e j s k a l i i n t e g r a c j i , podczas gdy m ikrokom putery w ytw arzane są
z układów s c a lo n y c h d u żej s k a l i i n t e g r a c j i / L S I / . U k ład y s c a lo ne d u żej s k a l i i n t e g r a c j i / L S I/ są u kładam i e le k t r o n ic z n y m i, w
k tó ry c h w pojedynczym u rz ą d z e n iu półprzewodnikowym zaw arte są s e t k i aktyw nych elementów układowych / f u n k c j i/ , n p f jednopod- zespołowy u k ła d ty p u MOS, zmontowany ja k o obudowa dwurzędowa D1P. U k ład y s c a lo n e o średnim s to p n iu i n t e g r a c j i z a w ie r a ją w
- 7 -
pojedynczym u rz ą d z e n iu półprzewodnikowym w i e e j n iz d z r e s ię c ,
. . ' r . . . 'i
le c z ¡an iej m z sto f u n k c j i .
A zatem r o ż n ie a pomiędzy m inikom puteram i a m ikrokom puteram i
’ „ , w i s t o c i e sw e j, w t e c h n o lo g ii układów e le k t r o n ic z n y c h , a i id 'w f u n k c ja c h . Tym n ie m n ie j, i s t n i e j ą te rm in y , k tó re mogą hyc rz y d a tn e d la o k r e ś le n ia pewnych, bardzo is t o t n y c h r ó ż n ic fu n k - - o ra ln y c h , u w z g lę d n ia ją c y c h o h ie t e c h n o lo g ie , ta k m in i- ja k i
kro komputer ową.
. P ro c e s o r / M in i lu b M ikro/
U k ła d e le k t r o n ic z n y / lu b u k ład y e le k t r o n ic z n e / , k tó ry s p e ł
n ia r o l ę r e je s t r ó w , wykonuje o p e ra c je a rytm e tycz n e i lo g ic z n e , a ta k ż e p o s ia d a zdolność r e a liz o w a n ia i n s t r u k c j i w k o le jn o ś c i.
J e s t on c z ę s to nazywany C e n t r a ln ą Je d n o s tk ą Komputera /CPU/.
c. Komputer / M in i lu b M ikro/
U k ła d e le k t r o n ic z n y / lu b u k ład y e le k t r o n ic z n e / , k tó ry s p e ł
n ia r o l ę p r o c e s o r a , p a m ię c i / p a m ię c i o d o s tę p ie swobodnym RAM o ra z / lu b p a m ię c i t y lk o do o d c z y tu ROM/, a ta k ż e p o w ią z a n ia z wojś c ie m / w y jś c ie m /we/wy o d b io r n ik i n a d a jn ik s t e r u ją c y / *
„ System komputex'owy / M in i lu b M ikro/
Układ y e le k t r o n ic z n e o ra z u rz ą d z e n ia m echaniczne, k tó re s p e ł n i a j ą r o l ę komputera, p o s ia d a ją z a s i la n ie w e n e rg ię e le k t r y c z n ą , t a b l i c e S te ro w n ic z e , rozbudowaną pam ięć /np. pam ięć o d o s tę p ie swobodnym na rd z e n ia c h f e n y lo w y c h lu b na układach sca
lo n y c h d u żej s k a l i i n t e g r a c j i LSI RAM/, pamięć zew nętrzną /np*
u rz ą d z e n ia dyskowe/ o ra z u rz ą d z e n ia w e jś c ia / w y jś c ia /np . v id e o - t e r m in a le / .
Fix*my zajm ujące s ię p ro d u k c ją półprzew odników piow adzą mię
dzy sobą s t a ł e w spółzaw odnictw o o t o , kto sp o śró d n ic h p o t r a f i p o m ie ś c ić n a jw ię k s z ą lic z b ę f u n k c j i na pojedynczym u rz ą d z e n iu półprzewodnikowym. Px,a c u ją one - d la p r z y k ła d u - gorączkowo nad tym, aby ja k o p ie rw s z e w yp u ście na ry n e k u rz ą d z e n ia p a m ię c i o o s tę p ie swobodnym na u k ła d a ch typ u MOS /MOS RAM/ z g ę s t o ś c ią
"L b itó w na jednym p o d z e sp o le , gdzie n w ro k u 197? równa s i ę
- 8 -
15* W przypadłe u urządzeń p am ięcio w ych w yu ikiem tego wyścigu je s t s t a ł e o b n iż a n ie kosztów p rz y p a d a ją c y c h na b i t / w ię c e j p a m ię c i za m n ie jsz ą i l o ś ć d o laró w /.
Je d n a k , n ie z a le ż n ie od tego ja k p o c ią g a ją c ą j e s t id e a z re a liz o w a n ia p ro c e s o ra na pojedynczym p o d z e sp o le , p ro c e s o ry t a k ie są luksusem tech n icz n ym na ry n k u minikomputerowym. Z w y ją tk ie m w y k o rz y s ta n ia ic h d la d łu g o t r w a łe j p r a c y w p r z e s t r z e n i kosm icz
n e j , w pewnych z a sto s o w a n ia ch b i o n i c znych i w n ie w ie lu in n y c h p rz yp ad k ach s p e c ja ln y c h , n ie ma zap o trzeb o w an ia na jednopodzes- połowe p r o c e s o iy ze s tr o n y p rz em ysłu komputerowego. K o n s tr u k to r r z y m ikroprocesorów u z n a ją t o , le c z u trz y m u ją , że k o n s tr u u ją jednopodzespołowe m ik ro p ro ce so ry t y lk o d la te g o , że tw o rz e n ie t a k ic h urządzeń j e s t m ożliw e. N ie m n ie j je d n ak to w ydaje s i ę być n ie ro z tro p n y m postępowaniem , poniew aż p r z y n o s i firm om z a jm u ją cym s ię p ó łp rzew o d n ik am i w ię c e j o f e r t n iż mogą z re a liz o w a ć .
Sp ro w a d z a ją c jednopodzespołow y m ik ro p ro ce so r na ry n e k , na którym jego w y k o rz y s ta n ie b y ło d o tąd nieznane, p rz e m y sł p ó łp r z e wodnikowy:
. z w ię k s z y ł zn aczn ie lic z b ę zastosowań c y fro w y c h układów l o g i cznych poza i c h tra d y c y jn y m stosowaniem w p rzem yśle kompute- , rowyra,
. zm usił producentów komputerów /a w s z c z e g ó ln o ś c i producentów minikom puterów/ do uśw iado m ien ia s o b ie , że je d n o s t k i c e n t r a l ne m inikom puterów, k tó ry c h wykonanie k o s z tu je t y s ią c e dolarów, mogą być z a s tą p io n e p rz e z m ik ro p ro c e so ry , k tó re można nabyć za d z i e s i ą t k i d o laró w .
Mówiąc k o n k r e tn ie , m ik ro p ro ce so ry k o s z tu ją o b e cn ie t y l e co je d n o s t k i s t e r u ją c e np. do taksom etrów . I t a k , m ik ro p ro ce so ry IN T E L 5080 stosowane są ja k o m ik ro p ro g ra mowans p ro c e s o ry w je d n o s tk a c h c e n t r a ln y c h m ałych kompuuerów, k tó re w ytw arzane są p rz e z t a k ic h dostawców ja k S p e r r y U n iv a c , podczas gdy W e ste rn D ig lu a l d o s ta rc z a m ikroprocesorów d la LSI- 1 1 fir m y D i g i t a l Equipm ent C o r p o r a tio n .
-
9-
Jednopodzespołow y m ik ro p ro ce so r w yw arł ju ż g łę b o k i wpływ na a r c h it e k t u r ę minikomputerów a tak że na a r c h it e k t u r ę ic h kuzynów, in t e lig e n t n y c h t e r m in a l i. M ik ro p ro c e s o r w k o stc e p o s ia d a m o ż li
wość w y e lim in o w a n ia p o z o s ta ły c h je sz c z e r o ż n ie pomiędzy w yd aj- o ś c ią minikomputerów a w y d a jn o ś c ią ta k zwanych komputerów “ ma
ły c h " i / ‘ś r e d n ic h '1 / p a tr z Wichman/. Dokonawszy te g o , mi krop ro - ct. ..c s t a n ie s i ę podstawowym b lokiem budowlanym / s k ła d n ik ie m / ,
z któ rego będą skład an e w ie lo p ro c e so ro w e kom putery.
Sprzedaw cy systemów komputerowych d o s t a r c z a ją ju ż konwen
c jo n a ln e m inikom putery o ra z małe system y d la zastosowań gospo
d a rc z y c h , k tó ry c h główne elem enty li c z ą c e zbudowane są z g o to wych m ikroprocesorów /b ra n y ch ż p ó ł k i/ . Je d n a k n a jb a r d z ie j d ra matycznym efektem t e c h n ik i m ik ro p ro ceso ro w ej j e s t j e j szybka i d a le k o s ię ż n a p e n e t r a c ja do obszarów zastosow ań, k tó re b y ły do
tą d n ie t k n ię t e p rz e z te c h n ik ę e le k t r o n ic z n y c h maszyn c y fro w y c h . Te nowe zad ania obejm ują zalŚWfib zasto so w an ia z d z ie d z in y a u to matycznego p rz e tw a rz a n ia danych /np. v id e o - te r m in a le / ja k i za
sto so w a n ia poza d z ie d z in ą APD /np* v id e o -gry/«
Podstaw ę szyb kieg o r o z p r z e s t r z e n ia n ia s ię m ikroprocesorów ii a nowe d z ie d z in y zastosowań sta n o w i ic h ro z m ia r, k o szt o ra z ła tw o ś ć s to s o w a n ia . Firm y p ro d u k u ją ce m ik ro p ro ce so ry in t e r e s u j ą s i ę przede w sz ystk im układam i e le k tr o n ic z n y m i, a n ie system ami komputerowymi. D la te g o te ż fir m y te r o z p a t r u ją wprowadzenie mi
krop rocesorów do j a k i e j ś d z ia d z in y zastosow ań r a c ze j jak o zmia
nę w t e c h n ic e układów, a n ie ja k o p r z e j ś c ie do t e c h n ik i systemów ko mp Ute rowy c h .
• Ro zm iar z o s t a ł zredukowany do tego s t o p n ia , że m ik ro p ro ce so r j e s t je s z c z e jednym elementem / D IP / umieszczanym na obwodzie drukowanym. Rów nocześnie w z r a s t a ją m o ż liw o ści fu n k c jo n a ln e / i kompleksowość/ m ikroprocesorów / r y s . 1 / .
• N i s k i k o sz t z n a jd u je w yraz w cenach m ikroproceso rów , k tó re to ceny porównywane są do cen je d n o fu n k c y jn y c h układów s c a lo n ych . W końcu 1976 i'oku f ir m a IN TEL sp rz ed aw ała swoje m ikro
p ro c e s o ry P 404-0 o raz P 4004 po 5 dolarów za sz tu k ę , w p a r t i a c h po 100 s z tu k .
- 10 -
IM
MK
JlDéc
funkcji przypa
dająca na 4K
¡eden pod ces -
p ó l *!
25b
la
BO
' lo g iczn y u kła d d* poLcuny
& M a tryce b ip o la rn e
gg UH la d lo g ic z n y typ u K O S
& M atryce MOS
O
A
„ii
05 70
1_____
75 80
X ) p p . p r o m Hu Log iczne p rz y p a d a ją c e n a p o d z e s p ó ł c¿la uh la d o u
lo g ik i Js u o b o d n ę j / UlO b ity p rzy p a d a ją c e na p o d zesp o l d la m a t r y c / p o m ię c i /.
I J e d lu y N o y e s a
R Y S . 1 : Z ło ż o n o ś ć uhlodótJ o z a le z n o s a ¿ a s u ich y p ro n ą d ze n ia
- 11 -
o M ikro p ro c e so r y mogą być stosowane w szęd zie tam, g d z ie wymdga- ne są program y, p o s ia d a ją c e długo ść k ilk u s e t rozkazow /np . w m i n i k a i k u l a t o r a c / . b ą d z i s i ę , że tam, gd zie programy z a w is
a j ą w ię c e j n iż 1000 rozkazów, sto so w an ie m ikroprocesorów j e s t , ru d n e .
Obok p r z e d s ta w ie n ia czynników te c h n ic z n y e n , k tó re w y w ie r a ją v. <,;yw na ro zw ó j w d z ie d z in ie .m in i- o raz mikrokomputerów, n i n i e j - r a p o r t omawia także wpływ, k tó ry te n ro zw ó j w yw ierać b ędzie na dobór s p rz ę tu do autom atycznego p rz e tw a rz a n ia danych, o ra z na p ro je k to w a n ie zastosow ań. Omawiane są , d la p rz y k ła d u , w ś w ie t le , p rz e d s ta w io n y c h w r a p o r c ie rozważań te c h n ic z n y c h , n a s tę p u ją c e a lte rn a ty w n e problem y, p rz e d k tó ry i i s t a j ą u ż y tk o w n ic y :
. rozp roszo ne czy s c e n tra liz o w a n e o ś r o d k i p r z e tw a r z a n ia ,
• s i e c i minikomputerów czy p o je d yn cz y duży komputer,
• in t e lig e n t n e te r m in a le czy te r m in a le ko nw en cjo naln e, jedno- i ‘u n k c y jn e , .nieprogram owane,
. sto su n ek kosztów do w y d a jn o ś c i o.r a z z asad n icze zmiany uspraw
n ia ją c e system .
R a p o rt w y ja ś n ia także d laczego tr a d y c y jn a r o l a m inikom pute
ra ja k o autonom icznego system u p rz e tw a rz a n ia danych b ę d z ie ma
l a ł a w m iarę tego ja k b ęd zie s i ę p r o je k to w a ło c o ra z w ię c e j zas
tosowań komputerowych z zapotrzebowaniem na b e z p o śre d n i dostęp do baz danych i na kom unikację międ ykomputerową.
In fo rm a c jo zaw arte w n in ie j s z y a r a p o r c ie z o s t a ły z a cz e rp n ię t e z obszernego studium l i t e r a t u r y te c iu iio v .n e j i o p a rte są na w iadom ościach pochodzących b ezp o śred n io od osób p r a c u ją c y c h w la b o r a t o r ia c h m ik ro e le k tro n ie z n y c e o ra z w la b o r a t o r ia c h z a j
m ujących s i ę rozwojem komputerów. Prognozy p rz e d sta w io n e w r a p o r c ie s ta n o w ią b e z p o śre d n ią e k s t r a p o la c ję a k tu a ln y c h udanych o s ią g n ię ć te c h n ic z n y c h . P o tw ie r d z a 0ą one ró w n ież w y n ik i p ra c e k sp e rym e n ta ln ych prowadzonych o b e cn ie w naukowych la b o ra to ria c h -- — badawczych.
- 'i- -
II. WYMAGANIA UŻYTKOWNIKÓW
A. ZAGiiDWIENIA OGÓLNE /KOSZTY, NIEZAWODNOŚĆ, DOSKONALENIE SYS
TEMU/
N in ie j s z y r o z d z ia ł zajm uje s i ę przede w szystk im wymaganiami użytkowników m ini- o ra z mikrokomputerów, k tó rz y s t o s u ją je w d z ie d z in ie autom atycznego p rz e tw a rz a n ia danych. Wymagania d o ty czące mikrokomputerów /w sz cz e g ó li- o ści m ikroprocesorów / ’wyko
rz y s ty w a n y c h n ie d la celó w APD n ie są r e je s tr o w a n e , poniew aż ry n e k te n k ie r u j e s i ę in n ym i wymaganiami. 0 sto so w a n iu m ikro
p roceso rów do innych, celó w /poza AID/ d e cyd u je - ja k s ię w yd aje - w r z e c z y w is t o ś c i ic h mały ro z m ia r, n i s k i k o szt o ra z w z g lę d n ie ła tw e sto so w a n ie m ikrop roceso rów . Je d n a k u ja w n iły s i ę s p e c ja ln e wymagania d o tycz ą ce pewnych zastosowań poza d z ie d z in ą autom aty
cznego p rz e tw a rz a n ia danych i n ie k t ó r e sp ośród t y c h zastosowań omówione są w r o z d z ia le V.
N a jh a r d z ie j w y r a z iś c ie o k re ślo n y m i wymaganiami autom atycz- go p r z e tw a rz a n ia danych s ą :
Koszty., L ic z b a zastosowań d la m ini- o ra z mikrokomputerów, a tak że li c z b a je d n o s te k sp rzed an ych na każde z asto so w an ie za
le ż y b ez p o śred n io od ic h kosztów. Wobec szyb kiego spadku c e ny m ikroprocesorów o raz p a m ię c i MOS o d o s tę p ie swobodnym ba
r i e r a kosztowa p r z e n ie s ie s ię na montaż o raz na je d n o s t k i w e jś c ia / w y jś c ia .
2. N iezaw odność. To wymaganie o d n o si s i ę n ie t y l e do s p rz ę tu i l e do kom pletu s k ła d a ją c e g o s ię ze s p rz ę tu o ra z z o p ro g ra mowania d ostarczon eg o p rz e z sprzedawcę m ini- czy te ż m ikro
kom putera. Znaczna w ię k szo ść p o t e n c ja ln y c h zastosowań z a k ła da sam odzielne in s t a lo w a n ie o ra z / lu b o b s łu g iw a n ie system u p rz e z n ieprzygotow anego te c h n ic z ile u ż ytk o w n ik a.
- 13 -
3 . Łatw ość ro z w o ju . To wymaganie d o tycz y p ro c e s u p r z e k s z t a łc a n ia u n iw e rsa ln e g o m in i- czy m ikrokomputera na system /czy sy
stemy/ w y s p e c ja liz o w a n y pop rzez dodanie oprogram owania o ra z s p e c ja ln e g o w yp osażenia d la w e jś c ia / w y jś c ia . N iezbędne są w szech stro nn e n a rz ę d z ia rozwojowe, k tó re p o z w o liły b y na ob
n iż e n ie kosztów o raz na z m n ie jsz e n ie c z a su traco n e g o na opra
cowanie s p e c ja ln e g o oprogram owania o ra z na p r z y łą c z e n ie spe
c ja ln y c h urządzeń.
4 . Łatw o ść rozbudowy. Udane z asto so w an ia komputerów prowadzą w sposób n ie u n ik n io iiy do zmian. Zach o d zi k o n ieczn o ść wmontowy- y/ania nowych z d o ln o ś c i w c e lu ro z s z e r z e n ia f u n k c j i p rz e tw a r z a n ia o ra z p o jem n o ści p a m ię c i. Nowe modele, d o sk o n alsze od swych poprzedników pod względem kosztów i w y d a jn o ś c i, p ow in
ny w ie r n ie do n ic h pasow ać, u m o ż liw ia ją c w te n sposób rozb u dowę z d o ln o ś c i p rz e tw a r z a n ia .
5 . Minimum m anualnej in t e r w e n c j i . Odnosi s ię to zarówno do n o r
m alnych o p e r a c j i ja k i do w yk ryw an ia błędów , do d ia g n o s t y k i o ra z napraw . Oddalone l o k a l i z a c j e , k o sz ty dojazdu o ra z duże i l o ś c i i n s t a l a c j i w y k lu c z a ją prow adzenie p ra c k o n s e rw a c y j
n ych w s ie d z ib ie c e n t r a l i . W iększość system ó w ,. k tó re w n o r m alnych w arunkach e k s p lo a t a c j i powinny być ob słu giw ane p rz e z s p e c ja lis t ę - o p e r a t o r a , b ę d z ie o b słu g iw an a w w arunkach sp e
c j a ln y c h p rz e z n iep rz yg o to w an ych te c h n ic z n ie użytkow ników ,
1 S . WPROWADZANIE DANYCH
Podstawowe wymagania z a k ła d a ją : /
• u j ę c ie danych m o ż liw ie n a j b l i ż e j m ie js c a ic h p ow staw ania,
. z m n ie js z e n ie do minimum i l o ś c i danych p r z e s y ła n y c h do in n y c h m ie js c p r z e tw a r z a n ia ,
. n atych m iasto w ą w e r y f ik a c ję o ra z inform ow anie o b łę d a c h ,/np.
o p e r a to r a , j e ś l i t a k i j e s t / ,
- 14 -
. pomoc ze s tro n y s p e c ja ln ie skonstruowanego łą c z a w s p ó łd z ia ła ją ce g o ze s t a c ja m i końcowymi, na k tó ry c h wprowadzanie danych
■ odbywa s i ę w sposób manualny,
autom atyczną d ia g n o s ty k ę , a ta k ż e autom atyczną in fo rm a c ję o d e fe k ta c h .
Wymienione t u t a j wymagania u z u p e łn ia ją p o p rz ed n io o k re ś lo n e wymagania generalne, a w z ię te razem, domagają s i ę in t e lig e n t n y c h podsystemów wprowadzania danych. In n ym i s ło w y , i s t n i e j e zapo
trz e b o w a n ie na u rz ą d z e n ia do wprowadzania danych z w ła s n ą , l o k a ln ą z d o ln o ś c ią p rz e tw a r z a n ia , k tó ry c h ro z m ia r i k o szt pozwa
l a ł b y na in s t a lo w a n ie ic h u ź r ó d ła danych / p a t r z M o łin a r i/ .
W n ie k t ó r y c h przyp adkach wprowadzeniem w ła s n y c h , lo k a ln y c h z d o ln o ś c i p r z e tw a rz a n ia może być z a s tą p io n e p rz e z tr a n s m is ję danych, j e ś l i ko szty t r a n s m is j i są odpow iednio n i s k i e . Odnosi s i ę to do t y c h przypadków, w k tó ry c h dane źródłow e mogą b yć ana
liz o w a n e , in to h p re to w a n e , zakodowane lu b sprawdzone na w e jś c iu , a potem ju ż t y lk o dobrane, czy zgrupowane, czy te ż zakodowane dane mają być p rz e s y ła n e do in n y c h m ie js c p r z e tw a r z a n ia .
W y k o rz y s ta n ie lo k a ln e j p a m ię c i jak o b u fo ru d la przechowywa
n ia danych może tak że p ro w ad z ić do z m n ie js z e n ia kosztów, p rz y z tło ż e n iu , że i s t n i e j e c e n t r a ln a s ta c ja , k tó ra p rz e jm u je dane ze s t a c j i końcowych ,w m iarę swych m o ż liw o ś c i, lu b c h o c ia ż b y wów
c z a s , gdy t r a n s m is ja w i e lk ic h mas danych może być re a liz o w a n a w sposób op łacaln y. Założono tu ta j, że k o sz ty układów p r z e t w a r z a ją cy c h o ra ż układów pam ięcio w ych będą s ię o b n iż a ły zn aczn ie sz yb c i e j a n i ż e l i k o sz ty t r a n s m is j i danych.
Podsumowując n a le ż y s t w ie r d z ić , że wymagania w z a k r e s ie wprowadzania danych prowadzą do ro z p ro szo n ych z d o ln o ś c i p r z e
t w a r z a n ia . P o trz e b n e są w tym c e lu u rz ą d z e n ia do zdalnego od
c z y ty w a n ia t a także s t a c j e końcowe w m ie js c a c h p rz ep ro w ad z an ia t r a n s a k c j i , k tó re w ied zą co c z y n ią .
C. PREZENTACJA DANYCH /WYŚWIETLANIE NA MONITORZE, WYDRUKI NA PA P IE R Z E /
Wymagania s p e c ja ln e w z a k r e s ie p r e z e n t a c j i danych sta n o w ią p e łn e o d b ic ie wymagań w z a k r e s ie w prow adzania danych;
. P r e z e n t a c ja danych m o żliw ie n a j b l i ż e j p u nktu /czy osoby/ ic h u ż ytk o w a n ia .
* Z m ie js z a n ie do minimum i l o ś c i danych, przekazyw anych z r ó ż nych m ie js c p rz e tw a rz a n ia do s t a c j i końcow ej, p r e z e n t u ją c e j d ane.
. N atych m iasto w a w e r y f ik a c ja odebranych drogą t r a n s m is j i danych, o ra z d e te k c ja i d o n ie s ie n ie o b łę d n y ch tr a n s m is ja c h .
. Pomoc ze s tr o n y s p e c ja ln ie skonstruowanego łą c z a , w s p ó łd z ia ła ją c e g o z o b sługiw anym i r ę c z n ie je d n o stk a m i p r e z e n t a c j i da
nych*
o Autom atyczna d ia g n o s ty k a , a tak że autom atyczna in fo r m a c ja o d e fe k ta c h .
Tak ja k w przypadku wymagań d o ty cz ą cy ch wprowadzania danych, ta k i t u t a j w nio skiem u o g ó ln ia ją c y m j e s t zapotrzebow anie na i n
t e lig e n t n e podsystem y p r e z e n t a c j i danych.
I w tym przypadku sto so w a n ie lo k a ln e g o s te ro w a n ia o ra z bu
fo ró w p rz e c h o w u ją cy ch dane może być z a s tą p io n e p rz e z t r a n s m is ję danych. Je d n a k lo k a ln a o b słu g a powinna u m o żliw ić końcowym u ż y t
kownikom s ta ro w a n ie p aram etram i p r e z e n t a c j i danycń /np, szybko
ś c ią p rzesu w an iu s ię obrazu na e k ra n ie m o n ito ra, l i c z b ą l i n i i u k a z u ją cy ch s i ę na e k ra n ie / t a k , aby ja k o ś ć obrazu b y ła n a j le p s z a . Decydowanie na m ie js c u o p o s t a c i em itowanych danych, o ic h r e d ś k c j i i fo rm ie / lu b w yd an iu w p o s t a c i drukowanej na p a p ie r z e / p ozw ala na t o , aby dane transm ito w ane do t y c h s t a c j i p r e z e n t a c j i danych, b y ły w z g lę d n ie n ie z a le ż n e od ro d z a ju u rz ąd z e
n ia i od numeru modelu u rz ą d z e n ia , k tó ry z n a jd u je s i ę na ty c h s t a c ja c h . To z k o l e i u m o żliw ia w yk o rz ysty w a n ie rożnego ro d z a ju urządzeń w t e j samej s i e c i system u in fo rm a tycz n e g o i u ła t w ia wymianę urządzeń.
- 16 -
D. PRZECHOWYWANIE I WYSZUKIWANIE DANYCH
M inikom putery t r a d y c y jn ie c i e r p i a ł y na n ie d o s t a t e k p a m ię c i / t a k p a m ię c i g łó w n ej ja k i p a m ię c i masowej/. W ynikiem tego b y ło :
r a n ie zone s to s o w a n ie . W w ie lu p rzyp ad k ach w ła ś n ie o g r a n i-
•,ęfiiu p a m ię c i, a n ie n ie o d p o w ie d n ia szybkość p rz e tw a rz a n ia u t r u d n ia ły ic h s to so w a n ie .
. Skąpe wytDosażenie w ś r o d k i u m o ż liw ia ją c e w sp ó łp ra cę c z ło w ie k a z komputerem. M ir ikom putery d o s U ir c z a ją użytkownikom m niej pomocy i u d z ie la j;: im g e n e r a ln ie ¿..abszego w s p a r c ia , po c z ę ś c i dlatego, że n ie p o s ia d a ją odpowi; d n ie j p a m ię c i d la n ie z b ę d nego w tym c e lu oprogram owania.
Podstawowym wymaganiem j e s t z lik w id o w a n ie ty c h o g ra n ic z e ń v d z ie d z in ie sto so w a n ia m ini- o ra z mikrokomputerów p rz e z wyposa
ż e n ie i c h w t a n ie p a m ię c i o ra z w duże o b szary adresowe w p ro ce ' s o ra c h .
P o trz e b n a j e s t ta k pam ięć lo k a ln a , d a ją c a s i ę b ez p o śred n io adresować /pam ięć o d o s tę p ie swobodnym RAM o raz pam ięć t y l k o do o d c z y tu ROM,/ ja k i pam ięć masowa /np. d y s k i e la s t y c z n e , k a s e ty u taśmami/. W ie le zastosowań z z akre su w prow adzania o ra z p re z e n t a c j i danych wymaga dużej i l o ś c i danych o ra z / lu b obszernych pro
gramów /np. p ro c e s o ry z ję z y k ie m z ap ytań , programy op racow u jące r a p o r t y / .
U rz ą d z e n ia p a m ię c i powinny być zabezpieczone p rz e d u t r a t ą danych powodowaną p rz e z czasowe p rzerw y w z a s i la n iu e n e r g ią e le k t r y c z n ą . Powinny one być tak ż e wyposażone w m o ż liw o ści wy
s z u k iw a n ia błędów , k o re k ty błędów o ra z w m o ż liw o śc i autom atycz
nego o d c z y tu .
E . TRANSMISJA' DANYCH
S i e c i t e l e t r a n s m i s j i danych d ysp on u ją ju ż znaczną i n t e l i g e n c ją w p o s t a c i d a ją c y c h s i ę programować węzłów s i e c i . Je d n a k p o trz e b n e są dynam icznie p r z e lą c ż aln e p ro c e s o ry kom unikacyjne o
- 17 -
du żej .,yb kości, k tó re mogłyby niezawou.:... • wspomagać w ie le . s tr u k tu r s ie c io w y c h . W ie le z a sto s o w a ń 'b ę d z ie wymagało, aby c z ę ść d ro g i p rz e s y ło w e j b y ła re a liz o w a n a p rz y w s p ó łd z ia ła n iu z l i n i a m i
te le fo n ic z n y m i, n a le ż ą c y m i do s i e c i u ż y te c z n o ś c i p u b lic z n e j. Wy- t, snia d o tycz ą ce p ro c e s o ra kom unikacyjnego można o k r e ś l i ć w ton sposób, że p o w in ie n on z ab ez p iecz yć sprawną t r a n s m is ję da- V ' - od ź ró d ła do ad resu p rz e z n a c z e n ia bez żadnych z a le ż n o ś c i r.. prasie, czy to powodowanyon p rz e z p ro c e s o ry -źródłowe., czy te ż p rz e z p ro c e so ry p rz e z n a c z e n ia .
h\ INSTALACJA ZASTOSOWAŃ UŻYTKOWYCH
i Poustawowe wymagania dotyczą is t n i e n i a s p e c ja ln ie p rz yg o to wanych sprawnych n arzęd z i do opracowywania zastosowań. T rad y
c y jn e ko m p ilato ry języków programowania n ie w y s ta rc z a ją . P r o je k t a n c i zastosowań pow inni k o rzysta ć z a u to rytatyw n ych pracow
ni programowych, które d o s ta rc z a ją :
• " b ib lio t e k i programów,
■ pomocy do p is a n i a programów /np* programy re d a g u ją c e i ana
l i z u j ą c e program ź ró d ło w y/,
* g e n e ra to ry danych te s to w y c h , k tó re w y k o rz y s tu ją o p is y danych d la p rz y g o to w a n ia poprawnych wzorów danych.
PonadtOf n a le ż a ło b y d o s ta rc z a ć autom atyczne g e n e ra to ry p r o gramów d la powszechnych zastosow ań. T a k ie g e n e r a to ry w y tw a rz a ją możliwo qq r e a l i z a c j i .programy na p o d staw ie szczegó łow ych o p i
sów o p c j i o ra z form atów danych. Po trze b n e są n a rz ę d z ia do o p ra cowywania zastosowań, u m o ż liw ia ją c e i n s t a l a c j ę zastosowań na s y stem ach m ikrokom puterowych, w k tó ry c h cena s p rz ę tu k s z t a łt u j e s i ę p o n iż e j 1000 dolarów . Bez ta n ie g o opracow yw ania zasto so w ań ,-
t a n ie m ikrokom putery n ie będą w y k o rz y sta n e , cńyba że w d z ie d z i
nach o w z g lę d n ie d u żej masowości p rz e tw a r z a n ia .
- 1 a -
III. TBCHi.fil®! MINI- ORAZ MIKROKOMPUTEROWA
A. TECHNIKA MIKROELEKTROJNICZNA DLA MAŁYCH KOMPULER(J
P r o j e k t a n c i Htiriikomputerów s t o s o w a li t r ą d y ę y jn ie tę' samą te c h n ik ę układow ą, k tó r ą p o s łu g iw a li s ię w s p ó łc z e ś n i im p r o je k t a n c i dużych. ■ komputerów. U k ład y sca lo n e TTL w obudowach, m ałej o ra z ś r e d n ie j s k a l i i n t e g r a c j i b y ły pow szechnie stosowane n i e w ie le l a t temu. ta k w p r o je k t a c h mini-komputerów, ja k i w p r o je k ta c h d.użych komputerów. W p o ło w ie l a t s ie d e m d z ie s ią ty c h p r o je k t a n c i minikomputerów z a c z ę li sp ogląd ać ku te c h n ic e układo w ej sto so w an ej p rz e z ko n stru k to ró w m ikroprocesorów . W szystko wska
zu je na t o , że p r o je k t a n c i dużych komputerów p o z o stan ą w t y l e za p r o je k ta n ta m i rnihikomputerów je s z c z e p rz e z k i lk a l a t .
K o n s tr u k c je układów o dużym s to p n iu s c a la n ia L S I d la m ikro
p roceso rów b y ły w znacznie większym s to p n iu re z u lta te m p ra c y in ż y n ie ró w k o n s tru u ją c y c h p a m ię c i, n iż in ż y n ie ró w z a jm u ją cych s i ę konstruowaniem procesorów d la komputerów, c i o s t a t n i bowiem m ie l i na celu. g łó w n ie z w ię k sz e n ie s z y b k o ś c i p r z e tw a r z a n ia . M ik
ro p ro c e s o ry z a k w a lifik o w a n e są jako u rz ą d z e h ia ''l o g i k i swobod
n e j " , poniew aż poszczegó ln e elem enty układowe w p ro c e s o rz e n ie mogą być zorganizowane w r e g u la r n ą m atrycę ta k , ja k to ma m ie j
sce w układach pam ięcio w ych . F a k t , że u k ład y p a m ię c i o d o s tę p ie swobodnym KAM o raz u k ład y p a m ię c i do o d cz y tu KuM mogą być r o z m ieszczone na k o stce według r e g u la r n y c h wzorów, pozw ala na o s i ą g a n ie w iększego zag ęsz cz en ia b itó w w u k ła d a ch p am ięcio w ych , n iż j e s t to o s ią g a ln e w swobodnych u kładach lo g ic z n y c h jakim i są mi
k ro p ro c e so ry / r y s . 1 i 2 p r z e d s ta w ia ją c e tre n d y rozwojowe w za
k r e s ie t e c h n i k i lo g ic z n e j układów orocesorów o raz w z a k r e s ie
i /
t e c h n ik i m atryc p a m ię c i/ .
A k tu a ln a p ro d u k c ja m ikroprocesorów o dużej s k a l i i n t e g r a c j i 1 o p a rta j e s t na p ó łp rz e w o d n ik a ch , w k tó ry c h m a te ria łe m pod
stawowym j e s t alb o krzem alb a krzem na s z a f ir z e /SOS/. P ie rw s z y
- 19 -
)
z t y c h m a te ria łó w j e s t o b ecn ie o w ie le c z ę ś c ie j sto sow any. W r o d z in ie półprzew odników o p a rty c h aa krzemi e w y ró ż n ia s ię dwa podstawowe ty p y układów, b ip o la r n y o ra z p ó łp rz e w o d n ik typ u MOS.
k a t e g o r i i układów b ip o la r n y c h stosowane są n a s tę p u ją c e fo rm y:
EGL o ra z U L . Je d n a k n a js z e r z e j stosow aną o b ecn ie form ą ładów m ikrop roceso row ych j e s t u k ła d ty p u MOS z kanałem N / lu b MOS/. W w ię k s z o ś c i urządzeń pamięć.', o d o s tę p ie swobodnym o ra z , w ię k s z o ś c i urządzeń p a m ię c i t y lk o do o d cz y tu budowanych na t ła dach d u żej s k a l i i n t e g r a c j i / L S I RAM o ra z L S I ROM/ są takż e stosowane u k ład y typ u MOS /ce lem g łę b s z e j a n a liz y czynników ma
ją c y c h wpływ na wybór* f cmy u k ład u - p a tr z W illim a n / »
D la u ła t w ie n ia problem u łą c z e n ia u r z ą d z e ń m ik ro p ro ce so ro wych z in n ym i u rz ą d z e n i - półprzew odnikow ym i na wspólnym obwo
d z ie drukowanym, w ię k sz o ść jed ao p o d zesp o ło w yeh ' m ikroprocesorów um ieszczana j e s t w standardow ych obudowach układów s c a lo n y c h , wśród k tó ry c h aktualnym faw o rytem j e s t "standardow a*1 c z tfe rd z ie -
stokońcówkowa obudowa dwurzędowa /DiPA. We w czesnych l a t a c h s i e d e m d z ie s ią ty c h p rzem ysł półprzew odnikow y fa w o ryz o w a ł szesnasto-*
■końcówkowe obudowy dwurzędowe, k tó re o k a z a ły s ię niewygodne p rz y 1 zosis t r uowani u m ikroproc s so rów . •
Jednym sp o śró d e fe k tó w ubocznyen p ogo ni za c o ra z w ięk szym i zag ęszczen iąm i układów j e s t /mamy n a u z ie ję t y lk o ch w ilo w e / z m n ie js z e n ia n ie z a w o d n o ści ty c h urządzeń półprzew odnikow ych..
T e ch n ik a w e r y f i k a c j i k o n s t r u k c ji, ic h wypróbowywania o ra z e l i minowania błędów p o z o s ta ła w t y l e sa m o ż liw o ściam i k o n s tru k to rów w z a k r e s ie budowy prototypów’ urządzeń o wysokim zag ęszcze
n iu . M in ia tu ro w e u k ład y / m ik r o e le k tr o n ik a w y s o k ie j s k a l i i n t e g r a c j i L S I/ p r z y n io s ły wraz z dużym zm niejszeniem i c h rozm iarów o ra z "ze żaurrhjszeniem z u ż y c ia p rz e z n ie e n e r g ii , masę problemów w z a k r e s ie w y tw a rz a n ia i s te ro w a n ia ja k o ś c ią / p a t r z A lla n / . Wy
d a je s ię , że j e ś l i s ię u w zg lęd n i w yso kie k o sz ty p rz yg o to w a n ia i produkcja, to u rz ą d z e n ia o wysokim s t o p n iu ‘z a g ę sz cz e n ia p r z y n io
są ko n stru k to ro m urządzeń komputerowych w ię c e j kłopotów n iż ko
r z y ś c i .
J e s t to o c z y w iś c ie ceną postępu. Je d n a k r o z w ija ją c e s i ę ś to - ow anie m ikroprocesorów samo p rz e z s i.Ł -i z ia ł a w k ie ru n k u p o p rą -
- 20 ~
10
Cenabramhi Logicznej fu cen loch j
źró d ło : h o y e s
RY 5 . Z Trendu u d z ie d z in ie cen Lo giczn ych u h la d a u p ro ce so ro w y ch
/
c e n y u h la d a u Lo g iczn ych u c z a s ie jwy n ie z a w o d n o ści m ikroprocesorów o raz mikrokomputerów. D la p r z y k ła d u , bardzo n is k ie ceny m ikroprocesorów ju ż spowodowały po
ważny n a c is k na k o n s tru k to ró w , aby p o d n ie ś li niezaw odność i obni
ż y l i kos. ty s e rw is u o ra z napraw. Wezwanie do p ojedynczego n i e sprawnego m inikom putera k o s z tu je w ię c e j n iż w yn o si cena zakupu nowego m ik ro p ro c e so ra . I to samo p rz e z s i ę w yw ołu je zap o trz eb o
wała na w ię k s z ą niezaw odność i n iż s z e k o sz ty s p rw is u dla mikro- y '.ocesorów, a n i ż e l i t e , k tó re o b ecn ie i s t n i e j ą d la . m inikom pute
rów . W r e z u l t a c i e do systemów o p a rty c h na m ik rę p ro c e so ra ch w łą czone z o s t a ły u rz ą d z e n ia u m o ż liw ia ją c e ic h autom atyczne t e s t o w anie / p a t r z B e n n e tts o ra z L a l i o t i s / »
B . M IN I- ORAZ MIKROPROCESORY
P o ja w ie n re s i ę m ikroprocesorów w la t a c h s ie d e m d z ie s ią ty c h spowodowało p o d ję c ie po r a z t r z e c i próby z a p ro je k to w a n ia komp
le tó w rozkazów komputerowych p rz e z in ż y n ie ró w , z a jm u ją cych s i ę konstruowaniem układów e le k tr o n ic z n y c h » P ie r w s z a próba m ia ła m ie js c e w la t a c h p ię ć d z ie s ią t y c h , gdy wprowadzone z o s ta ły kom
p u te r y p ie r w s z e j g e n e r a c j i. Drugą próbę p o d ję to w la t a c h s z e ś ć d z ie s ią t y c h , gdy wprowadzony z o s t a ł m inikom puter / p rz e z TRW, C o n t r o l D h ta, D i g i t a l Eauipm ent o raz in n e firm y/ o
Ja k k o lw ie k n ie ma n ic złeg o w tym, że s p e c j a l i ś c i od kon
s tru o w a n ia układów e le k t r o n ic z n y c h d o puszczeni są do k o n s tru o w a n ia p roceso rów d la kompu^ez^ów, to oddanie w ic h rę c e p r o je k to w a n ia kompletów i n s t r u k c j i cLla komputerów j e s t wysoce n ie w ła ś c iw e . W ynika to s tą d , że k o n s tru k to rz y układów n ie ro z u m ie ją , że komplet rozkazów d la komputera j e s t ję z yk ie m / p a t r z A llis o n / . P r z y p ro je k to w a n iu ty c h kompletów rozkazów metodą k o le jn e g o op
raco w yw an ia p o je d y n c z y ch I n s t r u k c j i c i in ż y n ie r o w ie p o p e ł n i l i n ie w y b a c z a ln y g rze ch z punktu w id z e n ia p r o je k t a n t a ję z y k a , za
p o m n ie li m ian o w icie o tym, że elem enty ję z y k a n a le ż y tra k to w a ć zespołowo i że jed n o ść ję z y k a o ra z jego m o ż liw o ści fu n k c jo n a ln e powinny być zdeterm inowane p rz e z jego zam ierzone u ż ytko w an ie.
- 22 -
Kom plety i n s t r u k c j i powinny być p ro je k to w a n e w te n sposób, aby z m n ie js z a ły złożoność program owania i ale, u m o ż liw ia ły u z ys
k iw a n ie programów niezaw odnych i ła tw y c h do ,m odyfiko w ania. Te c e le p o z o s ta ją t d i e same w przyp adku, gdy programy opracow uje p ro g ra m is ta ja k i wówczas, gdy c z y n i to k o m p ila to r ję z y k a p r o gram owania.
P r e d e r ic k G legg p rz e d s ta w ia tę spznwę w t a k i oto sposób:
"Można mieć mało w ą t p liw o ś c i co do te g o , że wpływ m ikro p ro cesorów o p a rty c h o u kłady s c a lo n e o. -,ej s k a l i i n t e g r a c j i nu no
woczesną te c n n ik ę okaże s i ę w o stateczn ym raciiu nk u ta k w i e l k i ja k w p ły w . tra n z y s to ró w o ra z m o n o litycz n ych układów s c a lo n y c h . I s t n i e j ą je d n a k podstawy do obaw, że r e w o lu c ja m ikroprocesorow a może s i ę zakończyć jako jed u a z n a jb a r d z ie j b o le sn y c h i trudnych r e w o lu c j i te c h n ic z n y c h n a sz ych i czasów,, A p rz y c z y n ą tego j e s t f a k t , że w ie lu sp ośród ty c h , k tó rz y c h c i e l i b y s ię p r z y c z y n ić do teg o, aby p o t e n c ja ln e m o ż liw o ści m ikroprocesorów b y ły w yk o rz ys
ta n e , pochodzą z d z ie d z in , k tó re ic h sła b o przygotow ały do e f e k tywnego w ykonania tego z a d a n ia “ / p a tr z C łe g g A
We w czesnych s t a d ia c h ro z w o ju m ikroproceso rów , o g r a n ic z e n ia w z a k re s ie z a g ę sz cz a n ia układów / i l o ś c i bramek lo g ic z n y c h p r z y p a d a ją c y c h na je d n ą k o stk ę / powodowały« że ko nstru o w an ie kompu
te ró w ze słowam i o dużych d łu g o ś c ia c h b y ło n ie p r a k ty c z n e . P r i o r y t e t , k tó ry p rz e m ysł u d z ie la ł ‘obudowom dwurzędowym ż sz e s n a s toma i m niej końcówkami b y ł p rz y c z y n ą te g o , że t r a n s f e r słów o d u żej d łu g o ś c i do o ra z z m ik ro p ro ceso ra b y ł u c ią ż liw y . W w yn iku tego wesosne m ik ro p ro ce so ry p o s ia d a ły słow a danych o ra z słow a rozkazowe o d łu g o ś c i m n ie js z e j n iż 16 b itó w /na o g ó ł U- lu b 8/.
T e ra z s t a ło s ię ja s n e , że j e s i i stosowane będą słow a k ró ts z e od 16 b itó w , to d la w ie lu zastosowań w yd ajn o ść p ro c e s o ra b ęd z ie n ie d o s ta te c z n a . D oprow adziło to do tego, że k o n s tru k to rz y m ikro
p ro ceso ró w z a c z ę li łą c z y u te c h n o lo g ię m ikroprocesorów jednopod- zespołow ych ze s t a r ą te c h n ik ą ł o u stx*uowania układów lo g ic z n y c h zwaną “ segmentowaniem bitów". W t e j m etodzie u k ład y k i lk u m ikro
procesorów k ro tk o słowowych p rz y łą c z a n e są do m ikroprocesora ste- r . j ą c e g o , a c a ły z e sp ó ł fu n k c jo n u je ja k o je d n o s tk a c e n t r a ln a długosłow ow a.
Ta w ielo p o d zesp o lo w a te c h n ik a "segm entow ania b itó w " o ra z m ik ro p ro ce so r jednopodzespoiow y s ta n o w ią dwie n a jp o w s z e c h n ie j stosowane o b e cn ie a r c h it e k t u r y m ikrop roceso rów . Metoda segmen
tow ania b itó w j e s t w c ią ż faworyzowana p rz e z ko n stru k to ró w mik
ro p ro ce so ró w , k tó rz y s t a r a j ą s i ę w y k o rz y s ta ć CGchy c h a r a k t e r y ą - hycżi,'3 n ie k t ó r y c h form układów b ip o la r n y c h w y ra ż a ją c e s i ę za
oą w y s o k ie j s z y b k o ś c i / n is k ie g o z a g ę s z cz e n ia / .
Odkąd g łó w n i p ro d u c e n c i minikomputerów /DEC, D ata G e n e ra l o ra z IBM/ w y k o rz y s tu ją te c h n o lo g ię m ikroproceso row ą w n a jn o w szych mini kom puterach, s t a ł o s i ę p ra w ie pewne, że w n a j b l i ż sz ych dwu czy t r z e c h la t a c h m inikom puter o p a rty na m ik ro p ro ce
s o ra c h opanuje a r c h it e k t u r ę m inikom puterową / t a b e la 1/. Ten za
z n a c z a ją c y s i ę tr e n d s t -wia na porządku dziennym p y t a n ie , czy fir m y w y tw a rz a ją c e m ik ro p ro ce so ry w ejd ą na ry n e k minikomputerów z w łasn ym i w yrobam i. D la u z a s a d n ie n ia n eg atyw n e j od p ow ied zi na to p y t a n ie w y s ta rc z y wskazać., że ry n e k minikomputerów sta n o w i je d e n z n a ja n ie js z y c h rynków d la m ikroprocesorów o p a rty c h na u k ła d a ch s c a lo n y c h d u żej s k a l i i n t e g r a c j i .
C. URZĄDZEŃIA PAMIĘCIOWE 0 MĄłiEJ POJEMNOŚCI
A lte rn a tyw n y m term inem d la o k r e ś le n ia urządzeń p am ięcio w ych 0 m alej p o jem n o ści j e s t pam ięć głów na. J e s t to b ezp o śred n io ad
re s o w a ln a pam ięć o d o s tę p ie swobodnym ./RAM/ o ra z / iu b pam ięć t y lk o do o d c z y tu /ROM/, k tó r a j e s t niezbędna d la przechow yw ania programu o ra z argumentów, Podczas gdy t r a d y c y j n ie do w y p e łn ia n ia t e j f u n k c j i s łu ż y ła te c h n ik a r d z e n i m agnetycznych, to w ię k szość komputerów /m ik ro , m in i o raz m aksi/ wprowadzonych po ro k u 1975 o fe ro w a ła pam ięć ty p u MOS L S I , co n a jm n ie j do w yboru. P o niew aż ko szt lic z o n y na b i t j e s t o b ecn ie n iż s z y d la p a m ię c i t y pu MOS L S : , n iż d la p a m ię c i rd z e n io w e j, prawdopodobne j e s t , że
k a r ie r a t e j o s t a c n i e j , jako t e c h n ik i budowy p a m ię c i g łó w n e j z b liż a s ię do końca, na rysu n k u 1 p rz e d sta w io n o tr e n d ku w z ra s tającem u z a g ę sz cz e n iu d la m atryc ty p u MOS o ra z u la ic h szybszych 1 droższych a lt e r n a t y w , m atryc b ip o larn ych. K o sz t lic z o n y na b i t
- 24 -
d la m atryc ty p u MOS z b liż a s i ę do 0,1 c e n ta i d a le j spada, na
to m ia s t ko szt lic z o n y na b i t d la m atryc bipolaxm ych w yn o si oko
ło 1 c e n ta i spada.
Wymagania d o tyczące w ie lk o ś c i p a m ię c i g łó w n ej d la m ini- o ra z mikrokomputerów są w ie lc e zróżnicowane, w z a le ż n o ś c i od za
sto so w an ia i w o w ie le m niejszym s to p n iu w z a le ż n o ś c i od zapro
jektowanego zestaw u rozkazów. Typowe ro z m ia ry p a m ię c i g łó w n e j w a h ają s ię od 256 do 262144 słów, choć ,,m inikom puteI',, P riw e Com
p u t e r 400 p o s ia d a maksymalną pojemność p a m ię c i g łó w n ej w r o z m iarze 4194-304 słów 1 6 -b ito w ych. Na o g ó ł m inikom puteiy o p a rte na m ik ro p ro ce so ra ch dysponują m niejszym i po jem n o ściam i a d re so w alnym i p a m ię c i g łó w n ej n iż ic h s t a r s i k u z yn i o p a r c i na u k ła dach s c a lo n y c h ś r e d n ie j s k a l i i n t e g r a c j i /A ISI/. U w ię k s z o ś c i 8 - b ito w ych o ra z 16-bitow ych m ikroprocesorów , k tó re można b y ło nabywać w ro k u 1976» pojemność adresowa w y n o s iła 65536 słó w .
D. URZĄDZENIA PAMIĘCIOWE 0 DUŻEJ POJEMNOŚCI
Dysk magnetyczny sta n o w i n a jp o w s z e c h n ie j stosow aną te c h n ik ę d la p a m ię c i o dużej p o je m n o ści. W przypadku m ałych systemów o- p a r t y c h na m ik ro p ro ce so ra ch n a js z e r z e j stosowanym urządzeniem j e s t dysk e la s t y c z n y . W dużych m inikom puterach s to s u je s ię sz e roko d y s k i z ruchomym ram ieniem , o p a rte na te c h n ic e IBM . W obu p rzyp adkach z w ię k s z a ją one w poważny sposób i l o ś c i danych o ra z programów, k tó re są dostępne d la m ini- czy mikrokomputerów bez j in t e r w e n c j i / p a tr z K o lk / . Wśród in n y oh to o h a ik , k tó ro z o s t a ły opracowane d la s p e łn ia n ia ty c h f u n k c j i , w ym ienić n a le ż y u rz ą d z e n ia sprzężone ładunkiem /CCD/ o ra z u rz ą d z e n ia m agnetycz
n e j p a m ię c i pęcherzyko w ej / p a t r z Pohm/.
Dostosowane do p o trz e b m in i- o ra z mikrokomputerów, system y pam ięciow e na e la s ty c z n y c h dyskach, z pojem nościam i k i lk u mi
lio n ó w b itó w , nabyć można w c e n ie
300-900
dolarów /po ca 0,001 c e n ta za b i t / .- 25 -
T a b e la 1 M ikrokom puter k o n tra m inikom puter
Porów nanie m ikrokom putera z minikomputerem / fu n k c jo n a ln ie są one e k w iw a le n tn e /
DATA GENERAL CORPORATION C h a r a k te r y s ty k a M ikrokom puter
MICRO NOVA mN601
u jjiik o m p u te r N0VA 1210 Typ urządzeń
L ic z b a urządzeń Okres c y k lu p a m ię c i Cena
Zestaw rozkazów Nova Oprogramowanie Nova
L S I /NMOS/
1
0,96 jusek 95 d o laró w / I /
Tak /3/
Tak
M SI
Około 200 1 ,2 jusek .Około 4000
dolarów /2/
Tak /3/
Tak
/1/ W i l o ś c i a c h po 500
/2/ W i l o ś c i a c h po 1 / z a w ie ra SAM z 4k słów /
/3/ B ra k zm iennoprzecinkow ych rozkazów maszynowych
E , URZĄDZENIA PERYFERYJN E
T ra d y c y jn e p o ję c ie o r a in i- p e r y f e r ia c h / w e jś c ie i w y jś c ie na ta śm ie p a p ie r o w e j, d a le k o p is / z o s ta ło w yp arte p rz e z dostawców m inikom puterów, k tó rz y o f e r u j ą k o n fig u r a c je m aksi-kowputerowe z te rm in a la m i zaopatrzonym i w ró ż n o ra k ie m onito ry ekranowe, z d ru karkam i wierszowymi, z w y jś c ia m i g r a fic z n y m i, z c z y tn ik a m i k a r t ; w szystko podbudowane j e s t p rz e z ró ż n o ra k ie u rz ą d z e n ia dyskowe.
O becnie sprawy p r z e d s t a w ia ją s i ę w te n sposób, że w szystko co j e s t komputex‘owym urządzeniem p e r y fe r y jn y m , może być prawdopo
dobnie p rz y łą c z o n e do m m i komputer a. W y j ą t k i można prawdopodob
n ie sp ro w adzić do przypadków s p e c ja in y c h , t a k ic h ja k u rz ą d z e n ia - 26 -
p a m ię c i masowej /np. pam ięć Ampex T e ra b iu , pam ięć 3850 fir m y IBM /.
Podstawowa r ó ż n ic a między p e r y f e r ia m i d la minikomputerów o raz d la komputerów dużych p o le g a na tym, że n ie k t ó r e fir m y o n stru o w a iy s p e c ja ln e w e r s je dużych p e r y f e r ii, w k tó ry c h p o ło żono n a c is k na n i s k i ko szt o ra z na małe i l o ś c i danych. J e s t to . .z cz e g ó ln ie widoczne w przypadku urządzeń p a m ię c i taśm ow ej, g d z ie k i lk u sprzedawców o f e r u je k a s e ty z taśmami o ra z kasetowe je d n o s t k i taśmowe, k tó ry c h ią c z a o raz ceny z o s t a ły s p e c ja ln ie zap rojektow an e d la m ini- o ra z mikro komputerów. Ceny kasetow ych je d n o s te k taśmowych k s z t a łt u j ą s ię w g r a n ic a c h k ilk u s e t d o la rów .
Do b a r d z ie j e z o te ry c z n y c h m in i- p e r y f e r ii n a le ż ą :
* system r e a k c j i g ło so w e j /VOTRAX LVM-50 oferow any p rz e z d z ia ł łą c z głoso w ych fir m y G e n e ra l Screw W orks/,
* d ru kark a / P l o t t e r A l t a i r 7000 firm y M ITS/,
. t e r m in a l z ekranem zaopatrzonym w p ió r o ś w ie t ln e /Megadata Computer o raz Com m unications C o r p o r a tio n / .
F . OPROGRAMOWANIE s y s t e m o w e
N a jb a r d z ie j is to tn y m problemem, z którym spotykamy s ię p rz y sto so w a n iu m in i- o ra z mikrokomputerów j e s t oprogram owanie, a w 8B8geis&UJ-aśei- & p ; ś ś ł s y s t e m ó w « * Pro blem o p r o m ó w ą a i a systemowego p o s ia d a dwa a s p e k ty :
. aspeitt f u n k c jo n a ln e j u ie a d e k w a tn o ś ć i,
• asp e k t n ie z a w o d n o ś ci.
W ięk sz o ść sprzedawców m ini- o ra z mikrokomputeró,. e s t n a s
ta w io n a g łó w n ie i przede w sz ystk im na sprawy sp rzęto w e. Opro
gramowanie systemowe n ig d y n ie zajm uje p ie rw sz e g o m ie js c a w i c h p o c z y n a n ia c h . Poniew aż ta k r y ty k a o d n o si s i ę do t r z e c h dostaw
ców minikomputerów c ie s z ą c y c h s ię n ajw iększym powodzeniem, a ta k ż e do t r z e c n n a jw ię k s z y c h dostawców m ikroto-puterćw, użyukow-
- 27 -
n ic y muszą s o b ie r a d z ić bez n ic h . O g ó ln ie mówiąc, użytko w nicy u c ie k a ją s ię do bardzo d ro g ie g o , wykonywanego na zamówienie oprogram owania, d la u z u p e łn ie n ia o ra z / lu b z a s t ą p ie n ia skromnych o f e r t dostawców. Oprogramowanie j e s t kosztownym elementem u ż y t
kowania m inikom puterów.
W arto r a z je s z c z e zacytow ać F r e d e r ic k a G le g g a :
" J e ś l i b y nawet w ię k s z o ść użytkowników m ikroprocesorów b y ła w eteranam i w d z ie d z in ie opracowywania, konserwowania o raz p o s łu
g iw a n ia s i ę oprogramowaniem, t c i s t n i e j e w y s t a r c z a ją c a i l o ś ć do
wodów do p rz e k o n a n ia nas o tym, że n a j i s t o t n i e j s z y krok w nauce efektyw nego w y k o rz y s ta n ia ja k ie g o ś d ająceg o s ię programować p ro c e s o ra p o leg a na tym, afcyśmy s i ę n a u c z y li go e fe k ty w n ie p ro
gramować. Je d n a k s y t u a c ja p rz e d s ta w ia s ię z n acz n ie gorzej. W za
trw a ż a ją c o ' d u żej i l o ś c i przypadków c i , k tó rz y tw o rzą oprogramo
w anie d la m ikroprocesorów n ie są w ete ran am i, le c z r a c z e j komp
le tn y m i n e o f it a m i w d z ie d z in ie oprogramowania* I n ie j e s t to zbytnim zaskoczeniem * J a k zaobserwowało k i lk u autorów , użytkow
n ic y m ikroprocesorów muszą, c z ę ś c ie j n iż b y s ię to wydawało, po
s ia d a ć choćby o d ro b in ę k o m p e te n cji w dwu d y s c y p lin a c h , w e le k t r o n ic e o ra z w program owaniu, i w ygląda na t o , że ł a t w i e j j e s t u c z y n ić e le k t r o n ik a choćby m in im a ln ie kompetentnym w program o
w a n iu , n iż p ro g ra m is tę u c z y n ić m in im a ln ie kompetentnym w e le k t r o n i c e " / p a t r z G le g g A
N ie m n ie j je d n a k , dostawcy m ikroprocesorów z a c z ę li reagować i pod k o n ie c 1976 roku oni, a ta k ż e k i lk u dostawców n ie z a le ż n y c h d o s t a r c z a li to co nazwano "system am i rozwojowym i mikrokompute
ró w " / p a t r z B ra u n , D e u e l, Krummel, L e e , M icro d s o ra z Opdendyk/.
N a jw a ż n ie js z y p o stęp w t e j d z ie d z in ie sta n o w i ko n cep cja "em u la
c j i w e w n ą trz z a k ła d o w e j"/lu b ICE/. Ta ko n cep cja spokrew niona j e s t / j e ś l i n ie wywodzi s ię z n i e j / z k o n cep cją in t e r p r e t a c y jn e g o wy
k o n an ia, ja k o te c h n ik ą te s to w a n ia programu o ra z usuwania błędów z pi*ogramu. Zastosow ana do te s to w a n ia systemów o p a rty c h na mik
ro p ro c e s o rz e , k o n ce p cja ta obejm uje w yposażenie m ik ro p ro ce so ra w in s tru m e n ty o ra z ś le d z e n ie jego zacnowywania s i ę na poziom ie w ykonania rozkazów , a także jego f iz y c z n e / o ra z e le k t r y c z n e / fu n k cjo n o w a n ie w s y s te m ie , k tó r y p o d leg a t e s t o w i / p a t r z Krurn-
me 1/.
- 28 -
W iększo ść minikoraputerów, k tó re są o b ecn ie p rzeznaczan e do w y k o rz y s ta n ia w d z ie d z in ie gospodarczej, zaop atrzona j e s t w kom
p i l a t o r y COBOLu, choć je s z c z e w 1975 ro k u ic h n ie p o s ia d a ły . W dodatku n ie k t ó r e m inikom putery o p a rte na m ik ro p ro ce so ra ch dopu
s z c z a ją o b e cn ie COBOL. N a le ż ą do n ic h : . System 7000 fir m y In f o r e x ,
, M icro-Nova fir m y D ata G e n e ra l, o LSI- 1 1 fir m y D i g i t a l Equipm ent.
IN T EL 5080 z o s t a ł u s z c z ę ś liw io n y pewną l i c z b ą p ro ceso ró w języko w ych , k tó re d z ia ł a j ą b e &P0Średnio w IN T EL 8080 / n ie wspo
m in ając k i lk u e ro ss- k o m p ila to ró w o raz cross-assem blex’ów, k tó re t a k n ie d z ia ł a j ą / . N a le ż ą cio n ic h :
o FORTRAN / d o sta rc z a n y p rz e z M ± pi~Softw are I n c . / , . BASIC / d o s ta rc z a n y p rz e z R yan - M cFarlan d /,
« PL/M / d o sta rc z a n y p rz e z IN T E L / ,
o MICROBOL /Micro-GOBOL d o sta rcz a n y p rz e z IB O L M inico m pu ter System s/.
Firm a Autom ation In c . z a o fe ro w a ła użytkownikom IN T E L 8080 system o p e ra c y jn y RTX-80 d la p rz e tw a rz a n ia w c z a s ie r z e c z y w is tym. B ie g n ie on na 8080 i r e a l i z u j e r o z d z ia ł zadań, s te ro w a n ie p r a c ą urządzeń w e jś c ia / w y jś c ia , a także ste ro w a n ie zegax’em syn c h ro n iz u ją c y m p ra c ę w c z a s ie rzeczywistym . Poza tym fir m a I n t e l l i g e n t Computer System s o f e r u je dyskowy system o p e ra c y jn y /DOS/
d la 8080, w o p a r c iu o d y s k i elastycz n e . Te system y o p e ra c y jn e nie są o c z y w iś c ie porównywalne z system ami oferow anym i p rz ez fir m ę H e w le tt P a c k a rd d la komputerów IIP 1000 o ra z HP 3000,
Wobec teg o , że w ięk szo ść m ini ko tup ute rów przeznaczona do wy
k o r z y s ta n ia w d z ie d z in ie g o sp o d a rcz e j dopuszcza o b e cn ie COBOL, to z a c z y n a ją one być w ykorzystyw ane w system ach zarządzania bazą danych / p a tr z G ibbons/. System y Z a rz ą d z a n ia Bazą Danych /'DBMS/
oferow ane są d la co n a jm n ie j d z ie s ię ć i. ystemow m inikom putero
wych, p rz y czym dostawcam i ty c h SZBD są a lb o p ro d u c e n c i m in i
komputerów alb o te ż n ie z a le ż n e f i # i y s o ftw a re 'o w e . System Za
- 29 -
