• Nie Znaleziono Wyników

Eyn Verantwortung Heinrichs Kettenbachs des Morttgeschreys der Papisten vbir die Ewangelische vnd Apostolische Lere Martini Luthers

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Eyn Verantwortung Heinrichs Kettenbachs des Morttgeschreys der Papisten vbir die Ewangelische vnd Apostolische Lere Martini Luthers"

Copied!
25
0
0

Pełen tekst

(1)

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Cieszynie

Muzeum Protestantyzmu

Biblioteka i Archiwum im. B.R. Tschammera pl. Kościelny 6, 43-400 Cieszyn

tel.: 502495835, tel./fax: 33 8579669 e-mail: muzeumprotestantyzmu@gmail.com

www.muzeum.cieszyn.org.pl

(2)
(3)

4:

. ftlj-ré’f Y^y^Y-fy

*•»

p4 ^

~'&yyyjfëf-yyyj ("!*^vi-' 't'&yyyyysx

*■''**'•* V»

í’>y-,-tfQC

*ßi

yf

(4)

<- i

/ / •

'Ç $ c -

(5)

.A

iB*V

'If CT"

J'l I'Ll JI »WP l *«.

«

(6)

t t t t a t t t t o o t t i t t i s W i n * r i t f c s B m c n b a c t a i i i s

męjttttcfcfyeys ter p«pi(îcn v$ix tic

&cv(msúíCd>evnb Żpefił*

lifty loe tTbmni Jiatfyaę*

VSîtttmbm*

f * }

(7)

2>cr Sanitherotge gütige (

5

ot ntif? ließ* tigert wte hattuper eyrtntnl j« bteferjcy t/»ns gegeben ettlich

fyodyt

geleert ib rijfltch lerer/ t>*e »ns bas roort (

9

>ots lawter vn reyn furlegen/vrtb bte falfcbcrt prophetcit »ff tratvmpre/

btgerit

25

<uti$(Jete.

2

$.) beeßaivdyM rtitbi fchroert bes tvorts gbt5T^l(rge.Jtw.3.vl?rcbi^dmQ vcnvunt/felßerc fa g tp d > »Pen.vtmbert feyrt.2(Per b a s ttattem »ff fchwttgc gct»urm(tTCat '2j)»erweitt »nb »erwart/ tfyut nady feyuer gfftigen art'V n p wie bte ^ ä b m bte Propheten verfolgete eynem nady beroanbem/vroß bes rotllen bas: fk prebtgtett

’ tvtbber bte erörterte fjjbbieyn/ffetvm wtb menfetym leer.

2llf50 tiyun tJjuitbtbtepreitmtt bet

tixdycnim mit*

l>elfvr ybrefchergm/ d e pfeffert »ff mtmd?/»erfolgm Sys yu tobt bte recht Chrtflltchert lecter/bte bert armen »erfurte feyen/voit beybmjfcher, »Ort menfche/vOft teuffels leer »ff gej etjett ber 2$epfj/t»tbber wollen bringen 5« Urwiwgeltp

*

eher freyhet'c »ff lauterfctt/ (Uiffbrte tvyr

(Lbyrißo

mtteyite fr$tchm t

fernen

buttert/»ff

fein

leicht toef? gern trugen.

2fffo fmb »ntSgePracht trefltcioe leerer »ff etvartge*

lifdje

prebtger/ rtemltch jweit

’Jofyan.

»nb jwert ^teron»

IH a n b a t £boroe»on2lqutrt /B coto/ »nburtbewrttber

»tl yrtpunt »ßerjcbert.Sißenvo eyiter erfurtryt mttbe i£uff*

gehört/bem »Pirftcht trtcttt m't eyrt mtmttlyit/»rtb m ag ro«

f je nicht mttfchriifc »Ptrwwbcn/jb (telleit fie bar ben bert*

c f er mit bmt fetver/J?er yßtrbf pötfr

t and) ^O*

hart

%tsß,

0

t

1

%ir*JLutl)er

tyut bidy »0r befrt btfpwttrrt/

bteartbem tiyun bfr nicht* ,

y

iDte 2ipofiel C h rist (Breytemtt bc

ffywevt

bes bey*

ligert ®eyjfies.igphP<>.£>te Cifrtb>chrt|itTfcioe apoflelln btjV pittyrn mit fertor »ff bmefers fchw ert.j^ attt jttbyfer $eyt

3rtrt4s/Crtyph<t0/ptUtus/^omg<Serobes bte ©ina*

gogbyr jchrift »etferte/t »ff gleyfner rvtbber etuffhfBtrtbert

»ttb y!?r fyitber leßert

m dyl

Ö£s ifl ye eßen |olch Ottern ge*

(chrttet's yjt ber Dtrchen rote »erjeytett yrtber © w agog*

2>te tveyl yQunt follich mortgefebrey »ff gros finge

p rvtbber ttlar.ilutber »outvegeu ber paptßrn/ »ff boeb

(8)

feytt r f c b r i f t / f e y r t vemurtfttgef4d) furcyn gmr.b Obber rud*

fywm,

©onbem allcęn beegapffe prelaten/

^d)enfcl)ulm/!Sieyfeie vń

$iirficn

gov4lt.© 50 tvdtcb

tiuręiid)

4nftvottgebm rtuffegłtcf) gemeyn ?Iage, vn$iłs lid) mbber beri frptnme Hutfyer adtafiiiyrt.

iD 45 erft mortgcfcbrey.iDer JLmęer rebtnubcrbte.>.

fhcrament ber Byrdym/bat mjr.zobber.j.jud/eUffm. ito jcijm^et (Sfoptort bert l\ey(cran x>m6 fctSIff/bo pierw bile gen/jprebigern «uff ber tonjel, bete tfi eyit grofć retsercy/m

»ii leyeuftnb ¿lut^cr fetnbt rcorbcn.śDee tjtalfen

id) anto

rvort.3t>r Sw|«»mc

$e>f'md)ter

iigćt

auff^n/er left md)

bunbert ©4cr4mćt

mad)m

obber

lyalmjbm

©tacrcmicnt i[i 4ls

vil

gefagteyitpeyltg Qcyd)eti/ber (mb vtf/alfi eymi (Cm&eyn gbtf/w eiw affa/m itfscw anbtfuib ©4cra<«

went fcreyljgcd bingo jeycbe.

2iSer nljjo (prtci>t iTtor.Jttf./nus bcrf;cyitge fd)rifc mag ntitrt

nid)t

bnvem.>.©4cr4tttetb4ryu got wrfpro^

d>en l)&$

g«<tb ¡gtgefen/»« foUtct>e ©aernmet jum jeycbl ber gnnb 4ufgmd>t* B o n t y^r.^.^ewmt nuo b

fdynft/

fo

t y m

es/fo wtrts JŁwt^er nut

md)

^rtlte.(j>y[;r gefrórt*

ten ejelrt Peweret cwer gepler/^r itwcbetvtl ©atrament 4l)ffb

yty:

vtt fi)irtberey 4ufncf)t ynt volcF bie l;ellcr ló| ett

J$rfpred)tbte epefbfeyn

©4cr^metmge0e?tbert 3 «upfratven. too.felttge fiuct>t/ bert m ttvm .40.w l bert epeltci)?, ?o.ft8d)te.Wa& ^tljt nun nad) etvcr leer bie

dyc*

lid)e/b<ts>ybrftant eytt

©4cr4mćti/i/vńgcvetyfwbod>

bm

m yn m ecylwao fdyatteóbett m txvćvn iunpfiaweit

bas fie fcyn

facmntmtUdyć ftant \ya$e. “ Jdy

giaufl f?o got bie i£f>e

bat auffaefrąt/eyn

ftom e^cltd> per/on fiy fut got/06 fie

<xud)

breyepeltcb gemami

m d )

eynaber grfjaSt

pa$

tmb.ło/fynbcr, bewt eyn

m m d )

obber

mwn/' 2iud>

»0» ben alfamser btc.30.t4t feufcbeyt f>a0en

ądynlm

ynt tcyb m e ym beręm weto gottvol. iDarumff gc& tel? ben cbeltci)?.ioo.fjttef)t/ben monebć vn itimn brcy faul 6fm .

f f 2)45 4itber mortgefcbref wtb ti4g bcr&rtaittm ifł.

JDcr 4.uti?er fyatt

bie

$eycf)t eertietrret yit yr^cr fritfjt, b45

w»^TO4Hcber %(^t«4tter mtgclte/betf btc^cbtfynbetf .

(9)

mdytfb vüfdytnfon a h

»br.2fod> ntt laßen

n m n

»nb ejfćn/wbUeu nutu nut bei» uumn fèyl gePtmben | ttu vnC) wollen nymmer Die Petd)tu>Jtter anPeten fonbern wollen ybren »ertrawen vii t>bfnung yn (Sott

fłąen

/ bê fíe 300 tat yitbte pletuer gcfetjt baPen wtcbte er(ífuíf>nfíen. ©enn pey Caufént tar ífí bus beymltd) brenPeycbten ntt gewcfî

yn

ber Cbrtfien!)eyt.©b warn

and) nod)

fromme

pnfter.

©te weyl nun bte tinge

iß/

bus

tftar.

Äut^er tunbete bte

fràd)t

ber Peyd)te/ßo

teil

ici) befebreypé

etdidye

fmcbt b beycbt wte fie tçut gefcbtcbt/ vft »rtetït bar nad) recbt.

©te er/i

ßad)t/iß

bte

fivdyt

bcs leybs. ©enn bb ber Comme t »tl ftboner Cútbfeyn/bíe mû Pancfert obber pur*

tyuber nennt/bte ber beyltgen beyebtueter ftnb/ mit yrtjen Peycbttod)tew »Ptr £bmm5.©eiï etltd)e baPen i£ua ftd)t b u rtw o ber man wenig nug

bb muß ber Peyd)tuater belffèn.2(l(b m ag etwa eyn Peycbtuuter.zo.trofïen süjcyté

»nb lauffc rnnefen »utter ben weyPern

lwie ein fan

»utter eyiter l;ertt btt)e*(!>

man

bn unr

fie

Pulen etwa betn weyb fynb »nb mnyb/nod) wtltueńt nar fan

ic,

5 « (Coiißatinopel nie bte bte Peyd)t anftng/ fimbt/

get an peyebtunter mit einer tapffern bocbgeacbten Purges ryn(wte und)

gefd)id)ty&&

Ptucb aus

t m tarn an tag»

© s fptncbcu bte Âricbé/bes 25upfï gcfèQ wem »bn bem teufel 1 »nb tvblten fblltd) Peycbt« ntt bnPen/beñ tvnrltd) g o t

lyat fie

ntebt eyngej cQt.©enn wer Peycbts bal Pen fm b

»ermeybt/ ber

tpát

es ntt »mp gottes

wilien/pat

Ceyn Ion.

©te unbere frud)t. j funpfruwć waben wunberßar*

ltd) (cbwanger »bn ban geyfî b beycbtuetter.jifî ptoPtrt yn pefdjloßen Älbflem/bb bas wufprlbcl) offen fîebet.

2ld) got bte alfa fd)onfïen/btereycbfîen/bte $ud)ttgfîenit werben bn bcrPeyd)tgcfungen/»nb bfft»erfurt,<}> tuce.

©te but frnd)t.©te erftmé fra wen »n ^wtpfruwett bte bb eynfelttg »nb from

tommen

ju ber Peycbt/ werben offt beylbß/gotlbß/ebtlbf/feellbß »nb $u bttrn.©cnn bb wtrt yt>n ybr berę

fyeimUä)

vit fuPtiU gcfloleun/»erinten

»nb »erCnnfft.

©te »trbt ftud)t.3jrt ber »PtrCommen bte Peyebtuctcr

(10)

gut gcfd)ccF^mt>t^elt/fpccc«yrg!ttcfi^cvft/maImÄf^r/

remfalber/|\ltiyuer/cyUvitt)tfir/tmniiitcr/5Ucf6r/l(tcF«?crgc/

feygen/rofyn/Manbeln/bed)te,btrpfftn/vnb allerley fjelL

md)Uin

vit fd>lecfierey. sbcnn ftßen fte &y eyitanbcr

fehles

ittert bemmen ßts b a s fte venattenn

paßen

alles b as ybn g e l e b t iß /b aß iß yt>: faßen.

iDamacb b a s

man nit

merfe yb: fullerey/ (b

galten

fte b<»rtt>te Peycbtfrnb auffb$ fafie/fcbwerltd) aGfolttim

fie/bie

ein ta g jtveymal v£el efje/vnb für got tvol faßen.

. 2K>cr bte alle tage foll ftnb /vnb frynen ta g ^«itger leyben benverbeiffeben fte ben bymel/ tv a n tcb tfaß tutefte wolle ber muff ybn gelt gd>e/t

¡fo

w irt er

aSfohrirtJJZe wer bmn

cyn febonn wey$/bte m ag ybns ßqalett

mit

ybretn ley£>e/

b a s

alles

papißen

werd*.

S>tefurtfftfrucbt.2>örcb Pcycbtfrt ft«tb Äeifer/Ko^

m g/^erw /^orßm /ebel/rcydyam t/m an vnb frarcen/ ber pfaffeti vnb munncb vrttertbane frteebt vnb ffty r eygenn worben. X?nb

$

23apfi io grab vfrr (ibrßum gefeßt.

töte feebße frucbt.Sttucb &ycbtm i?a&n bte pfaffet»

nwrtcb » « prelaten

an

ftd? gertffen golt/ratbt/jynß la n t/

leot/boflebcnvrtb bte

beßen

gutter/barnacb b ^ ß s ftrebe g u t (b es ber ftreben genommen tß /b a s iß/v o n ben bte es ' btdtcb b ^ n (olten.2Üfo tß alle btng verwert.

iDto.frucbt.&euter vn fcanflcut muffen bc $eyd)t<«

uetern FcutbgeBen von ybrem gewyn wollen fte aPfolntrt Werben, ©en fte mache yb« C a fts referuatoo/vn wneber benbel w o fie w o llcn .S o ancb etw an ber Baufleut benbd für go t $efferftnb/benn

aller papißen pfa f f mieten/ vnb

ber mtmcb tmffyrn

baß

tlleß

b<*lte ♦

©te.8.frucbe.2(ne bemfeyebten

tommen

bcymltcb«

fteben an ta g /b a bttrcbybr

vaxm$

gelympff eber/gutt/

leyfj vif leßenfinb tomnten.iDen ftefebtefett biebeydyttiiv ber b o bytibas fte ftcb feiger vertaten/f 0 m anfron baß ße nid)t finbaßfoiuirt yn yber frrcben.d>bber feßen yb»t netv

*ißb Suff auff/ b ar bureb fte verraten ftnb. öfjrempel ju Vlml&tylprbn/£eßenßeyn

laß

td> faren.

£>te .p.fr«cbt*2l»o bau fcyd?t« tom m et/bas fc b 21

ivf

(11)

edict) feífer ert5bt

f

> tie 8eyd)t»eter folíd) Íeutnídjí

$u ber gnab

t yuf t t

wcyfen/fbnber

auf f mmf

rfoen wercf/

búlffenb lar.

$Dteao.frud)t.;$mmt 8 beyd)t maceen bes tcfifjtí»

(eberganten/baa finb bre

tollen Seycbtuetter/ v ñ

yntgen/

venvorn íwdjxlfyafjtige cófc*eiti3/t>ae ettítd) ju faften/

ettlicbsuSettézcw eygt vnuem Sßid)$u rtarté

vñfataf*

ten

finí> w otbé/aía weyffer etwan bie bie früd)t ypra leyfte tobten/obber fcbwecben bm d) fafien.2íd? b aa merer reyl bar $eyd)tuetter fmb féelmotber unb vertetfor.

2>te.ii.(rud?t. sDurd) 0eyd)tm leertteit bie leut/w as

fitß ltifu r tned)t vñ

meyb

biitgé/weld)c f t

(olla» «i(au0 geUcnobb

f a l t e n . ¡Denn vmB follid)

bútg fraget mar»

ble beyd)tuctter.

©te.ia.frwcfrt.iDurd? $<yd)teit wirtbea25apf?ge*

w a it/ lea vnb ge fe} eipo^etmit

menfd)é

leer/ »ab

ttynfti

geféts onb leer gam s w g efjat. ©enrt bie 0cyd)tttettcr (mb bea 25apfía «awarttert,

meiden

|eyn gcöot/wSot/gefetj

*>nb leer/ »nbauffbie leußeitfcbi/fer obber ©oronijftcii

nemUd) auff

Q tm tm am ©w0ol»cam w b

Zwwe*

(rúe

vom ^ (D lV ^ n C s -

2Jte.i3.frud)t.©er J t(c a l w » t ttyefebme^ Ceyefet^

ben er f oriefot mart (bit yl?m art

Biingett

nerleöwßtc petf >tt m it

ce$md>

bo

tómen

beim bie 6cyd)tftnt yn bao regifíer bee

Sifcale

ctua.bem $eyct>ten/beñ brawet er ficb m it *ybnt jtmertragen. ¿Cecine b an

ptfebanben

w trt

butdy

ben 0w¿j

0en/(b giSt ea yb»n a a n gulbeit obber jwen.

¡Die.

14

, fmcfrt iff VßüglawS

8 (reycbtftnbcr bie yf)t

»ertra wen

fegen auffypv

rygen

Beydytéyn

baa

Bcycbtuas

teta

aSfolud$/yn bie

a:tfftg/ar*te Buß vñ ücreßln (£t>:ifti letbene vnb glaw fon/ Bebenten nit b aa fie allem botcb

£t;ri(lum mögen vnb muffen feeirg wetbenfb fie ypm gíatvSett vnb getra w at b aa er fur fie genug getban fyaS/

vnb ybn veigeben »nb »erjey^m w o l all yt>t futtb 2>te.ty.frud)t. X?tf ftotmner fcydjuetter werben

ßuSett

bea 6eyd)tporena I?al0é/íeit am tage. iDarumP bie frudjt bie by papiffé 00a b w f f y f y é , finb wie

(12)

b tecpffcl obber frucfet Pey bewtobtemt mer wacbfctt/ bo

»erjcytert goboma vit (Bornons fïunben/fiftemtenn von

aufimfdtfn/iieÇlid)

vnbgut/ «Per ynwenbtgfïecfcrt fie vol wiïff vub fïinefcn.

jefy fya$ nit tonnen metcPcn/bas

eyn gttt

ßacPe

1

bmÂepfleit yrt «lien ytnrm ge?(Hof?cn Z\ed)tc feinbtntal fie «uflgefeBt wotben finb/vit f<3)einertbtboci)gut.

flju m bûtteu/fo eiagetm bie papifien ber Jintixr f?«P wtberbte iTïefi geret. 2lnwoit er retwtbbcr «Pweyfi/

vPùglawPen/mi^Praucb/Jjeyç trygerey/fo mit bem

m ep Ufm

volnPr«d)t wirt.îDctt tEpûfîuePlut vit fîcvfd) m rt yn ben meflm geringer vef«u|t ban vorot

jjuba.Vnb (o

wir.yrt ber tïîeflê von got

folten

nemen/ fo wollen

ntyty

!ff?m gePen.

£>ie

tTJefi iß ein

genabwycf) Œefïament

Cfyiift if àktlerlid)

(«in w on ¿luceam.22.von ber

meß lauten/Co

macben

ytyt ein

opfiribraus/auffbj end)

aud>

gcopffert we;be, d&rifius (p:td)t/yl)t (bit ttcmttt voit myr/fo (pied)t

*br wir opfiwt vit Pangen bir. 0 . pau l fpuctjt

Æ6ta

J.

Wir folle bpffent butd)

Ctyißum

«le eut mitler/ eut o p ff besloPes/bas

iß/

got bancFPar

fein fèyneo Zeßamento

yn$ vermacht.

Üïrfpud)t nttbaa tvirC^uflum wibberumP (bllë opfivrn/beun (Cbrifius bat fiel) einmal felPer geopffhtfur ber w alt (îmb/t|î nit not bas er wtbberöP geopffert w ab.

Ürfoe.io.iDeîw bas iver |b vil «Is

tytifii

opfienmg

nid)t

wer genug gcwefir. w a s

mit einem mal

Pejalt wert batff matt m'tnocb eût

mal

Pejalen.

D «e lempleyn ynt geferi ITÏoyft wart bief geopfiêri baruP bases vmto(éommé w a».2iPer

Ctyifti

opficr i|î voltommc. iSe i(f ve:Prad>tfpr«d) er vit p au . i£Pre. 10.

5D«s«PerfcTCalacb.amerfïen (prient

yn

gotts perfon/an allen orttent Wirt mtr vnter ben l)cyben evn reyn opffer ge^

opffert wetbcn.So rebter nit von bem tHefiiefèn/ benn bie .*

pabett

iefien

niefot mcfi.Qo rebt er nit von

(tfyrißenn/benn

wùfeyn

nit pcyben.^arumB loPt er an ban oit ettltd)

heu

bat P jeyt/als H a a m â b» 4 «e4 .0 <rrcptins frewlatt« : ç

(13)

«Derm ym gefbj ber rtatur vwtcr bert f>eybert/firtb

aU

*veg cttltcí) gct^rtgertew geweffrals 3 o0 ÍTÍoevttbvíl aitbcr/bcropffvr xmb 4Hb4d)t/guterrvíl vnb wctcF tvazrt got cyrt reyrt o p e r es gútg míe eyrtem rey«««

fyettsen/

fie

waxen

got bartcFberer b<w bíe

^ubenJJíttUd)

t^yer rvezbé reyn gmaitt.(Scrtef?&>.vn $.X>rtb ym

JLeaitico vil me

r tfe¿

0eut almufen ge0ett/got lo0ert vrtb bartcFert. 2llfo folien

wir

<tüd> bmd) C^ríjtom gottopffem/als pm t.vñ

ptt.

yr» ber erfíeití£píf?.am i/cñi.c4p.2)efglcyd)ert

ZVialad}.

ym erfictt m't rebt vOK vrtfétm vtib ternem Álefjíqíat.

3d> glew0 b46 yQimt bíe roeyl |o vil iHe^lefert

ift/

got fefrrvetííd? ergumet

fey, tan

bo yí>m

etman

yrt ęeprt

»rtcíiert m't ęe^it mefjf ert

xcam/ifi and)

fiber niewolgefiñ*

bett yrt ber C^ríflertíjeyt. EPir

xxtfeuffht fyriftum

yrt tet fViefí vm0 n.pftnning/Jutae vm$ jo.flío folt Éeyrt ntefj gclefen rvejbm bert leym/m<w lemet fíe bertrt bar

Bey toe xx>)xt

gots.^ftemes ifl fo gertug mít eyiter ÍTT$ m ijf eyrt*

fíiwb yn ber

tyxdjen

ais le£

man

teufmtbíefeloig (íwnbe*

21

á)

g ot

m v

fint vaBlent.

Ę$um vieité tla$é

bíe 2544lítS.2>er ilu ta r

mad) attffrur/sattg vñ

vrtfríb

yn

ber fcyrd>ert/»ttb

an ten

frñd)¿

ten extern man

bert 04wnt/wer feyrte leer

am tem fyeyligé

geyfl fo 0red)t fíe

fxñct)te/ale

frib/líe0

vñ eyniteít. %nt?

rvort.X$4s

fni>

0md)tCl)rífii/Vrt feyrter 2lpoffdn leer be jfwbé/vnb fjeybatC 23lut vezgifjm/mort/ t$btert/ mattdnn burd) bú w elt.^fí b4rum0 yin

leexfalfd)

gewefiCm4cf)t nít

panLanf

rur yrt

(Spfyefo Sfct.p.^femfi

rlem.2lct.22.tc 2lnbre46 511

patxae.tYia^em

yn ÍTlorlanb/yrt bíe g tvelt

watt aufrarig

burd) Cpdffí íeer/vnb werte vil

tym*

bert íar/w4& fie bium0

falfd)?XVifjit

yl)j rtít bao

€t?rifi*

i » fpracp.^fd) 0irt

ttmmen

ju fi)íd*ert bao fd)wert/»nl>

fd)eybert baefírtt von feyrtert eltemn/ vrtb weibert rvibber cy«4rtber feyn ber v4ter vñ fbrt/mottervñ tod?ter.

f ©er Cpufíltd) gÍ4t»0 tfi mit 0lutuergiejf|en vñ mtt

s

vrtfryb ber rvelt 4ufftommen/vrtb wírt al^o 0e^4ltert/bíe s W4r^eyt geet m't 4«ff berirt mit ber vttfcfoulbígert 0lut

v ñ ípeyn/tynftw fyat fcytmenmg¡em

jryb ge0m »nbeuber

l«5 geto/Ie»

(14)

sleę gela/fc« /aber m't wie tue wcltfryb gibt onb &ie papü ' (leu | ud)e« iluce.rpiiqwub jfrl^jcuq.tue beger« fryb »ob wolu(t bes leibe wie beit bette biegobom a »it (Somor*

M l

»nb worbe« als y« eine «»ge« plicF »erfencft/äEjed)»

poi&biift 9

gibt be« i««erltd)ć ftybey« bte gewiffe burd);

be« glaube« / a b paulus fpud)t K o m

-v-

burd? be»t glaube« ()«beu wir fryb ju g o tt/v « b d^>nf?u© 3ol?«n.

.Vtiq.jfd) gib eud> m't fryb wie bie weit gibt.

2)arumb ¿Har Jlut^er mittyiißi »it ber 2ipoftcf«

leer bringt gilt fruebt /aber be& Üfnbcbrifien »old2 mag vfu m't/^ymel foot febmaebt yf>« rotes wil habe« jwib*

»ein »nb bnoblodm u iSgipto wie Jftapel. thnnm.pu Äut^er fad g«te iSuattgefi^l?? famen/aber bas bof f?ey*, mg erbtrid) wil nit frud)t bringen / fie wol« «it wifle«

rec^tjw tßmt

<

Ę

5 « bemw.Hagt bas luge«f)afftig »old2/ ber £u*

tf)er breng f)crfur

ein

new leer/onb

ein nexven

gla wbenyba*

rumb »il einfelfig fprechen/

Jet)

w il bleybe« bey bem alt£

glawbe« »nb mey«er»orfamyfö fie bodb «it wiffe« ber*

alte« and) «it bm «ewenglawbe« S ie wtffe« «it bemal*

te« glauben/be« (Cyrillus »nb feyae^unger geleert habet*

S ie wiffe« and) «it be« newe glaube be« »ns bie 25ep(®Ä ptelate/^od)fd)ul«/plat«er/mit f>ulff9Il)ome S c o tt »it a«ber «ane« erbad)t »nb furlegt f>abe« / barburd) wir

Htyißi

»erleugnet/meer ^ey&mfd) ben« Cfcmflltd) feynA aber (old)cr23ep(ilid) glaub

mit be« befebortte ftta*

be« b:a«/barumb

muß

er gutfey«. 2ll(o w a s »erjeitc«, ber glaub Selis/25aaf/2ifiarot7 gut be« abgottcrifd)cm prieffre«/ be« fie worbe« reich barburd) »nb

tycet)

geeret/- 2(ber ber p:opl;etcrt »nb gottes leer fdjmacftyf)« «it/bc««

es by«etyf>« «it y« bie buchende.

iDarßb mereb 0 armer ley/Ämlje: bringt »ns wiU;

tl)er/»it prebiget »ns be« rccbteulte 2ipo (iolff

i)ć

»n CI)«

75

>

(15)

$cit »pd bed rocdf <£>ett erPoci>t ♦

<[[ $ u Pem.»t. m ol

Hagen

Pte poptfied/J£utl)cr

fya$

ttttenodgeltfd) vdP t>i«i>crUci? ltd? gepolted/er fey 5 it vil j&ofjpofvt'g/ deyPtg/fcfrioP »up /'dyned? Pte leut felto u d j feyotcer m t ym teutfefren fyaOmlaffen a v0 god/ouffpoe Per ley vdP Pte gcineto «it mroPerP per trigerey w it yd 0yfj Ijer »el£nad)t »od gdertco/

2(dwortPj

ift and)

Pte Blog Sglcy/her wtPer <E£a*

fium/ PoruS ilutper

tl)itt

wte (Epitfitte/fo that ypt wte Pte gleyfder/ C^rtfius 0:od)t Per glee| Tier vdP (dy.tfft ge#

lertco falcfeyt /trygcrey/»dP lyfltge tttef od tog/»nP leeret pj »olcF wte fye witter Per geftolt Pee gutte »it Per (c^nfft Pte lent 0cmegeit vntUtreeyged gefuc^s willed jfe^Od.

* $ » n P inott).rti.»nP.)cru].P5

teas

Pe (Sleyjltew gouts

*»yPer/yp: grcmpel inorcBt ym Cempel worPt gepidPert/

Poe m ooted fiedtt leypen / fte Ijettetw Poe volcB »erfurt

yn falfd)en

gote Ptedfi/fttr Pat

vcd)ten

gpte Ptenfi/»db o&lecFetted yf?d yf?r po0 »it g

fit

»dP gelt

w k

tetstwt tpod*

iw t me^e(ert/tortoged/»tgtliert/»dP tneffitfjtm . 2c.2ll|P Pte Per gewetd mod fur from £telt / erBlert Cpuftue 0u(5e

»dP6etrieger Pee »olcFe/Poe tfmt Jitttper oudyPoritb if!

er (p Iteb Pen befeijomed BdO0ed/wte Ct?nfiue Ped jfuPe.

2tber Cpnfiue le0t n o d y p o t Pte Jeyit m t godts »aw lott. CprtfBte w oe goms »dfmttttltci) Ped foljcfred P u o

m ol Ped gleyftnew »dP

ftbnfft

«erBerted/er ptef? ft crtoterit

»dp fd)lodge

gctvärn iuc.iiiÜZt

fprod) Per teuffei wer ypr »oter

Jty.viq.Cgr nanntfie iM^e$m.d)lid)

ort tHot»

jtqdjgr lo$t Pte^eyPm »0er fte JSLuce.ttq.iSr fptod>/ f>ördrt

»dP offentltd) fudPcr werPe eueb »orged ydtracfrPerljy*

mel. 6 ot £f>tifjue yd Ptfem »ttred>t getpod / fbpot

¿Ln*

tper oudt »dreckt geged.H.getl;Od/beit ee

iß ein

glctdje ßtd? 3» 0eyPed teyled

(|> e stfl »tl dpterytjtmt 3» prePtgm wyPcr Pte fnR*

ttTe |>eyltge wplgefiolte »erfunwg Per weit Purd? Poe 0e*

|d?prd »olcf/Perw ptePtged wtPer

Qffmlid)

pmPer /|>eyPg

(16)

brtb EnrcFeet/wibd'

r4u0er

morbeivbyö/ibcftecbd^c.ba»

mtmn weyo bas bas v»rcd)t ift/a$er barcb muncb pfaf*

fen erbad^c ieer wirt bie weit »erfrrt »nb »nwif]igföid>

bei» tmffd yet bie banbt ge0e/be»t fo wir werten wir t^öu gott eterbieitf?/ fb bofirot wirSatbanc.

vyxt

ittt ber taufjtr auch gctl^an

miSLttt

et>cr'cr nant bie gleyjjeter ( vor b rodt fromm gcacbt) nate tcmf>:of]en ¿Luc.iq.@anct paul byf 23ariebu dir Kerbt bes tcuffeie, Qarrct peter fcbalt »bd Sym one ben jan*

barer 21«. »i q. St ej f an rebt fcbarpffju bat 3übe/

2ktir.vq. ©aniel 0:acbtO}t m g bie 0ofbc?tb prißer Itö/ vitb rtebtter Su fm n e. ¿»dtao atbeeft biefalfcbbcyt 400 . frlfdrer propt?eteer »nb prie/ler 2$aal

(

t!>ct

fie

tobte» .j.Äegum .1$.

©antrntb iluttjer y» ber (acb ber papifTcit/iff gleich C^rt/fo/pmilo/petro/wl ¿>elie/wie t^ut er barer »nrecbti er mag beer 0erben irrt bofyren/fie fterb nit wirbig bao

ytytt

gtrt rebe ge0eet werbe / beerer bltirb/Ph'erb/ 0linb wollt fie jeyet. ©eßb<*l0 ad)t id> 00 nt» |olcb w tri0 /»emlgc/bas es fo gtoe fttnb fry als bo ©aniel »nb ¿>dias f>lcb b o f * wtd)te »ertri0e

tyatt/yfoi

puefier B a a l warumb btfpimre yb*

n

it mit ilutj?er ans ber fcb»ftrwarum0 »barwyirbt yi?i yfc>tt m'tCwo frnb y(?r 0i(cbof)v priefier vnb pbigerietacb bem ettagelio b<*0t $>: aueb all biitg »erlafpet »m0 goto wiUeer wie bie2Jpofielere iTiatt. yije. VPtlcber mag (pro*

eben mit warf?eyt/golt obber frl0er b»0 icb mt/f?e$e »uff vnb/ey gefrnbt.4 ee.1q.

IfS irm v tf Spricht basgleyffenbe »olcf ©er ilut*

tbermaebt »il ergemis/fo er fp:icbt/e$ fey teyn fpeyf »er*

0Otteer bie ntaet nyeflen mag mit bancF0ar£eyt girr ierliV tberjeyt/2fnwoit/foilm a^nn: warl?eyt fageer vm0em gernio willen/fo fof man auch CbHfiwm vtt feyn ÜSuaet gdt'on nit prebigar c ©emt alfeeyt b»0en fieb 3uben »nb oofen barait gcergert/als pau.fpncbt.iCou.@ olteir b#e 2ipofidin barö0 nie gepeebigtba^m Cfrnffi iS o a g d w f

^ (D vb* tollen papiffar/eo ifi nit Äutfeer/ fonber

<ü?rißv& n ia t t je» parrlrro Collo q vir t.Cl;i. üq p«f

& 4

(17)

msiSjxcaa

2ictti. ¡e. vnb

ITiattmeCptaben/baa

fryit

¡fUttb vnn ber jpeyf/vnb

ïeyn

fpeyjj vergotten

ym

ißuunge*

lifcbeit ge(è«3e/(50

man

buncFlfcrif&YXtorurnß (trajft yb*

(Sotslejïrerbeh Jlitttber/fo er

Cfrii

fto vit ben letjgcmeltS gle^cb rebt/gleycbfonnig mtty^tt wibbercncb buiîbciti p.tirP Ipu'ci)“ es f

y

lugeit vit teuffèls lere/|pb?f5 vn

>£fre*

licben(îunb yemunt

verbieten I

ßo fp:cd)t

yfri

wenn.icb bus fug wie puttlus/obber wenn ilutbcrbus fcbieySt/es fey Eegerey. 2(1(50 fraityfrt mit bctn tatfjel vnb

2tntid)iiß

pm tln vnbeit gey(î gottis uuß ^bn» rebentfiireyn fetjer/

ÏDuruntfî verdict

y fri

vus

nu

bic fpeyf* / bie gott vrts cr*

iauÇtÿamucflciu

XX>urij£ »erntetet yb* beit pnefîettt-ben fèfrdidfrc (îâb/

vnb erluuÇt yfrn fràrifefren (îunb /ftyt yfri

rut

Hntidyii*

fïifcb. 2(1(50 fêrçtyfri alJer benBupfi vfrr (¿friiftwtyya fpiecfrm fu/paulm f3nd)t.q. Zfritn.iitj

.rit.t.(Co»

. vitf.

Wen meyn fpeyß ergerte nteynen &ubcr,

(50w olt

ict> nim»

mer mer fleyfefr efjcn.

2llßo f>llé wir ergemijl t$iruemteyben/nit effert (peyfj vrrôotten vom 2

bapfi/

2(ntwort/es ifï wur/ittun f>lfoi*

fryn

red)t leren vnb fugen/wiefoUicbe fpeyf nit vergotten fey voit gott/ vtt wie (Tcb mt f >Ilen ergern/o Symunt

nad)

ifinungeltfcberfreybeyt werb le£en/vnb benÄ upflufieit furen ritit

feynen

geSotten/bus wtbber îb ^ jî9 lere ifî/B o

mon

bes bie leôtte Çericbt but/burnueb wer ftcb ergert/ 8 erger (leb/ er

nimpt

ergermf

wtebiejÎuben von Œfriiftç tftatt.

r v . ifï

nit

çu

ad)ten/çu foldfrmjpiad) (Efriiftnei Hafjetße/frenn fie

(Trtb $lint vnbßlmbenfurer. iDuritmß fol icb bie wurbeyt Obber

fvcyfreyt

bes äEuungelions nit febweygen/

ß

0 ettlicb ficb buroÉ ergern/ îDennulfto

frett

puttltts vnb bie 2(po(ielln uneb nitbtirffen

iLfriifm

piebi gen/ benn er ergernif wur ben jfw b m i.io t. i .

Zud>

ynit oSgemelten wotten / verBcut puulus nit fleyfcb «3U eflên/bus er bénit erieuPt. i.

<Lfri

mj.erfcçt ein

xvcyßl

wie er

fîcb fralm

woltynn(ol<bemfull/2ilfo

et*

\id>

fpeyß nit efjcn/ luutter vm5 gottis willen / bent leyß obielnß 4l>i3»3jecbeit/iiîg»tvn

xedfrtlaßex

bes übmr fnnb

(18)

barnuff«5» fetten/tenffeiijli» fpricbt paulus.

ff iDic ad)te fla g i>er¿aaltten / .ilutber( fpKcbe«

fte)if| eyn gornigcr nu n. 2fntw0:t/Him bat crbod) feyn ftld) erben g e w ö h n a u f ^ ou/afar ¿Hofes w a rff bie taffdln mit ben

3

eben gesotten (Sottis/bic

mir

finger gottrs gefijjiel'ett w arn/su ber erben bas (te surf pruitg/

icjro.

Ityjwj*

X>nb waren »on eblen 0apby:en fleyn/nls ettlicb fcbjcyPen/vnb lu t bod) geseugnif/bas eryitn ber :&eyt ber miltiji wer »itter allen menfeben.

Zud)

bat ÄLutber t»ie papifien noch nit mit geyp pln a u f ber fordben

mföhgen/meJelM

bengleyffnem 4>et/bo er bie

wedyffelßnncf ym tempd vmbftiß/vnb bie

gremplcrbynttauf triff 2c.

2llfo ¿Har. Huttyet ij? »on natur eyn fenffter/ mi'P ber/götter fieimdid)etd>oltfrliger/ »mierffittertcr »n purs lautter itjan/aud) gegen ben ftnbero/armen

2

c. 2lf er wtb ber eud) 25aalit»tbie gottie wo:t »erberen/ ffcweyfi er eyn ern(i/ wie Veline tf>et cwren Zubern vnb mit pfajfen.itj.

Äe.jrouj. tljut ted)t/»nb iß Cb»fio gleyd)fonntg wibber bie gleyfner.

f f j n b a n ijt. S a g en biepapif?en/bem Äut^er ben get

niam tm /ben

bieiLeyen xmb »ngelerten/wenig a u f ben <J)rbcn/weittg aus ben ^ofenjcbuln/ id) fb.lt jagen aus ben <5>obßrtfd)öln/wenig <Ll>owtfEe/»ü

bennod)t Cbbmas ptebiger orbens eyn »epfilidjer bdb/es fey ya (Sot leybt/aud) wenig aus ben Äeyffern^ Königen 2c.

Antwort/ jfb* ßewcrtaffermtr »rtb bent Äutber/b3 yb* feyt gleyd) bem natern gefebwurm/ bas alweg w a s wibber

(ttyißum

»nb feync lee: / SDcnn bie 3«ben tbetten bem be*re eßen a lfo

vn

fpiacbenOoan.tuf. H u n gleufö bod) niemant ynn ben jfcfum beitn bas »olcF/ bas bie fcbuflrt vnb bas gefes nit weyff/ «ermalabcyet feynfie/

Wer glawfftc bod) a u f » n f ern ^urfien(wie ysunb’pten lafen)obber glcyfncm( wie ysuMb

yt>n.

2>ie Myrten auffbew feib/ bie £eyben »on

ouent/fucfyten

fm rg u BetbTeem yn ber tuppen/ilirce.ii. © leg a s pfafp Jacyt ffleyff s u ^icrufalem »nb gingen nit suyb_m /pe

fefeieften bie £eyben bar. 25 ig

(19)

2ífcr^:d:$it$ifc0ÍÍM fcbßfer viib Mrtmn

( m m

p u t terjiwb t$u HornPag/2lug|purg/V)lm/am reyrrffra/

yr; 0 d)W«yi3/yñ Qadofleu/tveyPer/úmd2frawcit/ fwcí)t/

áíWc^virttcrt/^íTbttwcÍPj'íeiiÉ/fcferíe^cr/l'd^ufía/^ecFcjt/

pnma/venttw rittet/ébleir/herin/alo nemlid)

bit »berçogen

von <śad) 1 pn l

We mer tviflcit y mi ber 2$tbel ( welche We

^eyligefc^iijft tfr ) berm

all

ć>o|crtfd)ubt /

„aré) parity Coin 2c. Vnb

alle

papiften ßo

weyt

bit

welt

tfi vnb fie

neue PcwcmvÆPewem

to

teglicfr. ÏPcr ‘i\eyj]er I\a r l a lfo gclertale

t

koü-utber» Citlefitctor cr lies

fidynit

eyrt to liest muitci) a lfo a f f « / baser burd>bK weit verad?t wurb

rit

fur cyit

o ffer gehalten.

f l

Dao y. tîJoibgcfdycy. Wenn Jimlya rcd>t

fjet/

fb

het jb

long

Pie ChńfilidyUńd)

gcút

bao

verbeugt got nit. Antwort/yb* tollcir/ wt|]ct y^r bod) nit w a sb o fêy bte € b

liftiicfy íitd)ttvao

lullet

é>i

bcuoP au cl)

bieChnft lidy

breb

ntt

yr

tt

/ nemlicfrfo

fié

Plcyt Pty bem wort got¿

t i s f o mag bod) ynen bes B a p jî ftrd) rnb Caipt)c tort ctltum/ vnb bte <So|citfci)tiln/vub faP m big geyrrt/ vnb trod) all tagyrren/vitb wollen ntt voit yrtumïaffen. iDer glaup PleyPtaljcyt Pey etlichen. ÏPerrrt ber2\eyffcr vit ber

£>apfi/mit ail

y rem volef werot feçer/alo

fie warn Qu $

$eyt2ltanafii/wcmg aufgenommen/nod) wem gut C^rt

fíen

yurt '

Jnbia/

y

nn

2íffnca/ymt Krtíbenlanb/ vnb yur»

bert lenbem bitter Konrifd) pfamr verPam^at/ ale ftc nit traben wollen feyn falmut^/ vobgefèç

anntnmifovtfi

bem Pey C^rrfîr gefèrç PleyPé/ bas frnb tie Pcfînt Confíen/

trae

nady 2¿epfilid)ergcfeQ

left/

fi

hb

papifien

uit <£(?#

fíen. 2>ie rot

¿>urr von

¿ a Prion/

f'd)cnbt all

bie mt mit ybr Pude» wolln/2ipoc. jevúj. verdagt

fie/ wie

putafari ínrrleyn t^et bemfrommen vnfd)ulbigen 3ofepl?. (Seit»

WW- ff Hurt mercFttveytter. 2 >ie paptßcrt Perúmen fîcfr tttlieb bmg¿ wither bte / bte bem ¿Luther an^angen vnb

Cfyrifto.

ffgubem erfîert. îDae (bld* vil a u f bent otbett fetujpn other vermpen wertem 2lntwort/2llfo

Wfifyad*

(20)

ben 2fpofM»t Pn m attatm / Pit Mcb &IU bic yfi gotrecbt wollen ledert/ jfoam pv . mufjeit Verfolgung ieybcn/ firiO bocb/Sartt peter/0<wtt 2fnb:eas pit C^«|iu6 feiger ans Crem gebmeft wotfcm/»nb

v a ß vil

fcbmbltcb geßotPS

pnb pmPtncbt/bie red)« Cl)nßen warn.

ff

sa m anbem fptecbtn fte/iDem ¿Lutfjcr

üntyatt

ge«

feyd>tfmicbc leut 2c. 2ltttwoit/

Cfytißt

liefet pnb PitPen nacb/Äuce. ptf.pn am

pip.

t¥>ud)rer pit offattlid)

f

iwt«r

tYt&t.ip.vn

jeptq* 2lucb bte

beßmynn

ber w ellt/«ls m * r ia pn bie 2fpofieln

2c. 2 ilfo iß

es mit bem Äuttjer 4«d)/^mtas/eCaipbas/gieyßner vnb anber boffertig

fyeye

ligeit/woltemtit

(ttyrißi

feyn

2c.

ff

Sa bem battet fagen

fie/foie Jluttyctifcben

baPet*

groß aitßebtung (50 fte ßcrSett

zc.

2(nttv0!t/S>ae tfi eyr»

tjeycbcit/ bas fte cyit rechten glawPm bau/barumP fireyt 5er teuffei wibber fte/ 3 Per yb»

papiftett

feyt bes teuffds eygcn/barumP barfßer itit nad? eud?

ßdleit

mit a»tß’dj<*

tung/ybt feyt aufffeynem weg.

ff

5 a bem pierben. i£ s fierPen etlid) ilutberifcbe fWß Poßen tobts/nacb meafebett vrteyl 2(ittwo:t/alßo ifi Cbrifius ancb gefiotfWHiat.jtjtpg. 5CX>eld)er mertrer

far ber weit eyrte gatten tobt® gefiotPen^eyner/ 2><trum5 yb* Paptffm / wißet md)t von bem glawPen ber

jiett/yb: feytpapt|ieit/<Sott erleacbt eud?/ 2lroat.

(21)
(22)

y ł]

(23)
(24)
(25)

Cytaty

Powiązane dokumenty

[r]

[r]

Naukowcy fachowo i wnikliwie mówią o podstawowych przyczynach pogarszającej się kondycji zdrowotnej, a ich opinie co do możliwości poprawy sytuacji

- czynniki genetyczne - obserwacje kliniczne, wskazujące na częstsze występowanie otyłości u dzieci rodziców z nadwagą, aniżeli z prawidłową masą ciała,

Profesor Maciej Demel, jako dziedzinę swego naukowego poznania, obrał pogranicze dwóch światów – świata natury i świata kultury: medycynę z higieną, kulturę fizyczną

Elementem szeroko pojętego warsztatu pedagoga wychowania fizycznego są też uczniowie, ich cielesność, potrzeby, problemy oraz nade wszystko ich kształtująca się osobowość.

Rzeszowskiego 2012 Wielki autorytet w sprawach kultury fizycznej, Profesor Ryszard Przewęda napisał we wprowadzeniu do książki : „Profesor Władysław Pańczyk

lebens zu bedenken, sondern auch die Unversehrtheit des menschlichen Wesens (PV 8), Aus diesem Grund muss die Ethik auf die M e t a p h y s i k zurückgreifen, in der „allein sich