WSTÊP
Leczenie chorych na raka piersi w stadium rozsiewu (M1) ma charakter najczêœciej palia- tywny. Œredni czas prze¿ycia od wykrycia przerzutów w udokumentowanych doniesie- niach nie przekracza 3 lat [1]. Okazuje siê jednak, ¿e u niektórych chorych udaje siê po- wstrzymaæ postêp choroby przez okres wielu lat, zapewniaj¹c dobr¹ jakoœæ ¿ycia. Dotyczy to szczególnie chorych z komórkami guza za- wieraj¹cymi receptory estrogenowe i z prze- rzutami innymi ni¿ w narz¹dach wewnêtrznych [1]. W pewnej grupie chorych poddanych sko- jarzonemu leczeniu wysokodawkow¹ chemio- terapi¹ z nastêpowym przeszczepem szpiku mo¿na uzyskaæ wieloletni¹ remisjê. U wiêkszo- œci chorych udaje siê jednak jedynie okreso- wo powstrzymaæ rozwój choroby, a leczeniem pragniemy zmniejszyæ dokuczliwe objawy i podwy¿szyæ jakoœæ ¿ycia (quality of live).
Objawy dowodz¹ czêsto znacznego roz- woju choroby; podczas regularnych i dok³ad- nych badañ okresowych mo¿emy wykryæ przerzuty bezobjawowe. Nie udowodniono jednak dot¹d wp³ywu wczesnego wykrycia przerzutów na wyd³u¿enie czasu prze¿ycia [1, 2, 3].
W momencie wykrycia przerzutów zawsze nale¿y oceniæ ich zaawansowanie oraz po- twierdziæ rozpoznanie badaniem histopatolo- gicznym. Do rutynowych zalecanych badañ, oprócz badania klinicznego, nale¿¹ rentge- nogramy klatki piersiowej, badania krwi, scyn- tygrafia koœci i USG lub KT jamy brzusznej.
Zalecanie jest równie¿ oznaczenie poziomu markerów CEA i CA 15-3 w okresie leczenia i po jego zakoñczeniu w celu oceny postê- pu choroby i skutecznoœci leczenia [1].
MATERIA£ I METODY
W latach 1983-1987 w Wielkopolskim Centrum Onkologii leczono 92 chore na ra- ka piersi w stadium M1. Stanowi³o to 10,5 proc. (92/878) chorych poddanych analizie w 5-letnim okresie obserwacji. Z analizy wy-
³¹czono chore z pierwotnie zaawansowanym rakiem piersi (chore zdyskwalifikowane do zabiegu chirurgicznego) oraz chore, u któ- rych pierwotnym niepowodzeniem by³a wzno- wa miejscowa lub drugi nowotwór piersi.
Wiek chorych w momencie zachorowania na raka piersi waha³ siê od 29 do 74 lat, œrednio 51,5 lat, w momencie wykrycia pierw- szych przerzutów wynosi³ œrednio 56,4 lat. Naj- wiêksz¹ grupê stanowi³y chore w przedziale wiekowym 41-50 (n=28 chorych) i 51-60 lat (n=33 chorych). Wiêkszoœæ chorych leczona by³a metod¹ skojarzon¹ cytostatykami i/lub hormonami oraz paliatywn¹ radioterapi¹.
Wyniki leczenia i dane pacjentek opraco- wano na podstawie retrospektywnej analizy hi- storii chorób i przeprowadzonej katamnezji.
Grupê poddano 5-letniej obserwacji.
WYNIKI
W tabeli 1. przedstawiono czêstoœæ wy- stêpowania przerzutów w zale¿noœci od wie- ku chorych w momencie rozpoznania raka piersi. Przerzuty wykryto w okresie do 5 lat od zakoñczenia leczenia ogniska pierwotne- go w 65/92 przypadkach (70,7 proc.), w 57/92 przypadkach (n= 62,0 proc.) prze- rzuty wykryto w ci¹gu pierwszych trzech lat obserwacji. W 27 przypadkach rozpoznano je w okresie d³u¿szym ni¿ 5 lat (29,3 proc.).
W 6 przypadkach okres bezobjawowej ob- serwacji by³ d³u¿szy ni¿ 10 lat.
Pierwszym umiejscowieniem wykrytych przerzutów by³ najczêœciej koœciec (n= 41 chorych), nastêpnie p³uca (n= 22) (tab. 2.).
Rozpoznanie histopatologiczne ogniska pierwotnego ustalano na podstawie badania materia³u operacyjnego. Najwiêksz¹ grupê stanowi³y chore z rozpoznaniem adenocar- cinoma (w tym partim solidum, partim de- smoplasticum, partim papillare) – 34 chore (n= 37,0 proc.) oraz z rozpoznaniem ca so- lidum – 32 chore (n= 34,8 proc.). W pierw- szej grupie czas do wyst¹pienia przerzutów by³ d³u¿szy (powy¿ej 5 lat – 17 chorych, 50 Rak piersi w stadium rozsiewu jest
chorob¹ nieuleczaln¹, jednak u czê- œci chorych udaje siê znacz¹co wy- d³u¿yæ prze¿ycie stosuj¹c skojarzo- ne leczenie ogólnoustrojowe z radio- terapi¹. Przedstawiono wyniki leczenia chorych na raka piersi w sta- dium rozsiewu. 92 chorych na raka piersi w stadium M1 leczono w latach 1983-1987 w Wielkopolskim Centrum Onkologii. Wiek chorych w momen- cie zachorowania na raka piersi wa- ha³ siê od 29 do 74 lat, œrednio 51,5 lat, w momencie wykrycia pierwszych przerzutów wynosi³ œrednio 56,4 lat.
Metody leczenia obejmowa³y radio- terapiê, chemioterapiê i hormonote- rapiê w monoterapii lub jako leczenie skojarzone. 7 chorych (7,6 proc.) prze¿y³o 5 lat od momentu wykrycia zmian przerzutowych. Œredni okres prze¿ycia w ca³ej grupie wyniós³ 13,5 miesi¹ca. 67,4 proc. chorych ¿y³o krócej ni¿ 2 lata od momentu rozpo- znania przerzutów. Przerzuty wykry- to w okresie do 5 lat od zakoñczenia leczenia ogniska pierwotnego w 65/92 przypadkach (70,7 proc.), w 57/92 przypadkach (n=62,0 proc.) przerzuty wykryto w ci¹gu pierwszych trzech lat obserwacji. W 27 przypad- kach rozpoznano je w okresie d³u¿- szym ni¿ 5 lat (29,3 proc.).
W grupie 34 chorych z 4 i wiêcej za- jêtymi wêz³ami ch³onnymi pachowy- mi, tylko w 4 przypadkach bezobja- wowy okres obserwacji by³ d³u¿szy ni¿ 5 lat (11,8 proc.), w przypadku braku zajêcia wêz³ów (n=22 chore) w 10 przypadkach wykryto przerzuty po 5 latach obserwacji (45,5 proc.).
Najczêstszym miejscem pojawienia siê przerzutów raka ptersi by³ ko- œciec, jednoczeœnie chore z przerzu- tami tak umiejscowionymi mia³y du¿e prawdopodobieñstwo d³ugotrwa³ego prze¿ycia.
S³owa kluczowe: rak piersi, przerzu- ty, wyniki leczenia
W
Wssppóó³³cczzeessnnaa OOnnkkoollooggiiaa ((11999999)) 33 ((55));; 221122––221177
Wyniki leczenia chorych na raka piersi w stadium rozsiewu
w materiale Wielkopolskiego Centrum Onkologii
Results of treatment of disseminated breast cancer carried out in Greatpoland Cancer Center
Janusz Skowronek, Krystyna Adamska, Gra¿yna B¹k, Dorota Jezierska, El¿bieta Nowakowska, Agnieszka O’Shea, Maria Kubaszewska
I Oddzia³ Radioterapii Ogólnej, Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu
proc.) ni¿ w drugiej (powy¿ej 5 lat – 4 cho- re, 12,5 proc.).
Metody leczenia ogniska pierwotnego by-
³y bardzo zró¿nicowane i zale¿a³y od zaawan- sowania w momencie rozpoznania oraz od wyniku badania histopatologicznego. Nie stwierdzono zale¿noœci pomiêdzy d³ugoœci¹ okresu do wyst¹pienia przerzutów a metod¹ leczenia ogniska pierwotnego.
Oceniono zale¿noœæ pomiêdzy liczb¹ za- jêtych wêz³ów ch³onnych a okresem do wy- st¹pienia przerzutów (tab. 3.). W grupie 34 chorych z czteroma i wiêcej zajêtymi wêz³a- mi ch³onnymi pachowymi, tylko w 4 przypad-
kach okres ten by³ d³u¿szy ni¿ 5 lat (11,8 proc.), w przypadku braku zajêcia wêz³ów (n=
22 chore) w 10 przypadkach wykryto przerzu- ty po 5 latach obserwacji (45,5 proc.).
W tabeli 4. przedstawiono czas prze¿y- cia w zale¿noœci od wieku chorej. 7 chorych (7,6 proc.) prze¿y³o 5 lat od momentu wy- krycia zmian przerzutowych. Œredni okres prze¿ycia w ca³ej grupie wyniós³ 13,5 mie- si¹ca. 67,4 proc. chorych ¿y³o krócej ni¿
2 lata od momentu rozpoznania przerzutów.
¯adna z chorych w wieku poni¿ej 40 lat nie prze¿y³a d³u¿ej ni¿ 3 lata od rozpoczêcia le- czenia przerzutów.
Breast cancer in stage M1 is uncura- ble. It is, however, important to point out that in some patients the disease can be controlled for many years using chemotherapy or hormonothe- rapy connected with radiotherapy.
92 patients with metastatic breast cancer were treated in Greatpoland Cancer Center from 1983 to 1987.
Patients age at the time of first dia- gnosis ranged from 29 to 74 years, median was 51,5. At the time of oc- curing of metastases median age was 56,4. Methods of treatment in- cluded chemo or hormonotherapy and radiotherapy in different combi- nations.
5-years survival rate was 7,6% after recognising of metastases. Median survival time in whole group was 13,5 months. Survival time in 67,4% of pa- tients was shorter than 2 years. In 70,7% of cases (69/92) metastases occured in first 5 years after the end of treatment of primary lesion, in 67,0% they occured in first 3 years.
In 27 cases (29,3%) metastases oc- cured after 5 years of observation.
In group of 34 patients with 4 or mo- re involved axilla lymph nodes only in 4 cases (11,8%) asymptomatic survi- val time was longer then 5 years. In 10 cases of 22 patients (45,5%) with non involved axilla lymph nodes me- tastases occured after 5 years of ob- servation.
The most frequent location of metasta- ses were bones. These patients had greater probability for longer asymp- tomatic survival time.
Key words: breast cancer, metasta- ses, methods of treatment
W
Wssppóó³³cczzeessnnaa OOnnkkoollooggiiaa ((11999999)) 33 ((55));; 221122––221177
Tab. 1. Wiek chorych w momencie rozpoznania ogniska pierwotnego a okres do wykrycia przerzutów
W
Wiieekk NN== << 66 66--1122 1122--2244 2244--3366 3366--4488 4488--6600 >> 6600 c
chhoorryycchh mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess..
< 30 1 1
31–40 11 1 1 3 1 5
(45,5 proc.)
41–50 28 3 8 9 2 6
(21,4 proc.)
51–60 33 4 4 6 5 2 3 9
(27,3 proc.)
61–70 17 1 1 3 4 1 7
(41,2 proc.)
> 70 2 1 1
£¹cznie 92 7 9 22 19 4 4 27
(29,3 proc.)
Tab. 2. Okres do wykrycia przerzutów a ich umiejscowienie
U
Ummiieejjssccoowwiieenniiee NN== << 66 66--1122 1122--2244 2244--3366 3366--4488 4488--6600 >> 6600 p
prrzzeerrzzuuttóóww mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess..
Koœciec oraz: 41 3 3 9 9 2 3 12
(29,3 proc.) – koœciec i wêz³y 1 1
– koœciec i p³uca 4 1 1 1 1
– koœciec i CUN 2 1 1
P³uca oraz: 24 2 2 5 5 1 9
(37,5 proc.)
– p³uca i wêz³y 2 1 1
CUN (mózgowie) 4 1 1 1 1
W¹troba 5 1 2 1 1
Wêz³y ch³onne 9 1 1 2 2 3
Tab. 3. Liczba przerzutów do wêz³ów ch³onnych pachowych a okres do wykrycia przerzutów
L Liicczzbbaa p
prrzzeerrzzuuttóóww ddoo NN== << 66 66--1122 1122--2244 2244--3366 3366--4488 4488--6600 >> 6600 w
wêêzz³³óóww cchh³³oonnnnyycchh mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess..
p
paacchhoowwyycchh
Nie zweryfikowano 6 1 1 2 2
0 22 1 2 5 1 1 2 10
(45,5 proc.)
1 10 1 1 2 4 2
(20,0 proc.)
2–4 20 3 3 3 1 1 9
(45,0 proc.)
> 4 34 4 2 10 11 2 1 4
(11,8 proc.)
216
Wspó³czesna OnkologiaMetody leczenia przerzutów przedstawio- ne w tabeli 5. by³y bardzo zró¿nicowane, dlatego nie mo¿na dokonaæ analizy porów- nawczej. Dawki leków, wielkoœæ dawek ca³- kowitych w radioterapii, rodzaj hormonotera- pii uzale¿nione by³y od aktualnej sytuacji kli- nicznej.
W tabeli 6. przedstawiono d³ugoœæ prze-
¿ycia w zale¿noœci od umiejscowienia pierw- szych przerzutów. W analizie pominiêto fakt,
¿e z regu³y po pewnym okresie choroba ule- ga³a dalszemu uogólnieniu. Zwraca uwagê równomiernie roz³o¿ony okres prze¿ycia w przypadku rozpoznania pierwszych prze- rzutów w koœæcu oraz fakt prze¿ycia 3 cho- rych z przerzutami do p³uc d³u¿ej ni¿ 3 la- ta. Równie¿ w jednym przypadku chorej z przerzutami do CUN okres prze¿ycia by³ d³ugi i wynosi³ 45 miesiêcy.
Ze wzglêdu na wielkoœæ grupy badanej nie dokonano analizy statystycznej.
OMÓWIENIE WYNIKÓW
Wiêkszoœæ chorych na raka piersi, u któ- rych wykrywamy przerzuty, ma zajêty choro- b¹ jeden lub dwa narz¹dy (umiejscowienia).
Wraz z rozwojem choroby dochodzi do roz- siewu i zajêcia innych narz¹dów i okolic [4].
Najczêstszym umiejscowieniem przerzutów (poza zajêciem skóry przez niektórych auto- rów wliczanym do tej grupy) s¹ wêz³y ch³on- ne pachowe i nadobojczykowe oraz koœci [2, 5]. W nastêpnej kolejnoœci s¹ p³uca i w¹- troba [6]. Czasami pierwszym umiejscowie- niem przerzutów jest mózgowie [7].
Chorzy z przerzutami umiejscowionymi w tkankach miêkkich rokuj¹ lepiej ni¿ chorzy z pierwszymi przerzutami do koœci lub narz¹- dów trzewnych [8]. Zajêcie mózgowia rokuje najgorzej [9]. Liczba zajêtych narz¹dów lub okolic jest istotnym czynnikiem rokowniczym – im mniej tym lepsze rokowanie [10]. Ponad- to chorzy z guzem zawieraj¹cym receptory es- trogenowe i progesteronowe lepiej reaguj¹ na hormonoterapiê oraz chemioterapiê [11].
Rak piersi w stadium przerzutów jest cho- rob¹ heterogeniczn¹ o zró¿nicowanym prze- biegu klinicznym i odpowiedzi na leczenie.
Podstawowym leczeniem pozostaje leczenie ogólnoustrojowe, w niektórych przypadkach istotne znaczenie ma wyciêcie zmiany lub ra- dioterapia z odpowiednim marginesem. Wœród takich wskazañ wymienia siê umiejscowienie przerzutów w mózgowiu, guzy uciskaj¹ce rdzeñ, zagra¿aj¹ce z³amanie patologiczne krê-
gu, naciekanie op³ucnej lub osierdzia z zagra-
¿aj¹c¹ niedodm¹ p³uca lub tamponad¹ serca [1].
Hormonoterapia jest leczeniem zalecanym w pierwszej kolejnoœci ze wzglêdu na s³ab- sze dzia³ania uboczne. Chorymi szczególnie dobrze reaguj¹cymi na hormony s¹ chorzy z d³ugim okresem bezobjawowego prze¿ycia oraz z przerzutami innymi ni¿ w narz¹dach trzewnych [12]. Skutecznoœæ tego leczenia podwy¿sza istotnie obecnoœæ receptorów es- trogenowych i progesteronowych [13-15].
Oko³o 2/3 chorych reaguje na leczenie hor- monalne, odpowiedŸ oceniamy po mniej wiê- cej 3-4 miesi¹cach ze wzglêdu na powoln¹ reakcjê [10]. Œredni okres odpowiedzi wyno- si 1 do 2 lat, wp³yw na jego d³ugoœæ ma umiejscowienie przerzutów (najlepiej reaguj¹ guzy tkanek miêkkich, nastêpnie guzy koœci) oraz gêstoœæ receptorów hormonalnych (13- 15). U chorych przed menopauz¹ stosuje siê kastracjê hormonaln¹ (goserelin) lub napro- mienianiem, rzadziej chirurgiczn¹. Leczeniem z wyboru u chorych po menopauzie jest le- czenie tamoksyfenem, a w przypadku pro- gresji lekami drugiego rzutu s¹ inhibitory aro- matazy lub octan megestrolu [17].
Chemioterapia jest leczeniem z wyboru chorych przed menopauz¹, przy umiejscowie- niu przerzutów w narz¹dach mi¹¿szowych oraz przy szybkim wzroœcie guza [1]. Najczê- œciej stosuje siê schematy wielolekowe (CMF, FAC, FEC, schemat Coopera), w przypadku progresji schematy zawieraj¹ce paclitaksel,
docetaksel i vinorelbinê (tab. 7.). Niektóre cy- tostatyki podawane pojedynczo w wysokich, maksymalnie tolerowanych dawkach s¹ rów- nie¿ skuteczne [18, 19]. Zamiast doxorubicy- ny stosuje siê coraz czêœciej epirubicynê ze wzglêdu na mniejsz¹ kardiotoksycznoœæ [20].
Optymalny okres leczenia cytostatykami jest nieustalony i zale¿y w znacz¹cym stopniu od nasilenia objawów ubocznych. Najczêœciej le- czymy cytostatykami do czasu uzyskania naj- wiêkszej remisji guza, plus jeszcze jeden cykl celem stabilizacji efektu [1].
Oprócz obserwowania remisji guza nie- mniej wa¿ne jest zachowanie jakoœci ¿ycia chorej [21].
Coraz czêœciej stosowan¹ metod¹ lecze- nia jest chemioterapia wysokimi dawkami le- ków z podawaniem czynników krwiotwór- czych (GM-CSF oraz autologiczne komórki pnia uzyskane ze szpiku lub z krwi obwodo- wej). Leczenie to stosuje siê u chorych, któ- rzy odpowiedzieli na pierwotne leczenie cy- tostatykami. W jednym z pilotowych badañ uzyskano 20 proc. 5-letnich bezobjawowych prze¿yæ w tej grupie chorych [22]. Chorzy ci jednak byli poddani selekcji – do leczenia wybrano grupê w stosunkowo dobrym stanie ogólnym i z niewielk¹ liczb¹ przerzutów. Sku- tecznoœæ tej metody wymaga wiêc potwier- dzenia w badaniach prospektywnych.
Omawiana przez nas grupa chorych by-
³a bardzo niejednorodna i leczona w zró¿ni- cowany sposób. W wiêkszoœci przypadków pierwsze przerzuty wykryto w okresie do
Tab. 4. D³ugoœæ prze¿ycia od wykrycia przerzutów a wiek chorych
W
Wiieekk NN== << 66 66--1122 1122--2244 2244--3366 3366--4488 4488--6600 >> 6600 c
chhoorryycchh mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess..
< 30 1 1
31–40 9 1 3 3 2
41–50 22 3 6 6 2 2 2 1
51–60 33 8 9 3 3 2 3 5
61–70 21 5 3 8 2 2 1
> 70 6 2 1 2 1
£¹cznie 92 19 22 21 11 7 5 7
(20,7 proc.) (23,9 proc.) (22,8 proc.) (12,0 proc.) (7,6 proc.) (5,4 proc.) (7,6 proc.)
Tab. 5. D³ugoœæ prze¿ycia od wykrycia przerzutów w zale¿noœci od metod leczenia przerzutów
M
Meettooddaa lleecczzeenniiaa NN== << 66 66--1122 1122--2244 2244--3366 3366--4488 4488--6600 >> 6600 p
prrzzeerrzzuuttóóww mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess..
Radioterapia
+ hormonoterapia 26 1 4 10 4 1 2 4
i/lub chemioterapia
Chemioterapia 16 4 10 1 1 1 2
– chemioterapia + 13 1 5 3 1 1 1
radioterapia
– chemioterapia + 18 2 5 6 3
hormonoterapia Hormonoterapia
(tamoksyfen, 14 6 3 2 1 1 1
Orimeten, Provera)
Leczenie objawowe 5 5
£¹cznie 92 19 22 21 11 7 5 7
Wyniki leczenia chorych na raka piersi w stadium rozsiewu w materiale Wielkopolskiego Centrum Onkologii
217
trzech lat obserwacji (w 62,0 proc. przypad- ków). Na uwagê zas³uguje fakt pojawienia siê przerzutów a¿ w 27 przypadkach (29,3 proc.) po piêciu latach od chwili zakoñcze- nia leczenia ogniska pierwotnego. Potwier- dza to doniesienia innych autorów o koniecz- noœci czêstych badañ kontrolnych nie tylko w okresie pierwszych piêciu lat obserwacji, ale do koñca ¿ycia. Podobnie do wyników wielu innych doniesieñ, równie¿ w naszej grupie chorych najczêstszym miejscem prze- rzutów by³ koœciec, nastêpnie p³uca. W ana- lizie pominêliœmy fakt czêstego uogólnienia siê choroby w wiêkszoœci przypadków w trakcie obserwacji.
Rozpoznanie histopatologiczne stawiane w tym okresie nie odpowiada dzisiejszej no- menklaturze wg WHO, niemniej warto zwró- ciæ uwagê na ró¿nicê w d³ugoœci prze¿ycia bezobjawowego w przypadku adenocarcino- ma (> 5 lat – 50 proc. chorych) i carcino- ma solidum (> 5 lat – 12,5 proc. chorych).
Nie stwierdziliœmy zale¿noœci pomiêdzy d³u- goœci¹ okresu do wyst¹pienia przerzutów a metod¹ leczenia ogniska pierwotnego. Me- tody te by³y bardzo zró¿nicowane i dotyczy-
³y nieporównywalnych grup chorych. Stwier- dziliœmy istotn¹ ró¿nicê pomiêdzy liczb¹ za- jêtych wêz³ów ch³onnych a d³ugoœci¹ okresu do wyst¹pienia przerzutów. W grupie cho- rych z czteroma i wiêcej zajêtymi wêz³ami, tylko w 11,8 proc. przypadków przerzuty po- jawi³y siê po 5 latach obserwacji, w grupie chorych z niezajêtymi wêz³ami ch³onnymi w 45,5 proc. przypadków wykryto przerzuty po piêciu latach obserwacji.
7 chorych prze¿y³o 5 lat od momentu wykrycia zmian przerzutowych, co mo¿na
uznaæ za dowód na potrzebê doboru w³a- œciwego leczenia w tej grupie chorych.
Z tej grupy u 4 chorych rozpoznano pierw- sze przerzuty w koœæcu, u dwóch w wê- z³ach ch³onnych nadobojczykowych i u jed- nego w p³ucach. Jedna z chorych z prze- rzutami w p³ucach prze¿y³a 45 miesiêcy.
M³ody wiek (poni¿ej 40 lat) by³ czynnikiem rokowniczo niekorzystnym – nikt z tej gru- py nie prze¿y³ powy¿ej 5 lat od rozpozna- nia przerzutów. 67,4 proc. chorych ¿y³o kró- cej ni¿ 2 lata od rozpoznania przerzutów.
Nasze wyniki dowodz¹, ¿e chorym na ra- ka piersi w stadium rozsiewu mo¿na wyd³u-
¿yæ ¿ycie stosuj¹c dostêpne dziœ metody le- czenia. Czêœci chorych mo¿na nawet prze- d³u¿yæ ¿ycie o ponad 5 lat.
WNIOSKI
Z Leczenie ogólnoustrojowe w skojarzeniu ze stosowaniem radioterapii chorych na raka piersi z przerzutami odleg³ymi, pozwala na istotne wyd³u¿enie prze¿ycia czêœci chorych.
Z Zajêcie 4 i wiêcej wêz³ów ch³onnych pa- chowych w momencie rozpoznania raka piersi, wp³ywa na krótszy okres do wyst¹- pienia przerzutów.
Z W okresie obserwacji d³u¿szym ni¿ 5 lat od zakoñczenia leczenia ogniska pierwotnego nadal istnieje wysokie ryzyko pojawienia siê przerzutów. Chore te wymagaj¹ œcis³ej kon- troli onkologicznej do koñca ¿ycia.
Z Najczêstszym miejscem pojawienia siê prze- rzutów raka piersi jest koœciec, jednocze- œnie u chorych z takim umiejscowieniem przerzutów istnieje du¿e prawdopodobieñ- stwo d³ugotrwa³ego prze¿ycia.
PIŒMIENNICTWO
1. Dickson RB, Lippman MF. Breast cancer. W: Can- cer Principles and Practice of Oncology, DeVita VT Jr, Hellmann S, Rosenberg SA. 5thEdition, Lippin- cott, Philadelphia 1997; 1541-1616.
2. Tomin R, Donegan W. Screening for recurrent breast cancer: its effectiveness and prognostic value. J Clin Oncol 1987; 5: 62.
3. Hayes D, Mesa-Tejada R, Papsidero L, et al. Pre- diction of prognosis in primary breast cancer by de- tection of a high molecular weight mucin-like antigen using monoclonal antibodies DF3, F36/22, and CU18:
a Cancer and Leukemia Group B study. J Clin On- col 1991; 9: 1113.
4. Amer M. Chemotherapy and pattern of metastases in breast cancer patients. J Surg Oncol 1982; 19: 101.
5. Kamby C, Dirksen H, Vejborg I, et al. Incidence and methodologic aspects of the occurrence of liver metastases in recurrent breast cancer. Cancer 1987;
59: 1524.
6. Zinser J, Hortobagyi G, Buzdar A, et al. Clinical course of breast cancer patients with liver metasta- ses. J Clin Oncol 1987; 5.
7. Sparrow G, Rubens R. Brain metastases from bre- ast cancer: clinical course, prognosis, and influence on treatment. Clin Oncol 1981; 7: 291.
8. Leone B, Romero A, Rabinovich M, et al. Stage IV breast cancer: clinical course and survival of patients with osseous versus extraosseous metastases at ini- tial diagnosis. Am J Clin Oncol 1988; 11: 618.
9. Olson M, Chernik N, Posner J. Infiltration of the lep- tomeninges by systemic cancer: a clinical and patho- logic study. Arch Neurol 1974; 30: 1222.
10. Falkson G, Gelman R, Falkson C, et al. Factors pre- dicting for response, time to treatment failure, and su- rvival in women with metastatic breast cancer treated with DAVTH: a prospective Eastern Cooperative Onco- logy Group study. J Clin Oncol 1991; 9: 2153.
11. Howell A, Defriend D, Robertson J, et al. Respon- se to a specific antioestrogen (ICI 182780) in tamoxi- fen-resistant breast cancer. Lancet 1995; 345: 29.
12. Brufman G. Prognostic factors affecting response to aminoglutethimide in advanced breast cancer. Anti- cancer Res 1993; 13: 1235.
13. Brooks S, Saunders D, Singhakowinta A, et al. Re- lation of tumor content of estrogen and progesterone receptors with response of patients to endocrine the- rapy. Cancer 1980; 46: 2775.
14. Dao T, Nemoto T. Steroid receptors and response to endocrine ablations in women with metastatic cancer of the breast. Cancer 1980; 46: 2779.
15. Bezwoda W, Esser J, Dansey R, et al. The value of estrogen and progesterone receptor determinations in advanced breast cancer. Cancer 1991; 68: 867.
16. Degenshein G, Bloom N, Tobin E. The value of pro- gesterone receptor assays in the management of ad- vanced breast cancer. Cancer 1980; 46: 2789.
17. Santen R, Worgul T, Samojlik E, et al. A randomized trial comparing surgical adrenalectomy with aminoglu- tethimide plus hydrocortisone in women with advanced breast cancer. N Engl J Med 1981; 305: 545.
18. Seidman A, Hudis C, Norton L. Memorial Sloan-Ke- ttering Cancer Center experience with paclitaxel in the treatment of breast cancer: from advanced disease to adjuvant therapy. Semin Oncol 1995; 22: 108.
19. Holmes F. Update: the M. D. Anderson Cancer Center experience with paclitaxel in the management of breast carcinoma. Semin Oncol 1995; 22: 9.
20. Robert J. Epirubicin: clinical pharmacology and do- se-effect relationship. Drugs 1993; 45: 20.
21. Jassem J. Uogólniony rak sutka. W: Rak sutka, Jassem J (red.), Springer PWN, Warszawa 1998;
321-337.
ADRES DO KORESPONDENCJI dr n. med. JJaannuusszz SSkkoowwrroonneekk I Oddzia³ Radioterapii Ogólnej Wielkopolskie Centrum Onkologii ul. Garbary 15
61-866 Poznañ Tab. 6. D³ugoœæ prze¿ycia w zale¿noœci od umiejscowienia pierwszych przerzutów
U
Ummiieejjssccoowwiieenniiee NN== << 66 66--1122 1122--2244 2244--3366 3366--4488 4488--6600 >> 6600 p
piieerrwwsszzyycchh mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess.. mmiieess..
p
prrzzeerrzzuuttóóww
Koœciec 41 3 10 11 6 4 3 4
(9,8 proc.)
P³uca 22 3 8 5 3 2 1
CUN 4 3 1
W¹troba 5 5
Wêz³y ch³onne 7 2 1 1 1 2
(nadobojczykowe) Inne:
– p³uca i koœciec 6 2 2 2
– CUN i koœciec 2 2
– koœciec 1 1
i wêz³y ch³onne
– p³uca 4 1 2 1
i wêz³y ch³onne
Tab. 7. OdpowiedŸ na leczenie wielolekow¹ chemioterapi¹ pierwszego rzutu [1]
1. Czêœciowa lub ca³kowita remisja 45 do 80 proc.
2. Ca³kowita remisja 5 do 25 proc. wszystkich chorych 3. Okres do wyst¹pienia remisji 4 do 8 tygodni
4. Okres remisji 5 do 13 miesiêcy
5. Œredni okres prze¿ycia 15 do 33 miesiêcy
