Kazimierz Miaskowski
Dwa nieznane listy Jana Zamoyskiego
do Pawła Manucyusza
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce
literatury polskiej 4/1/4, 518-520
5 1 8 Materyały.
elenchum habere, quo scilicet niti posset eundem illum librum repe tendo. Mitto itaque elenchum, ut et tu certum habeas eos libios non tantum χρίσει Erasmi fuisse, sed κτίσει etiam, et eos qui libros recepissent utendos, posses compellere ad restituendum. Quoniam autem chirographo cavetur, quod non ignoras, et Episcopio etiam monstravi, oportere de ea accessione librorum manu scriptorum mode rationem fieri contractus novi utraque parte contrahentium consen- tiente : Baro meus putabat se absente tibi suas vices delegandas esse : existim at enim ad eam rem nullius consensum requirendum esse, quam tuum et aliorum executorum testam enti Erasmi. Quamobrem te verbis Domini mei etiam atque etiam rogo, v elis operam dare, u t, seu te arbitro seu partes Domini agente, statuatur aliquod precium aequum. In eo cum et officium tuum feceris et Baroni rem gratam iucundamque, tum illud abs te peto quaesoque cures eos libros ad futurum mercatum francofordiensem per Episcopium afferri : cui et precium pro eis numerabitur omne. Remittes etiam simul hunc elen chum. Vale cum tuis omnibus. Erancofordie die X V II Septem bris 1588.
Andreas Fricius.
Adres jak wyżej.
Tamże Cod. С. И . 17. fol. 68. O ryginał z pieczęcią.
Dwa nieznane listy Jana Zamoyskiego do Pawła Manucyusza.
^Ł\4y?plK zukając w kwietniu i maju zeszłego roku w Rzymie materyałów do stosunku naukowego Polaków z zagra- nicą , zwłaszcza Włochami, w wieku X V I, przejrzałem znajdującą się w bibliotece Watykańskiej koresponden- cyę Paw ła M anucyusza, znanego weneckiego drukarza i humanisty, obejmującą — jeżeli mnie pamięć nie za wodzi — trzy spore tomy.
Prócz listów Jakóba Górskiego, Piotra Myszkowskiego i Jakóba Brzeźnickiego, biskupa - sufragana poznańskiego 1), znalazły się tu
l) .Nadto odnalazłem w rękopisie Cod. chart. E. 36 Inf. biblioteki A m brozyańskiej w M edyolanie lis t Andrzeja G ostyńskiego do P a w ła , a w Cod. ch. E. 37 Inf. tam że list A ndrzeja P atrycego N ideckiego do A ida M anucyusza (m łodszego). L isty te zam ierzam w krótce ogłosić.
W Cod. ch. E. 35. Inf. tejże biblioteki znajduje się prócz teg o lis t A ida M anucyusza do Zam ojskiego (E x V aticano IV . kal. Jun. 1595), a w b i b liotece książęcej w Gotha lis t elektora saskiego A u g u sta do tegoż z r. 1678.
5 1 9
także 2 listy hetmana Jana Zamoyskiego, który, jak wiadomo, przez kilka lat b y ł uczniem akademii padewskiej, a nawet piastował w niej godność rektora. L isty te, które u szły uw agi p. W acława Sobie skiego, w ydaw cy „Archiwum Jana Zamoyskiego“ (Warszawa, 1904) pochodzą z czasów, kiedy stosunek między obu mężami dopiero się zaw iązyw ał ; pośredniczył zaś w tej znajomości, jak świadczy także drugi z tych listów, znany mecenas Zamoyskiego Piotr Myszkowski, od r. 1567 biskup płocki, później krakowski. Komentarzy bliższych lis ty te, najwcześniejsze ze znanych dotychczas listów hetmana, zresztą nie wymagają ; starczy wskazać nowsze prace Nowodwor skiego : „Lata szkolne J. Zam oyskiego“ i uzupełnienia do niej p. Sobieskiego p. t. : „Z młodych lat J. Zamoyskiego“ („K w artal n ik histor.“ X V II, 617, cyg.), oraz pierwsze 4 listy w wspo- mnianem wyżej „Archiwum“ .
X . K. Miaskowski.
I.
Padwa, 23 października 1562.
Joannes Sarius Zamoscius Paulo Manutio S. I).
Cum ex Polonia Patavium proficiscens Yenetias venissem ib i- que mihi de tuo discessu nuntiatum esset, difficile dictu est, quan
tam ea ex re animo ceperim dolorem. Etenim iam profecto diu videndi et cognoscendi tui desiderio flagro incredibili. Nam cum virtus omnis mirabiles sui excitat amores, tum vero nihil mihi optatius aut iucundius debet esse, quam eius viri aspectu frui, qui, quarum ipse artium cupiditate incensus sum quarumque comparandarum causa in hoc Patavinum Gymnasium concessi, earum ille omnium hominum doctrina praestantium verissimo iudicio principatum teneat. Cuius boni cum me compotem fieri sperabam maximo, id mihi tunc nescio quo meo fato ereptum esse gravissim e et animo iniquissimo ferebam. Hac ig itu r spe frustratus de indicando hoc meo studio et tibi per litteras de clarando saepe cogitabam, verum intem pestivi hominis et parum pu dentis videbatur ad virum occupatissimum scribere et eum, cui ne nomine ipse notum me sciebam esse. Nunc vero, cum tuo sim affec tus beneficio atque res ipsa comprobaverit meam non falsam fu isse opinionem, quum tu ut doctissim us, ita etiam sis humanissimus ; neque mihi deesse neque in animi ingrati, quod ego crimen horreo, suspicionem venire volui. Quamobrem peto abs te, ut me existim es in aere tuo esse atque tibi animum meum meque totum dedico. Fateor quidem vix me posse re et factis declarare meum in te amo rem, sed in quo studium fidesque agetur pie sancteque polliceor tui studiosissimo me cessurum nemini. Vale.
5 2 0 Materyały.
Adres : Al magco et eccte Sor Paulo Manutio Sor mio sem pre os8mo in Poma.
Obok dobrze zachowana pieczęć z herbem i literami I. S. Z. Znak wodny papieru : jagnię wśród koła, nad tem trzyramienny krzyż.
Bibl. W atyk. Cod. Vat. lat. 3434 fol. 62. O ryginał.
II.
Padwa, 2 kwietnia 1563.
S. D. Nudius tertius accepi litteras a P. Miscovio humanissi me ad me scriptas. Etenim non solum voluntatem suam mihi nun quam defuturam pollicetur, verum etiam ut illiu s utar liberalitate ultro me invitat. Quod quoniam summa sapientia vir summaque in nostra Pepublica auctoritate non tam mihi quam tuae tribuit com mendationi, volui te ea de re certiorem reddere, ut et quantum ego tibi debeam et quanti Miscovius hanc tecum amicitiam a virtutum tuarum incredibilium singularis que doctrinae admiratione ortam faciat scires. Vale. Patavii, 4. Non. Apr. M DLX1II.
Tui observantissimus Joannes Sarius Zamoscius.
Brak adresu.