Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie
Instytut Ochrony Zdrowia Zakład Fizjoterapii
PROGRAM STUDIÓW
Studia niestacjonarne
I rok studiów i dalsze od roku 2010/2011
Kierunek: Fizjoterapia
Tarnów czerwiec 2010 r.
Spis treści
Nazwa przedmiotu
Przedmioty podstawowe str.
1. Anatomia prawidłowa człowieka ... 4
2. Anatomia funkcjonalna ( do wyboru z Biomechaniką kliniczną) ... 6
2a. Biomechanika kliniczna ( do wyboru z Anatomią funkcjonalną) ... 7
3. Antropologia ... 9
4. Biologia medyczna ... 11
5. Fizjologia ... 12
6. Biochemia ... 15
7. Biofizyka ... 17
8. Biomechanika ... 18
9. Kinezjologia ... 20
10. Kwalifikowana pierwsza pomoc medyczna ... 22
11. Psychologia ... 23
12. Patologia ogólna ... 25
13. Pedagogika ... 26
Przedmioty kierunkowe 1. Kształcenie ruchowe i metodyka nauczania ruchu - Metodyka nauczania ruchu ... 28
- Gimnastyka ... 30
2. Kinezyterapia ... 32
3. Terapia manualna ... 34
4. Fizykoterapia ... 36
5. Masaż leczniczy ... 40
6. Fizjoterapia ogólna ... 42
7. Podstawy fizjoterapii klinicznej: - w ortopedii i traumatologii ... 44
- w reumatologii ... 46
- w neurologii ... 48
- w pediatrii... 51
- w kardiologii i pulmonologii ... 53
- w chirurgii i intensywnej terapii ... 55
- w ginekologii i położnictwie ... 57
- w geriatrii ... 58
- w psychiatrii ... 60
8. Fizjoterapia kliniczna w dysfunkcjach narządu ruchu: - w ortopedii i traumatologii ... 61
- w reumatologii ... 63
- w neurologii i neurochirurgii ... 65
- w neurologii dziecięcej ... 68
9. Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych: - w kardiologii i pulmonologii ... 70
- w geriatrii ... 72
- w psychiatrii ... 74
- w chirurgii ... 75
- w ginekologii i położnictwie ... 77
- w pediatrii... 79
- w onkologii... 81
- w medycynie paliatywnej ... 82
10. Zaopatrzenie ortopedyczne ... 84
Przedmioty ogólne 1. Język obcy: a) angielski (do wyboru z niemieckim i włoskim) ... 85
b) niemiecki (do wyboru z angielskim i włoskim) ... 86
c) włoski ( do wyboru z angielskim i niemieckim) ... 88
3. Technologia informacyjna ... 90
4. Filozofia i etyka ... 92
5. Socjologia ... 94
6. Seminarium dyplomowe ... 96
Przedmioty specjalnościowe 1. Dietetyka ... 97
2. Logopedia ... 98
3. Komunikacja społeczna ( do wyboru z Odnową psychiczną ) ... 100
3a. Odnowa psychiczna ( do wyboru z Komunikacją społeczną) ... 102
4. Pedagogika specjalna ( do wyboru z Psychologią rozwojową) ... 104
4a. Psychologia rozwojowa (do wyboru z Pedagogiką specjalną) ... 105
5. Higiena szpitalna (do wyboru z Epidemiologią zakażeń szpitalnych) ... 106
5a. Epidemiologia zakażeń szpitalnych ( do wyboru z Higieną szpitalną) ... 110
6. Podstawy pielęgniarstwa ( do wyboru z Promocją zdrowia i higieną oraz Propedeutyką i historią fizjoterapii) ... 113
6a. Promocja zdrowia i higiena ( do wyboru z Podstawami pielęgniarstwa oraz Propedeutyką i historią fizjoterapii) ... 115
6b. Propedeutyka i historia fizjoterapii ( do wyboru z Podstawami pielęgniarstwa oraz Promocją zdrowia i higieną) ... 117
7. Terapia zajęciowa ( do wyboru z Balneologią) ... 118
7a. Balneologia ( do wyboru z Terapią zajęciową) ... 119
Szkolenia 1. Szkolenie biblioteczne ... 121
2. Szkolenie BHP ... 122
3. Szkolenie: Podstawy higieny szpitalnej ... 125
Nazwa przedmiotu Anatomia prawidłowa człowieka
Kod przedmiotu Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia /Zakład Fizjoterapii, Zakład WF z gimnastyką korekcyjną
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/I rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 8 - w tym:
5 ECTS w sem. 1, 3 ECTS w sem. 2
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011 i dalsze sem. 1 i 2
Typ zajęć/liczba godzin
wykłady = 27 h /18 h sem. 1/9 h sem.2
ćwiczenia praktyczne = 63h / 36 h sem. 1/ 27 h sem.2 samokształcenie = 6/ 4 sem.1/ 2 sem.2
Koordynator dr Jerzy Błyszczuk
Prowadzący dr Jerzy Błyszczuk, mgr Eliza Smoła
Sposób zaliczenia wykłady –zal., ćwiczenia - zal. z oceną, egzamin - ocena
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Opanowanie zasadniczych wiadomości z anatomii opisowej oraz mianownictwa anatomicznego, znajomość budowy układów i narządów wchodzących w ich zakres.
Rozpoznawanie izolowanych kości, znajomość budowy stawów. Znajomość budowy układu nerwowego z uwzględnieniem podstaw neurobiologii, zrozumienie funkcjonowania układu nerwowego, wskazanie objawów uszkodzenia ośrodków i dróg nerwowych. Opanowanie podstawowych wiadomości o przebiegu nerwów, dużych naczyń i obszarów zaopatrzenia oraz określenie objawów ich uszkodzenia. Umiejętność łączenia budowy narządów i tkanek z ich czynnością. Zapoznanie się ze stosowaniem wiedzy anatomicznej w praktyce klinicznej (diagnozowaniu, terapii).
Skrócony opis przedmiotu
Przedmiot ma na celu zapoznanie studenta z budową
człowieka (anatomia prawidłowa) oraz z zasadami
funkcjonowania poszczególnych jej elementów (anatomia
funkcjonalna). Anatomia omawiana jest „pod kątem” pracy
fizjoterapeuty, dlatego też główny nacisk skierowany jest na
te części budowy człowieka, w obrębie których występuje
znaczna urazowość np. kończyna górna, kończyna dolna czy
kręgosłup. W dokładny sposób omawiany jest przede
wszystkim układ ruchu (układ kostno-stawowo-więzadłowy i
układ mięśniowy) oraz układ nerwowy ośrodkowy i
obwodowy. Całość dopełnia ogólna budowa i funkcja
narządów trzewnych (układy: pokarmowy, oddechowy,
moczowo-płciowy, krwionośny, limfatyczny i dokrewny) oraz układu autonomicznego, narządów zmysłów oraz powłoki wspólnej.
Pełny opis przedmiotu
Wykłady
Wiadomości: z układu kostnego - dotyczące budowy kości i procesów związanych z ich wzrostem i regeneracją, rodzajów połączeń kości, ze szczególnym uwzględnieniem budowy stawowo-więzadłowej, wzajemnego oddziaływania układu kostnego i tkanek miękkich, różnice płciowe w budowie kostnej człowieka; z układu mięśniowego - budowy czynnego układu ruchu, dotyczące rodzajów mięśni i rodzajów wykonywanej przez nie pracy (również w zależności od położenia mięśnia względem stawu), działania mięśni w grupach czynnościowych i tzw. taśmach mięśniowych, wpływu mięśni na utrzymanie prawidłowej, pionowej postawy ciała i prawidłowego wysklepienia stopy, roli układu mięśniowego dla organizmu jako całości.
Wiadomości: z układów trzewnych - zawierające podział trzew na układy i narządy oraz opis budowy dużych gruczołów trawiennych, naczyń krwionośnych, układu limfatycznego i gruczołów wydzielania wewnętrznego, opis współdziałania układów trzewnych z innymi tkankami i narządami ciała; z układu nerwowego - dotyczące budowy i funkcji tkanki nerwowej, połączeń międzykomórkowych w centralnym i obwodowym układzie nerwowym, zasad powstawania odruchów, krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego i roli opon mózgowych, układu nerwowego obwodowego – przebieg i zakres unerwienia nerwów czaszkowych i rdzeniowych, budowy autonomicznego układu nerwowego i jego znaczenia, budowy narządów zmysłów i ich dróg nerwowych, budowy i funkcji powłoki wspólnej. Uzasadnienie nadrzędnego znaczenia układu nerwowego.
Ćwiczenia praktyczne
Budowa kostna poszczególnych odcinków kręgosłupa i ich ruchomość, połączenia występujące w obrębie kręgosłupa, znaczenie jego poprawnej budowy dla całego kośćca; budowa kostna klatki piersiowej ze znajomością poszczególnych jej elementów i połączeń między nimi, ruchomość klatki piersiowej i jej funkcja;
budowa kostna, stawowa i więzadłowa pasa barkowego, jego ruchomość i znaczenie funkcjonalne; kostna budowa kończyny górnej wolnej, budowa i możliwości ruchowe połączeń w niej występujących: staw ramienny, łokciowy, połączenia w obrębie przedramienia, staw promieniowo-nadgarstkowy i stawy ręki;
obręcz miedniczna - jej budowa kostna, połączenia w obrębie miednicy, połączenie obręczy miednicznej z kręgosłupem; kostna budowa kończyny dolnej wolnej, budowa i ruchomość połączeń w niej występujących:
staw biodrowy, kolanowy, połączenia w obrębie podudzia, staw skokowo-goleniowy, stawy stopy, znaczenie prawidłowego wysklepienia stopy; budowa kostna czaszki, połączenia występujące w jej obrębie, budowa ruchomość i znaczenie stawów łączących czaszkę z kręgosłupem. Podział układu mięśniowego na grupy topograficzne, przebieg i działanie mięśni w tych grupach: mięśnie grzbietu - powierzchowne i głębokie, mięśnie głowy, szyi i klatki piersiowej - powierzchowne i głębokie, mięśnie pasa barkowego i kończyny górnej, mięśnie brzucha, obręczy miednicznej i kończyny dolnej, działanie mięśni w grupach czynnościowych: mięśnie utrzymujące prawidłowe położenie głowy i kręgosłupa, mięśnie działające w czasie wdechu i wydechu, mięśnie tworzące tłocznię brzuszną, wpływ mięśni na określone ruchy w poszczególnych stawach kończyn.
Budowa i znaczenie poszczególnych odcinków układu pokarmowego, procesy wydzielania i wchłaniania zachodzące w tym układzie; budowa i funkcja układu oddechowego ze szczególnym uwzględnieniem budowy krtani jako narządu powstawania głosu i budowy płuc z opisem procesu wymiany gazowej, rola opłucnej;
budowa i znaczenie układu moczowego, proces powstawania moczu, „dziwna” sieć tętnicza nerki; budowa i funkcje narządów płciowych żeńskich i męskich; budowa, położenie i działanie serca, budowa i znaczenie krążenia płucnego oraz dużego obiegu krwi - główne odgałęzienia aorty, zlewisko żyły głównej górnej i głównej dolnej, znaczenie krążenia wrotnego i układu limfatycznego; budowa centralnego układu nerwowego - rdzenia kręgowego i mózgowia, położenie i działanie podstawowych ośrodków nerwowych korowych i podkorowych, formacje substancji białej i jej znaczenie, przebieg wybranych dróg nerwowych czuciowych i ruchowych, budowa narządów zmysłów i przebieg dróg nerwowych zmysłowych: wzrokowej, słuchowej, smakowej, węchowej, budowa obwodowego układu nerwowego: nerwy czaszkowe i ich zakres unerwienia, nerwy rdzeniowe - zakres unerwieni wszystkich gałęzi z poszczególnych splotów i nerwów międzyżebrowych, układ autonomiczny - budowa i działanie części sympatycznej i parasympatycznej, budowa i funkcja powłoki wspólnej – skóra i jej wytwory.
Literatura
Podstawowa
1. Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka. T.1 – 5. PZWL, Warszawa 2005.
2. Sokołowska – Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 2006.
3. Woźniak W. (red.): Anatomia człowieka. Wyd. Med. Urban&Partner, Wrocław 2003.
4. Sobotta J.: Atlas anatomii człowieka. T. I, II. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2006.
Zalecana
1. Jorritsma W, Ignasiak Z, Żurek G (red. wyd. Pol.):Anatomia na żywym człowieku. Wstęp do terapii manualnej. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2004.
2. Sylwanowicz W.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 1999.
3. Sokołowski B., Błyszczuk J.: Zarys anatomii człowieka. Cz. 1 – 4. Wydawnictwo skryptowe, Nr 135, AWF, Kraków 1996.
Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Anatomia funkcjonalna
Kod przedmiotu Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia /Zakład Fizjoterapii, Zakład WF z gimnastyką korekcyjną
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/II rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 2
Rodzaj przedmiotu do wyboru z „Biomechaniką kliniczną”
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011 i dalsze sem. 3
Typ zajęć/liczba godzin
ćwiczenia praktyczne/ 27 h samokształcenie / 2 h
Koordynator dr Jerzy Błyszczuk
Prowadzący dr Jerzy Błyszczuk, mgr Eliza Smoła
Sposób zaliczenia ćwiczenia - zal. z oceną
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne opanowanie zagadnień z Anatomii prawidłowej człowieka
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Utrwalenie i wykorzystane wiedzy z „Anatomii prawidłowej człowieka” poprzez opanowanie zasad funkcjonowania poszczególnych elementów budowy organizmu człowieka na osobniku żywym – living anatomy (in vivio), z użyciem dermatografu. Uzyskanie praktycznej wiedzy z zakresu anatomii funkcjonalnej niezbędnej do prawidłowych działań w zakresie fizjoterapii.
Skrócony opis przedmiotu
Praktyczne wykorzystanie wiedzy z „Anatomii prawidłowej
człowieka” oraz zasad funkcjonowania poszczególnych
elementów budowy organizmu człowieka: układu narządów
ruchu, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego,
narządów trzewnych, układu autonomicznego, narządów
zmysłów. Ćwiczenia w parach: praktyczna lokalizacja i
kreślenie na skórze partnera (anatomia in vivio) przy pomocy
dermografu elementów narządów ruchu, narządów
trzewnych, dużych naczyń i nerwów (rzutowanie na powierzchnię skóry).
Pełny opis przedmiotu
Ćwiczenia praktyczne
Wymagany ubiór sportowy i dermatografy. Ćwiczenia prowadzone w parach. Metodą palpacyjną odnajdywanie wyczuwalnych elementów kostnych, więzadeł, kaletek maziowych, ścięgien mięśni powierzchownych.
Za pomocą dermatografu rysowanie na skórze partnera kości, elementów kostnych i szczelin stawowych.
Rysowanie ścięgien początkowych i końcowych mięśni powierzchownych oraz zarys tych mięśni.
I. Wprowadzenie – obręcz barkowa. II. Ramię i przedramię. III. Ręka i czaszka. IV. Kręgosłup i klatka piersiowa. V. Obręcz biodrowa i udo. VI. Podudzie i stopa. VII. Mięśnie przyczepiające się do tułowia, pasa barkowego i kości ramiennej. VIII. Mięśnie brzucha i szyi. IX. Mięśnie przedramienia i ręki. X. Mięśnie obręczy biodrowej i uda. XI. Mięśnie podudzia i stopy. XII. Rzutowanie narządów trzewnych, dużych naczyń i nerwów na powierzchnię skóry.
Literatura
Podstawowa
1. Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka. T.1 – 5. PZWL, Warszawa 2005.
2. Sokołowska – Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 2006.
3. Woźniak W. (red.): Anatomia człowieka. Wyd. Med. Urban&Partner, Wrocław 2003.
4. Sobotta J.: Atlas anatomii człowieka. T. I, II. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2006.
Zalecana
1. Jorritsma W, Ignasiak Z, Żurek G (red. wyd. Pol.):Anatomia na żywym człowieku. Wstęp do terapii manualnej. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2004.
2. Sylwanowicz W.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 1999.
3. Sokołowski B., Błyszczuk J.: Zarys anatomii człowieka. Cz. 1 – 4. Wydawnictwo skryptowe, Nr 135, AWF, Kraków 1996.
Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Biomechanika kliniczna
Kod przedmiotu Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia /Zakład Fizjoterapii
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/II rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 2
Rodzaj przedmiotu do wyboru z „Anatomią funkcjonalną”
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011 i dalsze sem. 3
Typ zajęć/liczba godzin
ćwiczenia praktyczne /27 h samokształcenie / 2 h
Koordynator dr Wiesław Chwała
Prowadzący dr Wiesław Chwała
Sposób zaliczenia wykłady – zal., ćwiczenia - zal. z oceną, egzamin - ocena
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski
Cele Celem kształcenia jest zapoznanie studenta ze sposobami
dydaktyczne/efekty kształcenia
analizy struktury i funkcji systemu ruchowego człowieka, w warunkach patologicznych – ich uwarunkowań i możliwości kompensacyjnych. Student powinien opanować umiejętność opisu i biomechanicznej interpretacji postawy oraz różnorodnych aktów ruchowych człowieka w warunkach patologicznych, podczas wykonywania różnorodnych czynności, a także w różnych dysfunkcjach aparatu ruchu.
Treści programowe przedmiotu uczą właściwej interpretacji wyników badań funkcjonalnych, wykorzystania uzyskanej wiedzy do optymalnego doboru sposobu oceny stanu pacjenta oraz doboru i modyfikacji ćwiczeń leczniczych. Kolejnym celem jest praktyczne opanowanie zasad przeprowadzania badania biomechanicznego w zakresie oceny dysfunkcji postawy ciała i chodu dla potrzeb biomechaniki klinicznej oraz prowadzenia dokumentacji osiąganych postępów w procesie fizjoterapii
Skrócony opis przedmiotu
Treści programowe przedmiotu zawierają analizę struktury i funkcji systemu ruchowego człowieka, w warunkach patologicznych – ich uwarunkowań i możliwości kompensacyjnych. Przedmiot uczy opisu i właściwej interpretacji wyników badań biomechanicznych, wykorzystania uzyskanej wiedzy do optymalnego doboru sposobu oceny stanu pacjenta oraz doboru i modyfikacji ćwiczeń leczniczych. Program zawiera również zagadnienia dotyczące opisu i biomechanicznej interpretacji postawy, różnorodnych aktów ruchowych człowieka w różnych dysfunkcjach aparatu ruchu. Daje wskazówki służące praktycznemu opanowaniu zasad przeprowadzania badania biomechanicznego w zakresie oceny dysfunkcji postawy ciała i chodu dla potrzeb biomechaniki klinicznej oraz prowadzenia dokumentacji osiąganych postępów w procesie fizjoterapii
Pełny opis przedmiotu
Ćwiczenia
Zaburzenia funkcjonalne i strukturalne w dysfunkcjach narządu ruchu. Zaburzenia pierwotne i wtórne.
Znaczenie czynnika bólowego w patomechaniźmie tych zaburzeń.
Podstawowe mechanizmy kompensacyjne. Zmiany przeciążeniowe w obrębie narządu ruchu. Zaburzenia statyki różnych schorzeniach kręgosłupa i kończyn dolnych. Kompensacja w statyce.
Zaburzenia dynamiki ciała w różnych schorzeniach. Kompensacja ubytków funkcjonalnych. Biomechanika kliniczna ruchów lokomocyjnych z uwzględnieniem przyczyn zaburzeń chodu. Rodzaje chodu patologicznego. Biomechanika kliniczna stopy w różnych zniekształceniach.
Zaawansowana analiza chodu w wybranych stanach patologicznych. Zmiany funkcji mięśni kończyny dolnej po urazach i operacji w obrębie stawu kolanowego oraz po alloplastyce stawu biodrowego.
Wybrane zagadnienia zaawansowanej analizy chodu człowieka po udarach, zaburzeniach nerwowo- mięśniowych.
Biomechaniczna analiza upadków. Biomechaniczna analiza jazdy na wózkach inwalidzkich.
Ergonomiczna ocena obciążeń niektórych pozycji przy pracy i ich wpływ na dysfunkcje, urazy i wypadki.
Czynność mięśni w biomechanizmach chwilowych na wybranych przykładach ćwiczeń leczniczych.
Obciążenia zewnętrzne i wewnętrzne kręgosłupa. Zasady szacowania obciążeń zewnętrznych kręgosłupa.
Biomechaniczne podstawy pierwotnej (ergonomicznej) i wtórnej (rehabilitacyjnej) profilaktyki przeciążeń narządu ruchu.
Rejestracja elektromiograficzna aktywności mięśni pobudzonych. Zależność między wielkością momentu siły a aktywnością bioelektryczną mięśni.
Analiza kinematycznych i dynamicznych parametrów ruchu ciała i poszczególnych jego części za pomocą metod trójwymiarowej analizy ruchu Vicon w różnych schorzeniach narządu ruchu – ocena zakresu dysfunkcji na podstawie raportów multimedialnych z badań pacjentów.
Problemy sterowania ruchami w stanach patologicznych.
Ergonomiczne kryteria oceny stanowisk pracy oraz doboru stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych.
Literatura
Literatura podstawowa
1. Błaszczyk J., W., Biomechanika kliniczna PZWL Warszawa, 2004.
2. Zagrobelny Z., M. Woźniewski: Biomechanika kliniczna. AWF Wrocław, 1997.
3. Bober T., Zawadzki J., Biomechanika układu ruchu człowieka BK AWF W-W, 2001.
4. Nałecz M., L. Filipczynski, W. Torbicz. (red.). (1990): Biopomiary t.2. Problemy biocybernetyki i inżynierii biomedycznej, WKiL. Warszawa.
5. Tylman D.: Patobiomechanika bocznych skrzywień kręgosłupa. Severius, Warszawa, 1995.
Literatura zalecana
1. J.Perry Gait Analysis – Normal and Pathological function, SLACK Incorporated, 1992.
2. Z. Dvir: Clinical Biomechanics, Churchill Livingstone, Nev York 2000
Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Antropologia
Kod przedmiotu Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia / Zakład WF z Gimnastyką korekcyjną
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/ I rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 2
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011 i dalsze sem. 2
Typ zajęć/liczba godzin
wykłady /9 h ćwiczenia / 18 h samokształcenie / 1 h
Koordynator Prof. dr hab. Ryszard Żarów
Prowadzący dr Agnieszka Woronkowicz,
Sposób zaliczenia wykłady – zal., ćwiczenia - zal. z oceną, egzamin - ocena
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Przekazanie studentom wiedzy o człowieku jako istocie biospołecznej, żyjącej w określonych warunkach ekologicznych i środowisku społecznym. Poznanie podstawowych prawidłowości rozwoju biologicznego człowieka oraz antropometrycznej metody jego oceny.
Umiejętność przeprowadzania pomiarów
antropometrycznych i określania proporcji ciała człowieka oraz oceny przebiegu prawidłowego wzrastania. Korzystanie z norm rozwojowych i metod oceny wieku rozwojowego.
Skrócony opis przedmiotu
Antropologia jako nauka, definicje antropologii. Główne działy antropologii. Składowe procesu rozwojowego.
Teoretyczne wzorce rozwoju biologicznego człowieka.
Czynniki rozwoju biologicznego człowieka i ich klasyfikacja.
Etapy /okresy/ rozwoju osobniczego człowieka.
Antropometria jako podstawowa metoda stosowana w badaniach rozwoju biologicznego człowieka. Wskaźniki ilorazowe /antropologiczne/. Wiek rozwojowy i kryteria /metody/ jego oceny. Normy rozwojowe jako biologiczne układy odniesienia.
Pełny opis przedmiotu
Wykłady
Antropologia jako nauka, definicje antropologii. Główne działy (obszary zainteresowań) antropologii.
Antropologia a fizjoterapia, główne zagadnienia i tematyka badań. Rozwój biologiczny człowieka a auksologia. Definicje rozwoju, pojęcie ontogenezy. Ocena wzrastania i rozwoju morfologicznego dzieci i młodzieży. Składowe procesu rozwojowego: wzrastanie /rozrost/, różnicowanie, dojrzewanie, poziom, tempo, rytm /rytmiczność/ rozwoju, kinetyka i dynamika rozwoju. Rozwój jako funkcja czynników genetycznych, środowiskowych i czasu. Teoria limitowanego ukierunkowania rozwoju – teoretyczne wzorce rozwoju biologicznego człowieka. Wielopoziomowy rozwój fenotypowy osobnika w ontogenezie - modele rozwoju.
Zmienność międzyosobnicza, norma reakcji, norma adaptacyjna. Czynniki rozwoju biologicznego człowieka, ich klasyfikacja. Czynniki endogenne. Dymorfizm płciowy. Czynniki egzogenne. Zróżnicowanie geograficzne i wpływ klimatu oraz wysokości nad poziomem morza na wymiary i procesy rozwojowe. Sezonowa rytmika wzrastania. Oddziaływanie czynników społeczno-ekonomicznych na wielkość ciała i tempo dojrzewania.
Trendy sekularne /tendencja przemian/ i akceleracja rozwoju, przykłady cech, przyczyny zmian. Etapy (okresy) rozwoju osobniczego człowieka – kryteria podziału. Charakterystyka morfologiczna i motoryczna okresów rozwoju osobniczego człowieka. Wiek rozwojowy (biologiczny). Kryteria (metody) oceny wieku rozwojowego. Normy rozwoju fizycznego jako biologiczne układy odniesienia. Statystyczne zakresy norm.
Ćwiczenia
Antropometria jako podstawowa metoda stosowana w badaniach rozwoju biologicznego człowieka. Punkty antropometryczne. Cefalometria i somatometria. Przyrządy antropometryczne. Technika przeprowadzania pomiarów. Praktyczne wykonywanie pomiarów antropometrycznych.
Wskaźniki ilorazowe (antropologiczne), przykłady wskaźników długościowych, szerokościowych i ogólnej budowy ciała Powierzchnia ciała. Kierunek i tempo zmian wybranych proporcji ciała u chłopców i dziewcząt.
Kształtowanie się wysokości i masy ciała u chłopców i dziewcząt od urodzenia do zakończenia procesu wzrastania na podstawie średnich arytmetycznych i wielkości przyrostów rocznych. Ocena kinetyki i dynamiki zmian.
Etapy (okresy) rozwoju osobniczego człowieka – kryteria podziału. Charakterystyka morfologiczna i motoryczna okresów rozwoju osobniczego człowieka: okres noworodka, niemowlęcia, wczesnego dzieciństwa („niezróżnicowanego płciowo”). Podstawowe reguły rozwoju motorycznego. Skala Apgar. Odruchy bezwarunkowe noworodka. Wiek płodowy, urodzeniowa długość i masa ciała, zakresy zmienności. Przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce w ostatnich latach.
Charakterystyka morfologiczna i motoryczna okresu starszego dzieciństwa („zróżnicowanego płciowo”) – faza prepubertalna, pubertalna, postpubertalna, Dojrzewanie płciowe dziewcząt i chłopców. Typowa kolejność (sekwencja zmian) objawów dojrzewania oraz przeciętny wiek ich występowania. Skok pokwitaniowy cech morfologicznych. Wiek oraz wielkość skoku pokwitaniowego a tempo rozwoju. Regulacja hormonalna okresu pokwitania. Przebieg i mechanizmy regulacyjne cyklu płciowego kobiety. Wiek występowania menarche w Polsce. Okres młodzieńczy, dorosły i dojrzały, starości. Cechy starości, mechanizmy starzenia się. Udział czynników biologicznych i psychospołecznych w starości człowieka. Pojecie wieku rozwojowego (biologicznego). Kryteria (metody) oceny wieku rozwojowego, wiek szkieletowy (kostny), wiek zębowy, wiek dojrzałości płciowej - skala Tannera, wiek morfologiczny. Czas stosowania poszczególnych metod oceny wieku rozwojowego. Pojecie norm rozwojowych. Norma jako biologiczny układ odniesienia.
Statystyczne zakresy norm. Siatki centylowe, pozycje centylowe. Rodzaje norm rozwojowych. Aktualność norm. Prognozowanie dorosłej wysokości ciała. Charakterystyka wybranych metod prognozowania i ich praktyczne zastosowanie. Sprawność motoryczna człowieka. Znaczenie aktywności ruchowej dla zdrowia
fizycznego, psychicznego i społecznego.
Literatura
Podstawowa
1. Antropologia. Pod red. A. Malinowskiego i J. Strzałko. PWN Warszawa-Poznań 1989 2. Charzewski J. i in. Antropologia. Warszawa 1999
3. Jaczewski A., (red.), Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania, Warszawa 2001.
4. Łaska-Mierzejewska T. Antropologia w wychowaniu fizycznym i sporcie. Warszawa 1999
5. Mięsowicz I. (red.), Auksologia. Rozwój biologiczny człowieka i metody jego oceny od narodzin do dorosłości, Warszawa 2001.
6. Przewodnik do ćwiczeń z antropologii. Podręczniki i skrypty nr 2. Pod red. S. Gołąba i M. Chrzanowskiej.
AWF Kraków 2007 Zalecana
1. Wolański N. – Rozwój biologiczny człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN 2006
2. Żarów R. Prognozowanie dorosłej wysokości ciała chłopców. Model własny i analiza porównawcza innych metod. Studia i Monografie 17, AWF Kraków 2001.
Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Biologia medyczna
Kod przedmiotu Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia/Zakład Fizjoterapii
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/ I rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 1
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011 i dalsze sem. 1
Typ zajęć/liczba godzin
ćwiczenia / 15 h samokształcenie/1 h
Koordynator dr Małgorzata Kowal
Prowadzący dr Małgorzata Kowal
Sposób zaliczenia ćwiczenia - zal. z oceną
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Znajomość zagadnień dotyczących rozwoju człowieka.
Przyczyny zaburzeń tego procesu.
Skrócony opis przedmiotu
Zapoznanie studentów z przebiegiem procesów tworzenia gamet i rozmnażania. Przedstawienie mechanizmów, które przyczyniają się do powstawania wybranych chorób genetycznych i wad wrodzonych. Poznanie podstaw regulacji funkcjonowania tkanek i narządów.
Pełny opis przedmiotu
1. Budowa ciała człowieka – pojęcie komórki i tkanki. Typy komórek (komórki somatyczne i płciowe).
Podziały komórkowe (mitoza i mejoza) – ich przebieg, różnice między nimi i ich znaczenie. Budowa męskiego i żeńskiego układu rozrodczego.
2. Lokalizacja i przebieg procesu spermatogenezy i owogenezy, regulacja hormonalna tych procesów.
Różnice w ich przebiegu.
3. Etapy rozwoju zarodkowego u człowieka – zapłodnienie, bruzdkowanie, implantacja, kształtowanie się listków zarodkowych i ich różnicowanie się w poszczególne tkanki i narządy.
4. Powstawanie, budowa i funkcje błon płodowych. Budowa i funkcje łożyska. Pojęcie bariery łożyskowej oraz zapoznanie się z jej funkcją. Mechanizmy zabezpieczające prawidłowy rozwój ciąży. Długość trwania ciąży – metody obliczania.
5. Powstawanie wad rozwojowych – wpływ czynników genetycznych i środowiskowych.. Wady będące wynikiem nieprawidłowej struktury genomu. Rodzaje i rola czynników teratogennych w kształtowaniu wad rozwojowych.
6. Mutacje – rodzaje, mechanizmy powstawania oraz najczęściej występujące choroby genetyczne będące wynikiem nieprawidłowej liczby lub struktury chromosomów. Główne objawy kliniczne.
7. Najczęstsze schorzenia będące wynikiem mutacji genowych. Objawy kliniczne.
8. Wpływ czynników środowiskowych na rozwój zarodka.
9. Ilustracja rozwoju embrionalnego - film.
10. Kolokwium
11. Budowa gruczołów wydzielania wewnętrznego. Podział hormonów ze względu na budowę chemiczną.
Funkcje hormonów. Mechanizm działania hormonów sterydowych i białkowych na komórki docelowe.
Powiązania czynnościowe pomiędzy układami: hormonalnym, nerwowym i immunologicznym.
12. System sprzężeń zwrotnych w układzie hormonalnym. Hormony produkowane przez poszczególne gruczoły endokrynne – ich funkcje. Podwzgórze, przysadka mózgowa, szyszynka, tarczyca i przytarczyce.
13. Hormony grasicy, nadnerczy, gonad, trzustki. Hormony tkankowe.
14. Hormony regulujące wzrastanie organizmu. Hormony wpływające na pracę układu mięśniowego i nerwowego. Skutki dysfunkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego.
15. Kolokwium
Literatura
Literatura obowiązkowa:
1. Bartel H. – Embriologia. Wyd. Lek. PZWL W-wa 2007.
2. Connor M., M. Ferguson-Smith – Podstawy genetyki medycznej. Wyd. Lek. PZWL, W-wa 1998
3. Korf BR „Genetyka człowieka”. PWN W – wa 2003.
4. Traczyk W. – Fizjologia człowieka w zarysie. Wyd. Lek. PZWL , W-wa 2005 Literatura zalecana:
1. Krzanowska H, Sokół – Misiak W (red) „Molekularne mechanizmy rozwoju zarodkowego.” PWN W-wa 2002.
Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Fizjologia
Kod przedmiotu Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia /Zakład WF z Gimnastyką Korekcyjną
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/I rok, II rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 6 - w tym:
3 ECTS w sem. 2,
3 ECTS w sem. 3
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011, 2011/2012 i dalsze sem. 2 i 3
Typ zajęć/liczba godzin
wykłady = 30 h / 15 h w sem. 2/ 15 h w sem. 3 ćwiczenia = 45 h / 30 h w sem. 2/ 15 h w sem. 3 samokształcenie = 4 h / 3 h w sem. 2/ 1 h w sem.3
Koordynator dr Magdalena Więcek
Prowadzący dr Magdalena Więcek
Sposób zaliczenia wykłady – zal., ćwiczenia - zal. z oceną, egzamin - ocena
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Zaznajomienie z podstawami czynności życiowych organizmu człowieka jako funkcjonalnej całości z uwzględnieniem fizjologicznej roli poszczególnych narządów i układów w warunkach spoczynkowych oraz podczas wysiłku fizycznego o różnej intensywności. Nabycie umiejętności racjonalnego doboru obciążeń wysiłkowych u osób pełno- i niepełnosprawnych oraz u pacjentów poddanych procesowi usprawniania leczniczego.
Skrócony opis przedmiotu
Budowa i zasada działania systemu nerwowego człowieka.
Budowa i podział mięśni oraz mechanizm i energetyka pracy mięśniowej. Budowa i funkcja układu krążenia i oddechowego. Przebieg zmian wskaźników fizjologicznych w czasie wysiłku fizycznego. Progi wydolności fizycznej w zależności od płci i wieku rozwojowego. Badanie wydolności fizycznej, próby czynnościowe układu krążenia, metody oceny tolerancji wysiłkowej w procesie rehabilitacji. Zmiany adaptacyjne poszczególnych narządów i układów pod wpływem treningu fizycznego. Podstawy termoregulacji.
Podstawy racjonalnego żywienia w sporcie. Funkcjonalne podłoże zmęczenia i przetrenowania organizmu człowieka oraz przyczyny bólu mięśniowego. Indywidualizacja obciążeń wysiłkowych w zajęciach rehabilitacyjnych, rekreacyjnych i treningu sportowym.
Pełny opis przedmiotu
Wykłady
Mechanizm powstawania i przewodzenia impulsów nerwowych. Rodzaje receptorów. Budowa i zasada działania synaps nerwowych. Budowa łuku odruchowego. Odruchy u człowieka. Funkcje układu somatycznego i wegetatywnego. Regulacyjna rola centralnego systemu nerwowego. Najważniejsze podkorowe i korowe ośrodki nerwowe. Podział i budowa mięśni. Synapsa nerwowo-mięśniowa. Mechanizm skurczu mięśniowego. Energetyka pracy mięśniowej. Podział włókien mięśniowych. Przyczyny zmęczenia mięśni i formy wypoczynku. Funkcje i skład krwi – rola elementów morfotycznych i składników osocza.
Liczba hematokrytowa, Odczyn Biernackiego, wskaźnik barwny, podstawowe grupy krwi. Rola małego i dużego obiegu krwi. Automatyzm i cykl pracy serca. Regulacja czynności mięśnia sercowego. Rodzaje naczyń krwionośnych. Regulacja przepływu krwi przez łożysko naczyniowe. Ciśnienie krwi i częstość skurczów serca – wielkości należne, zależności, regulacja. Podstawy elektrokardiografii.
Oddychanie płucne i tkankowe. Transport tlenu i dwutlenku węgla przez krew. Mechanizm wdechu i wydechu. Dyfuzja gazów oddechowych. Całkowita pojemność płuc i jej składowe. Wentylacja minutowa płuc. Regulacja oddychania. Rodzaje hipoksji. Wydolność fizyczna. Funkcjonalne i morfologiczne zmiany
adaptacyjne poszczególnych narządów i układów pod wpływem treningu fizycznego. Podstawy termoregulacji. Zmiany parametrów układu oddechowego i krążenia podczas wysiłku o stałej intensywności.
„Martwy punkt” i „drugi oddech”. Deficyt i dług tlenowy. Koszt energetyczny wysiłku. Przebieg zmian wskaźników fizjologicznych w czasie pracy o stopniowo wzrastającej intensywności. Maksymalny minutowy pobór tlenu i jego rola w ocenie wydolności aerobowej. Progi metaboliczne i ich rola w ocenie wydolności fizycznej. Maksymalna moc anaerobowa i jej rola w ocenie wydolności beztlenowej. Metody oceny MAP.
Zmiany wydolności aerobowej i anaerobowej u dzieci w wieku rozwojowym. Dymorfizm płciowy w poziomie wydolności fizycznej. Podstawy racjonalnego żywienia w sporcie. Nawadnianie podczas wysiłku fizycznego. Fizjologiczne podłoże zmęczenia i przetrenowania. Przyczyny oraz objawy ostrego i opóźnionego bólu mięśniowego. Wykorzystanie wyników badań wydolności fizycznej oraz prostych urządzeń pomiarowych w celu indywidualizacji obciążeń wysiłkowych stosowanych w czasie zajęć rehabilitacyjnych, rekreacyjnych oraz podczas treningu sportowego.
Ćwiczenia
Obserwacja odruchów rdzeniowych u żaby (film dydaktyczny). Irradiacja pobudzenia w rdzeniu kręgowym.
Zależność czasu reakcji od siły bodźca. Hamowanie i torowanie odruchów. Odruchy u człowieka. Badanie wybranych odruchów proprioceptywnych, skórnych i wegetatywnych (m.in. odruchów: kolanowego, ze ścięgna Achillesa, podeszwowego, rogówkowego, źrenicznego). Preparaty mięśnia szkieletowego i mięśnia z nerwem (film dydaktyczny). Rodzaje skurczów mięśniowych. Zmęczenie i wypoczynek. Zmęczenie mięśnia izolowanego (film dydaktyczny). Kolokwium zaliczeniowe z układu mięśniowego. Obserwacja rozmazu krwi ludzkiej. Liczba hematokrytowa. Poziom hemoglobiny. Wskaźnik barwny. Podstawowe grupy krwi.
Kolokwium zaliczeniowe z krwi. Obserwacja skurczów serca metodą Engellmanna (film dydaktyczny).
Automatyzm pracy serca. Wpływ temperatury na pracę serca. Wpływ nerwu błędnego na pracę mięśnia sercowego. Izolowane serce żaby (film dydaktyczny). Wpływ elektrolitów na akcję serca. Wpływ adrenaliny i acetylocholiny na pracę mięśnia sercowego. Pomiar ciśnienia krwi u człowieka. Sposoby oznaczania częstości skurczów serca. Wpływ wysiłku na częstość tętna i ciśnienie tętnicze. Wyliczanie pojemności minutowej serca metodą Starra. Podstawy elektrokardiografii.
Wstępne wiadomości dotyczące układu oddechowego oraz fizjologii wysiłku fizycznego. Parametry układu oddechowego. Spirometria. Wentylacja minutowa płuc. Maksymalna wentylacja dowolna. Skład gazów oddechowych. Minutowy pobór tlenu i wydalanie CO2. Iloraz oddechowy, współczynnik tlenowo- wentylacyjny i tlenowo-pulsowy. Obliczanie deficytu i długu tlenowego. Zasady badania kosztu energetycznego wysiłku metodą kalorymetrii bezpośredniej i pośredniej. Zmiany parametrów układu oddechowego oraz częstości skurczów serca podczas wysiłku o stopniowo wzrastającym obciążeniu. Pojęcie maksymalnego poboru tlenu. Pomiar maksymalnego poboru tlenu metodą bezpośrednią (film dydaktyczny).
Testy wysiłkowe stosowane w celu oceny wydolności aerobowej. Pojęcie progów metabolicznych. Inwazyjne i nieinwazyjne metody wyznaczania obciążeń progowych. Oznaczanie maksymalnego poboru tlenu metodami pośrednimi: Astranda i Margarii. Badanie wydolności fizycznej metodą PWC170. Próby czynnościowe układu krążenia. Powysiłkowe zmiany częstości tętna i ciśnienia krwi. Metody oceny tolerancji wysiłkowej w procesie rehabilitacji. Podsumowanie wiadomości z fizjologii wysiłku fizycznego. Praktyczne wykorzystanie wyników badań wydolności fizycznej i tolerancji wysiłkowej.
Literatura
1. Kozłowski S, Nazar K – „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej”. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 1999.
2. Traczyk W – „Fizjologia człowieka w zarysie”. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2005.
3. Silbernagl S, Despopoulos A – „Kieszonkowy atlas fizjologii”. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 1994 4. Jaskólski A (red.) – „Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka”. Wyd. AWF
we Wrocławiu, 2002
5. Górski J (red.) – „Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego”. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2006.
6. Miętkiewski E – „Zarys fizjologii lekarskiej”. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 1997.
7. Kubica R – „Podstawy fizjologii pracy i wydolności fizycznej”. Wyd. skrypt. AWF w Krakowie nr 24, 1995.
8. Halicka-Ambroziak HD, Jusiak R, Martyn A, Opaszowski B, Szarska J, Tyszkiewicz M, Wit B –
„Wskazówki do ćwiczeń z fizjologii dla studentów wychowania fizycznego”. Wyd. AWF w Warszawie, 2004.
Dodatkowa
1. Czarkowska-Pączek B. Przybylski J: Zarys fizjologii wysiłku fizycznego. Elsevier Urban & Partner.
Wrocław 2005.
Uwagi 1
Uwagi 2
Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Biochemia Kod przedmiotu
Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia/ Zakład Fizjoterapii
Kier/spec/rok Kierunek: Fizjoterapia / I rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 2
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011 i dalsze sem. 1
Typ zajęć/liczba godzin
wykłady/15 h ćwiczenia/ 15 h samokształcenie / 2 h
Koordynator dr Małgorzata Kowal
Prowadzący dr Małgorzata Kowal
Sposób zaliczenia ćwiczenia – zal. z oceną
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Cele nauczania: poznanie struktury związków nieorganicznych i organicznych budujących żywe organizmy.
Poznanie procesów uzyskiwania energii z przemian metabolicznych i sposobów jej przechowywania. Zapoznanie się z wpływem wysiłku fizycznego na podstawowe przemiany metaboliczne.
Skrócony opis przedmiotu
Komórka- budowa, cykl życiowy. Aminokwasy. Enzymy, kwasy nukleinowe. Podstawy genetyki człowieka.
Metabolizm. Węglowodany. Mitochondria. Lipidy. Bilans energetyczny procesów tleno-zależnych i niezależnych.
Budowa mięśni szkieletowych, typy włókien mięśniowych.
Pełny opis przedmiotu
Wykład
1. Chemiczne składniki komórki – związki organiczne i nieorganiczne, wiązania i grupy chemiczne w nich występujące. Budowa komórki zwierzęcej, struktura i funkcje poszczególnych organelli komórki człowieka.
2. Struktura cząsteczki wody, jej własności fizyczne. Wiązania wodorowe. Woda jako rozpuszczalnik.
Najważniejsze makro- i mikroelementy, ich występowanie i funkcja.
3. Aminokwasy jako jednostki monomeryczne białek. Budowa aminokwasów ich podział i własności chemiczne. Peptydy i białka – budowa cząsteczek. Ich funkcje. Rozkład aminokwasów i cykl mocznikowy.
4. Kinetyka i inhibicja enzymów. Ich budowa i klasyfikacja. Kofaktory enzymów, ich podział i znaczenie. Regulacja aktywności enzymów.
5. Kwasy nukleinowe, ich rodzaje, budowa i funkcje. Upakowanie DNA w jądrze komórkowym.
Kariotyp człowieka – budowa i ilość chromosomów, ich zróżnicowanie.
6. Geny i allele – pojęcie, budowa, rodzaje i funkcje. Cykl życiowy komórki, proces replikacji. Pojęcie kodu genetycznego oraz wskazanie jego cech. Lokalizacja i przebieg procesu transkrypcji i translacji.
7. DNA a mechanizmy dziedziczenia. Regulacja ekspresji genów u człowieka. Cechy jednogenowe i wielogenowe – pojęcie i przykłady.
8. Przyczyny niepowtarzalności genotypowej i fenotypowej każdego człowieka: rodzaje zmienności.
Zmienność rekombinacyjna – pojęcie, jej źródła oraz cel istnienia tego zjawiska.
9. Metabolizm – podstawowe pojęcia i organizacja. Reakcje anaboliczne i kataboliczne. Budowa i znaczenie związków wysokoenergetycznych. Hydroliza ATP
10. Węglowodany- budowa, podział i funkcja. Źródła węglowodanów. Metabolizm cukrów w warunkach tlenowych i beztlenowych. Glikoliza – lokalizacja i przebieg procesu.
11. Struktura mitochondrium, lokalizacja i przebieg cyklu Krebsa oraz oksydatywnej fosforylacji. Bilans energetyczny procesów tleno- zależnych i niezależnych
12. Transport tlenu do mitochondrium. Erytrocyty jako elementy morfotyczne krwi odpowiedzialne za przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla. Budowa i rola hemoglobiny jako białka transportującego.
13. Lipidy – budowa i funkcje. Synteza i rozpad kwasów tłuszczowych.
14. Lipidy jako składowa błon biologicznych. Ich rola w utrzymaniu płynności błon.
15. Wpływ wysiłku fizycznego na wykorzystanie źródeł energii. Budowa mięśni szkieletowych, typy włókien mięśniowych – różnice między nimi w sposobie pozyskiwania energii.
Ćwiczenia:
1. Budowa atomu, dysocjacja jonowa, bilans ładunku w roztworze, elektrolity mocne i słabe.
Kwasy i zasady. Pojęcie pH. Hydroliza związków chemicznych.
2. Rola wody i niektórych pierwiastków w strukturze i funkcji wybranych tkanek. Woda jako główny składnik istoty podstawowej tkanek łącznych. Właściwości i funkcja tkanki łącznej właściwej.
3. Tkanka chrzęstna: zróżnicowanie strukturalne i przystosowania do spełniania funkcji.
Możliwości regeneracji.
4. Sole wapnia jako chemiczne przystosowanie tkanki kostnej do spełniania funkcji podporowej w organizmie. Warunki prawidłowej struktury tej tkanki. Najważniejsze cechy budowy tkanki kostnej zbitej i gąbczastej, jej funkcje. Funkcjonalne przyczyny określonej lokalizacji wymienionych odmian tkanki kostnej w różnych rodzajach kości. Mechanizmy rozwoju kości.
5. Kolokwium
6. Budowa i własności chemiczne aminokwasów. Tworzenie wiązań peptydowych. Białka ustroju i ich funkcje. Białka krwi – hemoglobina, mioglobina, budowa i funkcja transportowa. Przegląd innych wybranych białek. Przeciwciała jako białka syntetyzowane w odpowiedzi na pojawienie się swoistego antygenu. Ich budowa i funkcja
7. Białka budujące miofilamety miozynowe i aktynowe tkanki mięśniowej. Budowa aparatu kurczliwego, mechanizm pobudzenia i skurczu.
8. Rola aminokwasów i peptydów jako neuroprzekaźników. Budowa synapsy, mechanizm przewodzenia impulsów nerwowych, możliwości zaburzeń.
9. Koenzym jako składowa enzymu. Wybrane witaminy jako składowe koenzymów. Ich znaczenie dla organizmu człowieka i podstawowe źródła.
10. Kolokwium
11. Cukry proste i złożone. Ich budowa i występowanie w przyrodzie. Trawienie cukrów w przewodzie pokarmowym. Reakcje charakterystyczne dla tej grupy związków.
12. Przebieg procesu glikolizy. Droga pirogronianu w warunkach tlenowych i beztlenowych.
Powstawanie i usuwanie kwasu mlekowego z mięśni. Szlak pentozowofosforanowy i glukoneogeneza.
13. Synteza i rozpad kwasów tłuszczowych. Proces ich trawienia w przewodzie pokarmowym.
Proces ß – oksydacji.
14. Kolokwium
15. Ćwiczenia zaliczeniowe.
Literatura
Literatura obowiązkowa:
1. Alberts B. i wsp. – Podstawy biologii komórki. PWN, W-wa 2007
2. Berg JM., Stryer L., Tymoczko JL. „Biochemia”. Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 2007.
3. Cichocki T., J. Litwin, J. Mirecka – Kompendium histologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
4. Connor M., M. Ferguson-Smith – Podstawy genetyki medycznej. Wyd. Lek. PZWL,
W-wa 1997
5. Hames DB., Hooper NM. „Biochemia. Krótkie wykłady”. Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 2007.
Literatura zalecana:
1. Kawiak J. i wsp. (red.) – Podstawy cytofizjologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 1998.
2. Winter PC., Hickey GI, Fletcher HL. “Genetyka. Krótkie wykłady.” Wydawnictwo Naukowe PWN, W- wa 2008.
Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Biofizyka Kod przedmiotu
Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia /Zakład Fizjoterapii
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/ I rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 1
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011 i dalsze sem. 1
Typ zajęć/liczba godzin
ćwiczenia / 15 h samokształcenie / 1 h
Koordynator dr Wiesław Chwała
Prowadzący dr Wiesław Chwała, mgr Bartosz Rutowicz
Sposób zaliczenia ćwiczenia - zal. z oceną,
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Umiejętność opisu i interpretacji podstawowych właściwości fizycznych tkanek, opisu i interpretacji zjawisk fizycznych zachodzących w ustroju pod wpływem zewnętrznych czynników fizycznych.
Skrócony opis przedmiotu
Kinematyka, kinetyka, mechanika płynów. Wpływ czynników mechanicznych na organizm człowieka.
Oddziaływanie prądu elektrycznego i pól elektromagnetycznych na organizm człowieka. Biofizyka widzenia i słyszenia. Podstawy bioenergetyki i termokinetyki.
Pełny opis przedmiotu
Ćwiczenia
Biofizyka – przedmiot i zakres zainteresowań. Elementy mechaniki płynów – biofizyka układu krążenia i oddychania opór naczyniowy, lepkość, prawa przepływu.. Wpływ czynników mechanicznych na organizm człowieka – ultradźwięki i infradźwięki. Oddziaływanie prądu elektrycznego i pól elektromagnetycznych na organizm człowieka, promieniowania jonizujące. Obwody prądu stałego. Praca i moc prądu elektrycznego.
Działanie laserów, charakterystyka promieniowania laserowego. Obliczanie dawek promieniowania laserowego. Podstawy cybernetyki – regulacja procesów fizjologicznych. Biofizyka procesów widzenia i słyszenia. Wybrane zagadnienia z zakresu optyki geometrycznej. Układ oddechowy – wentylacja, sprężyste i niesprężyste opory oddychania. Czynniki fizyczne: wibracja, zmienne przyspieszenie, hipo- i hiperbaria,
Podstawy bioenergetyki i termokinetyki. Rozciąganie i ściskanie tkanek, naprężenia, odkształcenia, prawo Hooke`a. Skręcanie i zginanie, złamania kości. Pomiar naprężeń w kościach podczas prób wytrzymałościowych. Kinematyka , kinetyka, mechanika płynów. Obliczanie oporów aero - i hydrodynamicznych oraz parametrów przepływu. Właściwości elektryczne komórki- przewodnictwo i potencjały elektryczne w układzie nerwowym. Tkanka mięśniowa – energetyka i mechanizm skurczu mięśnia.
Tkanka łączna – własności biofizyczne. Pomiar oporności ciała człowieka. Obwody prądu stałego. Praca i moc prądu elektrycznego. Pomiary słyszenia wybranych częstotliwości.
Literatura
1. Jóźwiak Z, Bartosz G: Biofizyka wybrane zagadnienia wraz z ćwiczeniami. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
2. Jaroszyk F: Biofizyka. Podręcznik dla studentów. PZWL, Warszawa 2006.
Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Biomechanika
Kod przedmiotu Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia /Zakład Fizjoterapii
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/ I rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 3
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Okres (rok akad/semestr)
2010/2011 i dalsze sem. 2
Typ zajęć/liczba godzin
wykłady /18 h ćwiczenia / 27 h samokształcenie / 2h
Koordynator dr Wiesław Chwała
Prowadzący dr Wiesław Chwała, mgr Bartosz Rutowicz
Sposób zaliczenia wykłady – zal., ćwiczenia - zal. z oceną, egzamin - ocena
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Celem kształcenia jest zapoznanie studenta ze sposobami analizy struktury i funkcji systemu ruchowego człowieka, w warunkach prawidłowych i ich uwarunkowań.
Treści programowe przedmiotu uczą właściwej interpretacji wyników badań funkcjonalnych, wykorzystania uzyskanej wiedzy do optymalnego doboru sposobu oceny stanu pacjenta oraz doboru i modyfikacji ćwiczeń leczniczych.
Kolejnym celem jest praktyczne opanowanie zasad przeprowadzania badania biomechanicznego w zakresie oceny postawy ciała i chodu dla potrzeb biomechaniki.
Student powinien uzyskać umiejętność opisu i interpretacji
biomechanicznej aktów ruchowych i statyki człowieka
podczas wykonywania różnorodnych czynności,
biomechanicznej analizy postawy ciała, ruchów w stawach
oraz ruchów lokomocyjnych człowieka, biomechanicznej analizy zmian w warunkach obciążeń zewnętrznych.
Skrócony opis przedmiotu
Treści programowe przedmiotu zawierają analizę struktury i funkcji systemu ruchowego człowieka, w warunkach normalnych i ich uwarunkowań. Przedmiot uczy opisu i właściwej interpretacji wyników badań biomechanicznych, wykorzystania uzyskanej wiedzy do optymalnego doboru sposobu oceny stanu pacjenta oraz doboru i modyfikacji ćwiczeń leczniczych. Program zawiera również zagadnienia dotyczące opisu i biomechanicznej interpretacji postawy, różnorodnych aktów ruchowych człowieka w warunkach prawidłowych, podczas wykonywania różnorodnych czynności, ze zwróceniem uwagi na zagadnienia ergonomii ruchu. Daje wskazówki służące praktycznemu opanowaniu zasad przeprowadzania badania biomechanicznego w zakresie oceny dysfunkcji postawy ciała i chodu.
Pełny opis przedmiotu
Wykłady
Podstawy biomechaniki. Prawa dynamiki i statyki. Pojęcie siły, momentu siły. Przyczyny ruchów postępowych i obrotowych. Struktura biomechaniczna układu kostno-stawowego. Biomechaniczna analiza budowy i funkcji głównych stawów oraz kręgosłupa. Połączenia stawowe. Kinematyka połączeń stawowych – pary kinematyczne i biokinemetyczne, łańcuchy biokinemetyczne i ich rodzaje. Osteokinematyka i artrokinematyka. Ruchomość stawów, stopnie swobody, zasady obliczania.
Właściwości mechaniczne narządu ruchu. Określanie wartości i wzajemnych relacji sił zewnętrznych i wewnętrznych działających na człowieka. Czynny aparat ruchu – czynność mięśni statyczna i dynamiczna, struktura i siła mięśni. Właściwości mechaniczne mięśnia szkieletowego. Rodzaje dźwigni, rodzaje pracy mięśniowej. Możliwości zastosowania dźwigni, dźwignie kostne. Działanie mięśnia na belkę kostną. Kąt ścięgnowo kostny i jego rola na rozwijany moment siły. Czynność ekscentryczna, koncentryczna i izometryczna. Metodologia badania wartości momentów siły pojedynczych zespołów mięśniowych mierzonych w warunkach statycznych i dynamicznych. Krzywa Hilla. Wyznaczanie charakterystyki mocy mechanicznej wybranych zespołów mięśniowych w funkcji obciążenia zewnętrznego. Ogólny środek ciężkości (OSC), metody wyznaczania. Płaszczyzna podparcia. Równowaga, warunki i rodzaje.
Kinematyczny i kinetyczny opis mechaniki lokomocyjnych form ruchu – chodu i biegu. Cechy i wyznaczniki chodu. Kryteria oceny techniki ruchu człowieka. Stabilność postawy. Analiza wartości sił reakcji oraz rozkładu parcia stóp na podłoże podczas chodu. Pojęcie i pomiary symetrii funkcjonalnej. Wykorzystanie elektromiografii do badania pracy mięśni podczas ruchu całego ciała (w chodzie) i ruchu wybranych segmentów ciała. Elementy modelowania biomechanicznego. Nowoczesne kierunki rozwoju biomechaniki i bioinżynierii medycznej. Źródła obciążenia na stanowisku pracy. Ergonomia pracy, mieszkania, wyrobów.
Ergonomiczne podstawy badania i planowania stanowisk pracy w wybranych zawodach. Ergonomiczna ocena i dobór stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych. Ergonomia pracy fizjoterapeuty. Ergonomia a profilaktyka.
Metody pomiarowe w biomechanice. Biomechaniczna analiza obciążeń, odciążeń układu ruchu. Obiektywne sposoby oceny postawy i lokomocji.
Ćwiczenia
Wyznaczanie położenia ogólnego środka ciężkości ciała człowieka metodą składania sił równoległych, metodą analityczną i trójwymiarowej analizy ruchu
Obliczanie momentów sił mięśniowych na podstawie pomiarów momentów sił zewnętrznych.
Pomiar możliwości siłowych człowieka. Maksymalne i względne wartości momentów sił różnych grup funkcjonalnych mięśni w warunkach statyki. Topografia dystrybucji siły mięśniowej u człowieka.
Charakterystyka przebiegu zależności siła - czas F = f(t) w warunkach statyki podczas maksymalnie szybkiego skurczu izometrycznego oraz prób odporności na zmęczenie wybranych grup mięśniowych.
Przebieg składowej pionowej siły reakcji podłoża oraz zmian kątowych w stawach podczas wybranych ruchów lokomocyjnych. Biomechaniczna analiza odmian lokomocji patologicznych.
Ocena pola pracy ręki w płaszczyźnie czołowej, szacowanie zakresów ruchomości w różnych wariantach użycia biomechanizmu ręki.
Ocena parametrów kinematycznych stawów kończyn dolnych w ruchach lokomocyjnych Biomechaniczna
analiza odmian lokomocji patologicznych
Zakres ruchu w połączeniach obrotowych człowieka w różnych płaszczyznach
Czynność bioelektryczna i mechaniczna mięśni. Kontrola dowolna pojedynczego mięśnia. Wzorce ruchów jednostawowych. Źródła obciążeń na stanowisku pracy. Aparaturowe i skalowe sposoby oceny obciążeń na stanowisku pracy.
Literatura
Literatura podstawowa:
1.Tadeusz Bober, Jerzy Zawadzki - Biomechanika układu ruchu człowieka, Wydawnictwo BK, Wrocław 2006, wyd. 3.
2. Wychowański M. Wybrane metody oceny dynamiki układu ruchu człowieka. AWF Warszawa, 2008 3. Andrzej Wit Zeszyt do ćwiczeń z biomechaniki. AWF Warszawa.
4. Leszek Nowak, Materiały do zajęć z biomechaniki, Wszechnica Sportowa, Kielce 1998
5. Tadeusz Bober red., Wybrane zagadnienia współczesnej biomechaniki Contemporary biomechanics:
selected topics, AWF Wrocław, wyd I 2008
6. Romuald Będziński Biomechanika inżynierska Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997
7. D. Tejszerska, E. Świtoński red. Biomechanika inżynierska Zagadnienia wybrane Laboratorium, Gliwice 2004
8. Kazimierz Fidelus; Czesław Urbanik Ćwiczenia laboratoryjne z biomechaniki, AWF Warszawa,
9. Nałęcz M., L. Filipczynski, W. Torbicz. (red.). (1990): Biomechanika t.5. Problemy biocybernetyki i inżynierii biomedycznej, WKiL. Warszawa.
10. Nałecz M., L. Filipczynski, W. Torbicz. (red.). (1990): Biopomiary t.2. Problemy biocybernetyki i inżynierii biomedycznej, WKiL. Warszawa.
110.Tworzydło M. Red. (1989): Przewodnik do ćwiczeń z biomechaniki i wybrane zagadnienia metrologii.
AWF Kraków
12. Krause M. Ergonomia. Praktyczna wiedza o pracującym człowieku i jego środowisku. Śl. Org. Techn., Katowice, 1992.
13. Wykowska M.: Ergonomia. Wyd. Skryptowe AGH Kraków, 1994.
Literatura zalecana
1. Watkins J. (1999): Structure and Function of the Musculosceletar System. Human Kinetics,USA.
2. Zatsiorsky V. (1998): Kinematics of Human Motion. Hardcover, Canadian
Uwagi 1 Uwagi 2 Uwagi 3
Nazwa przedmiotu Kinezjologia
Kod przedmiotu Kod ERASMUSA
Jednostka Instytut Ochrony Zdrowia /Zakład Fizjoterapii
Kier/spec/rok kierunek: Fizjoterapia/ II rok – studia niestacjonarne
Punkty ECTS 2
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy
Okres (rok akad/semestr)
2011/2012 i dalsze sem. 3
Typ zajęć/liczba godzin
wykłady /18 h ćwiczenia / 27 h samokształcenie / 2 h
Koordynator dr Wiesław Chwała
Prowadzący dr Wiesław Chwała, mgr Bartosz Rutowicz
Sposób zaliczenia wykłady – zal., ćwiczenia - zal. z oceną, egzamin - ocena
Poziom przedmiotu studia pierwszego stopnia
Wymagania wstępne
Język wykładowy polski Cele
dydaktyczne/efekty kształcenia
Poznanie zdolności motorycznych człowieka. Znajomość struktury, przejawów i uwarunkowań zdolności
motorycznych i
umiejętności ruchowych człowieka oraz podstaw uczenia się i nauczania czynności ruchowych Umiejętność doboru ćwiczeń, czasu trwania, częstości zajęć w procesie usprawniania pacjenta.
Skrócony opis przedmiotu
Rozwój motoryczny człowieka. Przejawy i struktura sprawności motorycznej. Czynniki rozwoju zdolności motorycznych i parametry obciążenia. Metody oceny sprawności motorycznej. Zasady i procesy sterowania ruchem.
Pełny opis przedmiotu
Wykłady
Rozwój motoryczny człowieka. Przejawy motoryczności człowieka. Sprawność motoryczna. Struktura sprawności motorycznej, systematyka: strona potencjalna i efektywna. Ruch jako podstawowy środek w fizjoterapii. Cechy ruchu jako właściwości jego przebiegu w czasie i przestrzeni. Nawyki ruchowe i automatyzacja czynności ruchowych w motoryczności człowieka. Zdolności – siła, wytrzymałość, szybkość i zwinność – jako podstawowa kategoria motoryczna. Gibkość jako właściwość morfofunkcjonalna człowieka.
Koordynacyjne zdolności motoryczne – ich struktura i uwarunkowania. Umiejętności jako zdolności specyficzne człowieka. Sprawność motoryczna i jej diagnoza. Proces uczenia się i nauczania czynności ruchowych – istota, uwarunkowania, fazy i zasady stymulacji.
Zaburzenia koordynacji ruchowej. Procesy sterowania i regulacji czynności ruchowej. Czynniki rozwoju zdolności motorycznych. Parametry obciążenia: objętość, częstość zajęć, czas trwania ćwiczenia, specyfika.
Ciągłość i ustawiczność działań usprawniających. Kontrola dowolna pojedynczego mięśnia. Kontrola ruchów lokomocyjnych. Ruchy manipulacyjne - koaktywacja mięśni agonistycznych i antagonistycznych.
Zdolności manipulacyjne: Budowa i funkcja ręki. Rozwój funkcji ręki w ontogenezie. Ocena funkcji ręki (jakość chwytu, wartość chwytu, możliwości manipulacyjne). Chwyty patologiczne, aktywna i pasywna niewydolność chwytu. Kompensacja upośledzeń chwytu. Kształtowanie się lateralizacji. Studium dynamiki układu, modelowanie matematyczne. Dostosowanie biernego układu ruchu do przenoszenia obciążeń mechanicznych.
Ćwiczenia
Uczenie się programu motorycznego (informacja zwrotna). Metody oceny sprawności motorycznej. Kontrola postawy ciała. Charakterystyka czynności bioelektrycznej (EMG) i mechanicznej (zapis siły i mechanomiogramu) mięśni agonistycznych i antagonistycznych, podczas maksymalnego skurczu izometrycznego wraz ze zmianą poziomu docelowej siły. Kontrola dowolna pojedynczego mięśnia. Kontrola ruchów lokomocyjnych.. Ruchy manipulacyjne - koaktywacja mięśni agonistycznych i antagonistycznych.
Proces uczenia się i nauczania czynności ruchowych – istota, uwarunkowania, fazy i zasady stymulacji.
Literatura
Podstawowa
1. Osiński W.: Antropomotoryka. AWF, Poznań 2003.
2. Szopa E., Mleczko E,. Żak. S.: Podstawy antropomotoryki. PWN Warszawa-Kraków, 2000.
3. Raczek J, W. Mynarski W.: Koordynacyjne zdolności motoryczne dzieci i młodzieży. Struktura wewnętrzna i zmienność osobnicza. AWF Katowice, 1992
4. Starosta W.: Koordynacja ruchowa człowieka. [W]: Motoryczność człowieka – jej struktura, zmienność i uwarunkowania. Monografie AWF Poznań, 1993
5. Grottel K., Krutki P.: Organizacja mięśnia i sterowanie ruchem.Cz. II – Sterowanie ruchem. AWF, Poznań 1996. Nr 46.
Zalecana
1. Sadowski B.: Fizjologiczne mechanizmy zachowania. PWN, Warszawa 1999.
2. Grottel K., Celichowski J.: Organizacja mięśnia i sterowanie ruchem. AWF, Poznań 1996. Nr 43.
