Społeczno-ekonomiczne następstwa rozwoju procesów demograficznych do 2035 roku
Warszawa, 25 czerwca 2009
Instytut Statystyki i Demografii, Szkoła Główna Handlowa Irena E.Kotowska
P ł ść d fi b
Przyszłość demograficzna a zasoby pracy
Przyszłość demograficzna a zasoby pracy
¾ Zmiany na rynku pracy
¾ Zmiany rodzin i gospodarstw domowych
¾ Wyzwania rozwojowe wynikłe ze zmian struktur wieku – przyspieszenia procesu starzenia się
wieku – przyspieszenia procesu starzenia się ludności oraz spadku liczby ludności w wieku produkcyjnym
produkcyjnym
wzrost zatrudnienia
d d fi
odnowa demograficzna
redystrybucja opieki y y j p
Proporcje między liczbą osób w wieku nieprodukcyjnym oraz w wieku produkcyjnym (na 100 osób w wieku
o a e u p odu cyj y ( a 00 osób e u produkcyjnym)
80 00
60
68
73 73 74
60 00 70,00 80,00
42 44 46
55 55
60
40 00 50,00 60,00
0-17/18-59/64
60+/65+/18-59/60
31 29 29 31 32 29 27
25 26
31
37 42
30,00 40,00
OBCIĄ ZENIE CA ŁKOW ITE
10,00 20,00
Ź
0,00
2007 2010 2015 2020 2025 2030 2035
Źródło: opracowanie własne na podstawie Prognoza ludności na lata 2008-2035 – założenia, http://www.stat.gov.pl/gus/
Szacunek obciążenia efektywnego ludności pracującej Szacunek obciążenia efektywnego ludności pracującej osobami niepracującymi
osobami niepracującymi (liczba niepracujących na 100 osób pracujących )(liczba niepracujących na 100 osób pracujących ) osobami niepracującymi
osobami niepracującymi (liczba niepracujących na 100 osób pracujących )(liczba niepracujących na 100 osób pracujących ) (wskaźniki zatrudnienia
(wskaźniki zatrudnienia –– BAEL, II kwartał 2008) BAEL, II kwartał 2008)
152
159 158 158
150 160 170
136 135
142
130 126 140
150 obciazenie efektywne
osobami w starszym wieku obciazenie calkowite
106 112 114 118
105
113
120 123 126
110 120
obciazenie calkowite
obciazenie osobami w wieku 15 +
89 91
99 100 98
80 90 100
80
2007 2010 2015 2020 2025 2030 2035
Źródło: obliczenia własne na podstawie Prognoza ludności na lata 2008 2035 założenia http://www stat gov pl/gus/
Źródło: obliczenia własne na podstawie Prognoza ludności na lata 2008-2035 – założenia, http://www.stat.gov.pl/gus/
Główne czynniki łączenia pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi
¾ organizacja czasu i miejsca pracy
¾ intensywność pracy
¾ dyspozycyjność i mobilność pracownika
¾ dyspozycyjność i mobilność pracownika
¾ organizacja pracy w gospodarstwie domowym – praca zawodowa, opieka prace domowe wypoczynek
opieka, prace domowe, wypoczynek
¾ urlopy – uprawnienia, długość, indywidualizacja uprawnień,
neutralność ze względu na płeć kompensacja dochodów wpływ na neutralność ze względu na płeć, kompensacja dochodów, wpływ na kapitał ludzki
¾ świadczenia pieniężne
¾ świadczenia pieniężne
¾ usługi – opieka, zdrowie, edukacja, inne (substytucja prac domowych)
organizacja sfery publicznej i prywatnej
percepcja ról społecznych kobiet i mężczyzn
Polityka sprzyjająca wzrostowi zatrudnienia kobiet i wzrostowi dzietności
• zwiększenie dostępu do różnych form opieki nad dziećmi i osobami dorosłymi oraz usług zastępujących pracę domowąy g ęp ją y p ę ą
• zwiększenie popytu na pracę kobiet
• dostosowanie organizacji pracy do różnych faz życia
• zwiększenie atrakcyjności pracy poprzez zmianę formuły świadczeń społecznych związanych z opieką
• promocję partnerstwa w rodzinie
• ułatwienia dotyczące powrotu kobiet do pracy
elastyczne formy pracy w starszym wieku produkcyjnym
• elastyczne formy pracy w starszym wieku produkcyjnym
Aktywność zawodowa, edukacyjna i rodzinna w Polsce w świetle
b d ń i h d I E K t k U S t d k i
badań empirycznych, red. I.E. Kotowska, U.Sztanderska i I.Wóycicka, 2007
St kt l i k lt k i kt ś i d j
Strukturalne i kulturowe uwarunkowania aktywności zawodowej kobiet w Polsce, red. I.E.Kotowska, 2009 .
Trudności łączenia pracy zawodowej ze rodziną
¾ trudności wywiązywania się z obowiązków rodzinnych ze względu na czas i
¾ trudności wywiązywania się z obowiązków rodzinnych ze względu na czas i intensywność pracy (pressure at home)
¾ trudności wywiązywania się z obowiązków zawodowych ze względu na obowiązki rodzinne (pressure at work )
obowiązki rodzinne (pressure at work )
Polska: 59% M i 62%
K deklaruje t d ś i d
trudności w domu Max w krajach UE27:
72% M – Grecja 78% K – Grecja
Polska: 16% M i 22%
K deklaruje
trudności w pracy Max w krajach UE27:
20% M B ł i 20% M – Bułgaria 22% K – Polska
I.E. Kotowska, A.Matysiak, A.Pailhé, A.Solaz, M. Styrc, D.Vignoli, Quality of life of families: selected results from the Second European Quality of Life Survey 2007, European Fundation for the Improvements of Living and Working Conditions, Brussels, June 2009, http://circa.europa.eu/Public/irc/empl/demographic_change/library?l=/assessing_2009-06-10&vm=detailed&sb=Title
Klasyfikacja krajów europejskich ze względu na warunki łączenia obowiązków rodzicielskich i zawodowych
obowiązków rodzicielskich i zawodowych
• Czynniki instytucjonalne (polityka rodzinna) – usługi opiekuńcze dla dzieci,usługi opiekuńcze dla dzieci,
– urlopy związane z rodzicielstwem, – świadczenia rodzinne
Konflikt
• Czynniki strukturalne (rynek pracy) – organizacja miejsca i czasu pracy
bariery wejścia na rynek
Konflikt czasu
– bariery wejścia na rynek
• Czynnik kulturowy: społeczne role kobiet i mężczyzn ę c y
• Czynnik dochodowy
Efekt
dochodowy y
1 - kraje skandynawskie; 2 - BE, NL, FR, LU; 3- UK, IE; 4 - AT, DE 5 - kraje Europy Płd.; 6 - MNS-10; 7 - CC3
A.Matysiak, On the interdependencies between fertility and women’s labour supply, PhD, Warsaw School of Economics, Warsaw 2008.
Miernik trudności deklarowanych
S f
Kraje europejskie według trudności łączenia obowiązków rodzicielskich i zawodowych
Miernik trudności deklarowanych przez respondentów w obu sferach – zawodowej i rodzinnej
Strain-based conflict, by region
Candidate countries
• Pressure at work and home - trudności odczuwane przynajmniej kilka razy w miesiącu zarówno w wypełnianiu obowiązków rodzinnych
Central & Eastern Bulgaria/Roumania
wypełnianiu obowiązków rodzinnych jak i zawodowych
• Pressure either at work or home – trudności odczuwane przynajmniej
Southern Central & Eastern
kilka razy w miesiącu w wypełnianiu obowiązków rodzinnych lub
zawodowych
• Weak pressure - trudności w
German speaking Anglo-saxon
Weak pressure trudności w wypełnianiu obowiązków rodzinnych lub zawodowych odczuwane
przynajmniej kilka razy w miesiącu co najwyżej kilka razy w roku
N di Benelux/France
co najwyżej kilka razy w roku
• No pressure – deklaracja braku trudności w wypełnianiu obowiązków rodzinnych lub zawodowych
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Nordic
pressure at home & work pressure at home or work weak pressure no pressure pressure at home & work pressure at home or work weak pressure no pressure
I.E. Kotowska, A.Matysiak, A.Pailhé, A.Solaz, M. Styrc, D.Vignoli, Quality of life of families: selected results from the Second
European Quality of Life Survey 2007, European Fundation for the Improvements of Living and Working Conditions, Brussels, June 2009,http://circa.europa.eu/Public/irc/empl/demographic_change/library?l=/assessing_2009-06-10&vm=detailed&sb=Title
