PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI MANIOWY

(1)

z/s w Maniowach z dnia 09.09.2009 r.

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI MANIOWY

GMINA CZORSZTYN

POWIAT NOWOTARSKI

WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE

Wrzesień, 2009r.

(2)

Spis treści

I. Wstęp ... - 3 -

II. Charakterystyka miejscowości ... - 5 -

1. Historia ... - 5 -

2. PołoŜenie geograficzne ... - 7 -

3. Demografia ... - 8 -

III. Inwentaryzacja zasobów słuŜąca ujęciu stanu rzeczywistego ... - 9 -

1. Rolnictwo, gospodarka ... - 9 -

2. Rynek pracy ... - 10 -

3. Oświata ... - 11 -

4. Opieka Zdrowotna ... - 12 -

5. Pomoc społeczna ... - 13 -

6. Bezpieczeństwo ... - 13 -

7. Kultura ... - 14 -

8. Sport, turystyka i rekreacja ... - 17 -

9. Zabytki ... - 19 -

10. Środowisko naturalne ... - 20 -

11. Infrastruktura techniczna ... - 22 -

12. Analiza zasobów sołectwa ... - 25 -

IV. Analiza SWOT ... - 26 -

1. Mocne strony - atuty dla rozwoju sołectwa ... - 26 -

2. Słabe strony - czynniki ograniczające rozwój ... - 27 -

3. Szanse - moŜliwości rozwoju sołectwa, wynikające z otoczenia ... - 27 -

4. ZagroŜenia - czynniki niesprzyjające, wynikające z otoczenia ... - 27 -

V. Plan działań ... - 28 -

1. Opis zadań do realizacji ... - 28 -

2. Uzasadnienie realizacji zadań i oczekiwane rezultaty ... - 32 -

3. Harmonogram realizacji projektu ... - 37 -

4. Koszt realizacji zadań ... - 38 -

VI. Podsumowanie ... - 42 -

(3)

I. Wstęp

Rozwój obszarów wiejskich a przez to wzrost poziomu Ŝycia i aktywności mieszkańców tych terenów to jedno z kluczowych zadań jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym celem wspólnej polityki jest wzmocnienie działań słuŜących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i róŜnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich i miejskich. Kompleksowy i harmonijny rozwój wsi jest podstawą poprawy warunków Ŝycia społeczności wiejskiej, jednocześnie musi on uwzględniać poszanowanie środowiska naturalnego.

Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem określającym strategię działań w sferze społeczno - gospodarczej na lata 2009 – 2016 małych miejscowości.

Podstawą tworzenia Planu Odnowy jest świadoma identyfikacja własnych zasobów, potrzeb i celów, a następnie zadań i moŜliwości ich realizowania. Rozwój wsi powinien być zgodny z ideą zachowania jej toŜsamości poprzez zharmonizowanie jej podstawowych funkcji: mieszkalnej, rolniczej, gospodarczej, środowiskowej, przyrodniczej oraz rekreacyjnej i wypoczynkowej.

Sporządzenie i uchwalenie Planu Odnowy Miejscowości - dokumentu stanowiącego niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach

„Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013” działanie „Odnowa i rozwój wsi”, będzie równieŜ stanowić wytyczne dla władz Gminy Czorsztyn przy planowaniu i opracowaniu przedsięwzięć inwestycyjnych oraz podejmowaniu i organizacji działań aktywizujących dla rozwoju miejscowości Maniowy.

Plan Odnowy Miejscowości zawiera charakterystykę miejscowości, w której będą realizowane projekty, planowane kierunki jej rozwoju, inwentaryzacje zasobów słuŜącą ujęciu stanu rzeczywistego, mocne i słabe strony miejscowości, planowane przedsięwzięcia wraz z szacunkową wyceną oraz harmonogram planowanych działań.

Podstawą opracowania niniejszego dokumentu jest Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn – Plan strategiczny do 2013 roku przyjęta uchwałą Rady Gminy nr XXVIII/185/05z dnia 27.06.2005r, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czorsztyn na lata 2006-2013 przyjęty uchwałą Rady Gminy Czorsztyn nr XXXIV/231/06 z dnia

(4)

28.02.2006r., Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czorsztyn przyjęty uchwałą Rady Gminy nr XXIII/162/04 w dniu 29 listopada 2004r., Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czorsztyn przyjęte uchwałą Rady Gminy nr XV/125/99 z dnia 30.12.1999r.

Niniejszy plan jest planem otwartym stwarzającym moŜliwość aktualizacji w zaleŜności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza to, Ŝe mogą być wpisywane nowe zadania oraz moŜe zmienić się kolejność ich realizacji w zaleŜności od dostępności funduszy UE.

(5)

II. Charakterystyka miejscowości 1. Historia

Maniowy to największa wieś w gminie Czorsztyn, od roku 1993 jest siedzibą Urzędu Gminy. Jej powstanie wiąŜe się z budową sztucznego zbiornika - Jeziora Czorsztyńskiego, którego wody całkowicie zalały Stare Maniowy istniejące od 1326 roku.

Maniowy są jedną z najstarszych wsi na Podhalu. Najprawdopodobniej osadził je Hinko, zwany Czarnym na mocy przywileju klarysek z 1326 roku (przywilej ten wymienia potok Cichorzyn). Pewne jest teŜ to, Ŝe działali tu Cystersi z Ludźmierza, którzy następnie przenieśli się do Szczyrzyca. Ale chociaŜ historia wsi oficjalnie rozpoczyna się około 1326 roku to pierwszy kościół istniał tu juŜ około 1216 roku - moŜna więc przypuszczać, Ŝe osada istniała tu juŜ co najmniej 100 lat wcześniej.

Zawieruchy wojenne w tym czasie omijały Podhale, a więc takŜe Maniowy. śycie płynęło więc na pracach wokół gospodarstwa i na wydzieraniu puszczy kolejnych skrawków ziemi pod zabudowę i pola uprawne. W latach 1500-1550 wioska liczyła 27 zagród, folwark i domek plebana. W osadzie istniały teŜ: młyn wodny, olejarnia, kołodziej, limierz - wyrabiający uprzęŜe dla bydła, stelmach - trudnił się wyrabianiem uprzęŜy dla koni oraz dwie akuszerki. Jak wyglądał pierwszy kościół nie wiadomo.

Pewne jest, Ŝe jego patronem był św. Mikołaj - patron dzisiejszej parafii. Osada ta przestała istnieć w ciągu zaledwie trzech dni czerwcowych w roku 1554. Powódź zabrała wszystko od 48 zagród kmiecich przez pola uprawne wyrwane z takim mozołem puszczy po kościół. Dunajec zmienił koryto i podzielił dotychczasową osadę na pół, mieszkańcy przenieśli się więc wyŜej, na tereny bezpieczniejsze. Król Zygmunt I Stary uwolnił po tej katastrofie osadników od powinności na rzecz starosty na lat osiem. Nowe miejsce to teren na wzniesieniu, nazwany później "Pod Kościołem". W wiek XVII wioska wchodziła z 85 zagrodami. Usytuowana na skarpie nad dunajcem nie była juŜ tak zagroŜona powodzią. W 1615 roku wybuchł jednak poŜar. Spaliła się prawie cała wieś, o ogień nie było trudno, wszak był on jedynym źródłem światła i ogrzewania w zagrodach. Po tej tragedii Król Zygmunt II Waza, w odpowiedzi na prośbę wójta, dekretem z dnia 30 marca 1615 roku uwalnia mieszkańców od wszelkich powinności na 4 lata. Po tej katastrofie ludzie

(6)

zrezygnowali z ciasnych zagród i wieś się rozrosła: na wschodzie powstał przysiółek

"Na Dolinie", na zachód budowano się wzdłuŜ drogi na Nowy Targ.

Dzisiaj nowe Maniowy niczym nie przypominają miejscowości sprzed lat.

Nowoczesna architektura z wielką bryłą kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja wznosi się nad taflą jeziora, który stanowi główną dominantę miejscowości.

Centrum miejscowości Maniowy skupia się w pętli ulic Szkolnej, Jana Pawła II, Gorczańskiej i Pienińskiej. Ulice posiadają chodniki i oświetlenie. Przez Centrum przepływa potok Limierzysko.

W centrum miejscowości zlokalizowane jest „gminne centrum usługowe” – Budynek Urzędu Gminy, Ośrodek Zdrowia, Bank, mieszkania komunalne, teren zieleni wraz z kompleksem sportowo-rekreacyjnym LKS „Lubań” oraz placem zabaw, Zespół Oświatowy – skupiający Szkołę Podstawową i Gimnazjum, plac do zgromadzeń publicznych z małym amfiteatrem, Dom Opieki Społecznej z Pensjonatem (w trakcie budowy). W obrębie obszaru centrum miejscowości występują działki przeznaczone pod budownictwo usługowe. Teren jest uzbrojony w sieć wod-kan, teletechniczną i energetyczną.

(7)

Wykres 1. Powierzchnia sołectw w gminie Czorsztyn

Maniowy 32%

Mizerna 9%

Sromowce WyŜne

15%

Sromowce NiŜne 15%

Czorsztyn 6%

Kluszkowce 19%

Huba 4%

2. PołoŜenie geograficzne

Maniowy to duŜa wieś w południowej części małopolski połoŜona w połowie drogi pomiędzy miastami Szczawnica i Nowy Targ, nad brzegiem Jeziora Czorsztyńskiego.

Podzielona została na cztery osiedla: Borcok, Lyta, Micholów i Węgliszczak.

Wielkość i usytuowanie wsi sprawiły, Ŝe stała się ona centrum administracyjnym Gminy Czorsztyn.

Powierzchnia sołectwa wynosi 2006 ha, co stanowi 32 % Gminy Czorsztyn. Jest to największa powierzchniowo miejscowość w gminie.

Opracowano na podstawie danych z Urzędu Gminy.

(8)

Wykres 2. Liczba mieszkańców poszczególnych sołectw gminy Czorsztyn według stanu na dzień 31.12.2007r.

Czorsztyn 5%

Huba 2%

Kluszkowce 25%

Maniowy 29%

Mizerna 8%

Sromowce WyŜne 17%

Sromowce NiŜne 14%

3. Demografia

Gminę Czorsztyn zamieszkuje 7205 osób (stan na 31.12.2007r.) co stanowi około 4% mieszkańców powiatu nowotarskiego. Gęstość zaludnienia tego terenu wynosi 0,11 osób na 1 km² i jest niŜsza od średniej w powiecie nowotarskim.

Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy.

Liczba mieszkańców wsi wynosi obecnie 2124 osoby, w tym 1090 kobiet, co stanowi najwięcej, bo aŜ 29 % ogólnej liczby ludności gminy (stan na 31.12.2007r.).

Gęstość zaludnienia wynosi 1,06 osób na 1 km² .

Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Czorsztyn.

Wyszczególnienie Ludność w wieku przedprodukcyjnym

Ludność w wieku produkcyjnym

Ludność w wieku poprodukcyjnym

Maniowy 538 1343 243

Gmina Czorsztyn 1960 4354 891

Województwo małopolskie

681 899 2 076 688 520 449

(9)

Wykres 3. Strutkura gruntów w gminie Czorsztyn w ha

Grunty orne; 957 Sady; 11

Łaki; 1008

Pastw iska trw ałe;

150 Lasy i grunty lesne;

2848 Pozostałe grunty ;

1198

III. Inwentaryzacja zasobów słuŜąca ujęciu stanu rzeczywistego

1. Rolnictwo, gospodarka

Rolnictwo gminy Czorsztyn charakteryzuje się, podobnie jak w całym województwie małopolskim, znacznym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych, co wpływa na niską ich rentowność.

W strukturze gruntów dominują lasy i grunty leśne obejmujące 46,1% powierzchni gminy, następnie uŜytki rolne 34,5% oraz pozostałe grunty 19,4% powierzchni. Klasy bonitacyjne gleb są bardzo niskie, co niekorzystnie wpływa na rozwój rolnictwa.

Ogólna liczba gospodarstw w gminie to 887. Średnia wielkość gospodarstwa rolnego w gminie – 1,74 ha. Na terenie sołectwa Czorsztyn znajdują się 206 gospodarstw rolnych o średniej powierzchni 1,70 ha.

Wśród podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy Czorsztyn zdecydowanie najliczniej reprezentowany jest sektor prywatny, w którym dominującą grupę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Na terenie gminy nie ma zakładów przemysłowych, w związku, z czym szczególna rola przypada przedsiębiorstwom małym i średnim, charakteryzującym się wysoką dynamiką i elastycznością.

Obecnie wiodącym profilem działalności ze względu na połoŜenie i specyfikę miejscowości jest turystyka, oraz usługi towarzyszące, jak : gastronomia, rekreacja

(10)

handel oraz pozostałe: budownictwo działalność produkcyjna oraz pozostała działalność usługowa (flisacy).

Na dzień 31.12.2007r. na terenie gminy zarejestrowanych było 472 podmiotów gospodarczych, w tym w miejscowości Maniowy 71 podmiotów oraz 53 gospodarstwa agroturystyczne, w tym 8 w Maniowach.

2. Rynek pracy

Stopa bezrobocia w powiecie nowotarskim na dzień 31.12.2007 roku wynosiła 9,2% (5603 osób), a w województwie małopolskim 8,8%. Bezrobotnych według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Nowym Targu, w grudniu 2007 r. było 271 osób, w tym 79 kobiet, podczas gdy 2005r. roku bezrobotnych na terenie gminy było 453 osób. Spośród w/w liczby bezrobotnych 141 osób posiada prawo do zasiłku.

Liczba bezrobotnych 2005 2006 2007

Ogółem, w tym:

kobiety

453 146

304 104

271 79

Opracowano na podstawie danych Urzędu Gminy Czorsztyn.

Wśród mieszkańców gminy Czorsztyn największą grupę stanowią osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym, co nie pozostaje bez wpływu na poziom intelektualny społeczeństwa. Wykształcenie podstawowe i nieukończone podstawowe dominuje w grupie ludzi starszych i tak: 505 – osób w wieku powyŜej 65 lat ma wykształcenie podstawowe, a 129 podstawowe nieukończone. Ciekawy jest fakt, Ŝe kobiety w gminie Czorsztyn zdecydowanie dominują nad męŜczyznami, gdy chodzi o wykształcenie: wyŜsze - 118 kobiet i 76 męŜczyzn, policealne odpowiednio 85 kobiet i 33 męŜczyzn, średnie: 558 kobiet i 344 męŜczyzn. Osoby z wykształceniem wyŜszym stanowią 3,49% społeczeństwa, podczas gdy z wykształceniem podstawowym 42,54%.

(11)

Wykres 4. Bezrobotni w podziale na grupy wiekowe w Gminie Czorsztyn według danych na dzień 31.12.2007r.

do 24 lat 23%

25-34 lat 21%

35-44 lat 20%

45-55 lat 24%

55-59 lat 10%

60-64 lat 2%

Wśród zarejestrowanych bezrobotnych największą część stanowiły osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniŜej (ok. 40% ogółu bezrobotnych). Najmniejszą część bezrobotnych stanowiły osoby z wyŜszym wykształceniem (tylko 1% ogółu).

Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Nowym Targu.

Zatrudnienie zapewniają przede wszystkim miasta Nowy Targ i Szczawnica, ale wielu pracuje teŜ w wiosce, prowadząc mikroprzedsiębiorstwa .

3. Oświata

Sieć placówek oświatowych w gminie jest równomierna i zgodna z oczekiwaniami społecznymi. Składają się na nią:

a) przedszkole w Kluszkowcach,

b) cztery szkoły podstawowe z klasami „zerowymi” w Maniowach, Kluszkowcach, Sromowcach WyŜnych i Sromowcach NiŜnych,

c) dwa gimnazja w Maniowach i Sromowcach NiŜnych.

MłodzieŜ do szkół średnich dojeŜdŜa do Nowego Targu, Krościenka lub Szczawnicy.

(12)

Liczba dzieci

uczęszczających do szkoły Liczba nauczycieli ogółem w tym oddz.

„0” Etaty osoby

Szkoła

Podstawowa w Kluszkowcach

255 40 22 25

Szkoła

Podstawowa w Maniowach

177 17 17 23

Szkoła

Podstawowa w Sromowcach NiŜnych

98 17 11 14

Szkoła

Podstawowa w Sromowcach WyŜnych

143 21 11 15

Gimnazjum w

Maniowach 219 - 18 20

Gimnazjum w Sromowcach NiŜnych

116 - 11 15

4. Opieka Zdrowotna

W gminie Czorsztyn podstawowa opieka zdrowotna realizowana jest przez Samodzielny Publiczny Gminny Ośrodek Zdrowia w Maniowach poprzez:

- poradnie lekarza medycyny rodzinnej i ogólnego, - poradnie pediatryczną,

- poradnie ginekologiczną, - poradnie chirurgiczną,

- poradnie otolaryngologiczną, - gabinety rehabilitacyjne, - gabinet stomatologiczny.

- punkt przyjęć pracowni analitycznej.

SP GOZ zapewnia mieszkańcom całodobową opiekę lekarską. W Sromowcach NiŜnych funkcjonuje punkt lekarski podlegający SP GOZ, a w Sromowcach WyŜnych Oddział Ratunkowy.

Na terenie gminy funkcjonują apteki w Maniowach i Sromowcach WyŜnych.

(13)

5. Pomoc społeczna

Działaniami pomocy społecznej w gminie Czorsztyn zajmuje się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Maniowach. Pracownicy ośrodka wykonują swoje zadania w rejonach opiekuńczych i świadcząc usługi w domu podopiecznego.

Działanie ośrodka polega w szczególności na przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawa świadczeń, pracy socjalnej, prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej, a takŜe na: analizie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej, realizacji zadań wynikających w rozeznanych potrzeb społecznych i rozwijaniu nowych form pomocy społecznej.

Celem działalności ośrodka jest umoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜania trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i moŜliwości.

6. Bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo publiczne na terenie Gminy Czorsztyn zapewnia:

a) Komisariat Policji w Krościenku n/D., b) punkt dzielnicowych w Maniowach.

Ochronę przeciwpoŜarową na obszarze gminy zapewnia siedem Ochotniczych StraŜy PoŜarnych. Remizy OSP znajdują się w kaŜdej wsi pełniąc równocześnie inne funkcje usługowe dla mieszkańców. Wszystkie jednostko OSP są dobrze wyposaŜone w sprzęt bojowy, a cała gmina wyposaŜona jest w siec hydrantów p. poŜ. W ramach podnoszenia poziomu ochrony p. poŜ.

OSP Maniowy została w styczniu 2006r.

włączona do Krajowego Systemu Ratownictwa.

Korzenie powstania OSP w Maniowach sięgają 1896 roku. Gaszenie poŜarów, choć naleŜy do podstawowych zadań kaŜdej StraŜy, nie jest jedynym celem straŜaków-ochotników. DuŜą wagę przywiązuje się takŜe do

(14)

działalności prewencyjnej, pod którym to pojęciem kryje się cały szereg działań zapobiegawczych lub ściśle z nimi związanych. StraŜacy pomyśleli o tym, budując kilka zbiorników przeciwpoŜarowych. Nasza OSP to bardzo silna i dobrze wyposaŜona jednostka, z doskonale przygotowanymi do działań w kaŜdych warunkach zagroŜenia poŜarowego straŜakami z tzw. "bojówki". Samochód bojowy marki "Star 200" z kompletnym wyposaŜeniem gwarantuje dojazd i uŜycie sprzętu w kaŜdych warunkach terenowych.

W chwili obecnej OSP w Maniowach liczy 40 członków czynnych i kilkunastu honorowych, czyli nieco starszych druhów. W roku 2006 StraŜ obchodziła jubileusz 110 -lecia istnienia.

SłuŜba dla dobra wspólnego i pojedynczego obywatela to podstawowy obowiązek kaŜdego straŜaka. Bowiem StraŜ to nie tylko wóz bojowy, motopompa czy węŜe, to przede wszystkim ludzie - straŜacy, a tych na przestrzeni 110 lat było juŜ ponad 300.

W roku 2001 w gminnych zawodach sprawnościowych druŜyna OSP Maniowy zdobyła pierwsze miejsce i puchar.

7. Kultura

Sprawami kultury w gminie Czorsztyn zajmuje się Gminne Centrum Kultury w Kluszkowcach z/s w Maniowach dysponujące domami kultury w Kluszkowcach oraz w Maniowach, a dyrekcja ma siedzibę w Urzędzie Gminy w Maniowach.

Gminne Centrum Kultury prowadzi działalność kulturalną w poszczególnych sołectwach gminy w oparciu o zespoły i koła zainteresowań, takie jak: zespół góralski

„Maniowanie”, orkiestra dęta, kapela „Mizerzanie”, zespół góralski „Lubań”, regionalne zespoły dziecięce „Małe flisoki” i „Sromowianie”.

Gminne Centrum Kultury organizuje nie tylko działalność kulturalną, ale przede wszystkim promuje tradycje i folklor prowadząc zespoły regionalne, organizując od lat takie imprezy jak Konkurs Potraw Regionalnych Gminne DoŜynki.

Udział zespołów w konkursach i przeglądach organizowanych przez inne instytucje kultury:

- Konkurs Recytatorski im. Augustyna Suskiego „Strofy o Ojczyźnie”- Szaflary, - Przegląd Teatrów Szkolnych „Bajdurek” – Rabka,

(15)

- Przegląd Wojewódzki Teatrów Szkolnych - Nowy Sącz,

- Małopolskie Spotkania Teatrów Gimnazjalnych (formy kabaretowe)- Kraków, - Sabałowe Bajania - Bukowina Tatrzańska,

- Parada Orkiestr Dętych,

- Konkurs Młodych Tonecników (tancerzy) – Czarny Dunajec, - Festiwal Zespołów Regionalnych w Grecji.

WaŜnym ośrodkiem Ŝycia kulturalnego wsi jest obiekt i społeczności związane z Remizą OSP otwartej 12 lipca 1992 roku. Powstał nowoczesny budynek z , salą na 200 osób w której odbywają się liczne imprezy okolicznościowe, zebrania , szkolenia , imprezy kulturalne w pozostałych pomieszczeniach w których swoje miejsce znalazły: orkiestra, biblioteka, bank, biuro radcy prawnego, zespół regionalny oraz koło gospodyń wiejskich. W sali odbywają się wesela, zabawy, zebrania, liczne

Niemały wpływ na Ŝycie kulturalne mieszkańców ma Gminna Biblioteka Publiczna z/s w Kluszkowcach, posiadająca w kaŜdej wsi gminy swoje filie.

Księgozbiór wynosi 41.529 wolumenów.

Koło Gospodyń Wiejskich

Aktywnie działa koło gospodyń wiejskich na terenie miejscowości organizując liczne spotkania, imprezy kulturalno kulinarne kultywujące regionalizm i tradycję.

Raz w roku odbywa się w gminie konkurs potraw regionalnych, w którym tutejsze gospodynie konfrontują swoje umiejętności kulinarne z potrawami innych gospodyń wiejskich . Impreza ta jest okazją do kontaktów kulturalnych i artystycznych.

Orkiestra przy OSP

Orkiestra Dęta przy Ochotniczej StraŜy PoŜarnej w Maniowach istnieje- z przerwami - od 1972 roku. Najlepszy jej okres przypada jednak na ostatnie kilka lat.

Gra repertuar coraz ciekawszy i trudniejszy.

Orkiestra gra przy róŜnych uroczystościach świeckich i kościelnych. Co rok uczestniczy w Przeglądzie Orkiestr Dętych, organizowanym przez Podhalański Związek Gmin. Bierze równieŜ udział w imprezach i konkursach muzycznych w sąsiedniej gminy Łapsze NiŜne. Orkiestra to doskonałe środowisko tworzenia więzi społecznych lokalnych co pozwala inicjować nowe aktywności i umacniać tradycję i regionalizm.

(16)

Zespół „Maniowianie”

W 1994 r. Stanisław Wojtaszek - ówczesny wójt gminy Czorsztyn wpadł na pomysł stworzenia w Maniowach ludowego dziecięcego zespołu pieśni i tańca.

Sprawę organizacji i prowadzenia zespołu powierzono znanym na Podhalu działaczom Związku Podhalan – Marii i Józefowi Staszlom z Nowego Targu. Zespół przyjął nazwę "Maniowianie", a za patrona obrał sobie zmarłego w 1992 roku długoletniego proboszcza parafii Maniowy ś.p. ks. Antoniego Siudę - człowieka wielkiego duchem i sercem.

Do zespołu naleŜą dzieci z wiosek: Maniowy, Mizerna i Czorsztyn. Ze względu na młody wiek członków praca w zespole idzie szybko (wszak dzieci uczą się najszybciej). Dzieciaki pokochały pracę w zespole, są bardzo pilne i zdolne. Obecnie jest ich w zespole około 30. Zespół, dzięki pracowitości młodych członków ma opracowane następujące programy:

• Zielone Świątki

• Jasełka Góralskie

• Kolędnicy

• Konkurs Jodła Góralskiego (konkurs potraw góralskich)

• Hałdamas (zakończenie Ŝniw)

• Polywacka (śmigus dyngus)

Maniowianie biorą udział w licznych konkursach oraz występują często przy okazji uroczystości wiejskich lub gminnych. Regularnie wyjeŜdŜają teŜ na festiwale folklorystyczne, te polskie i te zagraniczne. Byli juŜ w Nowym Sączu, Rabce, Zakopanem, Macedonii. Gościli u siebie Macedończyków oraz Szkotów.

(17)

8. Sport, turystyka i rekreacja

W Gminie Czorsztyn, liczącej niewiele ponad siedem tysięcy mieszkańców, na siedem wsi wszystkie mają zapewnione warunki do uprawiania sportu. W sześciu wsiach znajdują się pełnowymiarowe, dobrze utrzymane boiska do piłki noŜnej.

W Gminie Czorsztyn działają od 2000 r. Ludowe Kluby Sportowe: „Lubań” w Maniowach, „Zapora” Kluszkowce, które aktualnie tworzą Związek Sportowy „Lubań – Zapora”, Trzy Korony” Sromowce NiŜne, „Spływ” Sromowce WyŜne, „Czorsztyn - ski” Kluszkowce.

W LKS „Lubań” dominuje piłka noŜna /seniorzy grają w IV lidze/, LKS „Spływ” z tenisem stołowym takŜe gra w IV lidze, a zawodnicy „Czorsztyn-ski” osiągają sukcesy w narciarstwie klasycznym.

LUDOWY KLUB SPORTOWY LUBAŃ

Jednym z załoŜycieli klubu był teŜ ks. Jan Osadziński, jeden z ówczesnych duszpasterzy parafialnych. To z jego inicjatywy w 1947 roku po wołano w Maniowach Ludowy Zespół Sportowy.

Obok sekcji piłkarskiej utworzono początkowo teŜ sekcje: narciarską oraz hokejową (dziś juŜ nie istnieje). Jeśli chodzi o tą pierwszą to w pobliŜu istniały trasy biegowe, a w Węgliszczaku, na północnym stoku Ślipusa, całkiem niezła skocznia narciarska. Przez trzy sezony, w latach 1957-1960 sekcja działa bardzo aktywnie, druŜyna z Maniów była wtedy jedną z czołowych druŜyn hokejowych w Lidze Wiejskiej, posiadała własne boisko wyposaŜone w bandy.

Piłka noŜna

Najlepsze okresy dla piłkarzy "Lubania" przypadają na lata 80-te XX wieku i czasy współczesne. W latach 80-tych "Lubań" był w klasie okręgowej i niewiele brakowało a dostałby się do trzeciej ligi. W roku 1989 obchodzono 40-lecie powstania zespołu. Uroczystość dlatego przesunięto o rok później i aby połączyć ją z poświęceniem nowego kościoła, tak aby mogli przyjechać goście z USA. Honorowym gościem był załoŜyciel klubu, ks. Jan Osadziński. Do księgi pamiątkowej wpisało się ponad 500 osób. W listopadzie 1994 roku rozpoczęto poszerzanie boiska. Zakryto całkowicie potok, co

(18)

pozwoliło na poszerzenie stadionu i wydłuŜono płytę. Wkrótce dodano takŜe trybunę z krzesełkami.

W 2001roku zespół awansował do IV ligi i od tamtej pory plasuje się zawsze w pierwszej połowie tabeli. Po latach kiedy w druŜynie grali przewaŜnie zawodnicy spoza wioski, opłacani przez klub, obecnie druŜyna oparta jest o własnych wychowanków, którzy bardziej identyfikują się z klubem i posiadają dodatkową motywację. Prawidłowo prowadzone szkolenie młodzieŜy, potwierdzone dobrymi wynikami grup juniorskich, przynosi efekty i będzie procentowało w przyszłości.

Boisko sportowe to takŜe miejsce na spędzanie wolnego czasu, zwłaszcza w wakacje. Wokół boiska koncentruje się latem Ŝycie towarzyskie. To tu odbywają się imprezy, koncerty czy festyny. Raz w roku swój mecz rozgrywają oldboje. Funkcję prezesa klubu obecnie pełni p. Jan Hagowski, który w przeszłości pełnił juŜ tę funkcję.

Po siedmiu latach budowy we wrześniu 2008 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Gminnej Hali Sportowo - Widowiskowej w Maniowach, największego tego typu obiektu na Podhalu. Powierzchnia uŜytkowa obiektu wynosi 3 311,7 m², wymiary części sportowej to 24 m x 44,5 m, widownia posiada 420 miejsc siedzących. Hala posiada pełnowymiarowe boisko do gry w koszykówkę, siatkówkę i piłkę ręczną.

Gmina Czorsztyn posiada obecnie, po utworzeniu zbiornika na Dunajcu, unikalne w skali kraju warunki do rozwoju róŜnych form turystyki. Wielość atrakcji przyrodniczych, kulturowych oraz róŜnorodność krajobrazowa sprawiają, Ŝe teren ten, po odpowiednim jego zagospodarowaniu i zarządzaniu stać się moŜe w przyszłości znaczącym obszarem turystycznym. Połączenie: gór (Pieniny, Gorce), wody (jezioro Czorsztyńskie, rzeka Dunajec), duŜych kompleksów leśnych oraz wspaniałych widoków i panoramy na Tatry, Gorce sprawia, Ŝe niewiele jest podobnych miejsc w Polsce, w których na tak małym obszarze nagromadzone byłoby tyle ciekawych obiektów i miejsc wartych zwiedzenia. Unikalność w skali kraju potęgują jeszcze: Ŝywy folklor i kultura ludowa.

Wszystko to sprawia, Ŝe obszar ten ma bardzo korzystne warunki i predyspozycje dla szeroko pojętych: rekreacji, turystyki i wypoczynku w róŜnych formach.

(19)

Atrakcje turystyczne na terenie sołectwa Czorsztyn:

- Ruiny Zamku w Czorsztynie - wypoŜyczalnie rowerów,

- wypoŜyczalnie sprzętu pływającego, - wyciąg narciarski, przystanie wodne, - rejsy po jeziorze gondolą,

- pawilon wystawowy PPN,

- bacówka – sprzedaŜ wyrobów z mleka owczego, - szlaki turystyczne w Pieniny i Gorce

9. Zabytki

Decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (zwanego dalej WKZ) ścisłą ochroną dziedzictwa kulturowego i zabytków objęta jest na terenie wsi Maniowy kaplica cmentarna, dawniej kościół św. Sebastiana w Maniowach (translokowany na teren nowego cmentarza w Nowych Maniowach) -decyzja WKZ w Krakowie, z dnia 20.01.1969, Ks. A, poz. 97.

W całym sołectwie obowiązuje ponadto zachowanie i konserwacja zespołów i obiektów o charakterze zabytkowym, nie wpisanych do rejestru zabytków, a znajdujących się w zasobach ewidencyjnych Urzędu Gminy, takich jak:

- kapliczka z XX w. przy ulicy Pienińskiej - kapliczka z XX w. przy ulicy Prusa

- kapliczka murowana z XX w. przy ulicy Jana Pawła II - kapliczka murowana z XX w. przy ulicy ks. Siudy - kapliczka z XX w. przy ulicy Węglińskiej

- domy drewniane z XX w. przy ulicy Potok

- fragmenty historycznych dróg łączących Maniowy z Kluszkowcami i Mizerną.

W sołectwie Maniowy ochrona historycznego krajobrazu kulturowego unicestwionej przez zalew czorsztyński wsi, naleŜącej do tradycji kulturowej Górali

(20)

Podhalańskich – obejmuje jedno zgrupowanie zabudowy wiejskiej „pod Hubą” jako strefę ingerencji konserwatorskiej. Dla obszaru tego ustalono ochronę częściową.

Pozostały teren sołectwa przyjmuje się jako obszar objęty ochroną krajobrazu otwartego. Na terenie tym ochronie widokowej podlegają lokalne dominanty krajobrazu kulturowego (wzgórza zamkowego w Czorsztynie i w Niedzicy, historycznych osad na Spiszu, zapory oraz wód zbiornika Czorsztynskiego) oraz tradycyjny rozłóg pól uprawnych.

W całym sołectwie obowiązuje zachowanie pozostałości ukształtowanych historycznie sieci dróg i układu działek siedliskowych, istniejących zadrzewień, istniejących osi widokowych w kierunku Tatr, Spisza, Gorców i Pienin.

10. Środowisko naturalne

Klimat

Obecnie klimat obszaru gminy pozostaje pod wpływem zmian wynikających z istnienia zbiornika czorsztyńskiego. Na całym obszarze przez przewaŜającą cześć roku (60% dni w roku) pogodę kształtuje powietrze polarno – kontynentalne, przez około 25% dni w roku napływa powietrze polarno-morskie, a przez pozostałe dni napływają masy powietrza zwrotnikowego lub arktycznego.

Pieniny i okolice leŜa w cieniu opadowym, co powoduje, Ŝe maja one niskie sumy opadów /650 – 750 mm/ rocznie i mała liczbę dni z opadami. Są one raczej krótkie i niewielkie, występują głównie w miesiącach letnich. Zachmurzenie jest niewielkie, zwłaszcza latem i jesienią. Pokrywa śniegu pojawia się w połowie listopada, a zanika na początku kwietnia. Lata są ciepłe (średnia temperatura w lipcu ok. 15 ⁰C), zimy niezbyt mroźne – (średnia temperatura w styczniu wynosi 4 ⁰C). Średnia temperatura w roku dla tego terenu wynosi około 6 ⁰C.

Wiatry zachodnie i północno – zachodnie oraz wschodnie, są one słabe 1 – 2 m/s w dnie doliny, natomiast wraz z wysokością ich siła rośnie nawet do 15 m/s.

Wiatry halne są słabo odczuwalne, natomiast występują silne wiatry lokalne – przeciągi (w dolinach).

Charakterystyczne dla terenu są mgły, występujące głownie we wschodniej części kotliny i bardzo efektownie wyglądające ze szczytów. Mgły te zazwyczaj utrzymują się długo, bowiem nie mogą spłynąć zgodnie ze spadkiem terenu z powodu

(21)

zwęŜenia doliny. Urozmaicona rzeźba terenu powoduje zróŜnicowanie mikroklimatów. Kotliny i doliny potoków są wilgotniejsze i chłodniejsze. Południowe ściany skalne są bardziej suche, ale cieplejsze i bardziej ukształtowane.

Wody powierzchniowe

Cały obszar Gminy jest połoŜony w obrębie zlewiska Morza Bałtyckiego, dorzecza Wisły, w zlewni Dunajca odwadniany przez jego lewobrzeŜne dopływy.

Dominującymi elementami hydrologicznymi w tym obszarze są zbiorniki Czorsztyn – Niedzica ze zbiornikiem wyrównawczym Sromowce WyŜne oraz odcinek Dunajca połoŜony poniŜej zbiornika. Odwadniające obszar gminy dopływy Dunajca zasilające zbiorniki czorsztyński i sromowiecki to: Huba, Piekiełko, Limierzysko, Sygulina, Mizerzanka, Kluszkowianka, Głęboki Potok. Potoki te podobnie jak Dunajec, cechuje duŜa nierównomierność przepływu i gwałtowne wezbranie. Rejon Sromowiec NiŜnych odwodniony jest przez potok Galasek i Macelowy z dopływami.

Szata ro ś linna i fauna

Pod względem szaty roślinnej i świata zwierząt obszar gminy cechują wybitne walory. Obszary najcenniejsze, o wysokim stopniu naturalności i duŜym bogactwie rzadkich zespołów roślinnych i gatunków, objęte są ochroną Pienińskiego Parku Narodowego. Do bardzo cennego zespołu naleŜy czorsztyńskie wzgórze zamkowe.

Występuje tu wiele cennych gatunków rzadkich reliktów, a takŜe endemity; m.in. tylko w Pieninach występujące rośliny jak pszonak pieniński i smagliczka. Na górze WŜdar rośnie paproć rozrzutka brunatna. Jest to jedyne w Polsce miejsce jej występowania.

około 50 gatunków ssaków (m. in. wydra, bóbr, tchórz, Ŝbik, ryś, gronostaj, borsuk, kuna, jeleń, sarna, dzik) 15 gatunków nietoperzy wśród nich rzadki podkasaniec mały. Według ustaleń Państwowej Akademii Nauk w skład awiafauny Pienińskiego Parku Narodowego wchodzi 166 gatunków ptaków, z czego ok. 100 gniazduje na tym terenie (bocian, bocian czarny, czaple siwe, puszczyk uralski, dzięcioł czarny i trójpalczasty, puchacz, orzeł przedni itp.)

Na terenie gminy połoŜony jest niewielki fragment drzewostanu „Lasek”, chroniący drzewostan jodłowo -świerkowy oraz rezerwat Modrzewie (Kluszkowce) chroniący cenne drzewostany modrzewia polskiego naturalnego pochodzenia.

(22)

11. Infrastruktura techniczna

Gospodarka wodna

Na terenie gminy systemem zaopatrzenia w wodę zarządza Zakład Gospodarki Komunalnej (zakład budŜetowy). Podlegają mu wodociągi w Maniowach, Kluszkowcach, Czorsztynie i Sromowcach WyŜnych. System zaopatrzenia w wodę nie jest powiązany z sąsiednimi gminami. Z gminnej sieci wodociągowej korzysta ok. 4500 osób, co stanowi 62% mieszkańców Gminy.

Pozostała część mieszkańców zaopatrywana jest w wodę z małych lokalnych wodociągów obsługujących najwyŜej od kilkunastu do kilkudziesięciu gospodarstw.

Części wsi Maniowy zaopatrywana jest w wodę z istniejącego, komunalnego wodociągu „Nowe Maniowy”, opartego na ujęciu drenaŜowym wód powierzchniowych potoku Limierzyska oraz na trzech źródłach („KsięŜe Młaki”) o wydajności Qsr.311 m³/d, poprzez główny zbiornik wodociągowy oznaczony symbolem 7.3.bWz o pojemności 2 x 500 m³. Jako rezerwowe utrzymuje się stare ujecie wraz ze stacją uzdatniania wody oraz nieczynną obecnie tłoczną sieć wodociągową. Dla osiedla Wegliska ustalona jest rezerwa terenu dla realizacji ujęcia wody na potoku Piekiełko wraz z realizacją niezbędnych odcinków sieci wodociągowej.

Długość gminnej czynnej sieci wodociągowej z przyłączami, obsługiwanej przez zakład Gospodarki Komunalnej:

Miejscowość Długość w km Liczba przyłączonych budynków do sieci

Maniowy 12,5 399

Opracowano na podstawie danych Urzędu Gminy Czorsztyn.

Gospodarka ściekowa

Na terenie gminy systemem odprowadzania ścieków zarządza Podhalańskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o. o. Aktualnie w gminie funkcjonują lokalne systemy kanalizacyjne z oczyszczalniami ścieków w następujących wsiach:

Maniowy, Kluszkowce, Czorsztyn, Sromowce WyŜne. Z gminnej sieci kanalizacyjnej korzysta ok. 75% mieszkańców gminy.

(23)

Dla wsi Maniowy na istniejącą, zbiorczą mechaniczno-biologiczną oczyszczalnie, zlokalizowaną przy ul. A. Siudy o przepustowości Qmax 315 m³/d, przyjmującą ścieki równieŜ z Mizernej. Długość sieci kanalizacyjnej Maniowy 20,9

km, podłączonych 441 gospodarstw.

Gospodarka odpadami

Gmina Czorsztyn, z uwagi na aspekty ochrony środowiska naturalnego szczególną wagę przykłada do gospodarki odpadami. Jest jedną z niewielu gmin w Polsce, która przejęła i wdroŜyła do realizacji program utylizacji eternitu.

Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów stałych odbywa zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002r Nr 75, poz.690 z pózn. Zmianami, się poprzez segregacje i gromadzenie ich w przystosowanych pojemnikach okresowo opróŜnianych, usytuowanych na kaŜdej posesji. Wywóz odpadów komunalnych z terenu całej gminy realizowany jest w sposób zorganizowany. Usługi komunalne świadczy Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej (ZGK).

System energetyczny

Wieś zaopatrywana jest w energie elektryczną z elektrowni wodnej w oparciu o umowę GPZ 110//15 kV Niedzica, znajdujący się przy zaporze wodnej w Niedzicy oraz GPZ „Szaflary”. Energia elektryczna dostarczana jest mieszkańcom gminy przez przedsiębiorstwa energetyczne. Są to: ENION oraz Zespół Elektrowni Wodnych Niedzica S.A.

System łączności

Łączność telefoniczna zapewniona jest przez Okręg Telefoniczny Nowy Targ poprzez radiolinie Nowy Targ – Szczawnica, centrale cyfrowa w Nowym Targu i Maniowach. Łączność radiowo-telewizyjna zapewniona jest przez telewizyjną stacje przemiennikową TSP zlokalizowaną na Przełęczy SnoŜka i RTON zlokalizowany na Gubałówce (gmina Tatrzańska).

(24)

Komunikacja

Komunikacja na terenie gminy i poza nią moŜliwa jest jedynie poprzez transport kołowy - brak jest transportu kolejowego.

Układ drogowy podstawowy na obszarze gminy stanowią:

a/ droga wojewódzka regionalna nr 969: relacji Nowy Targ - Nowy Sącz – odcinek o długości około 7, 5 km o twardej nawierzchni,

b/ drogi powiatowe:

- nr 25406 – Krośnica – granica gminy – Czorsztyn – Sromowce WyŜne – Wygon – Sromowce NiŜne – odcinek o długości 10,6 km o twardej nawierzchni,

- nr 25407 Sromowce WyŜne – Zapora – granica gminy Łapsze NiŜne odcinek długości 1, 5km o twardej nawierzchni,

c/ drogi gminne – długość 63 km, w tym 49 km o twardej nawierzchni.

Stan techniczny dróg gminnych asfaltowych naleŜy ocenić jako dobry. Gmina od wielu juŜ lat inwestuje w rozwój własnej infrastruktury drogowej dbając o jej jakość i stan techniczny. Jednak wiele dróg wymaga jeszcze gruntownej modernizacji nawierzchni. Drogi wewnętrzne w zdecydowanej większości stanowią drogi gruntowe, pełniące funkcję dojazdową do pól, obszarów leśnych i oddalonych osiedli.

(25)

12. Analiza zasobów sołectwa

Rodzaj zasobu Brak Jest

Środowisko przyrodnicze

- walory krajobrazu x

- walory klimatu (mikroklimat, wiatr, nasłonecznienie) x

- walory szaty roślinnej (np. runo leśne) x

- cenne przyrodniczo obszary lub obiekty x

- świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) x

- osobliwości przyrodnicze x

- wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) x

- podłoŜe, warunki hydrogeologiczne x

- gleby, kopaliny x

Środowisko kulturowe

- walory architektury wiejskiej i osobliwości kulturowe x

- walory zagospodarowania przestrzennego x

- zabytki x

- zespoły artystyczne x

Dziedzictwo religijne i historyczne

- miejsca, osoby i przedmioty kultu x

- święta, odpusty, pielgrzymki x

- tradycje, obrzędy, gwara x

- legendy, podania i fakty historyczne x

- waŜne postacie historyczne x

- specyficzne nazwy x

Obiekty i tereny

- działki pod zabudowę mieszkaniową x

- działki pod zakłady usługowe i przemysł x

- pustostany mieszkaniowe, magazynowe i po przemysłowe x

- tradycyjne obiekty gospodarskie wsi (kuźnie, młyny) x

- place i miejsca publicznych spotkań x

- miejsca sportu i rekreacji x

Gospodarka, rolnictwo

- specyficzne produkty (hodowle, uprawy polowe) x

- znane firmy produkcyjne i zakłady usługowe x

- moŜliwe do wykorzystania odpady poprodukcyjne x Sąsiedzi i przyjezdni

- korzystne, atrakcyjne sąsiedztwo (duŜe miasto, arteria komunikacyjna, atrakcja turystyczna)

x

- ruch tranzytowy x

- przyjezdni stali i sezonowi x

Instytucje

- placówki opieki społecznej x

- szkoły x

- Dom Kultury x

Ludzie, organizacje społeczne

- OSP x

- KGW x

(26)

IV. Analiza SWOT

Analiza SWOT Jest to analiza mająca na celu przeprowadzenie inwentaryzacji zasobów oraz ustalenie słabych i mocnych stron miejscowości oraz najbliŜszego otoczenia społeczno-gospodarczego, infrastrukturalnego i przyrodniczego, które przekłada się bezpośrednio na szanse i/lub zagroŜenia wsi w okresie perspektywicznym.

Praca nad analizą SWOT sołectwie Maniowy w zakresie rozwoju społeczno- gospodarczego związanego z przeprowadzeniem diagnozy sytuacji wsi, pozwoliły na uzyskanie opinii, spostrzeŜeń, wniosków i uwag odnośnie stanu wyjściowego.

Zdobyta wiedza umoŜliwiła przeprowadzenie dyskusji na temat wewnętrznych atutów, moŜliwości i pozytywnych cech wsi umoŜliwiających podejmowanie skutecznych działań słuŜących rozwojowi społeczno-gospodarczego.

Wiele uwagi poświęcono takŜe czynnikom hamującym tę działalność.

Dyskusja na temat pozytywnego i negatywnego wpływu otoczenia zewnętrznego na proces tworzenia warunków do wzrostu konkurencyjności regionu wiejskiego dotyczyła określenia okazji, moŜliwości i szans oraz zagroŜeń związanych z planowaniem, organizacją, zarządzaniem, a zwłaszcza finansowaniem działań ze środków zewnętrznych w tym z Unii Europejskiej.

1. Mocne strony - atuty dla rozwoju sołectwa

• korzystne połoŜenie geograficzno-klimatyczne oraz dobry stan środowiska naturalnego,

• dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna,

• duŜa ilość miejsc noclegowych oraz gościnność i Ŝyczliwość dla przyjezdnych – agroturystyka,

• bliskość Tatr i Zakopanego oraz granicy ze Słowacją,

• bogactwo kulturowe i kultywowanie tradycji- Ŝywy folklor, granica trzech regionów kulturowych: Podhala, Pienin i Spisza,

• młode społeczeństwo,

• obowiązujący nowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego oraz przystąpienie do zmiany MPZP,

• wysoki poziom oświaty na szczeblu podstawowym,

(27)

• aktywność społeczności lokalnej oraz jej zdolność do angaŜowania się w rozwój miejscowości.

2. Słabe strony - czynniki ograniczające rozwój

• brak miejsc pracy, ukryte bezrobocie agrarne,

• słaba infrastruktura turystyczna, sportowa i rekreacyjna,

• mała powierzchnia gospodarstw, słaba infrastruktura rolna, niskie klasy gleb,

• nienajlepszy stan dróg oraz brak chodników,

• brak zaplecza rekreacyjno-sportowego umoŜliwiającego aktywne spędzanie czasu wolnego przez dzieci i młodzieŜ,

• migracja młodzieŜy,

• wysokie zadłuŜenie gminy.

3. Szanse - moŜliwości rozwoju sołectwa, wynikające z otoczenia

• wzrost napływu środków strukturalnych UE,

• dopłaty bezpośrednie dla rolnictwa,

• popyt na usługi turystyczne oparte o zasady przyrodnicze,

• rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich, drobnej wytwórczości i usług dla rolnictwa,

• rosnąca świadomość młodzieŜy o potrzebie wykształcenia,

• odpowiednia polityka przestrzenna w zakresie budownictwa mieszkalnego i letniskowego,

• nawiązanie współpracy z innymi miejscowościami i gminami,

• narastająca świadomość społeczeństwa w zakresie ekologii i utrzymania czystości.

4. ZagroŜenia - czynniki niesprzyjające, wynikające z otoczenia

• brak uregulowań prawnych w stosunku do rolnictwa w terenach górskich,

• nieustabilizowana polityka podatkowa państwa,

• przerzucenie obowiązków państwa w zakresie finansowania oświaty na gminy – rok rocznie malejąca subwencja,

• odpływ młodych wykształconych mieszkańców do miasta i zagranice,

• nieotrzymanie środków zewnętrznych na dokończenie priorytetowych inwestycji,

• konkurencyjność sąsiednich ośrodków turystyczno – wypoczynkowych.

(28)

V. Plan działań

1. Opis zadań do realizacji

Planowane projekty i zadania inwestycyjne na lata 2008-2015 zostały przedstawione w niniejszym rozdziale. Wszystkie zadania są zgodne z załoŜeniami Strategii Rozwoju Gminy Czorsztyn, jak równieŜ z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czorsztyn.

WyróŜnić naleŜy 2 grupy projektów. Są to:

- projekty dotyczące budowy, rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej, - projekty dotyczące budowy, rozbudowy i modernizacji infrastruktury społecznej.

Planowane do realizacji zadania:

Zadanie 1. Zagospodarowanie - odnowa centrum wsi Maniowy

(centrum wsi obejmuje obszar terenów gminnych przed Urzędem Gminy, przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum, przy hali widowiskowo – sportowej oraz przy obiektach sportowych LKS „Lubań”, a takŜe nad potokiem Limierzysko, skupione w pętli ulic Szkolnej, Jana Pawła II, Gorczańskiej i Pienińskiej oraz główny wjazd ul. Ks. Siudy);

- urządzenie mini-parku gminnego na placu naprzeciw Urzędu Gminy, budowa alejek przecinających się pośrodku placu, gdzie urządzony będzie ozdobny klomb z kwiatów, ustawienie ławek (6 szt.) i koszy na śmieci (2 szt.), nasadzenie krzewów i drzew ozdobnych, wykonanie ok. 10 stanowisk postojowych, montaŜ ozdobnych lamp - plac ma nawiązywać swoim wyglądem do urządzonego placu wokół fontanny;

- remont chodników przy ulicach w centrum wsi, obejmujące rozebranie zniszczonych nawierzchni asfaltowych, krawęŜników i obrzeŜy, następnie ułoŜenie nowej nawierzchni z kostki brukowej;

- ustawienie tablic informacyjnych z mapą miejscowości i całej gminy

Zadanie 2. Budowa i modernizacja boisk sportowych i miejsc do aktywnego wypoczynku

- budowa boisk wielofunkcyjnych przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum o wymiarach boiska 44 x 20 m o sztucznej nawierzchni poliuretanowej wraz z ogrodzeniem i zamontowaniem piłkochwytów,

(29)

- remont boiska piłkarskiego treningowego o nawierzchni trawiastej, remont istniejącego i dobudowa brakujących fragmentów ogrodzenia, ustawienie słupów oświetlenia boiska treningowego oraz budowa utwardzonej dojazdu do boiska od strony ul. Jana Pawła II,

- remont nawierzchni kortów tenisowych oraz remont ogrodzenia

- modernizacja budynku szatni sportowej (dodatkowe szatnie i sanitariaty).

Zadanie 3. Modernizacja parku „Dolinka Micholowska” – zagospodarowanie terenu, budowa placu do zabaw.

- budowa placu zabaw dla dzieci, ustawienie urządzeń zabawowych oraz innych typu huśtawki, zjeŜdŜalnia, piaskownica, ławki dla rodziców i opiekunów wraz z ogrodzeniem całego placu i ustawienie tablic z regulaminem korzystania z placu, – uporządkowanie terenów zielonych, wykonanie cięć pielęgnacyjnych drzew i krzewów, urządzenie zieleni poprzez nasadzenia nowych drzew i krzewów parkowych,

- remont alejek spacerowych – uporządkowanie ruchu pieszych, wymiana nawierzchni chodników i alejek, montaŜ oświetlenia, ławeczek i koszy na śmieci

Zadanie 4. Modernizacja dróg dojazdowych do jeziora

- remont nawierzchni drogi „Dzioł” od drogi wojewódzkiej nr 969 do granicy terenów zalewowych poprzez wykonanie nawierzchni asfaltowej o szerokości 4 m na długości ok. 660 m, utwardzenie poboczy o szerokości 0,5 m i czyszczenie rowów przydroŜnych,

- remont nawierzchni ul. Potok, czyszczenie poboczy i rowów przydroŜnych, - ustawienie znaków - tablic kierunkowych przy drodze wojewódzkiej.

Zadanie 5.Remont mostu prowadzącego do kościoła

- rozebranie płyt chodnikowych, wykonanie zbrojenia i betonowanie nowej konstrukcji nośnej chodników na moście i bezpośrednio na dojściach do mostu, wykonanie nawierzchni asfaltowej lub kostki brukowej na chodnikach prawo i lewostronnych na długości ok. 100 m,

- remont - odnowienie barierek i poręczy stalowych, uzupełnienie ubytków w elementach konstrukcyjnych mostu,

- połoŜenie nowej nakładki asfaltowej na jezdni na moście oraz z obu stron na dojazdach do mostu,

(30)

Zadanie 6. Budowa ul. Witosa

- pozyskanie gruntu i budowa nowego odcinka drogi ul. Witosa tj. drogi łączącej drogę wojewódzką z istniejącą ul. Witosa oraz łącznikiem do drogi poŜarowej przy ul.

Konopnickiej, droga o szerokości 5 do 6 m na łukach plus pobocza i jednostronny chodnik, plus oświetlenie uliczne.

Zadanie 7. Modernizacja Domu Kultury w Maniowach

- wymiana stolarki okiennej i drzwiowej stalowej na aluminiową w budynku Domu Kultury w Maniowach,

Zadanie 8. Wykonanie elewacji z ociepleniem budynku gimnazjum oraz ogrodzenie terenu obiektu oświatowego

- termoizolacja ścian zewnętrznych budynku gimnazjum oraz wykonanie wyprawy elewacyjnej,

- ogrodzenie terenu szkolnego (budynki i boiska sportowe przyszkolne)

- remont chodników – dojść do szkoły poprzez rozebranie zniszczonej nawierzchni z płyt chodnikowych, w tym stopni schodów oraz wykonanie nowej nawierzchni z kostki betonowej brukowej z uwzględnieniem dostosowania wysokości krawęŜników i nachyleń do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Zadanie 9. Budowa wiaty na zabytkową młockarnię jako wizytówki gimnazjalnego muzeum historyczno – regionalnego

- rozebranie betonowego wylotu szybu wentylacyjnego, wykonanie utwardzonej podstawy z kostki brukowej i budowa wiaty – zadaszenie z belek i desek charakterystycznej dla regionalnego budownictwa góralskiego.

Zadanie 10. Budowa chodników przy drodze wojewódzkiej

- budowa chodnika w ciągu drogi wojewódzkiej 969 od wylotu ul. Mickiewicza do ul.

Węgliszczak (ok. 300 m długości z lewej strony jezdni i ok. 170 m dł z prawej strony), montaŜ poręczy i barier ochronnych, wykonanie przejścia dla pieszych,

- modernizacja skrzyŜowania oraz budowa chodników na skrzyŜowaniu gminnej ul.

Ks. A Siudy z drogą wojewódzką (główny wjazd do Maniów) prowadzących od istniejących chodników przy drodze gminnej do przystanków autobusowych przy

(31)

drodze wojewódzkiej oraz przebudowa skrzyŜowania w celu wyznaczenia prawo i lewoskrętów dla samochodów wjeŜdŜających i wyjeŜdŜających z Maniów.

Zadanie 11. Ograniczenie tzw. niskiej emisji poprzez budowę centralnej kotłowni na biomasę oraz biogazowni

- budowa centralnej kotłowni na biomasę – zrębki drzewne w górnej części miejscowości wraz z kolektorami słonecznymi,

- budowa sieci ciepłowniczej dla dostarczania ciepła z centralnej kotłowni do budynków uŜyteczności publicznej (szkoły, hala sportowa, kościół z domem rekolekcyjnym, Urząd Gminy, przychodnia, bank, centrum handlowe, dom opieki społecznej)

- budowa biogazowni na terenie przy oczyszczalni ścieków wraz z siecią ciepłowniczą prowadzącą do centrum miejscowości.

Zadanie 12. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej ul. Hubka

- budowa sieci kanalizacji sanitarnej o długości ok. 4,874 km (w tym przesył do oczyszczalni ścieków w Dębnie 850 m) w celu podłączenia budynków do kanalizacji (34 przyłącza), oraz proporcjonalna do ilości dostarczanych ścieków partycypacja w kosztach modernizacji oczyszczalni ścieków.

(Uwaga: ścieki będą odprowadzane do oczyszczalni ścieków w Dębnie - Gmina Nowy Targ).

Zadanie 13. Utworzenie Gminnego Centrum Informacji Turystycznej

- utworzenie punktu informacji turystycznej, gdzie zatrudniona będzie 1 osoba zajmująca się udzielaniem informacji oraz prowadzeniem ewidencji bazy noclegowej i gastronomicznej, a takŜe promocją gminy i regionu,

- adaptacja pomieszczenia na potrzeby punktu IT, zakup wyposaŜenia – biurko, stolik, krzesła, stojaki itp. oraz zestaw komputerowy z drukarką i stałym łączem internetowym, infokiosk z darmowym dostępem do internetu

(32)

2. Uzasadnienie realizacji zadań i oczekiwane rezultaty

Realizacja zadań w ramach Planu Odnowy Miejscowości Maniowy przyczyni się do polepszenia wizerunku miejscowości, podniesienia poziomu Ŝycia lokalnej społeczności, rozwoju społeczno-kulturowego oraz pobudzenia aktywności sportowo- rekreacyjnej. Ma słuŜyć głównie integracji społeczności lokalnej i rozwojowi organizacji społecznych.

Zadanie 1 Zagospodarowanie – odnowa centrum wsi Maniowy Cel strategiczny:

• poprawa infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej

• wykształcone społeczeństwo Rezultat:

• poprawa zaplecza sportowo- rekreacyjnego

• poprawa bazy obiektów kulturalnych

• rozbudowa bazy dydaktyczno - sportowej Odbiorcy:

• ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn

• turyści

Zadanie 2. Budowa i modernizacja boisk sportowych i miejsc do aktywnego wypoczynku

Cel strategiczny:

• poprawa infrastruktury sportowej

• rozbudowa bazy dydaktyczno - sportowej Odbiorcy:

• dzieci i młodzieŜ z miejscowości i terenu gminy Czorsztyn

Zadanie 3 Modernizacja parku „Dolinka Micholowska” – zagospodarowanie terenu, budowa placu do zabaw.

(33)

• poprawa infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej

• poprawa bazy obiektów kulturalnych Odbiorcy:

• turyści

Zadanie 4 Modernizacja dróg dojazdowych do jeziora Cel strategiczny:

• dobra sieć drogowa na terenie gminy Rezultat:

• poprawa stanu technicznego dróg i budowa chodników, Odbiorcy:

• turyści

Zadanie 5Remont mostu prowadzącego do kościoła Cel strategiczny:

• poprawa stanu technicznego dróg Odbiorcy:

• turyści

Zadanie 6 Budowa ul. Witosa Cel strategiczny:

• poprawa stanu technicznego dróg i budowa chodników,

(34)

Odbiorcy:

• turyści

Zadanie 7. Modernizacja Domu Kultury w Maniowach Cel strategiczny:

• poprawa infrastruktury kulturalnej Rezultat:

• poprawa zaplecza kulturalnego Odbiorcy:

• turyści

Zadanie 8 Wykonanie elewacji z ociepleniem budynku gimnazjum oraz ogrodzenie terenu obiektu oświatowego

Wykształcone społeczeństwo Rezultat:

Podniesienie jakości szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego Odbiorcy:

• dzieci i młodzieŜ z terenu Gminy Czorsztyn

Zadanie 9 Budowa wiaty na zabytkową młockarnię jako wizytówki gimnazjalnego muzeum historyczno – regionalnego

• poprawa infrastruktury turystycznej,

• poprawa zaplecza turystycznego

• stworzenie nowych miejsc pracy

• poprawa bazy obiektów kulturalnych Odbiorcy:

(35)

• turyści

Zadanie 10 Budowa chodników przy drodze wojewódzkiej Cel strategiczny:

• budowa chodników, Odbiorcy:

• turyści

Zadanie 11 Ograniczenie tzw. niskiej emisji poprzez budowę centralnej kotłowni na biomasę oraz biogazowni

• stałe działania na rzecz środowiska naturalnego Rezultat:

• poprawa infrastruktury CO.

Odbiorcy:

• turyści

Zadanie 12 Budowa sieci kanalizacji sanitarnej ul. Hubka Cel strategiczny:

• stałe działania na rzecz środowiska naturalnego Rezultat:

• poprawa infrastruktury kanalizacyjnej Odbiorcy:

• turyści

Zadanie 13. Utworzenie gminnego Centrum Informacji Turystycznej Cel strategiczny:

• poprawa infrastruktury turystycznej,

(36)

Rezultat:

• poprawa zaplecza turystyczno-informacyjnego

• stworzenie nowych miejsc pracy Odbiorcy:

• turyści

(37)

3. Harmonogram realizacji projektu

Lata realizacji projektu

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1. Zagospodarowanie – odnowa

centrum wsi Maniowy X X

2. Budowa i modernizacja boisk sportowych i miejsc do aktywnego wypoczynku

X X X X

3. Modernizacja parku „Dolinka Micholowska” – zagospodarowanie terenu, budowa placu do zabaw.

X X X X

4. Modernizacja dróg dojazdowych do

jeziora. X X X X

5. Remont mostu prowadzącego do

kościoła. X X

6. Budowa ul. Witosa. X X X X X X X

7. Modernizacja Domu Kultury w

Maniowach X

8. Wykonanie elewacji z ociepleniem budynku gimnazjum oraz ogrodzenie terenu obiektu oświatowego

X X X

9. Budowa wiaty na zabytkową młockarnię jako wizytówki gimnazjalnego muzeum historyczno – regionalnego

X X

10. Budowa chodników przy drodze

wojewódzkiej. X X X

11. Ograniczenie tzw. niskiej emisji poprzez budowę centralnej kotłowni na biomasę oraz biogazowni.

X X X X

12. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej

ul. Hubka X X X X

13. Utworzenie gminnego Centrum

Informacji Turystycznej X X

(38)

4. Koszt realizacji zadań

Finansowanie

Wyszczególnienie 2009-2012 2013-2016

1. Zagospodarowanie – odnowa centrum wsi Maniowy .

Łącznie, w tym: 1 500 000 1 500 000

- budŜet gminy 450 000 450 000

- budŜet państwa - środki prywatne

- dotacje UE – MRPO 2007-2013

„Odnowa centrów wsi” lub PROW 2007-2013 „Odnowa i rozwój wsi”

1 050 000 1 050 000

- inne jakie 2. Budowa i modernizacja boisk sportowych i miejsc do

aktywnego wypoczynku

Łącznie, w tym: 600 000 600 000

- budŜet gminy 200 000 200 000

- budŜet państwa

- środki prywatne – Fundacja, sponsorzy

200 000 200 000

- dotacje UE 200 000 200 000

- inne jakie 3. Modernizacja parku „Dolinka Micholowska” –

zagospodarowanie terenu, budowa placu do zabaw.

Łącznie, w tym: 150 000 150 000

- budŜet gminy 37 500 37 500

- dotacje UE - PROW 2007-2013

„Odnowa i rozwój wsi”, LEADER

112 500 112 500

- inne jakie

4. Modernizacja dróg dojazdowych do jeziora. Łącznie, w tym: 300 000 300 000

(39)

- budŜet gminy 150 000 150 000

- budŜet państwa - FOGR 150 000 150 000

- środki prywatne - dotacje UE - inne jakie

5. Remont mostu prowadzącego do kościoła. Łącznie, w tym: 120 000 120 000

- budŜet gminy 80 000 80 000

- budŜet państwa - środki prywatne - dotacje UE

- inne jakie (f.sołecki) 40 000 40 000

6. Budowa ul. Witosa. Łącznie, w tym: 1 000 000 1 000 000

- budŜet gminy 500 000 500 000

- budŜet państwa - MSWIA 500 000 500 000

- środki prywatne - dotacje UE - inne jakie

Zadanie 7. Modernizacja Domu Kultury w Maniowach Łącznie, w tym: 41 000 41 000

- budŜet gminy 16 000 16 000

- dotacje UE – PROW 2007-2013 25 000 25 000 - inne jakie

8. Wykonanie elewacji z ociepleniem budynku gimnazjum Łącznie, w tym: 700 000 700 000