Jakie zmiany wprowadza ta nowelizacja od 1 stycznia 2009 roku?
1. Wprowadzenie
Od 1.1.2009 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 209, poz. 1316).
Trzeba podkreślić, iż ustawa o podatku dochodowym została uchwalona w 1991 r. i od tego czasu była wielokrotnie zmieniana. Wprowadzane w ciągu tych lat modyfikacje spowodowały, iż analiza ustawy jest utrudniona i wymaga sięgania do wielu zmieniających ją ustaw.
Niniejsza nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma przede wszystkim na celu dostosowanie polskich przepisów do wymogów, które nakłada prawo wspólnotowe.
Nowe przepisy dotyczą równego traktowania i niedyskryminacji podatników w obrębie Unii Europejskiej. Zakres zmian obejmie również obywateli państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, które nie są członkami UE: Islandii, Norwegii i Lichtensteinu oraz obywateli Konfederacji Szwajcarskiej.
2. Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych
(PDOFizU)
Opodatkowanie małżonków - gdy oboje lub jeden z nich nie jest rezydentem
Do tej pory nie było możliwe wspólne opodatkowanie małżonków, z których jeden nie posiadał na terenie Polski miejsca zamieszkania w rozumieniu PDOFizU, a więc nie był polskim „rezydentem". Obecnie wygląda to inaczej. Prawo do stosowania ulgi wspólnego opodatkowania małżonków powstanie, jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące przesłanki:
małżonkowie osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu
osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Opodatkowanie osób - nierezydentów samotnie wychowujących dzieci
Została uregulowana możliwość ulgowego rozliczania dochodów (według art. 6 ust. 4) osób - nierezydentów, samotnie wychowujących dzieci, które otrzymywały zasiłek lub dodatek
pielęgnacyjny albo rentę socjalną, bez względu na wiek tych dzieci (renta jest tu nowością). Z ustawy zniknęło ograniczenie, pozwalające na wykorzystanie ulgi tylko w związku z wychowywaniem dzieci do 25. roku życia, które uczą się tylko w polskich uczelniach .
Rozliczanie dochodów małoletnich dzieci nierezydentów
Obecnie, jeżeli dzieci tych podatników uzyskają dochody podlegające opodatkowaniu w Rzeczpospolitej Polskiej, dochody te łączyć się będą z dochodami rodziców, chyba że rodzice nie mają prawa do dysponowania przychodami dzieci.
Przychód z nieruchomości używanych nieodpłatnie (art. 16 PDOFizU)
Od 1.1.2009 r. likwidacji ulega przepis opodatkowujący przychód, który w rzeczywistości nie powstaje po stronie podatnika. Powoduje to zniesienie opodatkowania użyczenia nieruchomości po stronie użyczającego. Po zmianach podatek dochodowy od użyczenia zapłaci tylko osoba, która otrzymała nieruchomość do używania (zgodnie z art. 11 PDOFizU zapłaci ona podatek z tytułu nieodpłatnego świadczenia).
Zwolnienie od podatku dochodowego - zagraniczne wygrane
Wprowadzona zmiana zapewnia równe traktowanie podatkowe wygranych w loteriach, grach i zakładach wzajemnych, bez względu na to, czy zostały one uzyskane na terenie Polski, czy też w innych państwach członkowskich UE.
Pomoc materialna i finansowa ze środków budżetu państwa
Artykuł 1 pkt 11 tiret ósmy nowelizacji dodaje dwa zwolnienia przedmiotowe - pkt 26a i 26b PDOFizU. Dodany pkt 26a art. 21 PDOFizU zwalnia z opodatkowania świadczenia otrzymane z tytułu jednorazowej pomocy materialnej, finansowanej ze środków budżetu
państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, otrzymanej przez osoby fizyczne w związku z zaistniałym zdarzeniem losowym. Następny pkt 26b art. 21 PDOFizU zwalnia z opodatkowania kwoty stanowiące zwrot kosztów z tytułu opieki nad dzieckiem lub osobą zależną otrzymane na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych do tych ustaw,
finansowane z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub z budżetu Unii Europejskiej.
Zmiana ta, na mocy artykułu 14 pkt 1 nowelizacji, ma zastosowanie do uzyskanych dochodów (poniesionej straty) od dnia 1 stycznia 2008 r.
Uchylenie tzw. „ulgi meldunkowej"
Artykuł 1 (pkt 11, tiret piętnaste) nowelizacji uchyla pkt 126 w art. 21, ust. 1 PDOFizU, jak również ustępy: 21 i 22 w art. 21 PDOFizU. Uchylenie pkt. 126 w ust. 1 art. 21 oznacza likwidację tzw. ulgi meldunkowej.
Zwolnienie alimentów z podatku
Według nowych zasad wolne od podatku dochodowego są także alimenty na dzieci, które otrzymują rentę socjalną oraz alimenty otrzymane na podstawie ugody sądowej.
Na mocy art. 14 pkt 1 nowelizacji omawiana zmiana ma zastosowanie do dochodu lub straty podatnika od dnia 1 stycznia 2008 r.
Wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów „łapówek"
Zmiana przepisów w tym zakresie polega na wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodu
poniesionych wydatków oraz wartości przekazanych rzeczy, praw lub wykonanych usług, wynik ających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy
, do których należą m.in. działania korupcyjne, gdyż są one zabronione przez prawo jako działania przestępcze.
Odliczenie od dochodu składek zapłaconych za granicą na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne
Na podstawie nowo wprowadzonego pkt. 2a w ust. 1 w art. 26 ustawy, podatnik będzie mógł odliczyć od dochodu składki zapłacone na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne w państwie należącym do UE, EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej, pod warunkiem, że składki te nie zostały odliczone od dochodu lub podatku w państwie należącym do UE, EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej - tam, gdzie podatnik wykonywał działalność
.
Odliczenie składek zapłaconych za granicą będzie dotyczyło wyłącznie tych składek, których podstawą wymiaru jest dochód podlegający opodatkowaniu (art. 26 ustęp 13b PDOFizU). Takie samo zastrzeżenie istnieje przy odliczeniu od dochodu składek opłacanych w polskim systemie ubezpieczeń społecznych.
Natomiast dodawany ust. 13c wprowadza zasadę mającą na celu zapewnienie organom podatkowym możliwości weryfikacji informacji dotyczących odliczenia od dochodu składek na ubezpieczenie społeczne zapłaconych w innych państwach członkowskich UE, EOG lub w Konfederacji Szwajcarskiej.
Zmniejszenie podatku o zapłacone za granicą składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne
Zmiany w art. 27b PDOFizU dotyczą obniżenia podatku o składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Nadają one nowe brzmienie ust. 1 i dodają ust. 4 po to, by umożliwić podatnikom zmniejszenie podatku o zapłacone za granicą składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne (artykuł 1 pkt 20 nowelizacji). Zmiany obowiązują od 1.12.2008 r. i mają zastosowanie do dochodów podatników od 1 stycznia 2008 r.
Zmiany zasad rozliczenia tzw. ulgi prorodzinnej
Nowelizacja zmienia zasady tzw. ulgi prorodzinnej i rozszerza krąg osób uprawnionych do ulgi o opiekunów prawnych i rodziny zastępcze (zmianie ulega brzmienie art. 27 f PDOFizU). W
poprzednim brzmieniu z odliczenia mogli skorzystać podatnicy wychowujący własne lub przysposobione dzieci.
Opodatkowanie zagranicznych usługodawców
W celu dostosowania polskich przepisów do prawa wspólnotowego, do art. 29 PDOFizU dodano ust. 4 i 5, które zapewnią nierezydentom możliwość rozliczania kosztów uzyskania przychodów i opodatkowania dochodów określonych w art. 29 PDOFizU według skali podatkowej.
Podatek od wygranych uzyskanych za granicą
Nowelizacja zmienia art. 30 PDOFizU, który reguluje podatek od wygranych, nieujawnionych dochodów i innych świadczeń. Od 1.1.2008 r. zryczałtowaną stawką podatkową 10% są objęte zarówno wygrane uzyskane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak wygrane uzyskane w innych państwach członkowskich UE lub EOG (artykuł 1 pkt 23 nowelizacji). Na mocy artykułu 14 pkt 1 nowelizacji omawiana zmiana przepisów ma zastosowanie do wygranych od dnia 1 stycznia 2008 r.
Zaliczka za grudzień płacona będzie w styczniu
Zmienia się art. 44 PDOFizU, który reguluje m.in. obowiązek samodzielnego naliczania i zapłaty zaliczek na podatek od dochodów z działalności gospodarczej. Do ust. 6 tego art. 44 dodano zdanie „Zaliczkę za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20. stycznia następnego roku podatkowego". Zmiana wchodzi w życie od 1.1.2010 r.
Rozszerzenie zakresu tzw. „ulgi odsetkowej"
Umożliwiono odliczenie w ramach tzw. „ulgi odsetkowej" zarówno odsetek od kredytu (pożyczki) mieszkaniowego, o którym mowa w art. 26b ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych, w brzmieniu obowiązującym w latach 2002-2006, jak i odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi na spłatę kredytu (pożyczki) mieszkaniowego (tzw. „kredyt
refinansowy") lub odsetek od kolejnego kredytu przeznaczonego na spłatę kredytu refinansowego.
1% dla organizacji pożytku publicznego
Art. 1 pkt 31 nowelizacji dotyczy dodanego art. 45c PDOFizU (przekazanie 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego). Zmiana powinna usunąć ewentualne wątpliwości interpretacyjne dotyczące obowiązku przekazania przez naczelnika urzędu skarbowego kwoty 1% podatku na rachunek wskazanej przez podatnika organizacji pożytku publicznego. Dlatego też przepisy dotyczące przekazania 1% zawarte w art. 45 w ust. 5c-5g PDOFizU zostały przeniesione do nowego artykułu 45c.
Inne zmiany
W 2009 r. koszty zaniechanych inwestycji będą kosztem podatkowym podatnika. Od 1.1.2009 r.
przedsiębiorcy będą rozliczać transakcje związane z kredytami w złotych z klauzulą
waloryzacyjną na takich samych zasadach, jak podatnicy, którzy zaciągnęli kredyty walutowe.
Zmiany na 2009 r. istotne dla przedsiębiorców zostały omówione poniżej.
3. Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (PDOPrU)
Przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową
Wprowadzone zmiany mają na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych. W poprzedniej
redakcji nie była uregulowana wprost kwestia opodatkowania niepodzielonego zysku w spółce kapitałowej przekształcanej w spółkę osobową. Zmiana polegająca na dodaniu pkt. 8 w ust. 1 w art. 10 ustawy PDOPrU ma na celu określenie w sposób jednoznaczny, iż w takim przypadku niepodzielone zyski w spółce kapitałowej będą stanowiły przychód z udziału w zyskach osób prawnych i tym samym będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Transakcje z podmiotami powiązanymi
W art. 11 PDOPrU (ustalanie dochodów podmiotów powiązanych) po ust. 8a dodaje się nowe przepisy - ust. 8b, 8c i 8d, których wprowadzenie do art. 11 PDOPrU związane jest z koniecznością uregulowania w przepisach prawa polskiego zasad prowadzenia postępowania porozumiewawczego oraz arbitrażowego, w związku z przystąpieniem Polski do Konwencji zawartej w dniu 23.07.1990 r. w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych (tzw. konwencją arbitrażową) oraz przyjęciem przez Radę Unii Europejskiej Kodeksu postępowania, który skutecznie wspiera wykonanie konwencji arbitrażowej i stanowi zobowiązanie polityczne skierowane do państw członkowskich UE.
Kredyt lub pożyczka z klauzulą waloryzacyjną
Zmiana, polegająca na dodaniu do art. 12 ust. 1 PDOPrU nowego ust. 10 usuwa różnice występujące w przypadku udzielenia pożyczki (kredytu) w walucie obcej i w złotych z klauzulą waloryzacyjną.
Zaniechane inwestycje kosztem uzyskania przychodów
W art. 15 PDOPrU (definicja kosztów uzyskania przychodów) po ust. 4e dodaje się ust. 4f-4h, a do ust. 4e dodaje się zdanie „z zastrzeżeniem ust. 4f-4h". Konsekwencją dodania ust. 4f w brzmieniu „Koszty zaniechanych inwestycji są potrącalne w dacie zbycia inwestycji lub ich likwidacji" jest bardzo korzystna zmiana dla przedsiębiorców. Dotychczas koszty zaniechanych inwestycji nie mogły być przez przedsiębiorców zaliczone do kosztów podatkowych.
Koszty wynagrodzeń i składek płaconych przez pracodawców
W zakresie dodanych ust. 4f-4g art. 15 PDOPrU, wynagrodzenia i zasiłki z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez pracodawcę należne za dany miesiąc będą kosztem uzyskania przychodu, pod warunkiem, że zostały zapłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z prawa pracy, umowy lub innego łączącego strony stosunku prawnego.
Wyłączenia darowizny i ofiary z kosztów
W art. 16 PDOPrU (wyłączenia - koszty uzyskania przychodów) zgodnie z brzmieniem pkt.14 co do zasady nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodów darowizny i ofiary. Natomiast będą kosztem podatkowym darowizny i ofiary w postaci produktów spożywczych, dokonywane na rzecz organizacji pożytku publicznego, a także inne darowizny dokonywane pomiędzy spółkami tworzącymi podatkową grupę kapitałową, a także wpłaty na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej.
Środki trwałe oddane nieodpłatnie do używania
Na podstawie zmiany w punkcie 63 lit. c ust. 1 art. 16, wartość odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych (w tym nieruchomości) oraz wartości niematerialnych i prawnych, oddanych do nieodpłatnego używania nie będą stanowiły kosztów uzyskania
przychodów za miesiące, w których składniki te były oddane do nieodpłatnego używania.
Koszty związane z czynnościami nielegalnymi
Zrealizowanie zobowiązania Polski odnośnie wykonania rekomendacji Rady OECD w sprawie zwalczania przekupstwa w międzynarodowych transakcjach handlowych zostało wykonane poprzez wyłączenie z kosztów podatkowych poniesionych wydatków oraz wartości
przekazanych rzeczy, praw lub wykonanych usług, wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
Odsetki od niewłaściwie zakwalifikowanego składnika majątku
Wprowadzona zmiana ust. 4 w art. 16e PDOPrU zobowiązuje podatnika do wpłacenia, w terminie do 20. dnia tego miesiąca, do urzędu skarbowego kwoty odsetek naliczonych od dnia zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie lub wytworzenie we
własnym zakresie składników majątku do dnia, w którym okres ich używania przekroczył rok, i wykazania naliczonej kwoty odsetek w zeznaniu, o którym mowa w art. 27 ust. 1 PDOPrU.
Dochody izb gospodarczych
Poprzez dodanie do treści punktu 39 art. 17 ust. 1 PDOPrU słów „izb gospodarczych, organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, spółdzielczych związków rewizyjnych",
zostały zwolnione z podatku dochodowego dochody izb gospodarczych w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej.
Likwidacja podwójnych zaliczek w ostatnim miesiącu roku podatkowego
W art. 25 PDOPrU (zasady wpłaty i rozliczania zaliczek na podatek) ust. 1a otrzymuje
brzmienie: „1a. Zaliczki miesięczne, o których mowa w ust. 1, podatnik wpłaca w terminie do 20.
dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, z zastrzeżeniem ust. 2a. Zaliczkę za ostatni miesiąc roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20. dnia pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego
. Podatnik nie wpłaca zaliczki za ostatni miesiąc, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złoży zeznanie i dokona zapłaty podatku na zasadach określonych w art. 27 ust. 1 PDOPrU".
Zmiana wejdzie w życie 1.1.2010 r.
4. Zmiany w zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
Ustawodawca na mocy artykułu 4 pkt. 4 nowelizacji zmienia art. 13 ust. 2 ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w ten sposób, że stosuje się dla dokonywania obniżenia ryczałtu od
przychodów ewidencjonowanych nowo dodany ust. 4 z art. 27b PDOFizU, co umożliwia podatnikom zmniejszenie podatku o zapłacone za granicą składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.
