Ta ulotka jest dla Ciebie...
E N D O M E T R I O Z A
c o wa rto w ie d z ie ć ?
Ta ulotka jest dla Ciebie, jeśli:
JEDNA Z 10 KOBIET, KTÓRE ZNASZ MOŻE MIEĆ ENDOMETRIOZĘ
Masz bolesne miesiączki
Masz rozpoznany lub diagnozowany
zespół jelita drażliwego
Odczuwasz dolegliwości bólowe
w środku cyklu miesiączkowego (w okresie około- owulacyjnym)
Dolegliwości bólowe zdarzają się także
w trakcie współżycia
Zdiagnozowano u Ciebie endometriozę, ale chciałabyś dowiedzieć
się więcej o tej chorobie
Często zdarzają Ci się dolegliwości
bólowe w dole brzucha, wzdęcia,
bolesne wypróżnienia
Masz problemy z zajściem
w ciążę
Znasz kogoś cierpiącego z powodu objawów
endometriozy i chciałabyś/chciałbyś
pomóc
Pamiętaj!
Szacuje się, że co 10 kobieta w wieku rozrodczym ma endometriozę, a mimo to postawienie właściwej diagnozy zajmuje średnio około 7 lat od początku objawów.
W grupie kobiet z niepłodnością i bolesny- mi miesiączkami endometrioza występuje nawet u ok. 50% z nich.
Objawy związane z endometriozą często powodują znaczne obniżenie jakości życia, wpływają na funkcjonowanie zawodowe i życie rodzinne.
Endometriozę można skutecznie diagnozować, a wczesne włączenie leczenia i ustalenie planu postępowania może poprawić komfort życia i rokowanie, a także spowolnić rozwój choroby.
Co to jest endometrioza?
Endometrioza jest przewlekłą chorobą, w której ogniska zbudowane z komó- rek błony śluzowej macicy (endometrium) i podścieliska występują poza jamą macicy.
Prawidłowe endometrium występuje wyłącznie w jamie macicy i jest tkanką zależną od hormonów płciowych. Zmienia się ona w czasie cyklu miesiączko- wego - wzrasta, przekształca i złuszcza się, czego efektem jest cykliczne krwa- wienie miesiączkowe.
U kobiet chorych na endometriozę podobnie zachowują się ogniska komórek występujące poza jamą macicy - przekształcają się i krwawią. Powoduje to powstawanie stanu zapalnego, bliznowacenia, zmian anatomicznych, zrostów oraz dolegliwości bólowych.
Ogniska endometriozy najczęściej występują w obrębie narządów miednicy mniejszej:
na otrzewnej,
w jajnikach i jajowodach, na więzadłach macicy, w ścianie pęcherza moczowego, w końcowym odcinku jelita grubego, w przegrodzie pochwowo-odbytniczej.
W rzadkich przypadkach możemy spotkać także ogniska występujące w odle- głych lokalizacjach: na powierzchni przepony, opłucnej czy nawet w gruczołach łzowych.
Niezależnie od lokalizacji, ogniska choroby mogą być powierzchowne lub głę- bokie, które naciekają narządy na ponad 5 mm. W takich przypadkach rozpo- znajemy tzw. endometriozę głęboką (angl. deep endometriosis, DE), postać szczególnie trudną do diagnostyki i leczenia, a jednocześnie powodująca czę- sto znaczne dolegliwości bólowe i zaburzenia funkcjonowania narządów.
Specyficzną postacią endometriozy jest adenomioza, czyli występowanie ognisk choroby w mięśniu macicy.
Jak powstaje endometrioza?
Przyczyny jej powstawania są nadal niejasne i pozostają tematem badań naukowców. Istnie- je wiele teorii rozwoju choroby, jednak żadna z nich nie wyjaśnia całkowicie mechanizmów jej powstawania. Jedna z nich zakłada, że źródłem komórek endometrium poza jamą macicy jest krew miesiączkowa przedostająca się przez ja- jowody do jamy brzusznej. Zjawisko to występuje u większości miesiączkujących kobiet, nie wie- my jednak co powoduje, że u niektórych z nich rozwinie się choroba, a inne pozostaną zdrowe.
Najprawdopodobniej predyspozycja do rozwoju endometriozy jest uwarunkowana genetycznie.
Masz więc duże szanse na rozwój choroby, jeśli twoja mama lub/i siostra ma endometriozę.
Podejrzewasz u siebie endometriozę? Co dalej?
Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć endometriozę, wypełnij dokładnie tabelkę na końcu tej ulotki i zgłoś się z nią do swojego ginekologa lub lekarza pierwszego kontaktu.
Diagnostyka endometriozy polega przede wszystkim na dokładnym zebraniu wywiadu dotyczącego objawów oraz na przeprowadzeniu badania gineko- logicznego i specjalistycznego badania USG przezpochwowego lub/i przez- brzusznego. Bardzo ważne jest, aby badanie zostało wykonane przez specjali- stę zajmującego się diagnozowaniem i leczeniem endometriozy. Ze względu na dużą różnorodność obrazu klinicznego, nie każdy lekarz wykonujący USG jest w stanie dobrze zwizualizować i opisać tę chorobę. W niektórych przypadkach
może być konieczne poszerzenie diagnostyki o badanie rezonansu magnetycz- nego (magnetic resonance, MR), kolonoskopię (oglądanie wnętrza jelita grube- go), cystoskopię (oglądanie wnętrza pęcherza moczowego) lub ureterografię (obrazowanie moczowodów).
Twój lekarz prowadzący pomoże Ci wybrać wła- ściwe miejsce do przeprowadzenia tych badań.
Informacje dotyczące ośrodków zajmujących się diagnozowaniem i leczeniem endometriozy można znaleźć również w internecie oraz za po- średnictwem organizacji skupiających pacjentki z tym schorzeniem.
Jakie są możliwości leczenia endometriozy?
Endometrioza jest chorobą przewlekłąprzewlekłą i w związku z tym jej leczenie często trwa przez większość okresu rozrodczego kobiety. Proponowane meto- dy terapii zależą od zgłaszanych objawów, wyników badań dodatkowych oraz planów życiowych, a zwłaszcza prokreacyjnych pacjentki.
Leczenie farmakologiczne
W przypadku łagodnych dolegliwości bólowych mogą zostać zaproponowane leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), zmiana diety i stylu życia. Często jednak leczenie takie nie jest wystarczająco skuteczne w redukowaniu objawów.
W takim przypadku lekarz może zaproponować terapię hormonalną:
dwuskładnikową tabletkę hormonalną, często stosowaną w trybie ciągłym, bez krwawień
monoterapię progestagenami (w postaci ta- bletek, iniekcji, implantów podskórnych lub wkładki wewnątrzmacicznej).
Jako leki kolejnego rzutu mogą być stosowane preparaty z grupy analogów hormonu uwalniającego gonadotropinę (GnRH). Substancje te zmniejszają stężenie estrogenów do poziomu charakterystycznego dla menopauzy. Są to leki skuteczne w zmniejszaniu dolegliwości bólowych, jednak często powodują uciążliwe objawy niepożądane, jak uderzenia gorąca, potliwość, suchość po- chwy czy zmniejszenie uwapnienia kości. Z tego powodu stosowane są zazwy- czaj przez krótki czas i pod ścisłą kontrolą lekarską.
Leczenie operacyjne
Zabiegi operacyjne proponowane są pacjentkom, u których:
dolegliwości bólowe utrzymują się pomimo leczenia farmakologicznego lub jest ono przeciwwskazane
stwierdzono niepłodność, której przyczyną najprawdopodobniej jest endo- metrioza
występują bardzo duże torbiele endometrialne jajników
podczas badań dodatkowych stwierdzono zaawansowaną głęboką endome- triozę naciekająca ważne narządy (moczowód, pęcherz moczowy, odbytni- cę) i powodującą zaburzenie ich funkcji
Leczenie operacyjne w każdym przypadku powinno odbywać się w ośrodku referencyjnym, posiadającym wielospecjalistyczny zespół lekarski (ginekolog, chirurg, urolog, radiolog), specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu pa- cjentek z endometriozą. Należy unikać przeprowadzania laparoskopii jedynie w celach diagnostycznych, ponieważ badania nieinwazyjne wykonane przez specjalistów mają wysoką czułość w wykrywaniu tej choroby i mogą być pod- stawą planowania leczenia zabiegowego pacjentek.
Złotym standardem w leczeniu chirurgicznym endometriozy jest laparosko- pia. Zabieg ten polega na wypełnieniu jamy brzusznej dwutlenkiem węgla oraz umieszczeniu w ścianie brzucha kilku rurek (trokarów), przez które wprowa- dzana jest kamera i długie narzędzia, którymi wykonuje się operację. Pomimo małych nacięć na skórze, zakres operacji laparoskopowych może być bardzo duży. W czasie operacji uwalniane są zrosty, usuwane są wszystkie ogniska endometriozy i przywracana jest prawidłowa anatomia narządów miednicy mniejszej. W przypadkach zaawansowanej głębokiej endometriozy może być konieczne wycięcie fragmentu jelita, moczowodu lub pęcherza moczowego.
W takich sytuacjach zespołowi ginekologicznemu towarzyszy chirurg specja- lizujący się w operacjach na jelitach i urolog. Należy pamiętać, że operacja za- awansowanej głębokiej endometriozy jest jednym z najtrudniejszych zabiegów w ginekologii, a ze względu na różnorodność budowy i lokalizacji ognisk oraz ich naciekający charakter, po zabiegu mogą występować zaburzenia funkcji narządów (problemy z oddawaniem moczu, zaburzenia defekacji), które na szczęście najczęściej są przejściowe.
Zabiegi operacyjne u pacjentek z endometriozą mogą być oszczędzające płod- ność (u kobiet planujących macierzyństwo) lub radykalne (po zakończeniu pro- kreacji).
Leczenie niepłodności związanej z endometriozą
Jeśli zdiagnozowano u Ciebie niepłodność, której przyczyną najprawdopodobniej jest endometrio- za, musisz jak najszybciej zgłosić się do ośrodka specjalizującego się w leczeniu niepłodności.
Niestety w chwili obecnej nie istnieje leczenie farmakologiczne endometriozy, które jednocze- śnie mogłyby ułatwić zajście w ciążę. Większość stosowanych leków hormonalnych ma działanie antykoncepcyjne. U niektórych pacjentek zabieg operacyjny może poprawić płodność. Czasa- mi jednak konieczne jest zastosowanie metod wspomaganego rozrodu. Czas rozpoczęcia le- czenia jest niezwykle ważny, ponieważ endome- trioza często niszczy tkankę jajnika i zmniejsza rezerwę jajnikową.
Data pierwszej w życiu miesiączki Data ostatniej miesiączki Ile dni trwają cykle miesiączkowe?
Ile dni trwa krwawienie miesiączkowe?
OBJAWY TAK NIE
Czy masz obfite miesiączki?
W przypadku występowania dolegliwości bólowych postaraj się określić jego intensywność w skali od 1 do 10, gdzie 1 to brak bólu, a 10 największy ból jaki jesteś sobie w stanie wyobrazić Czy miesiączki są bolesne?
Czy odczuwasz ból w środku cyklu (okołoowulacyjny)?
Czy odczuwasz głęboki ból podczas współżycia?
Czy cierpisz z powodu przewlekłego bólu
podbrzusza, niezwiązanego z cyklem miesiączkowym?
Czy masz bolesne wypróżnienia?
Czy odczuwasz ból podczas oddawania moczu?
Czy zdarza się, że w moczu lub kale jest krew?
Czy masz objawy zespołu jelita drażliwego?
Czy cierpisz na przewlekłe zmęczenie?
Czy jesteś w trakcie diagnostyki lub leczenia z powodu niepłodności?
Czy masz objawy obniżonego nastroju lub depresji?
Czy w rodzinie występowała endometrioza?
Czy musisz rezygnować z codziennych aktywności lub przerywać pracę zawodową z powodu dolegliwości bólowych?
W tym miejscu wpisz wszystkie zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej, które miałaś wykonane do tej pory:
Jak dowiedzieć się więcej o endometriozie?
Więcej informacji możesz uzyskać od swojego lekarza. Warto również odwie- dzić strony organizacji zajmujących się endometriozą:
The World Endometriosis Society www.endometriosis.ca
European Society of Human Reproduction and Embryology www.eshre.eu www.endometrioza.org
Fundacja „Pokonać Endometriozę” www.pokonacendometrioze.pl Dodatkowym źródłem informacji są portale społecznościowe i organizacje zrzeszające pacjentki z endometriozą. Oferują one także wsparcie w czasie procesu diagnostycznego i leczniczego.
Marzec jest
Ś w i a t ow y m M i e s i ą c e m Świadomości Endometriozy
- na całym Świecie odbywają się marsze, spotkania i wydarzenia edukacyjne, mające za zadanie szerzyć wiedzę o chorobie, która dotyka około 200 milionów kobiet.
2021/02/40/GIN
Czy jesteś narażona na endometriozę?
d b a j my o s i e bi e . . .
E N D O M E T R I O Z A
2021/02/40/GIN
