GrzegorzKościński
FUTUROSCOPE - UNIKATOWE W SKALI ŚWIATA CENTRUM FILMOWE, NAUKOWE I ROZRYWKOWY
PARK TECHNOLOGICZNY
Futuroscope - „Park rozrywki”, to ośrodek filmowy zbudowany według nowych technologii, wykraczających poza standardy XXwieku. Obejmuje kompleks kilkudzie
sięciu obiektów -w tym kilkanaście sal kinowych, prezentujących najnowocześniejsze rozwiązania i techniki: ekrany filmowe, średniometrażowe filmy trójwymiarowe, kino dynamiczne.
Od 13 lat „Park rozrywki - Futuroscope” cieszy się niesłabnącą sławą w całym świecie. Odwiedziło go już 22 min osób. W Polscejeststosunkowo mało znany.
Futuroscopeto fenomen zarówno ekonomiczny, jak i socjologiczny, ale najważniej
szym aspektem jest rola, jaką odegrał w kształtowaniu strategii gospodarczej regionu Poitou-Charentes, regionu- trzeba to dodać - stanowiącego wcześniej zagubionąfran cuską prowincję, o preferencjach wyłącznie rolniczych. To Futuroscope podnoszony dziś często do rangi symbolu Francji stał się niejako „lokomotywą ekonomiczną” de partamentu i szansąrozwojową regionu. Wokół „Parku rozrywki” powstały siedziby ponad 115 znanych firm, które zdecydowały się na inwestycje w tym regionie ze względu nastworzone przez departamentde laVienne preferencyjne warunki.
Wokół „Parku rozrywki” powstała cała sieć szkół, laboratoriów naukowych i cen trów badawczo-rozwojowych.
Sam pomysł, jego późniejsza realizacja i rozwój wynikał z założeń polityki depar tamentu opartych na zastosowaniu nowoczesnych technologii i ciekawie pojętej roli komunikacji.
REGIONPOITOU-CHARENTES znajduje się w środkowozachodniej części Fran cji. Jego stolica - Poitiers, miasto, w cieniu którego wyrósł Futuroscope, jest położone na trasie z Paryża do Bordeaux (pociąg TGV pokonuje drogę Paryż-Poitiers w 1 godzinę 30 minut), w odległości: 333 kilometrów od Paryża, 120 kilometrów od Oceanu Atlantyckiego, 100 kilometrów od słynnego Cognac i około 70km od „Zam kównad Loarą”. Zarówno region Poitou, jak i sama stolica obfitująw zabytki średnio
wiecza: nieopodal miasta, w Vili wieku rozegrała się słynna „bitwa pod Poitiers”, która zatrzymała arabskąinwazją na Europę; w samej stolicy i w bliskim jej sąsiedz twie znajdująsię romańskie opactwa(z X1/XII wieku), a w centrum Poitiers do dziś zachowałosię „Baptysterium św. Jana” z 324roku (!).
218 Grzegorz Kościński
POMYSŁ IJEGOREALIZACJA
Dlaczego nie stworzyć parku na prowincji?
„To co robicie jest wspaniale, ale unas nie będziemożliwe”.
Działanie, któremu na imię Futuroscope, jest w pewnej mierze reakcją na takie przekonanie, przykładem tego, że wszystko jest możliwe. Vienne - miejsce inwestycji - to departament, którego budżet należał do najmniejszych we Francji. Położony w regionie gubiącym tempo rozwoju ze względu na typowo „rolniczy” charakter1, w opinii specjalistów - departament ten miał zbyt mało atutów na rozwój ekonomicz
ny. Mottem działania władz Vienne, skupionych wokół René Monory - autora idei Futuroscopu - stało się niezwykle poważne traktowanie wszystkich pomysłów, próba znalezienia własnej drogi wyjścia ztrudnej sytuacji. Szukali oryginalności w koncepcji zarządzania, kulturze,marketingu,ale przede wszystkim - w KOMUNIKACJI, aco za tym idzie - rozwoju nowych technologii.
1 Departament liczył 699 km2. 2280 gmin, z czego 40% były to gminy wiejskie, liczące mniej niż 500 mieszkańców. Tylko dwa miasta, Chatellreault (35 000) i Poitiers (80 000), liczyły ponad 30 000 mieszkań
ców. Cały departament liczył 380 000 mieszkańców.
„Inventer ” -odkrywać, kreować - to słowostałosię imperatywem tworzonejorga
nizacji, aleteżpunktem wyjścia, strategiąrozwoju. Działając publicznie- ale na spo
sób firmy prywatnej - poszukiwano skuteczności, próbując jednocześnie nie zagubić obiektywnego spojrzenia, szerszej perspektywy (bez obawy, że działania nie od razu okażą się rentowne).Nie dając się ponosić sile szeroko zakrojonej koncepcji, respek towano granice wytyczone realizmem i środkami finansowymi, jakimi dysponowano.
Krok po kroku, analizując krytycznie pomysły, wypracowano metodę opartą na intuicji i empiryzmie, w europejskim stylu.
Pustynnienie prowincji
„Naszapierwotnasiłatkwiła w naszym realizmie”.
A realia były trudne: w 1983 roczny dochód brutto na jednego mieszkańca depar tamentu Vienne wynosił 54 130 fr., w tym samym czasie we Francji wynosił średnio 65 500 fr. Zatrudnienieznajdowała zaledwie 1/3 poszukujących.
Aoto inna statystyka: w 1954 region zatrudniał w rolnictwie 47% populacji aktyw nej zawodowo, w roku 1982 jedynie 13%. Widoczny był „cichy exodus”. To samo działo się w innych regionach: 70% terytorium Francji uległo wyludnieniu w wyniku brutalnego zatrzymania, przekwalifikowania i wycofywania sięzrolnictwa. Wślad za tym znikały szkoły, urzędy wiejskie, poczta, słowem cała infrastruktura.
Spirala procesów
„Nie Znajdziemyargumentów dlaprocesu decentralizacji”, bez zbudowaniawłasnej oryginalnej koncepcji rozwoju - twierdził René Monory, autor strategii rozwoju, szef Rady Generalnej Departamentu. Twierdził:
FUTUROSCOPE -UNIKATOWE W SKALI ŚWIATA CENTRUM 219
„Stolica generuje zbyt dużą ilość możliwości, stwarza warunki pełnej realizacji własnej oso
by. koncentruje kapitał (to tam idzie większość środków z dotacji), z Paryżem wiążą się: kre
atywność, praca, badania naukowe, bogactwo. Prowincja bardzo rzadko oferuje alternatywę, ist
nieje też przepaść cywilizacyjna”.
Kiedy w roku 1970 René Monory był ministrem finansów, doszedł do wniosku, że to INFORMACJA będzie źródłem bogactwa na świecie, ale i ona ma tendencje do koncentrowania się w rejonach rozwiniętych. Centralizacja blokuje dobre procesy i odwrotnie - decentralizacja otwiera drogę inicjatywom lokalnym - stwarza warunki dla zaistnienia idei, a na dobre pomysły pieniądze zawsze się znajdują. Przykład Futu- roscopu ukazuje, jak można maksymalnie wykorzystać logikę decentralizacji: radni regionalni wymyślili i wprowadzili projekt, odkrywając metodędziałania pozwalającą na znalezienie i właściwe użycie środków. Dzięki pewnej odwadze w podejmowaniu decyzji i budowaniu konsekwentnego planu zaistniały warunki zastosowania rozwią
zań, stanowiących nowy sposób przekształcenia terenu. Futuroscope, to ciekawy przy kład procesu planowania i rozwoju. Na początku istniała tylkowola - chęć departame- nu, Przypomnijmyto - jednego znajmniej znaczących. René Monory wziął na siebie odpowiedzialność i ryzyko związane z przedsięwzięciem. Twierdził, że idee trzeba materializować środkami racjonalnymi, związanymi z ekonomią. Opierając się na swych wcześniejszych doświadczeniach - polityka we władzach samorządowych re gionu i kraju, szefa wielu resortów, ministra finansów, senatora, doradcy banku euro pejskiego-wierzył w powodzenie pomysłu i możliwość jego realizacjiwkonkretnym czasie, miejscu i sytuacji.
Celem było: stworzenie warunków rozwoju ekonomicznego. W regionie bez per
spektyw, jedyną kartą przetargową mógł być obraz - taką tezę postawili twórcy tej idei.
W 1983 roku rada zdecydowała, by wybudować rodzaj witryny zapowiadającej zmiany w dziedzinie informatyki: obserwatorium przyszłości, miejsce ekspozycji, siedzibę formacji zawierającąelementy przyszłego parku.
Jesienią 1983 roku, podczas seminarium Conseil Generale przedstawiona zostałata koncepcja, a w grudniu 1983 roku powstała Futurama, prezentująca najnowsze tech
nologie i ichzastosowania, a także centrumkonferencyjne,gdzie zapraszani sąwybitni specjaliści różnychdziedzinnajczęściej związanych ztechnologią i ludzieksttałtujący opinię opubliczną - w tej liczbie - senatorowie. Wtedy to sformułowano założenia, informując, że chodzi ozbudowanie „nowoczesnej fasady”, którastałaby się symbolem departamentu. Pierwszy raz użytoterminu FUTUROSCOPE.
Oryginalność,progresywność rozwoju
Definicja parku następowała wraz z jego rozwojem, aż do momentu kiedy przyjęła orientacjęparcde l’image (nawiasem mówiąc -trochę przypadkowo). Projekt zakładał ingerencję genialnych wizjonerów, a całości idei zapewniał ochronę René Monory.
Stawiałpytanie: „czy rozwój współczesnej technologii czyni nas bardziej, czy mniej szczęśliwymi”?
220 Grzegorz Kościński
I odpowiada): „nic nie zatrzyma procesu rozwoju technologii, ale trzeba, by bylon przy okazji przyjaznyludziom”.Należało delikatnie pokierowaćludźmi, w taki sposób, by nie wywoływać drzemiących w społeczeństwie lęków przed nieznanym. Chodziło oprzygotowanie obywateli do zmian przyszłościowych związanych z nowymi tech
nologiami, przyzałożeniu, że potrafiąoni szybko zrozumieć proces i odnaleźć w sobie siłę do adaptacji. Rozpoczęto od zinformatyzowania małych przedsiębiorstw i wpro
wadzenia komputerów do szkółregionuoraz założeniaanten satelitarnych (1984).
Projekt Futuroscopu powstawał poprzez wiele dyskusji, prób i konfrontacji. W ten sposób radni stali się też -dzięki praktyce i doświadczeniu- ekspertami w problemach związanych z budową.
Podróże, studia, projekty
Dużąrolę odegrały tu podróże poznawcze i spotkania integracyjnezespecjalistami naukowcami, wynalazcami. W roku 1984 radni pojechali na Florydę (Epcot, Disney Parć).Potejwizycie ideaprzyszłego centrum postrzegana była jakotriada: rozrywka- formacja - praca. Nie chciano poprzestawać na samej rozrywce. Następne podróże:
1985 Japonia, 1986 Vancouver, 1988 Australia, 1990 Osaka - wzbogaciły bagaż do
świadczeń. Wszędzie poznawano nowe technologie, inspirowano się, nawiązywano kontaktyhandlowe.
Choć projekt Disney Parku nie przypadł władzom departamentu Vienne do gustu, wiedziano, że MOŻNA, a poszukiwania poszły w stronę: formacji (rozwój - kształce
nie), nowychtechnologii, rozrywki (nowespojrzeniew kontekście rozwoju kultury).
Park?
W roku 1984 niktnie znal konotacji tegosłowa,choć to Francuzi jewymyślili (park zabaw;Buffon w XVIII wieku stworzył park edukacyjny, czyli wzorcebyły).
Od samego początku Futuroscope szukał swej identyfikacji, specyficznej tylko dla niego: podążałw stronę rozrywki kulturalnej, mniej pasywnej w poszukiwaniu aktyw ności, także intelektualnej. W architekturze Futuroscopu znalazły się elementy symbo liczne dlajego koncepcji i rozwoju2.
Szybkość działania:„Idea musi być wdrożonado realizacjibardzo szybko”.
Prawdziwym powodem szybkości działania był fakt, że promotorzy i sponsorzy (kredytodawcy) nie mogli zbytdługo czekać. Funkcje organizacji powierzone zostały ekipie ludzi o ogromnej inicjatywie, którzy mieli tylko lekko zakreślone granice odpo
wiedzialności i bardzo szeroki zakres czynności. Naprzykład w późniejszym okresie wielomilionowe transakcje podczas wyjazdów zawierano w przeciągu zaledwie kilku godzin.
Finansepubliczne
Pierwszy kredyt w roku 1984 został przegłosowany przez całą radę (z wyjątkiem komunistów). Chodziło o 7,3 min fr. z przeznaczeniem na cele polityki departamentu Vienne w dziedzinie informatyki. Kredyty przyznawane w danym roku pozwalały na bieżąco antycypować plan inwestycyjny następnego roku, każda najmniejsza część kredytu byłaskrupulatnie analizowana pod względem jej przeznaczenia i wykorzysta
nia na bieżąco. Niedopuszczano się przekroczenia pułapu wydatków, utrzymując gra
nice na wysokości 150 min fr. Przypomnijmy, że budżet całości departamentu w 1984 wynosił 600 min fr., a już w roku 1991 wynosił 1 miliard 350000 inwestycyjnych
" Informacje o tym w rozdziale Park rozrywki.
FUTUROSCOPE - UNIKATOWE W SKALIŚWIATA CENTRUM 221
pieniędzy. Wzrost ten nie został utrzymany poprzez zwyżkę podatków. René Monory wyjaśnia:
..Uzyskaliśmy taki wynik poprzez dokładną kontrolę zarządzania (/a gestion) i wybierając in
westycje docelowe sprzęgające, włączające dynamikę ekonomiczną. Te sumy mogą się wydawać astronomiczne, ale są rozsądne w porównaniu z innymi parkami atrakcji w świecie (Disney ir USA kosztowa! 10 razy więcej). A więc wydaje się, że wysokość i tempo dostosowano do moż
liwości »biednego departamentu«'’.
Z każdych 100 zainwestowanych milionów 75 to były inwestycje związane z bu
dową i wyposażeniem Futuroscopu. Odpowiedzialność za całe przedsięwzięcie pono sili radni, to była zasadnicza różnica pomiędzy tym parkiem a innymi, zarządzanymi prywatnie.
Tajemnicą sukcesu było dobre zarządzanie czasem: cierpliwość i szybkie tempo rozwoju.
„Niemaczasuna tradycyjne metodypodejmowania decyzji”.
Zrezygnowano z długich, tradycyjnych analiz, powoływania komisji, ekspertyz, rozbudowy administracji i niepotrzebnych struktur. Decyzje zapadały często w ciągu kwartału.
W warunkach,kiedy brano pod uwagę tylko najlepszych europejskich specjalistów, od początku pozostało przyprojekcie tylko dwojewspółpracowników.
Futuroscope był projektem nowatorskim, stąd trudno było odnaleźć analogię do te go, co zaistniało wcześniej. Chciano, by stał się instrumentemrozwoju gospodarczego.
Jego szybka realizacja sprzyjała szybkiemu napływowi turystów. Pierwsze sukcesy otworzyły drogę innym ekonomicznym projektom w departamencie. Sprzyjały przy
ciągnięciu kapitału, zdynamizowały lokalną ekonomię. W5 latpo wystawieniu pierw szego „Kinemaxu” powstało 12 systemów obrazu, a informacja stała się narzędziem promocji. Lata 90., to okres, w którym mnóstwo ludzi zaczęło odwiedzać to miejsce.
W tym czasie rozbudowywano obiekty szkoleniowe: liceum pilotażowe (od 1987), fakultet, laboratoria poszukiwawcze3.
Więcej na len temat w rozdziale Futuroscope a region.
Po kilku latach realizacji serwis publiczny związany z Futuroscopem bardzo się rozwinął, dostosowując do swych potrzeb powołaną w roku 1984 „komisję Futurosco pu”, w skład której weszło 14 deputowanych.
Futuroscope nie istnieje dla samego siebie, ale jest instrumentem promocji, częścią zespołu projektów rozwoju ekonomicznego. Wykreowany przez radnych, finansowany ze środków publicznychjestw służbiedepartamentu Vienne, co wyznacza pole działa
niai kształtuje specyfikę zarządzania.
„Notowania Futuroscopu w takim samym stopniu zależą od jakości przyjęcia od
wiedzających, co od sposobu zarządzania”,mówił Daniel Bulliard,dyrektorParku.
„Zarządzający powinni po części sami byćkreatorami zmian”. W opozycji do Di
sneylandu, który przybywał do Europy z propozycją do końca i wdetalach zdefinio
waną, autorzy Futuroscopu odkrywali swe własne metody i instrumentypostępowania.
Od samego początku, poprzez różne etapy realizacji, dostosowując je do założeń swej koncepcji.
222 Grzegorz Kościński
SUKCES FUTUROSCOPU
Kiedy rozpoczynano w roku 1984, nikt nie przypuszczał, że projekt wdrożony do realizacji tak szybko, w krótkim czasie przyciągnie tak wielu odwiedzających.
Od czasu otwarcia „Parku rozrywki”, aż do początku roku 19994 Futuroscope odwiedziło ponad 22 min osób.
Stosuję wymiennie nazwę „park atrakcji” lub „park rozrywki”.
Źródło: wyniki badań z października 1999 podane w „Dossier de Presse 2000”.
Aoto tabela frekwencji:
Rok Liczba osób Rok Liczba osób
1987 225 000 1988 450 000
1989 750 000 1990 900 000
1991 1 000 000 1992 1 300 000
1993 1 900 000 1994 2 500 000
1995 2 700 000 1996 2 800 000
1997 2 800 000 1998 2 530 000
W roku 1994 Futuroscope stał się drugim pod względem liczby odwiedzin „tury stycznym” miejscem we Francji,co przyjęte zostało z pewnymzaskoczeniem.
KIM SĄ PRZYJEZDNI(w %)5:
86% Francuzów i 14% obcokrajowców: Hiszpanów (33%), Brytyjczyków (22%), Belgów (16%), Szwajcarów (6%), Niemców (5%)
Inne grupy narodowe stanowiły18%. Wtej liczbie:
67%toturyści indywidualni, a 33% stanowią grupy.
67%to odwiedzający pozostający 1 dzień, 33%odwiedzający pozostający 2dni.
Co ciekawe
aż 86% ma zamiar tu powrócić, a 92% chce zarekomendować to miejsce znajo mym.
INFRASTRUKTURA
Parkrozrywki zajmuje 60 hektarów (23 hektary to parking). Wjego obrębie znaj duje się 21 „atrakcji” (głównie sal kinowych). A oprócztego są tam jeszcze: restaura
cje (7), kafeterie (2), sklepiki(33), bary i punkty usługowe. By uświadomić, jaki przy
noszą dochód, przytoczmy kilka danych z 1999 roku - w sklepikach sprzedano wtedy 2 100 000 artykułów, a restauracje serwowały posiłki aż 2900 000 razy. Hotele w przylegającym do „Parku atrakcji” miasteczku dysponują 1900 miejscami, a w całym departamenciejest ich jeszcze5900.
Istnieje podział na 3 okresy: sezon największej, średniej i niskiej frekwencji.Z tym wiążą siętrzy ceny biletów, zróżnicowane pod względemtego,czy turysta decyduje się
FUTUROSCOPE -UNIKATOWEW SKA1JŚWIATA CENTRUM 223
na jedenczy dwa dni oraz czy zwiedzanie odbywasię wgrupie, czy też indywidualnie.
Istnieją przeróżnerodzaje zniżek.
ZATRUDNIENIE
Futuroscope - park rozrywki zatrudnia ponad 1350etatowych pracowników, a tak że 850 nakontraktach. Średnia wieku wynosi 32 lata. Wszyscy pracują w obrębie 210 zawodów ujętych w 4 grupy: administracja (zarządzanie, handel)usługi, zaopatrzenie, technika.
PARK ROZRYWKI
Każdy odwiedzający Futuroscope, a precyzyjniej „Park rozrywki”, powinien zare zerwować sporo czasu na jego „zwiedzanie”. Po pierwsze - rozmiary parku (60 hektarów) zmuszają do długich wędrówek w samym jego obrębie. Po drugie - liczba atrakcji - sal kinowych, seansów filmowych jest tak duża, że w ciągu jednego dnia z trudem można zobaczyć 80% filmów. Po trzecie-spora frekwencja(nawetpoza tradycyjnym „sezonem”) zmusza do zajęcia miejsca w długich kolejkach. Dla dzieci i młodzieżyprzygotowanosporo niespodzianeki atrakcjina terenie samego parku.
Rok powstania, rodzaj sali kinowej lub obiektu:
- 1984 Pavillon duFuturoscope - 1987 Kinemax
- 1987 Futuroscope - 1988 CinemaDynamique
Cinema Haute Resolution (Showscan) - 1989 Pavillon de laCommunication
Cinema en Relief Cinema360 stopni - 1990 Gyrotour
Omnimax
- 1991 Cineautomate (Cine-Jeu z roku 1997) - 1992 Tapis Magique
- 1993 Solido
- 1994 Pavillon de la Vienne Cinema dynamique 2 (Astratour) - 1995 ImagesStudio
- 1996 Imax 3D Cinema Haute Resolution - 1998 Imagic (Astratour Dynamique) - 1999 Images et Atelier du Goût - 2000 Imax 3D Dynamique
224 Grzegorz Kościński
Kilkaprzykładów:
LE PAVILLONDE LA VIENNE
Sala wstępna. Bardzo interesujący dokument o powstaniu Futuroscopu i o samym regionie. Ekran złożony z ponad 250 monitorów telewizyjnych, obraz sterowany kom
puterem.
W sali głównej, do której wejścieograniczone jest rygorami bezpieczeństwa (zakaz wstępu dotyczy m.in. kobietw ciąży, osób z chorobami układukrążenia, wadami ruchu itd.) odbywa się główny seans filmowy: kino dynamiczne. Widzowie zabezpieczeni mocną metalową sztabą uczestniczą w kinie interakcji: w seansie wykorzystującym wrażenia ruchowe (!),słuchowe i emocjonalne. 12-minutowyfilm- fantastyczna histo ria młodego człowieka, który wyskakuje z jadącego pociągu TGV, ponieważ „prze
spał”swojąstację iróżnymi środkami lokomocji-łodzią, lotnią, wyścigówką Formuły 1 - próbuje dostaćsięnaswój ślubdo Poitiers, położonego w centrumregionu Poitou- Charente.
Znakomity, obfitujący w niezapomniane wrażenia spektakl filmowy, będący jedno
cześnieperfekcyjnie pomyślaną i zrealizowaną promocją departamentu de la Vienne.
LE TAPIS MAGIQUE
Salakinowa dysponująca dwoma połączonymi ekranami, każdy po 700m2.
8-minutowyfilm oprzelocie motyli zKaraibów do masywu górskiego w Meksyku.
Widzjest niejako „zawieszony” nad częścią ekranu, położonego 4,5 metra pod jego stopami. Wrażenia „wirtualnej rzeczywistości” potęguje doskonały dźwięk - podobnie jak w wielu innych salach kinowych Senheiser testuje tu swe najnowsze odkrycia
w dziedzinie sprzętu nagłaśniającego. Niezwykła podróż szlakiem motylim.
IMAX 3D (nazwa zastrzeżona)
Kino trójwymiarowe. Właściwie jedyną firmą produkującątakie filmyjest kalifor
nijski IMAX,dla którego od latFuturoscope stanowidoskonały „poligondoświadczal
ny”, zresztą Futuroscope korzysta na tym, można więc mówić o prawdziwej symbio
zie.
Prezentowana w pawilonie „IMAX 3D” projekcja to pierwszy w świecie trójwy
miarowy film średniometrażowy (40’). Zrealizowałgo Jean-Jacques Annaud. To histo
ria,zakładanej w latach 30. w Argentynie, pocztowej linii lotniczej. Scenariusz oparty jest na motywach prawdziwych, opowiada o losach Henriego Guillaumeta, którego
samolot rozbił się zimą w górach, a on sam w ciągu 8 dni czerwca 1930 roku pieszo przedzierał się przez masyw Kordylierów.
CINEMA 360°
Ekran 227 m2, projekcja synchroniczna jednocześnie 9 filmów, sala kinowa w kształcie rotundy pozwala na zastosowanie obrazu „360 stopni”. Widz ogląda film stojąc, by lepiej móc wybierać odpowiedni fragment horyzontu.Tematem filmu są morskie regaty: Wenecja - Marsylia - Casablanca - Lizbona - Londyn. Znakomity dokument.
Do filmowych „atrakcji” trzeba dodać liczne formy rozrywki dla dzieci oraz wieczorne i nocne spektakle typu „światło-dźwięk”, w których uczestniczy pięcio
tysięcznawidownia.
FUTUROSCOPE - UNIKATOWE WSKALI ŚWIATACENTRUM. 225
ARCHITEKTURA
Opisując Futuroscope, nie sposób pominąćjego doskonałej architektury.
Od samego początku obraz, zawierający w sobie niejako „program” przemian i „witrynę” departamentu, traktowany był z niezwykłą uwagą. Stąd wyrażająca go w śmiałych formach architekturamusiała nosić „piętno” symbolu:stanowić kwintesen
cjęstylu francuskiego,ale też elementywizjonerskie. Jednocześnie zachwycać i intry gować.
WybórRené Monorypadł nafrancuskiego architekta Denisa Laminga.
FUTUROSCOPE A ROZWÓJ TURYSTYKI
Futuroscope działajak magnez. Istniejetendencja wskazująca, że odwiedzający to miejsce wydłużająswój pobyt w departamencie. Wskaźniki wzrostu turystyki w regio nieodgrywająniemałąrolęw polityce kreacji nowych miejscpracy.
Z ankietprzeprowadzonych wroku 1998 wynika, że nie tylko wzrosło wykorzysta
nie miejsc hotelowych, ale też zainteresowanie ciekawymi miejscami oddalonymi od Poitiers. Zanotowano też więcej klientów w 40 biurach obsługi turystów w departamencie Vienne.
Polityka turystycznaregionu wyznacza trzy cele: zwiększenie oferty turystycznej, promocję i komercjalizację „produktów” Futuroscopu.
Od kilku lat w ramach „powiększenia oferty” wregionie stworzono „wyspę węży”
- atrakcję turystyczną związaną ze specyficznym rodzajem „ogrodu botaniczno-zoo- logicznego”, prezentującego rzadkie gatunki gadów i węży. Miejsce to jest oddalone okilkadziesiąt kilometrów od Futuroscopu. W tę „ofertę” wpisuje się też „zamek or
łów” - położone 12km od Poitiers ruiny 3 zamków,gdzieorganizowanesą spektakle.
W roku 1998 wzorem „wyspy wężów” stworzono „wyspę małp”, miejsce oddalone o 25-30kmod Poitiers.
Ważną rolę w promocji Futuroscopu i całego regionu odgrywa Internet (www.vienne.org)
Ogromnie ważna jest promocja prowadzona nowoczesnymi środkami, z wielkim rozmachem.
Przykładem starań o utrzymanie pozycji i promocję Futuroscopu jest 7-krotny wy bór Poitiers, jako etapu na trasie wyścigu Tour de France. Kolejny wyścig rozpocznie się 1 lipca2000 wParku Futuroscopu duPoitiers (etap Poitiers -Loudun).
Podobnie wielkim przedsięwzięciem był rozgrywany tu przed laty finał konkursu piękności „Miss France”. Zawsze tegotypuimprezy łączą się z transmisją telewizyjną.
Z ciekawym, skutecznym i niespotykanym nigdzie indziej rodzajem promocji re
gionu turyści spotykają się w ramach „atrakcji filmowych” Futuroscopu. Są to przede wszystkimdołączone do filmów krótkiedokumenty: o regionie,w jakim leży Poitiers, o urokach departamentu, o historii powstania Futuroscopu, atrakcjach turystycznych itd. Alei inne.
226 Grzegorz Kościński
Scenariusze kilku najciekawszych filmów (jak choćby seans w sali „Kina dyna
micznego” Pavillon de la Vienne) wykorzystują w pełni „atrakcje” turystyczne regio
nu.
Obroty związane z turystyką w departamencie, w roku 1999 wyniosły 3 miliardy franków.
W Poitiers, przed wejściem do Futuroscopu i w Paryżu - wokolicach dworca TGV Paris-Montparnasse, działającentra prasowe, zajmujące się przekazywaniem i zbiera
niem informacji o Futuroscopie orazjego promocją zarówno wkraju, jak i za granicą.
Działają one fachowo i rzetelnie, z dużą dozą życzliwości, otwartości i szacunku trak
tującdziennikarzy.
FUTUROSCOPEAREGION
Sukces Futuroscopu spowodował przemiany w całym regionie - jego wszechstron
ny rozwój. Otworzył też drogę inwestycjom: wzrostowi miejsc pracy, rozwojowi i rozbudowie uniwersytetu, zwiększeniu środków na badania, upowszechnieniu no
wych technologii,rozwojowi komunikacji i Internetu, zwiększeniu środków na pomoc społeczną i pomoc dla budżetu innych regionalnych gmin, utrzymaniu na niskim po
ziomie opłat podatków regionalnych i lokalnych, a przedewszystkim rozwojowi tury styki.
Rezultaty we wszystkich tych dziedzinach potwierdziły wybranąw roku 1984 dro gę. Zasady polityki przyjęte przed laty, a oparte na zwiększonej „dyscyplinie finanso
wej” i skupieniu uwagi na rozwoju, wroku 1999 pozwoliły na 5,5-krotne zwiększenie inwestycji,co daje regionowi znakomitą pozycję wyjściową na przyszłość6.
6 112 min fr. w roku 1984; 462 min fr. w roku 1998. co daje 450% wzrost inwestycji.
PRZESTRZEŃ DLA INWESTORÓW
Znajdująca się na terenie przylegającym do parku „przestrzeń dla przedsiębiorstw” (,,1’Espace d’Entreprises du Téléport”), ujęta w pięć tak zwanych „Teleportów”, to teren działania dla ponad 150 instytucji i firm: instytutów badawczych, szkół, hoteli, restauracji, ale także INWESTORÓW - przedsiębiorstw, które zdecydowały się na miejsce swegodziałania lub siedziby Centralnej Dyrekcji wybrać Poitiers.
Departament wykorzystał tę szansę, zwracając pilną uwagę na konkurencyjność.
Osiągnięciejej widział przede wszystkim w zinformatyzowaniu regionu -stworzeniu takich warunków komunikacji, o jakie trudnogdzie indziej (zniżkowe ceny połączeń, dogodnydostęp do najnowszych technologii). Na terenie liczącym ponad 200 hektarów wybudowano biura i stworzono konieczną infrastrukturę. Dodatkowym argumentem mającym przyciągnąć firmy stały się niskie stawki podatkowe, o co walczono od lat (podatki związane z inwestycjami budowlanymi, stawki tzw. „podatku inwestycyjne go”, regionalnego i inne, obowiązujące we Francji, są w Poitiers niższe od średniej krajowej).
FUTUROSCOPE - UNIKATOWEW SKALI ŚWIATA CENTRUM 227
Wzrostzatrudnienia
Nowi inwestorzy - jak m.in.: CEGETEL, E-LASER, CHRONOPOST, stanowią dziś rękojmię kontynuacji polityki rozwoju, zgodnie z przyjętymi przed piętnastu laty założeniami. Przynoszą bowiem wraz z sobą najnowsze technologie, stanowiące pod
stawęich działalności.
Obecność tych firm i wspomniany rozwój infrastruktury umożliwiłteż wypełnienie innego zzałożeń polityki regionalnej- wzrostu liczby mieszkańców. W latach 1990— 2000 liczba mieszkańców powiększyłasię ookoło 20000.
Kolejnym efektem przypisywanym ustaleniom polityki wobec departamentu był wzrost zatrudnienia - stworzono 16000 miejsc pracy. Przewidywania na przyszłość mówiąo 40000miejscpracy.
Futuroscope - inwestycje
Park Europejski obrazu
Parc Européen del’image 1350miejsc pracy Futuroscope - ParkRozrywki
CNED (Dyrekcja Generalna)
(Centrum kształcenia naodległość) 360 miejscpracy
CEGETEL 620 miejsc pracy
AFPA 400 osób rocznie
(Narodowe StowarzyszenieKształcenia Dorosłych)
ESPEMEN 25 miejsc pracy4000 stażystów/rok
(DyrekcjaMinisterstwa Edukacji ds. KształceniaZawodowego) JUR1POL
(Międzynarodowe CentrumKształcenia i Informacji Prawnej)
LYCEE PILOTE INNOVANT 102 miejscpracy 450 uczniów,100 doktorantów (pierwszefrancuskie liceum uniwersyteckie)
ENSMA E-LASER
188 miejsc pracy,450studentów,90 doktorantów 400 miejsc pracy (a będzie jeszcze 100)
CHRONOPOST 100 miejscpracy
GROUP QUALIPHONE 100miejsc pracy (w planach jeszcze 250)
228 Grzegorz Kościński
PARK HOTELOWY:VY: 526 miejsc pracy
13 hoteli (1****, 3 hotele***, 7 hoteli**, 2 hotele*), a oprócz tego 2000 zwykłych miejsc noclegowych, 16 restauracji Pawilony Przedsiębiorstw (około 80 firm) 600 miejsc pracy
Rezydencje 185 miejsc pracy
Pracownie Naukowo-Badawcze
Instytuty, Laboratoria, 300 miejsc pracy,
1000 studentów, 200 doktorantów Międzynarodowy InstytutProspektywy
Pałac Kongresowy
miejsce spotkań
na 70 000 miejsc, 2400 m2
Naukai nowe technologie
Powstaniecałej „naukowej aglomeracji” w otoczeniu parku, pozwalającej na naukę 3000 studentów i pracę 700 naukowców, to takżeidea „wpisana” w założeniaFuturo- scopu.
Ze względu nawyjątkowość i znaczenie istniejących tu instytutów, kilka słów opisu inwestycjidotyczących „rozwoju intelektualnego”.
Le Lycée Pilote Innovant (pilotażowe liceumtechnologiczne)
W ramach szkoły normalny tryb nauki zakończony maturą. Dodatkowym elemen tem są przedmioty „techniczne”, dające możliwość poznania i zastosowania nowych technologii związanych z informatyką oraz elektroniką; nauczyciele zachęcają do sa modzielnych badań i eksperymentów. Filia „uniwersytecka” zapewnia możliwość - używając terminologii polskiej - odbycia studiów wyższych na miejscu i uzyskania dyplomu magisterskiego „Sciences et Techniques”, w wielu specjalnościach związa nych z zastosowaniem nowych technologii, realizacją obrazu, komunikacji, zarządza nia, ekonomii.
Juriscope - Międzynarodowe Centrum Informacji i Kształcenia Prawników Instytut jest bazą informacyjną dla wielu uniwersytetów, biur administracji pań stwowej, centrów badawczych i samych prawników. Specjalizuje się wwielu dziedzi nach prawa lokalnego, państwowego, europejskiego i międzynarodowego. Jego dzia
łalnośćto: informacja (swoistaeuropejska centrala), ekspertyzy i centrum dokumenta
cjioraz kształcenie i konsultacje.
Ecole Nationale Supérieure de Macanique et d’Aerotechnique - Wyższa Szkoła Mechanikii Aerodynamiki
Specjalizuje się wdziedzinie aeronautyki i przestrzeni. Dwa rodzaje misji - szkoła inżynieróworaz badania naukowe w 4 dziedzinach: aerodynamika, materiały, energe
tyka i informatyka.
FUTUROSCOPE -UNIKATOWE W SKALI ŚWIA TA CENTRUM 229
Laboratoria Uniwersytetu w Poitiersirenomowanego centrum badawczego CNRS
CNED: LE CENTRE NA TIONAL d’ENSEIGNEMENT à DISTANCE - Państwowe CentrumKształcenia na Odległość
Grupuje 350 000 uczniówweFrancji iza granicą (z czego 80%to dorośli).
Nauka w pełnym trybie lub uzupełniająca - na wszystkich stopniach edukacji.
„Multimedia”
W roku 1988 powstał dział zajmujący się produkcją audiowizualną orazorganizo
waniem i realizacją konferencji i wykładów „na odległość”. Kompilacja środków ko
munikacji pozwala napełną interaktywność - uczestniczenie i reagowanienażywo (na przykład poprzez pytania).
L’ECOLE SUPERIEURE DE PERSONNELS d’ENCADREMENT
Du Ministère de ¡’Education Nationale (ESPEMEN) - Wyższa Szkoła Kształce
nia Kadr Nauczycielskich
Instytucja zajmuje się nauczaniem i „formacją” pracowników odpowiedzial
nych za system edukacji narodowej, pracujących na różnych stopniach i stanowi
skach tegosystemu.
L’Institut International de la Prospective — Międzynarodowy Instytut Badań Rynku
Zajmuje się kształceniem wysokich kadr zarządzających przedsiębiorstwami. Naj częstszą formą są wykłady - zajęcia - seminaria podczas weekendów. Opracowuje także analizy rynków i bada przemiany dziejące się obecnie w Europie. Od roku 1995 odbywają się regularne „Międzynarodowe Spotkania” - otwarte dla szerokiej publicz
ności. Ich celem jestpróba przybliżeniaproblemów i zagadnień związanych zinforma
cją, a szczególnie z Internetem.
PRZYSZŁOŚĆ
W maju 2000 roku ruszyła kolej TGV Paryż -Futuroscope. Wybudowana na tere nie parku stacja pozwoli skrócić czas przejazdu o 10 minut (obecnie Paryż-Poitiers =
1 godzina 30 minut). Plany przewidują zwiększenie liczby gości jeszcze w roku 2000 do 3 min (obecnie 2,5 min). Kolejnąinwestycjąrealizowaną w roku 2000 jest pawilon z trójwymiarowąprojekcją-jak zapowiadają autorzy -„unikatowąw Europie” (nazwa francuska:„le Defi d’ Atlantis”). Wzbogacona teżzostała ofertaprogramowa- odświe
żono repertuarsal kinowych.
Nowe inwestycje pociągną za sobą:rozbudowęinfrastruktury i wzrost zatrudnienia.
„Prywatyzacja ”
Prawdziwą „rewolucję” wywołał projekt „sprywatyzowania” zarządzania Futuro- scopem. Jego wdrożenie - mimo burzliwych dyskusji i debat nad tą sprawą, nastąpiło bardzo szybko. W lipcu 1999 roku został sformułowany pomysł; ustalono warunki, ogłoszono konkurs i w styczniu 2000 wyłoniono kandydata.Pierwszymkryteriumbyło
230 Grzegor: Kościński
zachowanie wytycznych opartych na zasadach rozwoju przyjętych wobec projektu
„Futuroscope” na samym początku. Życzeniem René Monory - „ojca Futuroscopu”
było, by kandydatem została firma francuska. Transakcja została zawarta 25 stycznia 2000, jej sumę ustalono na 277min franków. Płatność w trzech ratach: 177 min fr., a po akceptacji operacji przez ministra ekonomii i finansów, kolejne raty wciągu dwóch lat, po 50 min każda (z 5% zyskiem). Nabywcą została grupaAmaury7. Po wstała tzw. „Spółka z kapitałem mieszanym"8: departament zachował 69% udziałów w spółce zarządzającej Futuroscopem - Parkiem Rozrywki (Gestion du Parc) i 51%
udziałów w spółce zajmującej się jego komercjalizacją (Futuroscope - Destination).
Pozostałteż właścicielem nazwy Futuroscope (ale nabywca ma prawo do bezpłatnego korzystania z marki tytułu). Grupa Amaurybędzie opłacaćroczny czynsz wwysokości 32,5 minfr„ a po zakończeniu najnowszej inwestycji „Pavillon Atlantis” czynsz wy niesie36min fr. Umowę dzierżawyFuturoscopu podpisano na25 lat. Przeprowadzając prywatyzację, departament de la Vienne nie wyłączył całkowicie Futuroscopu ze swych planów: w ciągu najbliższych 4lat przewiduje inwestycje w wysokości
130 min fr. Jeden zpunktów umowy przewiduje możliwość powstania parku za grani cą. Choćjest to narazie tylkohipoteza -jeżelikiedykolwiek dojdzie do takiej sytuacji, departamentzachowa 50% praw do „licencji".
7 Amauryto grupa finansowa; wydawca m.in.: „L’Equipe”, „Le Parisien”. Organizator wyścigu Tour de France i Paryż-Dakar.
Sociétés d’économie mixte.
Bibliografia
Materiały prasowe:
„La Tribune” z maja 1999, „Le Figaro” z sierpnia 1999.
Dodatek „Le Figaro”, z 5 lutego 2000, 12 lutego 2000.
„Les Echos”, „Le Monde”, „Libération” z 14 lutego 2000.
Styczniowo-lutowe numery dzienników regionalnych:
„Centre-Presse” (siedziba w Poitiers), „Nouvelle République”,
„Magazine „Poitiers” (miesięcznik).
Raporty - opracowania:
Wewnętrzny dokument, bilans Conseil Generale de la Vienne ze stycznia 2000, przygotowany na posiedzenie Rady Generalnej de la Vienne.'
Opracowanie zbiorcze pod redakcją Rady Generalnej de la Vienne pt. 10 ans d'actions
„Dossier de Presse 2000” pt. Parc du Futuroscope
„Dossier de Presse 1998”, Futuroscope
Katalog „Futuroscope” - kwiecień 1999-marzec 2000.
Inne pozycje wydawnicze, książki:
Monory R., Des Clefs pour le futur, Les Editions du Futuroscope 1995.
Monory R. (ed ), La Futuroscope, Editions du Moniteur, Paryż 1992.
FUTUROSCOPE - UNIKATOWE W SKALIŚWIATACENTRUM... 231
Summary
The Futuroscope situated in Poitiers, France, is primarily a movie center of the XXIst century, which was originally created approximately twelve years ago as an „action park” and a special plat
form for experimental movie-making techniques. The financial success of the futuroscope (a couple of million visitors annually just two years after the official opening) greatly influenced and boosted the overall development of the entire region. A special economical zone sprang up around the „action park", which in turn attracted many of the leading French companies that chose Poitiers as their cor
porate capital. A great role in this rapid development was played by the growth of the computer and communication spheres. These included numerous computer science projects, new techniques and technologies, highways and the Paris-Poitiers T.G.V.) The Futuroscope is a wonderful example of how a simple idea can bring an entire rural community to life - create workplaces and force a dy
namic evolution of a local economy.