• Nie Znaleziono Wyników

An appraisal of the situation of the palliative care in Poland in 2016

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "An appraisal of the situation of the palliative care in Poland in 2016"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

Ocena sytuacji w opiece paliatywnej w Polsce w 2016 roku

An appraisal of the situation of the palliative care in Poland in 2016

Aleksandra Ciałkowska-Rysz, Tomasz Dzierżanowski

Pracownia Medycyny Paliatywnej, Katedra Onkologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Streszczenie

W pracy dokonano oceny sytuacji oraz dostępności opieki paliatywnej w 2016 r. Do przygotowa- nia niniejszego opracowania wykorzystano dane ze stron internetowych centrali oraz oddziałów  wojewódzkich  Narodowego  Funduszu  Zdrowia,  Ministerstwa  Zdrowia,  Centrum  Kształcenia  Pielęgniarek i Położnych, Centrum Egzaminów Medycznych, a także mapy potrzeb zdrowotnych  z 2014 r. i dane Głównego Urzędu Statystycznego. Wykazano, że dostęp do świadczeń gwaranto- wanych z opieki paliatywnej i hospicyjnej w Polsce jest zróżnicowany, a dysproporcje pomiędzy  województwami  dotyczą  liczby  jednostek,  nakładów  na  jednego  mieszkańca  oraz  dostępu  do  świadczeń. Najlepsza dostępność dotyczy świadczeń domowych, najmniejsza ambulatoryjnych. 

Aby  poprawić  dostęp  do  świadczeń  stacjonarnych,  konieczny  jest  nie  tylko  wzrost  nakładów    finansowych na świadczenia, ale i wzrost nakładów na infrastrukturę. Stan zasobów kadrowych  w opiece paliatywnej jest dość dobry, jednak rosnące zapotrzebowanie na opiekę paliatywną po- woduje wzrost zapotrzebowania na kadrę specjalistyczną.

Słowa kluczowe: opieka paliatywna, organizacja, finansowanie.

Abstract

The situation and accessibility to palliative care in 2016 was assessed in this paper. The data used  in this study come from the websites of the national central and regional divisions of the National  Health Fund, the Ministry of Health, the Education Centre for Nurses and Midwives, the Medical  Examination Centre, and from the map of healthcare needs in 2014 and the Central Statistical  Office. The results revealed that access to guaranteed palliative and hospice services in Poland is  diverse, and there are disparities between the voivodeships in the entities count, expenditures per  capita, and accessibility to services. The best accessibility refers to the home care, and the worst – to  the out-patient clinics. It is necessary to increase not only financial expenditures on the services  but also investments in the infrastructure. The quantity of staff in palliative care is quite good, al- though the increasing demand for palliative care generates growth of the need for specialist staff.

Key words: palliative care, organisation, financing.

Adres do korespondencji

dr Tomasz Dzierżanowski, Pracownia Medycyny Paliatywnej, Katedra Onkologii, Uniwersytet  Medyczny w Łodzi, ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź, e-mail: t.dzierzanowski@termedia.pl

WSTĘP

W Polsce świadczenia z zakresu opieki paliatyw- nej  są  świadczeniami  gwarantowanymi  w  ramach  ubezpieczenia  zdrowotnego.  Zgodnie  z  Rozporzą- dzeniem  Ministra  Zdrowia  w  sprawie  świadczeń  gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i ho- spicyjnej finansowanie ze środków publicznych po- siadają: świadczenia stacjonarne (oddział medycyny  paliatywnej  i  hospicjum  stacjonarne),  świadczenia  domowe (hospicjum domowe, hospicjum domowe 

dla dzieci) oraz ambulatoryjne (poradnia medycyny  paliatywnej) [1].

Opieka paliatywna świadczona w ramach oddzia- łów pobytów dziennych oraz szpitalnych zespołów  wspierających nie jest finansowana z ubezpieczenia  zdrowotnego. Jednostek tego typu jest więc niewie- le i są finansowane przez organizacje non profit lub  samorządy terytorialne. W Polsce rocznie opieką pa- liatywną obejmowanych jest ok. 100 tys. osób, z tego  wśród  osób  dorosłych  ok.  90%  stanowią  pacjenci  z rozpoznaniem nowotworu. Z naszych wcześniej-

(2)

szych  opracowań  widomo,  że  pacjenci  powyżej  65. roku życia stanowią ponad 61% [2].

Z  powodu  wielochorobowości  u  pacjentów  w  wieku  podeszłym  zapewnienie  opieki  paliatyw- nej jest procesem bardziej skomplikowanym, wyma- ga większych nakładów finansowych oraz wszech- stronnej  wiedzy  ze  strony  personelu  medycznego. 

Pacjent  może  być  objęty  opieką  paliatywną,  jeśli  cierpi  na  jedną  z  chorób  wymienionych  w  załącz- niku nr 1 do rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia  i jeśli zostanie skierowany przez lekarza ubezpiecze- nia zdrowotnego. Kwalifikacji do przyjęcia do opie- ki paliatywnej dokonuje lekarz zatrudniony w jed- nostce  opieki  paliatywnej.  Według  map  potrzeb  zdrowotnych wśród dorosłych pacjentów objętych  opieką paliatywną przeważają pacjenci z nowotwo- rami (> 80%) [3].

Celem pracy było opracowanie danych dotyczą- cych opieki paliatywnej w Polsce: 

• identyfikacja  liczby  jednostek  opieki  paliatywnej  finansowanych ze środków publicznych w 2016 r. 

oraz porównanie z latami 2005–2016,

• ocena  poszczególnych  serwisów  w  latach  2010–

2016,

• identyfikacja  liczby  łóżek  w  opiece  stacjonarnej  z podziałem na województwa oraz odniesienie się  do  wymogów  dotyczących  liczby  łóżek  zalecanej  przez Europejskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej,

• określenie  zasobów  kadrowych  oraz  kwalifikacji  lekarzy i pielęgniarek,

• określenie  nakładów  na  opiekę  paliatywną  w  la- tach 2005–2016,

• określenie nakładów na opiekę paliatywną w 2016 r. 

z podziałem na województwa,

• określenie nakładów na opiekę paliatywną w prze- liczeniu na jednego mieszkańca.

MATERIAŁ I METODY

Metodyka badania została oparta na analizie kra- jowych  baz  danych:  stron  internetowych  centrali  oraz  oddziałów  wojewódzkich  Narodowego  Fun- duszu  Zdrowia  oraz  Ministerstwa  Zdrowia,  Cen- trum Kształcenia Pielęgniarek i Położnych, Centrum  Egza minów  Medycznych,  map  potrzeb  zdrowot- nych z 2014 r., danych Głównego Urzędu Statystycz- nego z 2016 r.

Dane  zebrano  w  formie  ankiet  wypełnionych  przez  konsultantów  wojewódzkich  w  dziedzinie  medycyny paliatywnej.

WYNIKI

Kształcenie i zasoby kadrowe Lekarze

Szkolenie specjalizacyjne lekarzy jest prowadzo- ne od 2003 r. Specjalizację z medycyny paliatywnej  może  uzyskać  lekarz  posiadający  specjalizację  kli- niczną; od 2014 r. możliwe jest jej uzyskanie także  w trybie kształcenia modułowego po module pod- stawowym  z  chorób  wewnętrznych  lub  pediatrii. 

Pierwsza grupa lekarzy (55 osób) specjalizację w dzie- dzinie  medycyny  paliatywnej  uzyskała  w  2003  r.,  kolejne  30  osób  w  2004  r.  Następnie  od  2005  r. 

prowadzone  było  szkolenie  specjalizacyjne  –  po- czątkowo w 14 ośrodkach posiadających akredytację  do prowadzenia specjalizacji. Liczba ośrodków oraz  miejsc  szkoleniowych  stopniowo  rosła  i  w  2016  r. 

istniało  już  31  ośrodków  posiadających  łącznie  191 miejsc szkoleniowych (tab. 1). Największa liczba  lekarzy – 48 osób – uzyskała specjalizację w 2012 r. 

Do końca 2016 r. 459 lekarzy zdało egzamin specjali- zacyjny w dziedzinie medycyny paliatywnej (tab. 2).

Pielęgniarki

W 2006 r. 40 osób uzyskało po raz pierwszy tytuł  specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa opieki palia- tywnej. Do końca 2016 r. 922 pielęgniarki uzyskały  specjalizację  z  pielęgniarstwa  opieki  paliatywnej. 

Oprócz  szkolenia  specjalizacyjnego  szkolenie  pie- lęgniarek prowadzone jest także w formie kursów,  przy czym kurs kwalifikacyjny ukończyło 4766 osób,  kurs specjalistyczny „podstawy opieki paliatywnej” 

– 6236, natomiast kurs „pediatryczna domowa opie- ka paliatywna” – 99 pielęgniarek [4].

Świadczenia opieki paliatywnej

Liczbę  jednostek  opieki  paliatywnej  finansowa- nych ze środków publicznych (Narodowy Fundusz  Zdrowia) w latach 2005–2016 przedstawia rycina 1. 

Tabela 1. Liczba jednostek uprawnionych do prowadzenia specjalizacji i liczba miejsc szkoleniowych dla lekarzy w la- tach 2005–2016

Rok Liczba jednostek

uprawnionych do prowadzenia specjalizacji w dziedzinie

medycyny paliatywnej

Liczba miejsc szkoleniowych

2005–2006 14 101

2007–2009 16 121

2010–2011 19 157

2012 20 169

2013 21 178

2014 22 187

2015 24 190

2016 31 191

(3)

W 2016 r. świadczenia z zakresu opieki paliatywnej  wykonywało 491 podmiotów leczniczych. W ciągu  ostatnich trzech latach utrzymuje się stagnacja w za- kresie liczby jednostek, co należy wiązać z brakiem  kontraktowania  świadczeń  z  nowymi  podmiotami  leczniczymi.

Dokonując  analizy  w  zakresie  poszczególnych  świadczeń opieki paliatywnej (ryc. 2), można stwier- dzić, że w 2016 r. w Polsce funkcjonowały:

• 162  jednostki  opieki  stacjonarnej  (oddział  medy- cyny paliatywnej lub hospicjum stacjonarne),

• 436 hospicjów domowych dla dorosłych,

• 60 hospicjów domowych dla dzieci, 

• 137 poradni medycyny paliatywnej.

Tabela 2. Zasoby kadrowe – lekarze (dane z Centrum Egza- minów Medycznych)

Rok Liczba lekarzy, którzy uzyskali specjalizację w dziedzinie medycyny paliatywnej Sesja

wiosenna Sesja

jesienna Razem

2003 55 0 55

2004 27 3 30

2005 5 5 10

2006 2 18 20

2007 13 10 23

2008 14 12 26

2009 14 17 31

2010 10 17 27

2011 22 25 47

2012 21 27 48

2013 16 16 32

2014 20 16 36

2015 26 19 45

2016 10 19 29

Razem 255 204 459

Ryc. 1. Liczba podmiotów leczniczych wykonujących świad- czenia w latach 2005–2016

2005 2006 2007

285 352 354 416 442 447 493 493 491

368 373 371

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Ryc. 2. Liczba podmiotów leczniczych wykonujących świad- czenia w latach 2010–2016 z podziałem na poszczególne świadczenia

139 141148 139153 138155 138160 148162 140162 137

42 50 53 51 60 60 60

295 349

395 410

465 446 436

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Opieka stacjonarna

Opieka domowa dla dzieci Poradnie medycyny paliatywnej Opieka domowa

Ryc. 3. Liczba łóżek dla pacjentów wymagających opieki paliatywnej na milion mieszkańców w 2016 r., z podziałem na województwa

świętokrzyskie

warmi ńsko-mazurs

kie

podkarpackie podlaskie

małopolskie wielkopolskie

opolskie lubelskie

dolnośląskie kujawsko-pomorskie

śląskie lubuskie

mazowieckie łódzkie

zachodniopomorskie pomorskie

121 116 121 93 93 75 73 70 68 64 64 57 54 47 38

wartość zalecana 100 wartość krajowa 73

26 Według danych z Głównego Urzędu Statystycz- nego w 2016 r. w Polsce były 2804 łóżka przeznaczo- ne dla pacjentów wymagających opieki paliatywnej; 

opiekę  w  tym  czasie  uzyskało  33  700  osób.  Liczba  łóżek w przeliczeniu na milion mieszkańców Polski  wynosiła 73. Największa liczba łóżek była w woje- wództwach  świętokrzyskim  (121),  podkarpackim  (116) i małopolskim (101), najmniejsza zaś w zachod- niopomorskim (26), łódzkim (38) oraz mazowieckim  (47) (ryc. 3). Rozmieszczenie terytorialne łóżek opie- ki paliatywnej przedstawia rycina 4 [5].

Finansowanie opieki paliatywnej

Nakłady finansowe na opiekę paliatywną pocho- dzące  ze  środków  publicznych  w  latach  2005–2016  przedstawione zostały na ryc. 5. W 2016 r. w Polsce  wyniosły one 458 mln zł i były wyższe w porówna- niu z rokiem poprzednim o ok. 50 ml zł, a w porów- naniu  z  2011  r.  wzrost  wynosił  ok.  45%.  W  planie  finansowym  Narodowego  Funduszu  Zdrowia  na  rok  2017  widoczny  był  znaczny  wzrost  nakładów,  sięgający ok. 30% w porównaniu z 2016 r. Nakłady  finansowe  w  przeliczeniu  na  jednego  mieszkańca  wynosiły w 2016 r. 11,35 zł (ryc. 6).

(4)

Ryc. 6. Nakłady na opiekę paliatywną w województwach w 2016 r. (zł na jednego mieszkańca)

podkarpackie małopolskie

kujawsko-pomorskie wielkopolskie świętokrzyskie

opolskie śląskie

lubuskie

warmi ńsko-mazurs

kie

podlaskie pomorskie

łódzkie mazowieckie

lubelskie

zachodniopomorskie dolnośląskie

6,96

14,52 14,42 14,20 13,90 13,53 13,40 11,85 11,77 11,57 11,23 11,01 10,76 9,14 8,66 8,07

średnia krajowa 11,35 zł Ryc. 5. Nakłady finansowe ze środków publicznych na opie- kę paliatywną w latach 2005–2017 (mln zł)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

183 168 189 260 275 295 331 355 377

(plan)

414 458 648

215

Ryc. 4. Liczba łóżek w hospicjach stacjonarnych i na od- działach medycyny paliatywnej na milion ludności według województw (źródło: Główny Urząd Statystyczny)

26

54 93

68

75 57

38

47

70 121

101 116 64

73

64

93

krzyskim,  najniższe  zaś  w  województwie  zachod- niopomorskim, mazowieckim, łódzkim i lubelskim. 

W  2016  r.  na  świadczenia  w  zakresie  stacjonar- nej  opieki  paliatywnej  w  przeliczeniu  na  jednego  mieszkańca przeznaczono średnio 5,32 zł, najwięcej  w województwach świętokrzyskim, podkarpackim,  wielkopolskim,  najmniej  w  zachodniopomorskim,  łódzkim i mazowieckim. Należy zwrócić uwagę, że  w zakresie tego świadczenia różnice pomiędzy wo- jewództwami są znaczne – i tak nakłady na opiekę  stacjonarną  w  województwie  świętokrzyskim  są  przeszło  trzykrotnie  większe  niż  w  zachodniopo- morskim (ryc. 7).

Na  opiekę  domową  dla  pacjentów  dorosłych  przeznaczono  średnio  5,17  zł  per capita.  Tu  także  widać  znaczne  zróżnicowanie:  najwięcej  przezna- czono  w  województwach  kujawsko-pomorskim,  opolskim  i  lubuskim,  a  najmniej  w  małopolskim,  lubelskim  i  podlaskim  (ryc.  8).  Najwyższe  nakłady  na opiekę domową dla dzieci przeznaczono w wo- jewództwie małopolskim – były one znacznie wyż- sze niż w pozostałych województwach. Najmniej na  opiekę  domową  dla  dzieci  przeznaczono  w  woje- wództwie lubuskim i mazowieckim (ryc. 9).

Ryc. 7. Nakłady na świadczenia w zakresie stacjonarnej opieki paliatywnej w województwach w 2016 r. (zł na jed- nego mieszkańca)

świętokrzyskie

śląskie podkarpackie wielkopolskie małopolskie

podlaskie opolskie

pomorskie

kujawsko-pomorskie warmi ńsko-mazurs

kie

lubelskie lubuskie mazowieckie

łódzkie

zachodniopomorskie dolnośląskie

2,32

3,593,86

8,24 7,04 7,02 6,86 5,74 5,70 5,55 5,34 4,75 4,75 4,37 4,26

7,45 średnia krajowa 5,32 zł

Ryc. 8. Nakłady na domową opiekę paliatywną dla doro- słychw województwach w 2016 r. (zł na jednego mieszkańca) kujawsko-pomorskie

opolskie lubuskie dolnośląskie

śląskie wielkopolskie podkarpackie

warmi ńsko-mazurs

kie

świętokrzyskie łódzkie

mazowieckie pomorskie

zachodniopomorskie podlaskie lubelskie

małopolskie

2,303,10

3,39

7,88 7,18 6,76 6,23 6,04 6,03 5,68 5,25 5,02 4,39 4,24 3,93

7,24 średnia krajowa 5,17 zł

W odniesieniu do rozkładu terytorialnego najwyż- sze nakłady na opiekę paliatywną w przeliczeniu na  jednego  mieszkańca  poniesiono  w  województwie  podkarpackim,  kujawsko-pomorskim  oraz  święto-

(5)

Ryc. 9. Nakłady na opiekę paliatywną w województwach w 2016 r. (zł na jednego mieszkańca)

małopolskie kujawsko-pomorskie

podkarpackie warmi

ńsko-mazurs kie

pomorskie

dolnośląskie wielkopolskie podlaskie śląskie

zachodniopomorskie świętokrzyskie

lubelskie opolskie łódzkie

mazowieckie lubuskie

0,27

0,400,46

1,87 1,03 0,95 0,91 0,84 0,77 0,74 0,72 0,65 0,64 0,57 0,49

1,15

średnia krajowa 5,17 zł

Ryc. 10. Nakłady na poradnie medycyny paliatywnej w wo- jewództwach w 2016 r. (zł na jednego mieszkańca)

warmi ńsko-mazurs

kie śląskie

dolnośląskie łódzkie

świętokrzyskie pomorskie

wielkopolskie lubuskie

zachodniopomorskie kujawsko-pomorskie opolskie

małopolskie lubelskie podlaskie

podkarpackie mazowieckie

0,000,01

0,02

0,19 0,09 0,07 0,07 0,06 0,06 0,06 0,06 0,05 0,05 0,03 0,03

0,16 średnia krajowa 0,06 zł

Nakłady na poradnie medycyny paliatywnej naj- wyższą wartości osiągnęły w województwach war- mińsko-mazurskim i śląskim, najniższą zaś w woje- wództwach mazowieckim i podkarpackim (ryc. 10).

DYSKUSJA

Porównując sytuację opieki paliatywnej w Polsce  w 2016 r. z sytuacją w 2011 oraz 2014 r., można zauwa- żyć wyraźny wzrost liczby jednostek oraz stopniowy,  niewielki wzrost nakładów finansowych [2, 6].

W ostatnich latach w Polsce wzrosła liczba świad- czeń w zakresie opieki paliatywnej. Najlepsza sytu- acja dotyczy opieki domowej – prawie 500 jednostek  mogłoby zapewnić dość dobry dostęp do tej formy  opieki,  ich  rozmieszczenie  nie  jest  jednak  równo- mierne.  Największy  wpływ  na  ograniczenie  do- stępności opieki domowej, widoczne w niektórych  województwach w postaci kolejek oczekujących, ma  zbyt  mała  z  stosunku  do  potrzeb  liczba  kontrakto- wanych świadczeń. Pomimo licznych postulatów do  tej pory nie udało się uzyskać zniesienia limitowania  świadczeń.

Stan dostępności hospicjów domowych dla dzieci  utrzymuje się od trzech lat na stabilnym poziomie. 

Liczbę 60 jednostek można uznać za wystarczającą,  aczkolwiek ich rozmieszczenie terytorialne, podob- nie jak hospicjów dla dorosłych, budzi zastrzeżenia. 

W  niektórych  województwach  (np.  województwo  małopolskie) liczba hospicjów domowych dla dzieci  w porównaniu z jednostkami obejmującymi opieką  domową  dorosłych  jest  nieproporcjonalnie  duża. 

Zgodnie  z  wcześniejszymi  zaleceniami  w  każdym  województwie powinno być co najmniej jedno ho- spicjum  domowe  sprawujące  opiekę  nad  dziećmi  (brak norm określających górną granicę liczby pod- miotów).

Najtrudniejsza  sytuacja  w  zakresie  dostępu  do  świadczeń  dotyczy  opieki  ambulatoryjnej.  Tyko  w dwóch województwach liczba poradni i ich roz-

mieszczenie są zbliżone do oczekiwań. W pozosta- łych  województwach  dostępność  ambulatoryjnej  opieki paliatywnej jest ograniczona. Wartością ocze- kiwaną  jest  jedna  poradnia  w  powiecie  pozawiel- komiejskim  oraz  odpowiednio  większa  w  dużych  miastach.  Niskie  finansowanie  oraz  brak  zróżnico- wania w finansowaniu pomiędzy poradą w poradni  a wizytą w domu chorego są barierami w rozwoju  tej formy opieki.

W  Polsce  świadczenia  w  zakresie  opieki  stacjo- narnej  mogą  być  realizowane  w  hospicjach  stacjo- narnych oraz na oddziałach medycyny paliatywnej. 

Zgodnie  z  rozporządzeniem  w  sprawie  świadczeń  gwarantowanych  w  dziedzinie  opieki  paliatywnej  i hospicyjnej wymogi organizacyjne oraz sposób fi- nansowania dla wszystkich form opieki stacjonarnej  są takie same. Dostęp do opieki stacjonarnej w na- szym kraju także jest zróżnicowany. Tyko w trzech  województwach liczba łóżek w opiece stacjonarnej  przekracza normę zalecaną przez Europejskie Towa- rzystwo Opieki Paliatywnej (EAPC), czyli 100 łóżek  na milion mieszkańców [7, 8]. Jednak nawet w wo- jewództwach, w których liczba łóżek jest najwyższa,  okresowo zdarzają się kolejki oczekujących. Zwięk- szenie liczby pacjentów ze schorzeniami nienowo- tworowymi trafiających do opieki paliatywnej oraz  warunki demograficzne są przyczyną rosnącego za- potrzebowania na opiekę. Według naszych szacun- ków  w  rejonach  dużych  miast  potrzeby  związane  z dostępem do stacjonarnych miejsc opieki paliatyw- nej mogą kształtować się na poziomie 120–140 łóżek  na  milion  mieszkańców  [2].  Warto  zwrócić  uwagę,  że w czterech województwach powyższy wskaźnik  jest znacznie poniżej średniej krajowej. Sytuacja ta  utrzymuje się od lat i wynika ze znacznego niedofi- nansowania opieki stacjonarnej. Zgodnie z naszymi  szacunkami  nakłady  na  stacjonarną  opiekę  palia- tywną powinny zostać podwyższone o ok. 30% [9].

Sama poprawa finansowania nie rozwiąże jednak  problemu dostępności tej formy opieki paliatywnej. 

Budowanie  infrastruktury  stacjonarnej  opieki  pa-

(6)

liatywnej  to  wyzwanie  dla  samorządów  lokalnych. 

Większość  funkcjonujących  obecnie  hospicjów  sta- cjonarnych  jest  owocem  oddolnych  inicjatyw,  po- dejmowanych najczęściej przez stowarzyszenia oraz  organizacje  wyznaniowe.  Tymczasem  zapewnienie  równego  dostępu  do  świadczeń  z  zakresu  opieki  paliatywnej powinno być elementem polityki zdro- wotnej państwa. Świadczenia w zakresie domowej,  stacjonarnej oraz ambulatoryjnej opieki paliatywnej  są  świadczeniami  gwarantowanymi.  Na  podstawie  analizy  danych  dotyczących  zasobów  kadrowych  widać,  że  od  2003  r.  systematycznie  grupa  lekarzy  uzyskuje co roku specjalizację z medycyny paliatyw- nej. Z roku na rok zwiększa się także liczba jednostek  szkoleniowych oraz miejsc specjalizacyjnych. Podob- na sytuacja dotyczy pielęgniarek – w ciągu ostatnich  trzech lat każdego roku przybywało ponad 100 spe- cjalistek z zakresu pielęgniarstwa opieki paliatywnej. 

Kształcenie pielęgniarek odbywa się na różnych po- ziomach, co jest zgodne z zaleceniami EAPC [10].

Oceniając  wartości  średnich  krajowych,  stan  za- sobów kadrowych w zakresie podstawowych człon- ków  zespołów  interdyscyplinarnych,  czyli  lekarzy  specjalistów  w  dziedzinie  medycyny  paliatywnej  i  pielęgniarek  specjalistek  opieki  paliatywnej,  moż- na  uznać  za  zadowalający.  Istnieją  jednak  różnice  pomiędzy poszczególnymi województwami i w nie- których  z  nich  nadal  brakuje  specjalistów.  Ponadto  ze  względu  na  sytuację  demograficzną  oraz  ciągły  wzrost zachorowań na nowotwory zapotrzebowanie  na kadrę specjalistyczną będzie rosło. Duże potrzeby  edukacyjne  dotyczące  podstaw  opieki  paliatywnej  odnoszą się też do lekarzy innych specjalizacji (leka- rzy rodzinnych i internistów).

WNIOSKI

Dostęp do świadczeń gwarantowanych z opieki  paliatywnej i hospicyjnej w Polsce jest zróżnicowa- ny,  dysproporcje  pomiędzy  województwami  doty- czą  liczby  jednostek,  nakładów  na  jednego  miesz- kańca oraz dostępności świadczeń.

Najlepszy dostęp jest do świadczeń domowych,  najmniejszy  do  świadczeń  stacjonarnych  i  ambu- latoryjnych.  Do  poprawy  dostępności  świadczeń  stacjonarnych  konieczny  jest  nie  tylko  wzrost  na- kładów  finansowych  na  świadczenia,  ale  również  wzrost  nakładów  na  infrastrukturę  w  celu  niwelo- wania nierówności pomiędzy województwami.

Stan  zasobów  kadrowych  w  opiece  paliatywnej  jest dość dobry, jednak rosnące zapotrzebowanie na  opiekę paliatywną powoduje wzrost zapotrzebowa- nia na kadrę specjalistyczną.

Autorzy deklarują brak konfliktu interesów.

PIŚMIENNICTWO

1.  Rozporządzenie  Ministra  Zdrowia  z  dnia  29  października  2013 r w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opie- ki paliatywnej i hospicyjnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1347).

2.  Ciałkowska-Rysz A, Dzierżanowski T. Stan opieki paliatywnej  w Polsce w 2014 roku. Med Paliat 2014; 3: 1-8.

3.  http://www.mpz.mz.gov.pl/ (dostęp: 4.05.2018).

4.  Centrum  Kształcenia  Pielęgniarek  i  Położnych.  http://www.

ckppip.edu.pl/ (dostęp: 4.05.2018).

5.  Główny  Urząd  Statystyczny.  Zdrowie  i  ochrona  zdrowia  w 2016 roku. Warszawa 2017. http://www.stat.gov.pl (dostęp: 

4.05.2018).

6.  Ciałkowska-Rysz A, Dzierżanowski T. Ocena sytuacji w opie- ce paliatywnej w 2011 roku. Med Paliat 2011; 4: 214-220.

7.  Radbruch L. Paine S. White Paper on standards and norms for  hospice and palliative care in Europe Part 1. Eur J Palliat Care  2009; 16: 278-289.

8.  Radbruch L. Paine S., White Paper on standards and norms  for hospice and palliative care in Europe Part 2. Eur J Palliat  Care 2010; 17: 22-33.

9.  Ciałkowska-Rysz A, Pokropska W, Łuczak J i wsp. How much  does care in palliative care wards cost in Poland? Arch Med  Sci 2016; 12: 2-12.

10.  European Association for Palliative Care. A Guide for the De- velopment  of  Palliative  Nurse  Education  in  Europe.  http://

www.eapcnet.eu/LinkClick.aspx?fileticket=e9JnEa7YZD- M%3D (dostęp: 4.05.2018).

Cytaty

Powiązane dokumenty

However, the results of the systematic review and meta-analysis suggest that the addition of opioids to the treatment of chronic pain in cancer patients does not result in

By actively participating in their medical history sharing process, it is possible to significantly improve the patients’ communication with the medical staff, as well as raise

Nakłady na poradnie opieki paliatywnej ogółem oraz na mieszkańca w poszczególnych województwach w 2012

Celem leczenia jest złagodzenie objawów choroby, zwłaszcza u chorych w dobrym stanie ogólnym, przy prawidłowym pozio- mie bilirubiny i lokalizacji ogniska pierwotnego poza

Na początku XX w. kolejnym wyzwaniem organi- zacyjnym stało się zapewnienie opieki tzw. Tak nazywano pacjentów z nowotworami złośliwymi. Była to ówcześnie czwarta przyczyna zgo-

Stwierdzono zróżnicowanie liczebności jednostek oraz ich struktury w poszczególnych województwach, zróżnicowanie pomiędzy nakładami finansowymi na jednego mieszkańca w

Wskaźniki oceny stopnia satysfakcji pacjentów i opiekunów w zakresie przestrzegania praw pacjenta, kon- troli objawów, organizacji opieki oraz warunków bytowych w

Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje świadczenia z opieki paliatywnej realizowane w warunkach stacjo- narnych (oddziały medycyny paliatywnej oraz hospicja stacjonarne),