Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2012 r., sygn. IV CSK 459

Magdalena Rzewuska

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z

dnia 19 kwietnia 2012 r., sygn. IV CSK

459

Studia Prawnoustrojowe nr 24, 325-329

2014

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 kw iet­

nia 2012 r., sygn. IV CSK 459/11, OSNC 2012, nr 10,

poz. 122, LEX nr 1168733.

L eg ity m a c ja do w y to c z e n ia p o w ó d z tw a o u s ta le n ie b e z s k u te c z ­

n o ś c i u z n a n ia o jc o stw a (art. 78 § 1 k.r.o.) p r z y słu g u je ta k ż e m ę ż c z y ź ­

n ie , k tó r y u z n a ł o jco stw o , w ie d z ą c , że n ie j e s t b io lo g ic z n y m ojcem

d z iec k a .

N in ie js z a te z a p r z e s ą d z iła o u w z g lę d n ie n iu p rz e z S ą d N a jw y ż sz y s k a r g i k a s a c y jn e j p r o k u r a t o r a o k ręg o w eg o w n ie sio n e j od w y ro k u S ą d u O k ręg o w eg o w S ie d lc a c h w s p r a w ie o u s t a l e n i e b e z s k u te c z n o ś c i u z n a n i a o jc o stw a . W rz e c z o n ej s k a r d z e p o d n ie sio n o d w a z a rz u ty . P o p ie rw s z e , p o w o ła n o się n a n ie w ła ś c iw ą w y k ła d n ię p r z e p is u a r t. 78 § 1 k .r.o ., s p r o w a d z a ją c ą się do p rz y ję c ia , że m ę ż c z y z n a , k tó r y w c h w ili u z n a n ia o jc o stw a w ie d z ia ł, że n ie j e s t ojcem b io lo g ic z n y m d z ie c k a , n ie m oże w y s tą p ić z p o w ó d z tw e m o u s ta le n ie b e z s k u te c z n o ś c i u z n a n ia . P o d ru g ie , z a rz u c o n o b łę d n ą w y k ła d n ię p r z e p is u a r t. 78 § 1 k .r.o ., p o le g a ją c ą n a p rz y ję c iu , że ro zp o częcie b ie g u sz e śc io m ie ­ się cz n eg o t e r m i n u do w n ie s ie n ia p o w ó d z tw a m o że n a s tą p ić z a ró w n o p rz e d d n ie m u z n a n ia o jco stw a, j a k i p r z e d n a r o d z e n ie m się d z ie c k a . U w z g lę d n ia ją c s k a r g ę k a s a c y jn ą , S ą d N a jw y ż sz y k ie ro w a ł się a r g u m e n ta m i, k tó r e w ocen ie g lo s a to r a n ie w p e łn i z a s łu g u ją n a u w z g lę d n ie n ie . P rio ry te to w e z n a c z e n ie p rz y u s t a l a n i u s to s u n k ó w ro d z ic ie ls k ic h m a w ięź b io lo g ic z n a . W y n ik a to n ie ty lk o z n o w e liz a c ji k o d e k s u ro d z in n e g o i o p ie k u ń ­ czego z 2 0 0 8 r .1, a le te ż z e u ro p e js k ie j k o n w e n c ji o s t a t u s i e d z ie c k a p o z a m a ł- ż e ń s k ie g o 2. W ś w ie tle p o w y ższeg o , z d a n ie m S ą d u N a jw y ż sz e g o , le g ity m a c ję do w y to c z e n ia p o w ó d z tw a o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a n ia o jc o stw a p o s ia d a k a ż d y m ę ż c z y z n a n ie b ę d ą c y o jcem b io lo g ic z n y m d z ie c k a , k tó r y u z n a ł ojcostw o, n ie z a le ż n ie od teg o , czy u z n a n ie to m ia ło m ie jsc e w d o b re j, czy w złej w ierze.

S ą d N a jw y ż sz y p o ró w n a ł s y tu a c ję p r a w n ą , j a k a m ia ła m ie jsc e p rz e d n o w e liz a c ją k .r.o ., w s k a z u ją c , że w ś w ie tle d o ty c h c z a s o b o w ią z u ją c y c h p r z e p i­ sów p r a w n y c h i s t n i a ł a m o ż liw o ść p o w o ła n ia się p r z e z m ę ż c z y z n ę , k tó r y 1 Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 220, poz. 1431).

2 Konwencja sporządzona w Strasburgu w dniu 15 października 1975 r. (Dz.U. z 1999 r., nr 79, poz. 888).

326

u z n a ł d zieck o , n a w a d ę o ś w ia d c z e n ia w o li c e le m u n ie w a ż n ie n ia u z n a n ia . N a d to w s k a z y w a n o , że co do z a s a d y u z n a ją c y n ie m ó g ł d o ch o d zić u n ie w a ż ­ n ie n ia u z n a n ia , p o w o łu ją c się n a f a k t, że n ie j e s t o n b io lo g ic z n y m ojcem d z ie c k a . W o b e c n y m s ta n ie p ra w n y m je d y n ą p r z e s ła n k ą u z a s a d n ia ją c ą d o ­ c h o d z e n ie b e z s k u te c z n o ś c i u z n a n ia o jco stw a, j e s t w y k a z a n ie , że u z n a ją c y n ie j e s t b io lo g ic z n y m o jcem u z n a n e g o .

W o c en ie S ą d u N a jw y ż sz e g o z a ró w n o w y k ła d n ia ję z y k o w a , celow ościow a, j a k i h is to r y c z n a p r z e p is u a r t. 78 § 1 k.r.o. s p ro w a d z a się do teg o , że „ le g ity ­ m a c ja do w y to c z e n ia p o w ó d z tw a o u s ta le n ie b e z s k u te c z n o ś c i u z n a n ia ojco­ s tw a ( a r t. 78 § 1 k .r.o .) p r z y s łu g u je m ę ż c z y źn ie , k tó r y u z n a ł ojcostw o, n ie z a ­ le ż n ie od teg o , czy w ie d z ia ł, czy n ie w ie d z ia ł o ty m , że n ie j e s t b io lo g ic z n y m o jcem d z ie c k a ”. Tego r o d z a ju i n te r p r e ta c ja , j a k p o d k r e ś la S ą d N ajw y ższy , j e s t n ie z w y k le is to tn a , g d y ż o p ie r a się n a z a s a d z ie tzw . p r a w d y o b ie k ty w n e j, tj. „zgodnej z p r a w d ą g e n e ty c z n ą w ię z i z d z ie c k ie m ”.

S ta n o w is k o S ą d u N a jw y ż sz e g o n ie w y d a je się do k o ń c a sp ó jn e . A n a liz u ­ ją c r e g u la c ję a r t. 78 k .r.o ., r a z o d w o ła n o się do w y k ła d n i ję z y k o w e j n in ie js z e ­ go p rz e p is u , in n y m z a ś r a z e m w s k a z a n o , że w y k ła d n ia g r a m a ty c z n a p o w o ła ­ n eg o p r z e p is u p o z o s ta je s p rz e c z n a z z a s a d ą ra c jo n a ln o ś c i u sta w o d a w c y . To o s t a t n i e tw ie r d z e n ie d o ty c z y k w e s tii z w ią z a n e j z te r m in e m d o c h o d z e n ia p rz e z u z n a ją c eg o b ez sk u te c z n o ści u z n a n ia d ziecka. Z tre ś c i a r t. 78 § 1 k.r.o. w y n ik a w p ro st, że m ęż czy zn a ta k i m a te r m in 6 m iesięcy od m o m e n tu , k ie d y do w ied ział się o ty m , że dziecko od niego n ie pochodzi. S ą d N ajw y ższy u z n a ł zaś, że „założenie ra c jo n aln o ści u sta w o d a w c y w y m a g a p rzy jęcia, że n ie m oże on rozpocząć się w cześniej n iż w d n iu zło żen ia o św iad czen ia w ty m p rzed m io cie”.

M o im z d a n ie m , s p rz e c z n e z r e g u łą r a c jo n a ln o ś c i p o lsk ie g o p ra w o d a w c y p o z o s ta je u z n a n ie , że m ę ż c z y z n a , k tó r y u z n a ł ojcostw o, w ie d z ą c , że n ie j e s t b io lo g ic z n y m o jcem d z ie c k a , m a p ra w o te m u z a p rz e cz y ć , k o r z y s ta ją c z p o ­ w ó d z tw a o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a n ia o jc o stw a. W ty m c e lu n a le ż y o d w o łać się do w y k ła d n i lite r a ln e j p r z e p is u a r t. 73 k .r.o ., w e d le k tó re j u z n a ć ojcostw o m o że m ę ż c z y z n a , k tó r y j e s t p rz e k o n a n y o ty m , że d zieck o p o c h o d z i w ła ś n ie od n ieg o . P r a w o d a w c a u ż y w a b o w ie m n a s tę p u ją c y c h zw ro tó w : „ u z n a n ie ojco­ s tw a n a s tę p u je , g d y m ę ż c z y z n a , od k tó re g o d zieck o p o c h o d z i...”. S ą d z ę z a te m , że ty lk o m ę ż c z y z n a p rz e k o n a n y w m o m e n c ie u z n a n ia o ty m , że dzieck o g e n e ty c z n ie od n ie g o p o ch o d zi, m o że d o chodzić w p rz y sz ło śc i b e z s k u te c z n o ś c i u z n a n i a 3. W obec te g o n a s u w a się p y ta n ie : czy sa m o u z n a n ie p rz e z m ę ż c z y zn ę b ę d ą c e g o ś w ia d o m y m teg o , że d zieck o od n ie g o n ie p o ch o d zi, b ę d z ie w ó w c zas zg o d n e z p ra w e m ? Z d a n ie m J a c k a Ig n a c z e w sk ie g o , cz y n n o ść t a k ą n a le ż y t r a k to w a ć ja k o s p rz e c z n ą z u s ta w ą . A u to r w s k a z u je j e d n a k , że w z w ią z k u ze z m ia n ą s a n k c ji w te j m a te r ii (z n ie w a ż n o ś c i n a b e z s k u te c z n o ś ć ) n a le ż y p r z y ­

3 Por. H. Dolecki, T. Sokołowski (red.), Komentarz do art. 78 k.r.o., [online] <http://lex.onli- ne.wolterskl uwer.pl>, dostęp: 15.09. 2010.

ją ć , że u z n a n ie d z ie c k a p rz e z m ę ż c z y z n ę p rz e św ia d c z o n e g o o ty m , że dzieck o od n ie g o n ie p o c h o d z i, n ie s k u tk u je b e z w z g lę d n ą n ie w a ż n o ś c ią u z n a n ia . W z w ią z k u z ty m n a le ż y u z n a ć z a t r a f n e s ta n o w is k o , z g o d n ie z k tó ry m m ę ż c z y z n a t a k i n ie tr a c i p r a w a do w n ie s ie n ia p o w ó d z tw a o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a n ia o jc o stw a 4. Z k o le i T a d e u s z S m y c z y ń s k i u w a ż a , że z a m ia s t n ie w a ż n o ­ ści b e z w z g lę d n e j m a m y w ta k im p r z y p a d k u do c z y n ie n ia z n ie is tn ie n ie m u z n a n ia o jc o stw a . P o w ó d z tw o w ty m z a k r e s ie p o w in n o b y ć z a te m w y to c zo n e w o p a rc iu o p r z e p is a r t. 4 5 3 k .p .c .5

W z w ią z k u z ty m , że u s ta w o d a w c a w a n a liz o w a n y m p rz e p is ie n ie w s k a ­ z a ł w p ro s t, że le g ity m a c ja do w n ie s ie n ia p o w ó d z tw a o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a ­ n ia o jc o stw a p rz y s łu g u je ró w n ie ż m ę ż c z y ź n ie , k tó r y d o k o n u ją c u z n a n ia b y ł p r z e k o n a n y o ty m , że d zieck o od n ie g o n ie p o ch o d zi, ty m s a m y m m o żliw e s ą d w a o d m ie n n e r o z w ią z a n ia . W e d łu g p ie rw sz e g o n a le ż y p rz y ją ć , że le g ity m a ­ c ja c z y n n a w p rz e d m io to w y m z a k r e s ie p r z y s łu g u je k a ż d e m u m ę ż c z y ź n ie d o ­ k o n u ją c e m u u z n a n ia , n ie z a le ż n ie od je g o p r z e ś w ia d c z e n ia w ty m z a k r e s ie (w l i t e r a t u r z e m o w a j e s t o d o b rej i złej w ie rz e ). W ś w ie tle d ru g ie g o z a ś le g ity m a c ja n ie p r z y s łu g u je m ę ż c z y źn ie , k tó r y ś w ia d o m ie u z n a ł c u d z e d z ie c ­ ko. P rz e d s ta w ic ie le d o k tr y n y w s k a z u ją , że z a tr a f n o ś c ią p ie rw sz e g o r o z w ią ­ z a n ia m o g ą p rz e m a w ia ć n a s tę p u ją c e a r g u m e n ty 6:

- d ą ż e n ie p rz e d e w s z y s tk im do u s t a l e n i a p o c h o d z e n ia d z ie c k a zg o d n ie z p r a w d ą b io lo g iczn ą;

- b r a k w ą tp liw o ś c i e ty c z n y c h , k tó r e p o ja w ia ją się p rz y d ru g ie j k o n cep cji, a z w ią z a n e s ą z p y ta n ie m : czy s to s o w a n ie ta k ic h o g ra n ic z e ń b y ło b y w ła śc iw e w s fe rz e n a jś c iś le j o s o b iste j, d o ty czą cej s t a n u cy w iln eg o n ie ty lk o oso b y d z ia ­ ła ją c e j w złej w ie rz e , lecz ró w n ie ż in n e j osoby - d z ie c k a ?

O p o w ia d a ją c się z a s łu s z n o ś c ią d ru g ie j k oncepcji, m o ż n a w sk a z a ć w z g lą d n a o ch ro n ę m ężczyzny, k tó ry d o k o n a ł u z n a n ia „w d o b rej w ie rz e ”. P o n a d to z a w a r te p rz e z u s ta w o d a w c ę s fo rm u ło w a n ie „m ężczy zn a, k tó r y u z n a ł ojcostw o” p o z w a la p rz y ją ć , że ty lk o d o w ied zen ie się o b r a k u w ięzi biologicznej m ięd zy u z n a ją c y m m ę ż c z y z n ą a d z ie c k ie m po u z n a n iu d z ie c k a ro d z i s k u tk i p r a w n e 7.

O so b iśc ie o p o w ia d a m się z a d r u g im ro z w ią z a n ie m . P r z e k o n u ją m n ie p rz e d s ta w io n e w yżej a rg u m e n ty , n a t o m i a s t n ie do k o ń c a u z n a ję p o g lą d y ty c h p rz e d s ta w ic ie li d o k try n y o ra z S ą d u N a jw y ż sz e g o w g lo so w a n y m o rz e c z e n iu , k tó r e o p o w ia d a ją się z a s łu s z n o ś c ią p ie rw s z e j k o n cep c ji. Z godzić n a le ż y się z ty m , że n o w e liz u ją c p r z e p is y k.r.o ., u s ta w o d a w c a z m ie rz a ł do u s t a l a n i a p o c h o d z e n ia d z ie c k a z g o d n ie z p r a w d ą g e n e ty c z n ą . Z a s ta n o w ić się je d n a k n ale ży , czy z a ło ż e n ie to z o sta ło w rz e c z y w isto śc i w p e łn i z re a liz o w a n e p rz e z

4 J. Ignaczewski, Pochodzenie dziecka i władza rodzicielska po nowelizacji. Art. 619-1136 k.r.o. Komentarz, Warszawa 2009, System Informacji Prawnej Legalis.

5 T. Smyczyński, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 12, System Informacji Prawnej Legalis. 6 H. Dolecki, T. Sokołowski (red.), op. cit.

328

u s ta w o d a w c ę . P ra w o d a w c a b o w ie m w p rz e p is a c h k.r.o. d o ty c z ą c y ch p o w ó d z­ tw a o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a n ia o jc o stw a w p ro w a d z a te r m in y o g ra n ic z a ją c e m o ż liw o ść w n ie s ie n ia go do s ą d u , a ta k ż e p o z o s ta w ia s w o b o d n ą d ecyzję w z a k r e s ie je g o w n ie s ie n ia o k re ś lo n y m p o d m io to m .

P rz y k ła d o w o m ę ż c z y z n a , k tó r y u z n a ł c u d z e d zieck o , d z ia ła ją c w „dobrej w ie r z e ”, m a m o ż liw o ść w n ie s ie n ia p o w ó d z tw a o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a n ia w c ią g u 6 m ie się c y od m o m e n tu , gdy d o w ie d z ia ł się o ty m , że dziecko od n ieg o n ie p o ch o d zi. N ie s k o r z y s ta n ie p rz e z n ie g o z te g o u p r a w n ie n ia w e s k a z a n y m te r m in ie sp o w o d u je , że n a d a l s t a n c y w iln y d z ie c k a b ę d z ie n ie z g o d n y z p r a w ­ d ą g e n e ty c z n ą . P o z a ty m m ę ż c z y z n a , d o w ie d z ia w sz y się po fa k c ie u z n a n ia o ty m , że n ie j e s t g e n e ty c z n ie z w ią z a n y z d z ieck iem , m oże n ie chcieć w n ieść p o w ó d z tw a o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a n i a z u w a g i n a to , że p o m ię d z y n im a d z ie c k ie m w y k sz ta łc iły się s iln e w ięzi e m o c jo n aln e. Z a te m n ie ty lk o w ied za, a le ta k ż e , a m oże p rz e d e w s z y s tk im w o la u z n a ją c e g o m ę żcz y zn y m a is to tn e z n a c z e n ie w tej m a te rii. P a m ię ta ć je d n a k należy , że u s ta w o d a w c a u p r a w n ia je s z c z e tr z y k o le jn e p o d m io ty do w n ie s ie n ia p o w ó d z tw a o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a n ia o jco stw a, tj. m a tk ę d z ieck a, p r o k u r a to r a o ra z sa m o dziecko. S koro z a m ie rz e n ie m u staw o d a w cy , k tó re w in n o być w p ra k ty c e rea liz o w a n e, je s t d b a ­ łość o zgodność p o ch o d zen ia d z ieck a z p r a w d ą biologiczną, to m o ż n a b y przyjąć, że p r o k u r a to r j e s t osobą, k tó r a to zało żen ie m oże w p e łn i zrea lizo w ać - z ty m z a s tr z e ż e n ie m , że w n o s z ą c p rz e d m io to w e p o w ó d z tw o , w in ie n o n z a w s z e k ie ro w a ć się d o b re m d z ie c k a i o c h r o n ą i n t e r e s u s p o łe c z n e g o ( a r t. 86 k.r.o .).

K o n s e k w e n c je a p r o b a t y s t a n o w i s k a S ą d u N a jw y ż s z e g o w y r a ż o n e g o w g lo so w a n y m w y ro k u w p r a k ty c e m o g ą ro d z ić n ie k o r z y s tn e n a s tę p s tw a , „ jeśli b o w ie m m ę ż c z y z n a g o d zi się n a is tn ie n ie fo rm a ln e j p ra w n o ro d z in n e j w ię z i p o m ię d z y n im i d z ie c k ie m , o k tó r y m w ie, że n ie p o ch o d zi od n ieg o , a p o te m m a p ra w o z te g o z rezy g n o w ać, to s tw a r z a to ju ż z g ó ry z a g ro ż e n ie n a r u s z e n ia d o b ra teg o d z ie c k a ”8. W m o im o d czu ciu m oże ono p ro w a d z ić do e fe k tó w sp o łecz n ie n ie p o ż ą d a n y c h , n p . p o p rzez o tw a rc ie sz ero k iej d ro g i do k w e s tio n o w a n ia u z n a n ia o jc o stw a p rz e z u z n a ją c y c h m ężczy zn . U w a ż a m , że t a k ie d z ia ła n ie n a r u s z a z a s a d y w sp ó łży cia sp o łecznego o ra z j e d n ą z p o d s ta w o ­ w y ch z a s a d c h ro n io n y c h k o n s ty tu c y jn ie , p o d n ie s io n ą w p ra w ie ro d z in n y m do r a n g i k la u z u li, czyli z a s a d ę d o b ra d zie ck a. M ężc zy zn a, b ę d ą c św iadom y, że n ie j e s t b io lo g iczn y m ojcem d ziec k a, a d o d atk o w o po u czo n y p rz e z k ie ro w n ik a u r z ę ­

d u s t a n u cyw ilnego o k o n se k w e n c ja c h p ra w n y c h sw ojej decyzji w te j m a te rii, d o k o n u ją c u z n a n ia p o w in ie n godzić się ze w s z y s tk im i teg o k o n se k w e n c ja m i.

P o n o w e liz a c ji k.r.o. u z n a n ie o jc o stw a n a le ż y w ią z a ć z a w sz e z a k te m w ie d z y m ę ż c z y z n y o je g o g e n e ty c z n y m p o w ią z a n iu z u z n a w a n y m 9. N a k a n ­ w ie n in ie js z e g o o rz e c z e n ia n a le ż a ło b y ra c z e j u z n a ć , że t a k u z n a n ie o jco stw a,

8 Por. postanowienie TK z dnia 2 czerwca 2010 r., sygn. Ts 287/09, Z.U. 2012/1B/48. 9 Uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektó­ re inne ustawy, Sejm VI kadencji, druk nr 888, Warszawa 12 sierpnia 2008 r. Spory w tej

j a k d o c h o d z e n ie je g o b e z s k u te c z n o ś c i s ą z a le ż n e ty lk o od sw o b o d n ej d ecyzji m ę ż c z y z n y d o k o n u ją c e g o u z n a n ia .

Z d a n ie m S ą d u N a jw y ż s z e g o , „ f u n k c ja o c h r o n y d z ie c k a , u jm o w a n a w r a m y z a s a d y s ta b iln o ś c i je g o s t a n u cy w iln eg o , n a tle a r t. 78 § 1 k.r.o. n ie j e s t r e a liz o w a n a n a p ła s z c z y ź n ie p r z e s ła n e k w a r u n k u ją c y c h is tn ie n ie le g ity ­ m a c ji do w y to c z e n ia p rz e z m ę ż c z y zn ę , k tó r y n ie j e s t o jcem d z ie c k a , p o w ó d z ­ tw a o u s ta le n ie b e z s k u te c z n o ś c i u z n a n ia o jc o stw a , lecz w d ro d z e te m p o r a ln e - go o g r a n ic z e n ia m o ż liw o śc i w y s tą p ie n ia z p r z e d m io to w y m p o w ó d z tw e m , p o p rz e z w p ro w a d z e n ie r e la ty w n ie k ró tk ie g o , bo sz e śc io m ie się c zn e g o , t e r m i ­ n u n a je g o w y to c z e n ie ”, z a ś a r t.. 78 § 1 k.r.o. „ s ta n o w i [...] w y ra z k o m p ro m is u p o m ię d z y e k s p o n o w a n ą n a g r u n c ie k o d e k so w y m z a s a d ą u s t a l e n i a o jc o stw a z g o d n ie z p r a w d ą g e n e ty c z n ą a z a s a d ą o c h ro n y d z ie c k a p rz e z s ta b iliz a c ję je g o s t a n u cy w iln e g o ”.

N ie sp o só b b e z k ry ty c z n ie p o d z ie lić p o w o ła n e s tw ie r d z e n ie . W a rto o d n o to ­ w ać, że w o ce n ie T r y b u n a łu K o n s ty tu c y jn e g o , „ u z n a n ie d z ie c k a p o w in n o p r o ­ w a d z ić do p o w s ta n ia trw a ły c h , a ty m s a m y m s ta b iln y c h s k u tk ó w p ra w n y c h , b o w ie m d o b ro d z ie c k a w y m a g a , a b y r a z u s ta lo n y je g o s t a n cy w iln y n ie u le g a ł z m ia n o m ”10. S ta b iliz a c ja s t a n u cy w iln eg o z a s a d n ic z o p o w in n a o z n a c z a ć jeg o n ie z m ie n n o ś ć . J e d y n ie w w y ją tk o w y c h , sz c z e g ó ln y c h s y tu a c ja c h m o g ą być d o p u s z c z a ln e z m ia n y , n p . u w z g lę d n ie n ie p o w ó d z tw a o z a p rz e c z e n ie m a c ie ­ rz y ń s tw a , o jco stw a. C zy z a w y ją tk o w ą s y tu a c ję m o ż n a u z n a ć f a k t, g d y m ę ż ­ c z y z n a , k tó r y b ę d ą c św ia d o m y te g o , że d zieck o od n ieg o n ie p o c h o d zi, u z n a je je , a n a s tę p n ie ro z m y ś la się i p o d n o s z ą c p r z e s ła n k ę b r a k u w ięzi g e n e ty c z n e j,

w y s tę p u je z p o w ó d z tw e m o b e z s k u te c z n o ś ć u z n a n ia o jco stw a? M o im z d a n ie m o d p o w ied ź n a t a k p o s ta w io n e p y ta n ie p o w in n a być n e g a ­ ty w n a . C elow e, św ia d o m e d z ia ła n ie m ę ż c z y zn y d o k o n u ją c e g o u z n a n ia , p o ­ p r z e d z o n e s to s o w n y m p o u c z e n ie m o w s z y s tk ic h k o n s e k w e n c ja c h ta k ie g o o ś w ia d c z e n ia u d z ie lo n y m p rz e z k ie r o w n ik a u r z ę d u s t a n u c y w iln e g o , n ie s tw a r z a w m ojej o c e n ie d o s ta te c z n e j p o d s ta w y do p ó ź n ie jsz e g o d o c h o d z e n ia p r z e z e ń b e z s k u te c z n o ś c i u z n a n ia . U w z g lę d n ia ją c p o w y ż sze w yw o d y n ie p o d z ie la m s ta n o w is k a S ą d u N a j­ w y ższeg o w y ra ż o n e g o n a k a n w ie g lo so w a n e g o w y ro k u . M a g d a le n a R z e w u s k a

materii występowały przed nowelizacją k.r.o. i występują nadal wśród przedstawicieli doktryny — patrz m.in.: G. Wolak, O ustaleniu bezskuteczności uznania ojcostwa, [onl;ine] <www.ped- kat.pl/images/czasopisma/po2/art12.pdf>; K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2012, System Informacji Prawnej Legalis; K. Piasecki, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Komentarz, Warszawa 2009, s. 681; T. Smyczyński, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 12, System Informacji Prawnej Legalis.