Podatek od wartości dodanej. Studium przerzucalności podatku na konsumentów, pracowników i dawców kapitału - Arkadiusz Bernal - pdf, ebook – Ibuk.pl



2. IDEA I FUNKCJONOWANIE PODATKU OD WARTOŚCI DODANEJ

2.1. Historia i koncepcja podatku od wartości dodanej

2ERZLą]XMąF\Z3ROVFHSRGDWHNRGZDUWRĞFLGRGDQHMDQJWKHYDOXHDGGHGWD[, IUODWD[HVXUODYDOHXUDMRXWpH, niem. 0HKUZHUWVWHXHUZáO¶LPSRVWDVXOYDORUH

DJJLXQWR, hiszp. HOLPSXHVWRVREUHHOYDORUDxDGLGRMHVWSRZV]HFKQ\PZV]HFK

ID]RZ\PSRGDWNLHPREURWRZ\PR FKDUDNWHU]HNRQVXPSF\MQ\P+LVWRULDWHJR

SRGDWNXV]F]HJyOQLHZSRUyZQDQLX]LQQ\PLSRGDWNDPLREURWRZ\PL

QLHMHVW

GáXJDMHJRNRQFHSFMDSRMDZLáDVLĊERZLHPGRSLHURQDSRF]ąWNX;;Z8VWDOH

QLHDXWRUDWHMNRQFHSFMLQLHMHVWSURVWHL]DOHĪ\RGĨUyGáDLQIRUPDFML1LHNWyU]\

WZLHUG]ąĪHNRQFHSFMĊWĊVWZRU]\á:LOKHOPYRQ6LHPHQVDUR]SURSDJRZDáMHJR

PáRGV]\EUDW&DUO)ULHGULFKYRQ6LHPHQVG]LĊNLRSXEOLNRZDQLXZUNVLąĪNL

]DW\WXáRZDQHM9HUHGHOWH8PVDW]VWHXHU

3RGDWHNWHQE\áSU]H]EUDFLWUDNWRZDQ\

MDNRVSRVyEQDXGRVNRQDOHQLHRERZLą]XMąFHJRZWDPW\PF]DVLHZ1LHPF]HFK

SRGDWNX NDVNDGRZHJR -DPHV  V  ,QQL SU]\SLVXMą NRQFHSFMĊ DPHU\

NDĔVNLHPX HNRQRPLĞFLH R QD]ZLVNX 7KRPDV 6$GDPV  NWyU\ PLĊG]\

DSURSRQRZDáPHWRGĊIDNWXURZąSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMMDNR

DOWHUQDW\ZĊ GR RSRGDWNRZDQLD GRFKRGX ] G]LDáDOQRĞFL JRVSRGDUF]HM EXVLQHVV

LQFRPHWD[DWLRQ-DPHVV

3LHUZV]ąQLHXGDQąSUyEĊQDáRĪHQLDSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMSRGMĊá\6WD

Q\=MHGQRF]RQHNLONDODWSRGUXJLHMZRMQLHĞZLDWRZHMQDWHU\WRULXPRNXSRZDQHM

 3RGDWNLREURWRZHE\á\]QDQHZVWDURĪ\WQHM*UHFMLF]\&HVDUVWZLH5]\PVNLP

 7\WXáWHMNVLąĪNLPRĪQDSU]HWáXPDF]\üMDNRÄ8V]ODFKHWQLRQ\SRGDWHNREURWRZ\´



-DSRQLL

$NWSUDZQ\UHJXOXMąF\WHQSRGDWHN]RVWDáXFKZDORQ\ZUDOH

MHJRZHMĞFLHZĪ\FLHNLONDNURWQLHRGNáDGDQRGRF]DVXDĪZU]RVWDáXFK\

ORQ\ 2VWDWHF]QLH SRGDWHN WHQ Z -DSRQLL ]RVWDá XFKZDORQ\ ZLHOH ODW SyĨQLHM ± GRSLHURZU±DZV]HGáZĪ\FLHZU

1DMF]ĊĞFLHM]DSLHUZV]HSDĔVWZRZNWyU\PZSURZDG]RQRSRGDWHNRGZDUWR

ĞFLGRGDQHMX]QDMHVLĊ)UDQFMĊ

LSU]\MPXMHVLĊĪHVWDáRVLĊWRZU.RPDU

V6PROHĔV:W\PF]DVLHQLHPLDáRQMHGQDNFKDUDNWHUX

SRZV]HFKQHJRJG\ĪREHMPRZDáZ\áąF]QLHG]LDáDOQRĞüSURGXNF\MQą(XURSHDQ

&RPPLVVLRQ 2(&'  V  3RGDWHN RG ZDUWRĞFL GRGDQHM RERZLą]XMąF\

ZH)UDQFMLREMąáVSU]HGDĪGHWDOLF]QąGRSLHURZU3LHUZV]\PSDĔVWZHP

Z NWyU\P ZSURZDG]RQR SRZV]HFKQ\ SRGDWHN FKRü SRF]ąWNRZR QLH REHMPR

ZDá RQ QLHNWyU\FK XVáXJ E\áD 'DQLD D VWDáR VLĊ WR Z  U -DPHV 

V:(XURSLH]ZLĊNV]DMąFDVLĊOLF]EDSDĔVWZZNWyU\FKRERZLą]\ZDáSRGD

WHNRGZDUWRĞFLGRGDQHMZ\QLNDáD]WHQGHQFMLGRKDUPRQL]DFMLRSRGDWNRZDQLD

. 3RWU]HED XQL¿NDFML V\VWHPX SRGDWNRZHJR SRMDZLáD VLĊ ZUD] ] SRGSLVDQLHP

 PDUFD  U Z 5]\PLH WUDNWDWX XVWDQDZLDMąFHJR (XURSHMVNą :VSyOQRWĊ

*RVSRGDUF]ą NWyUHJR FHOHP E\áR XWZRU]HQLH ZVSyOQHJR U\QNX RUD] VWRSQLR

ZH XMHGQROLFHQLH SROLW\NL JRVSRGDUF]HM SDĔVWZ F]áRQNRZVNLFK ']LREHN5R

PDĔVNLL%DUF]HZVND']LREHNV6]F]HJyOQąUROĊGODNRQVWUXNFML

SRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMRGJU\ZDá\G\UHNW\Z\3LHUZV]DG\UHNW\ZD5DG\

]NZLHWQLDUZVSUDZLHKDUPRQL]DFMLSU]HSLVyZSDĔVWZF]áRQNRZVNLFK

Z]DNUHVLHSRGDWNyZREURWRZ\FK]RERZLą]\ZDáDSDĔVWZDF]áRQNRZVNLHGR]D

VWąSLHQLDVZRLFKV\VWHPyZSRGDWNyZREURWRZ\FKZVSyOQ\PV\VWHPHPSRGDW

NXRGZDUWRĞFLGRGDQHMNWyU\PLDáVWDQRZLüSRZV]HFKQ\SRGDWHNREFLąĪDMąF\

NRQVXPSFMĊ SURSRUFMRQDOQ\ GR FHQ\ WRZDUyZ L XVáXJ QLH]DOHĪQLH RG OLF]E\

WUDQVDNFML((&

3U]HáRP Z G]LHG]LQLH KDUPRQL]DFML SRGDWNX RG ZDUWRĞFL GRGDQHM VWDQRZL

áD 6]yVWD '\UHNW\ZD 5DG\ ]  PDMD  U Z VSUDZLH KDUPRQL]DFML SU]HSL

VyZ SDĔVWZ F]áRQNRZVNLFK GRW\F]ąF\FK SRGDWNyZ REURWRZ\FK .RPDU 

V8VWDQDZLDáDRQDZVSyOQ\V\VWHPSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMDZV]F]H

JyOQRĞFL XMHGQROLFRQą SRGVWDZĊ RSRGDWNRZDQLD ((& 2G  VW\F]QLD

 U ]RVWDáD ]DVWąSLRQD '\UHNW\Zą :( 5DG\ ] GQLD  OLVWRSDGD

UZVSUDZLHZVSyOQHJRV\VWHPXSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHM2ELHZ\

PLHQLRQHG\UHNW\Z\GRĞüV]F]HJyáRZRUHJXOXMąNRQVWUXNFMĊSRGDWNXRGZDUWRĞFL

GRGDQHMQLHSR]RVWDZLDMąFSDĔVWZRPF]áRQNRZVNLP]E\WZLHOHVZRERG\Z]D

NUHVLHNV]WDáWRZDQLDSRV]F]HJyOQ\FKHOHPHQWyZWHFKQLNLSRGDWNRZHM

 .XOLV\SU]HEXGRZ\V\VWHPXSRGDWNRZHJRZ-DSRQLLPRĪQD]QDOHĨüZRSUDFRZDQLXDXWRU

VWZD6KRXSDNWyU\E\á]DWĊUHIRUPĊRGSRZLHG]LDOQ\

 ,VWRWQąUROĊZHZGURĪHQLXSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMZH)UDQFMLRGHJUDá0DXULFH/DXUp

 %DUG]LHM V]F]HJyáRZ\ RSLV SURFHVX KDUPRQL]DFML V\VWHPyZ SRGDWNRZ\FK Z (XURSLH

SU]HGVWDZLD.RPDURUD]3RPRUVND6]RáQR.RJXFL:yMWRZLF]

+LVWRULDLNRQFHSFMDSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHM



:3ROVFHSRGDWHNRGZDUWRĞFLGRGDQHM]RVWDáQDáRĪRQ\XVWDZą]GQLDVW\F]

QLDURSRGDWNXRGWRZDUyZLXVáXJRUD]RSRGDWNXDNF\]RZ\P']8

QUSR]NWyUDZHV]áDZĪ\FLHOLSFDU3RGDWHNWHQ]DVWąSLá

RERZLą]XMąF\ ZF]HĞQLHM SRGDWHN REURWRZ\ NWyU\ Z RGQLHVLHQLX GR MHGQRVWHN

JRVSRGDUNLXVSRáHF]QLRQHMPLDáFKDUDNWHUMHGQRID]RZ\DZRGQLHVLHQLXGRMHG

QRVWHN JRVSRGDUNL QLHXVSRáHF]QLRQHM E\á ZLHORID]RZ\P SRGDWNLHP RG REURWX

EUXWWR$NWXDOQLHSRGDWHNRGZDUWRĞFLGRGDQHMRERZLą]XMąF\Z3ROVFHUHJXOXMH

XVWDZD ] GQLD  PDUFD  U R SRGDWNX RG WRZDUyZ L XVáXJ ']8 

QUSR]]SyĨQ]P

3RGDWHN RG ZDUWRĞFL GRGDQHM MHVW QDMV]\EFLHM UR]SU]HVWU]HQLDMąF\P VLĊ

ZRVWDWQLFKG]LHVLĊFLROHFLDFKSRGDWNLHPQDĞZLHFLH

'RVW\F]QLDUDĪ

SDĔVWZLWHU\WRULyZZSURZDG]LáRWHQSRGDWHN2(&'VLQLH

MHVWWRNRQLHFWHMVSHNWDNXODUQHMSUROLIHUDFML

3DĔVWZZNWyU\FKQLHRERZLą]XMH

WHQSRGDWHNMHVWFRUD]PQLHMFKRüQDOHĪ\SRGNUHĞOLüĪHVąZĞUyGQLFK6WDQ\

=MHGQRF]RQH

.

3RGDWHNRGZDUWRĞFLGRGDQHMQDJUXQFLHWHRUHW\F]Q\PQLHMHVWSRMĊFLHPMHG

QR]QDF]Q\P:]DOHĪQRĞFLRGSU]\MĊWHMNRQVWUXNFMLZW\PZV]F]HJyOQRĞFLRG

VSRVREXGH¿QLRZDQLDSU]HGPLRWXRSRGDWNRZDQLDF]\PHWRGREOLF]DQLDSRGDW

NXPRĪHRQE\üX]QDQ\DOER]DURG]DMSRGDWNXGRFKRGRZHJRDOER]DURG]DM

SRGDWNXNRQVXPSF\MQHJR=UR]XPLHQLXLVWRW\SRGDWNXRERZLą]XMąFHJRZ3RO

VFHPRĪHSRPyFSU]HJOąGREHMPXMąF\DOWHUQDW\ZQHSRGHMĞFLDGRRSRGDWNRZD

QLDZDUWRĞFLGRGDQHM

:FHOXXND]DQLDUyĪQLFPLĊG]\VSRVREDPLGH¿QLRZDQLDSU]HGPLRWXRSRGDW

NRZDQLD QD VFKHPDFLH  SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDG SU]HSá\ZyZ Z JRVSRGDUFH

=RVWDá RQ RSDUW\ QD QDVWĊSXMąF\FK ]DáRĪHQLDFK MHVW WR JRVSRGDUND ]DPNQLĊWD

EH]VHNWRUDSXEOLF]QHJRDPRUW\]DFMĊWUDNWXMHVLĊMDNRRV]F]ĊGQRĞFLQLHQDOHĪąFH

GRF]\QQLNyZSURGXNFML]\VNLSU]HGVLĊELRUVWZVąZFDáRĞFLZ\SáDFDQHZáDĞFL

FLHORPDRGVHWNL]RVWDá\SRPLQLĊWH6FKHQNL2OGPDQV

6FKHPDW  XáDWZLD Z\UyĪQLHQLH WU]HFK W\SyZ SRGDWNX RG ZDUWRĞFL GRGD

QHM 3LHUZV]\ JG\ SU]HGPLRWHP RSRGDWNRZDQLD MHVW SURGXNFMD GUXJL JG\

SU]HGPLRWHP RSRGDWNRZDQLD MHVW GRFKyG L WU]HFL JG\ SU]HGPLRWHP RSRGDW

NRZDQLD MHVW NRQVXPSFMD : W\SLH SURGXNF\MQ\P SRGVWDZą RSRGDWNRZDQLD

 *RW].R]LHUNLHZLF]VSU]\UyZQXMHSRGDWHNRGZDUWRĞFLGRGDQHMGRNDWDUXNWy

U\UyZQLHĪV]\ENRVLĊUR]SU]HVWU]HQLD

 VW\F]QLDUGRSDĔVWZQDNáDGDMąF\FKSRGDWHNRGZDUWRĞFLGRGDQHMGRáąF]\á\$UDELD

6DXG\MVNDL=MHGQRF]RQH(PLUDW\$UDEVNLH

 &]DVDPLMDNRX]DVDGQLHQLHG\QDPLF]QHMSUROLIHUDFMLSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMSRGDMHVLĊ FKĊü ]\VNDQLD SU]HZDJL Z KDQGOX PLĊG]\QDURGRZ\P SU]H] SDĔVWZD NWyUH GHF\GXMą VLĊ

QD MHJR ZGURĪHQLH 3RJOąG ]JRGQLH ] NWyU\P SRGDWHN RG ZDUWRĞFL GRGDQHM SR]ZDOD WDNą

SU]HZDJĊX]\VNDüMHVWMHGQDNNZHVWLRQRZDQ\JG\ĪSRGDWHNWHQGHIDFWRQLHZVSLHUDNRQ

NXUHQF\MQRĞFLPLĊG]\QDURGRZHMDQLMHMQLHSU]HV]NDG]D)HOGVWHLQL.UXJPDQV

6OHPURG

,GHDLIXQNFMRQRZDQLHSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHM



Otrzymujący dochody

25 płace 2 renty

3 zyski kapitałowe

Wydatkujący dochody GOSPODARSTWA DOMOWE

Dochód do dyspozycji

Konsumpcja

gospodarstw domowych Oszczędności gospodarstw

domowych rynek

PRACA KAPITAŁ ZIEMIA

Dochód osobisty

Oszczędności krajowe

brutto

Dobra finalne detaliczne

Sprzedaż dóbr konsumpcyjnych

Firma II Firma III

Firma I Półprodukty

Dobra kapitałowe

Oszczędności wykorzystane przez Firmę II do sfinansowania

zakupu maszyn od Firmy I

dla czynników produkcji dla czynników produkcji dla czynników produkcji

15 płace 1 renty 4 zyski amortyzacja

PNB

10 płace 3 renty

2 zyski kapitałowe brutto (–1 amortyzacja)

64 PNN

64 8

zyski

6 renty 50

płace

30

15

20 30

20 14

65

1

20

20 45

45

19 64

15

6FKHPDW3U]HSá\Z\ZJRVSRGDUFHDSU]HGPLRWRSRGDWNRZDQLDZSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHM

ħUyGáR]D6FKHQNL2OGPDQV

>@



Z NROHMQ\FK SU]HGVLĊELRUVWZDFK MHVW ZDUWRĞü RGSRZLDGDMąFD SURGXNWRZL NUD

MRZHPXEUXWWRF]\OLZSU]HGVLĊELRUVWZLHSLHUZV]\PGUXJLPDWU]HFLP

 FR GDMH áąF]QLH  .ZRW\ WH Z\QLNDMą ] VXP\ Z\QDJURG]HĔ GOD F]\QQL

NyZ SURGXNFML ]DDQJDĪRZDQ\FK Z SU]HGVLĊELRUVWZDFK SU]\ F]\P XVWDODMąF

ZDUWRĞü]\VNyZQLHRGOLF]DVLĊDPRUW\]DFML

$PRUW\]DFMDGyEUNDSLWDáRZ\FK

SRPQLHMV]DSRGVWDZĊRSRGDWNRZDQLDZW\SLHGUXJLPSRGDWNXRGZDUWRĞFLGR

GDQHMJG\SU]HGPLRWHPRSRGDWNRZDQLDMHVWGRFKyG3RGVWDZDRSRGDWNRZDQLD

GOD WHJR W\SX SRGDWNX Z SRUyZQDQLX ] W\SHP SLHUZV]\P MHVW QLĪV]D W\ONR

ZSU]HGVLĊELRUVWZLHGUXJLPLZ\QRVL5yĪQLFDZ\QRV]ąFDZ\QLND]DPRU

W\]DFMLàąF]QDSRGVWDZDRSRGDWNRZDQLDGODZV]\VWNLFKSU]HGVLĊELRUVWZZW\

SLHGUXJLPMHVWUyZQD

: W\SLH WU]HFLP SRGDWNX ]D SU]HGPLRW RSRGDWNRZDQLD SU]\MPXMH VLĊ NRQ

VXPSFMĊ 3RQLHZDĪ ]JRGQLH ]H VFKHPDWHP SRGPLRW GUXJL GRNRQDá ]DNXSX

GyEUNDSLWDáRZ\FK]DNZRWĊGODWHJRMHJRSRGVWDZDRSRGDWNRZDQLDZSR

UyZQDQLX]SRGDWNLHPW\SXGRFKRGRZHJRMHVWQLĪV]DRWĊNZRWĊLZ\QRVL±

àąF]QDZDUWRĞüSRGVWDZ\RSRGDWNRZDQLDWU]HFKSU]HGVLĊELRUVWZMHVWUyZQD

3U]\MHMREOLF]DQLXXZ]JOĊGQLDP\UyZQLHĪXMHPQąSRGVWDZĊRSRGDWNRZDQLDGOD

SU]HGVLĊELRUVWZDGUXJLHJRNWyUH]W\WXáXGRNRQDQ\FKLQZHVW\FMLPRĪHOLF]\üQD

]ZURWSRGDWNX

.

:DUWRZW\PPLHMVFX]ZUyFLüUyZQLHĪXZDJĊQDIDNWĪHSRGDWHNRGZDUWRĞFL

GRGDQHM SU]\ ]DáRĪHQLX W\SX NRQVXPSF\MQHJR PRĪH VWDQRZLü DOWHUQDW\ZĊ GOD

SRGDWNXRGVSU]HGDĪ\GHWDOLF]QHMDSRGDWHNRGZDUWRĞFLGRGDQHMW\SXGRFKR

GRZHJR VWDQRZL ]DVDGQLF]R U]HF] XMPXMąF DOWHUQDW\ZĊ GOD SURSRUFMRQDOQHJR

SRGDWNXGRFKRGRZHJRQDNáDGDQHJRQDGRFKyGZV]\VWNLFKF]\QQLNyZSURGXN

FMLRF]\ZLĞFLHSU]\]DáRĪHQLXĪHDPRUW\]DFMDSRPQLHMV]DSRGVWDZĊRSRGDWNR

ZDQLDGOD]\VNyZ

.

2SUyF]]UyĪQLFRZDQ\FKW\SyZSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMQDJUXQFLHWHR

UHW\F]Q\PPRĪQDGRGDWNRZRZ\UyĪQLüNLONDPHWRGXVWDODQLDZDUWRĞFL]RERZLą

]DQLDSRGDWNRZHJR0RJąRQHE\ü]DOLF]RQHGRMHGQHM]GZyFKNDWHJRULL

± PHWRG\WUDQVDNF\MQHFUHGLWVXEWUDFWLRQ9$7ZNWyU\FK]RERZLą]DQLHSR

GDWNRZHXVWDODVLĊQDSRGVWDZLHRSRGDWNRZDQ\FKWUDQVDNFMLRGOLF]DMąFRG

SRGDWNXQDOHĪQHJRZ\QLNDMąFHJR]HVSU]HGDĪ\RSRGDWNRZDQHMSRGDWHNQDOL

F]RQ\]ZLą]DQ\]]DNXSDPLZGDQHMID]LHREURWX

± PHWRG\UDFKXQNRZHDFFRXQWVEDVHG9$7ZNWyU\FK]RERZLą]DQLHSRGDW

NRZH XVWDOD VLĊ QD SRGVWDZLH NVLąJ UDFKXQNRZ\FK MDNR LORF]\Q SRGVWDZ\

RSRGDWNRZDQLDZDUWRĞFLGRGDQHMLVWDZNLSRGDWNRZHM

 :DUWRĞüGRGDQDQLHSRZLQQDE\üXWRĪVDPLDQD]PDUĪą

 8]\VNDQLHSRGREQ\FKNRQVHNZHQFMLQDJUXQFLHSRGDWNyZGRFKRGRZ\FKRERZLą]XMąF\FK

Z3ROVFHE\áRE\QLHPRĪOLZH

 :W\PGUXJLPZ\SDGNXUyĪQLFDPRĪHVLĊSRMDZLüQDSU]\NáDGZyZF]DVJG\ZNWyU\PĞ

SU]HGVLĊELRUVWZLHZ\VWąSLąVWUDW\

,GHDLIXQNFMRQRZDQLHSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHM



:ĞUyG PHWRG WUDQVDNF\MQ\FK PRĪQD Z\UyĪQLü 6FKHQN L 2OGPDQ 

V

± PHWRGĊIDNWXURZąFUHGLWLQYRLFH9$7

± PHWRGĊ RGOLF]HQLD EH] IDNWXU FUHGLWVXEWUDFWLRQ 9$7 WKDW GRHV QRW UHO\

RQ9$7LQYRLFHV

:HGáXJPHWRG\IDNWXURZHMSRGDWHNMHVWREOLF]DQ\ZZLĊNV]RĞFLSDĔVWZQD

ĞZLHFLHZW\PZ(XURSLHDZV]F]HJyOQRĞFLZ3ROVFH:WHMPHWRG]LHSRGDWHN

XVWDODVLĊ]DVDGQLF]RU]HF]XMPXMąFQDSRGVWDZLHGDQ\FK]DZDUW\FKQDIDNWX

UDFKVSU]HGDĪ\LIDNWXUDFK]DNXSX1DW\FKSLHUZV]\FK]QDMGXMHVLĊLQIRUPDFMD

RW]ZSRGDWNXQDOHĪQ\PQDW\FKGUXJLFKRW]ZSRGDWNXQDOLF]RQ\P=RERZLą

]DQLHSRGDWNRZHSU]HGVLĊELRUF\Z\QLND]UyĪQLF\PLĊG]\SRGDWNLHPQDOHĪQ\P

DSRGDWNLHPQDOLF]RQ\P3RGDWHNQDOHĪQ\XVWDODVLĊPQRĪąFZDUWRĞüVSU]HGDĪ\

RSRGDWNRZDQHMQHWWRSU]H]VWDZNĊ3RGDWHNQDOLF]RQ\Z\QLNDQDWRPLDVW]RSR

GDWNRZDQ\FK]DNXSyZRUD]LPSRUWX3RGVWDZąGRRGOLF]HQLDSRGDWNXQDOLF]R

QHJRVąNZRW\WHJRSRGDWNX]QDMGXMąFHVLĊQDIDNWXUDFK]DNXSRZ\FKOXEGR

NXPHQWDFKLPSRUWRZ\FK-HĪHOLGRVWDZFąMHVWSRGDWQLNNWyU\XGRNXPHQWRZDá

WUDQVDNFMĊIDNWXUąZ\ND]XMąFSRGDWHNQDOHĪQ\WRQDE\ZFDSRGDWHNWHQEĊG]LH

PyJáSRWUDNWRZDüMDNRQDOLF]RQ\LJRRGOLF]\ü

.

:PHWRG]LHRGOLF]HQLDEH]IDNWXUSRGDWHNQDOHĪQ\REOLF]DQ\MHVWWDNVDPR

MDNZPHWRG]LHIDNWXURZHM'RRGOLF]HQLDSRGDWNXQDOLF]RQHJRQLHVąQDWRPLDVW

NRQLHF]QHIDNWXU\Z\VWDZLRQHSU]H]RSRGDWNRZDQ\FKSRGDWQLNyZ3RGDWHNQD

OLF]RQ\XVWDODVLĊQDSRGVWDZLHZDUWRĞFL]DNXSyZLZDUWRĞFLLPSRUWXZ\UDĪR

Q\FKZFHQDFKEUXWWR.DONXOXMąFNZRWĊSRGDWNXSRGOHJDMąFąRGOLF]HQLXPQRĪ\

VLĊNZRWĊ]DNXSyZEUXWWRSU]H]VWDZNĊSRGDWNXSRG]LHORQąSU]H]VXPĊ

LVWDZNLSRGDWNX:WHMPHWRG]LHGRNRQXMąF]DNXSyZRGQLH]DUHMHVWURZDQ\FK

SRGDWQLNyZUyZQLHĪPRĪQDRGOLF]\üSRGDWHNQDOLF]RQ\3RGDWNXQDOLF]RQHJR

QLHRGOLF]DVLĊW\ONRSU]\]DNXSLHWRZDUyZLXVáXJ]ZROQLRQ\FK3RGDWHNZH

GáXJWHMPHWRG\MHVWXVWDODQ\Z-DSRQLL

,VWRWDSRV]F]HJyOQ\FKPHWRGXVWDODQLDSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHM]RVWDáD

SU]HGVWDZLRQDZIRUPLHSU]\NáDGyZOLF]ERZ\FK:WDEHOLREOLF]RQR]RER

ZLą]DQLH SRGDWNRZH GOD RPyZLRQ\FK Z\ĪHM PHWRG WUDQVDNF\MQ\FK 'R REOL

F]HĔSU]\MĊWRĪHVWDZNDSRGDWNXZ\QRVL:REXPHWRGDFKWUDQVDNF\MQ\FK

SRGDWHNQDOHĪQ\XVWDODQ\MHVWMDNRZDUWRĞüQHWWRVSU]HGDĪ\SRPQRĪRQDSU]H]

VWDZNĊ=DNáDGDMąFĪHVSU]HGDĪQHWWRZ\QRVLMHGQRVWHNSLHQLĊĪQ\FK

SRGDWHN QDOHĪQ\ PD ZDUWRĞü   MS : PHWRG]LH IDNWXURZHM ZSá\Z QD

XVWDOHQLHZDUWRĞFLSRGDWNXQDOLF]RQHJRPDVWUXNWXUD]DNXSyZ1DE\ZFDG\V

SRQXMH GRNXPHQWDPL ] NWyU\FK Z\QLND LOH Z\QRVL SRGDWHN QDOLF]RQ\ ]ZLą

]DQ\ ] GDQą WUDQVDNFMą =DGDQLHP SRGDWQLND MHVW ]VXPRZDQLH NZRW SRGDWNX

 1DJUXQFLHSUDZQ\PSUREOHPMHVW]GHF\GRZDQLHEDUG]LHMVNRPSOLNRZDQ\RF]\PSLV]H

ZV]F]HJyOQRĞFL0RG]HOHZVNL

+LVWRULDLNRQFHSFMDSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHM



Z\QLNDMąF\FK]W\FKGRNXPHQWyZ:SU]\NáDG]LHSRGDWHNQDOLF]RQ\VWDQRZL

VXPĊGZyFKNZRWLMSFRZ\QRVLMS2EOLF]DMąFSRGDWHN

QDOLF]RQ\QLHXZ]JOĊGQLDVLĊ]DNXSyZRG]ZROQLRQ\FKPLNURSU]HGVLĊELRUFyZ

JG\ĪQDGRNXPHQWDFKRGQLFKSRGDWHNQLH]RVWDQLHZ\ND]DQ\:PHWRG]LHRG

OLF]HĔSRGDWNXQDOLF]RQHJREH]IDNWXUSRGDWHNQDOHĪQ\MHVWXVWDODQ\WDNVDPR

MDNZPHWRG]LHIDNWXURZHM5yĪQLFDGRW\F]\VSRVREXXVWDODQLDSRGDWNXQDOL

F]RQHJR:W\PZ\SDGNXVSU]HGDZF\QLHPDMąRERZLą]NXZ\VWDZLDQLDIDNWXU

QDNWyU\FK]QDMGXMHVLĊLQIRUPDFMDRZDUWRĞFLSRGDWNX1DE\ZFDZLHLOHPXVL

]DSáDFLüGRVWDZF\DOHQLHZLHMDNDF]ĊĞüWHMNZRW\WRSRGDWHN8VWDODMąFZDU

WRĞüSRGDWNXQDOLF]RQHJRQDE\ZFDVXPXMHZDUWRĞüEUXWWR]DNXSyZZGDQ\P

RNUHVLHLPQRĪ\MHSU]H]VWDZNĊSRGDWNRZą3RQLHZDĪSRGDWHNQDOLF]RQ\MHVW

XVWDODQ\RGNZRW\EUXWWRZLĊFVWDZNĊREOLF]DVLĊMDNRFRGDMH

 6XPD ZDUWRĞFL EUXWWR ]DNXSyZ Z REX PHWRGDFK Z\QRVL   MS

DOHZDUWRĞüSRGDWNXQDOLF]RQHJRZPHWRG]LHEH]IDNWXUMHVWZ\ĪV]DJG\ĪRE

OLF]DMąF SRGDWHN QDOLF]RQ\ XZ]JOĊGQLD VLĊ UyZQLHĪ ]DNXS\ RG ]ZROQLRQ\FK

PLNURSU]HGVLĊELRUFyZ=WHJRSRZRGXZDUWRĞü]RERZLą]DQLDSRGDWNRZHJRGOD

PHWRG\IDNWXURZHMMHVWZ\ĪV]D

$OWHUQDW\Zą GOD PHWRG WUDQVDNF\MQ\FK Vą PHWRG\ UDFKXQNRZH ZĞUyG NWy

U\FKPRĪQDZ\UyĪQLü6FKHQNL2OGPDQV

± PHWRGĊRGHMPRZDQLDRGVSU]HGDĪ\VDOHVVXEWUDFWLRQ9$7

± PHWRGĊGRGDZDQLDDGGLWLRQPHWKRG9$7

:PHWRG]LHRGHMPRZDQLDRGVSU]HGDĪ\]RERZLą]DQLHSRGDWNRZHMHVWXVWD

ODQHMDNRLORF]\QSRGVWDZ\RSRGDWNRZDQLDLVWDZNL3RGVWDZĊZGDQ\PRNUHVLH

VWDQRZL UyĪQLFD PLĊG]\ RSRGDWNRZDQą VSU]HGDĪą D RSRGDWNRZDQ\PL ]DNXSD

PL8VWDOHQLHSRGVWDZ\Z\PDJDSURZDG]HQLDHZLGHQFMLXPRĪOLZLDMąFHMNDONX

7DEHOD8VWDODQLH]RERZLą]DQLDSRGDWNRZHJRZHGáXJPHWRGWUDQVDNF\MQ\FK :\V]F]HJyOQLHQLH 0HWRGDIDNWXURZD 0HWRGDRGOLF]HQLD

EH]IDNWXU

QHWWR SRGDWHN EUXWWR QHWWR SRGDWHN EUXWWR 6SU]HGDĪRSRGDWNRZDQD      

=DNXS\    

]DNXS\RGRSRGDWNRZDQ\FK

GRVWDZFyZNUDMRZ\FK    

RSRGDWNRZDQ\LPSRUW    

]DNXS\RG]ZROQLRQ\FK

PLNURSU]HGVLĊELRUFyZ    

9$7QDOHĪQ\  

9$7QDOLF]RQ\  

=RERZLą]DQLHSRGDWNRZH  

ħUyGáRQDSRGVWDZLH6FKHQNL2OGPDQV

,GHDLIXQNFMRQRZDQLHSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHM



Z VHNWRU]H SUDFRFKáRQQ\P 1D SR]LRP QDFK\OHQLD WHM NU]\ZHM ZSá\ZD HOD

VW\F]QRĞüVXEVW\WXFMLF]\QQLNyZSURGXNFML:SUDZ\PGROQ\PURJX]QDMGXMH

VLĊNU]\ZDNWyUDRGQRVLVLĊGRUHODFMLPLĊG]\FHQDPLGREUD ( S S



 DFHQDPL

F]\QQLNyZSURGXNFMLZr

1DFK\OHQLHWHMNU]\ZHMMHVWĞFLĞOHSRZLą]DQH]QDFK\OHQLHPNU]\ZHMZOH

Z\PJyUQ\PURJXZ\NUHVXJG\ĪGZLHPLDU\RG]ZLHUFLHGODMąFHLQWHQV\ZQRĞü

Z\NRU]\VWDQLD NDSLWDáX Z XMĊFLX ZDUWRĞFLRZ\P SUDZ\ GROQ\ UyJ L Z XMĊFLX

LORĞFLRZ\POHZ\JyUQ\UyJVą]HVREąVNRUHORZDQH:OHZ\PGROQ\PURJX

XPLHV]F]RQR OLQLĊ QDNUHĞORQą SRG NąWHP 

 NWyUD PD Z\áąF]QLH WHFKQLF]Q\

FKDUDNWHUÄ.U]\ZDSRGDĪ\´Z\]QDF]DQDMHVWSU]H]SRZLą]DQLHHOHPHQWyZXMĊ

W\FKZSRV]F]HJyOQ\FKF]ĊĞFLDFKZ\NUHVXUR]SRF]\QDMąFRGSUDZHJRGROQHJR

QDURĪQLNDSXQNW$SU]HFKRG]ąFSU]H]OLQLĊ

SXQNW%GRUyZQRZDJLQD

U\QNXF]\QQLNyZSURGXNFMLSXQNW&QDNRĔFXR]QDF]DMąFSXQNW'1DFK\OH

QLHWHMNU]\ZHM]DOHĪ\RGHODVW\F]QRĞFLVXEVW\WXFMLF]\QQLNyZSURGXNFMLLLFK

LQWHQV\ZQRĞFL5yZQRZDJDMHVWPRĪOLZDW\ONRZSXQNFLH3$WNLQVRQL6WLJOLW]

V

1DáRĪHQLHMHGQROLWHJRXQLIRUPSRGDWNXRGVSU]HGDĪ\RGZDUWRĞFLGRGDQHM QLH]PLHQLDUyZQRZDJLUR]XPLDQHMMDNRZ]JOĊGQDUHODFMDFHQJG\ĪSRGDWHNQLH

Popyt

Konkurencyjne relacje cenowe C

●P

●D

●

●A B

●

X Y/

w r/ w r/

„Podaż”

Równowaga na rynku czynników

produkcji

Linia 45^o

x/ y

p p

:\NUHV3U]HU]XFDOQRĞüMHGQROLWHJRSRGDWNXRGVSU]HGD- Ī\ZPRGHOXUyZQRZDJLRJyOQHM

ħUyGáRQDSRGVWDZLH$WNLQVRQL6WLJOLW]V

3U]HU]XFDOQRĞüSRGDWNyZSRĞUHGQLFKZPRGHODFKWHRUHW\F]Q\FK



]PLHQLDUHODFMLPLĊG]\FHQDPLGyEU

DFHQDPLF]\QQLNyZSURGXNFMLZ]ZLą]

NX]W\PUyZQRZDJDSU]HGZSURZDG]HQLHPSRGDWNXLSRMHJRZSURZDG]HQLX

MHVWWDNDVDPD-HĪHOLV\WXDFMDGRW\F]\VWDW\F]QHMJRVSRGDUNL]DPNQLĊWHMZyZ

F]DV FLĊĪDU SRGDWNX UR]áRĪ\ VLĊ PLĊG]\ SUDFĊ L NDSLWDá Z WDNLFK SURSRUFMDFK

ZMDNLFKF]\QQLNLWHVąZ\NRU]\VW\ZDQHZSURGXNFML

.

)XOOHUWRQL5RJHUVSU]HNRQXMąĪHZQLRVNLGRW\F]ąFHMHGQROLWHJRSR

GDWNXNRQVXPSF\MQHJRPRJąVLĊ]PLHQLüMHĪHOL]RVWDQLHSU]HSURZDG]RQDDQDOL

]DUyĪQLFRZHMLQF\GHQFMLGLৼHUHQWLDOLQFLGHQFHDQDO\VLVZNWyUHM]DNáDGDVLĊ

ĪHQRZRQDáRĪRQ\SRGDWHN]RVWDQLHZ\NRU]\VWDQ\GROLNZLGDFMLLQQHJRSRGDW

NX -HĪHOL MHGQROLW\ SRGDWHN RG VSU]HGDĪ\ PD ]DVWąSLü ]UyĪQLFRZDQ\ SRGDWHN

RG VSU]HGDĪ\ ZyZF]DV ]DOHWD MHGQROLWHJR SRGDWNX SROHJDMąFD QD W\P ĪH QLH

]PLHQLDRQUHODFMLPLĊG]\FHQDPLGyEU]QLND

1DZ\NUHVLH]RVWDáDSU]HGVWDZLRQDV\WXDFMDZNWyUHMSRGDWHNRGVSU]HGDĪ\

SRGDWHNRGZDUWRĞFLGRGDQHMQDáRĪRQ\MHVWW\ONRQDMHGQRGREUR;SURGXNR

ZDQHW\ONRSU]H]MHGHQNDSLWDáRFKáRQQ\VHNWRUJRVSRGDUNL

:WDNLHMV\WXDFML

UHODFMD PLĊG]\ FHQDPL GyEU D FHQDPL F]\QQLNyZ SURGXNFML XOHJD ]PLDQLH ± QDU\QNXF]\QQLNyZSURGXNFMLZOHZ\PJyUQ\PURJXNU]\ZDSU]HVXZDVLĊ w lewo ( ZUZ]UDVWDGODNDĪGHMUHODFML;<3U]HVXQLĊWDNU]\ZDQDZ\NUHVLH]D

]QDF]RQDMHVWSU]HU\ZDQąOLQLą:NRQVHNZHQFML]PQLHMV]DVLĊUHODW\ZQ\SR]LRP

Z\QDJURG]HQLDNDSLWDáXrNWyU\MHVWLQWHQV\ZQLHZ\NRU]\VW\ZDQ\ZSURGXNFML

RSRGDWNRZDQHJRGREUD;6SDGNRZLUHODW\ZQHJRSR]LRPXZ\QDJURG]HQLDND

SLWDáXrPRĪHWRZDU]\V]\üVSDGHNUHODW\ZQHMFHQ\RSRGDWNRZDQHJRGREUD;, ZSRUyZQDQLX]FHQąGREUDYSUDZDGROQDF]ĊĞüZ\NUHVX:WDNLHMV\WXDFML

ÄNU]\ZDSRGDĪ\´UyZQLHĪSU]HVXZDVLĊZOHZR.RQVHNZHQFMąQDáRĪHQLDSR

GDWNX QD GREUR ; PRĪH E\ü ]DWHP VSDGHN UHODW\ZQHM FHQ\ GREUD ; i wzrost NRQVXPSFMLGREUDRSRGDWNRZDQHJRZ]JOĊGHPGREUDY.

1DáRĪHQLHSRGDWNXZ\áąF]QLHQDMHGQRGREUR]PLHQLDUyZQRZDJĊ]DUyZQR

QD U\QNX GyEU MDN L QD U\QNX F]\QQLNyZ SURGXNFML : QRZHM V\WXDFML FLĊ

ĪDUSRGDWNXUR]áRĪ\VLĊPLĊG]\NRQVXPHQWyZSUDFRZQLNyZLGDZFyZNDSLWD

áXSU]\F]\P]HZ]JOĊGXQDIDNWĪHSURGXNRZDQHGREURMHVWNDSLWDáRFKáRQQH

QDOHĪ\ VLĊ OLF]\ü ] W\P ĪH GDZF\ NDSLWDáX EĊGą REFLąĪHQL EDUG]LHM QLĪ SUD

cownicy

.

: PRGHODFK VWDW\F]QHM UyZQRZDJL RJyOQHM ZLHONRĞü F]\QQLNyZ SURGXNFML

MHVWRNUHĞORQDQLHQDVWĊSXMąZQLFK]PLDQ\ZLHONRĞFLNDSLWDáXDQL]PLDQ\ZLHO

 1DOHĪ\ZW\PPRPHQFLHSU]\SRPQLHüĪHEUDN]PLDQUHODFMLPLĊG]\FHQDPLQLHMHVWZFDOH

WDNLRF]\ZLVW\2W\PĪHMHGQROLW\SRGDWHNRGVSU]HGDĪ\PRĪH]PLHQLDüUHODFMHPLĊG]\FHQDPL

SLVDáZV]F]HJyOQRĞFL5DPVH\

 3RU.RWOLNR൵L6XPPHUVV

111 1LHRSRGDWNRZDQ\P GREUHP PyJáE\ E\ü F]DV ZROQ\ NWyU\ ]H VZHM QDWXU\ MHVW ÄSUDFR

FKáRQQ\´

112 3RU.RWOLNR൵L6XPPHUVV

3U]HU]XFDOQRĞüSRGDWNyZMDNRNRQVHNZHQFMDLVWQLHQLDU\QNX



NRĞFLF]\QQLNDSUDF\%DGDQLHLQF\GHQFMLSRGDWNRZHM]XZ]JOĊGQLHQLHPZVSR

PQLDQ\FK]PLDQPRĪHE\üSU]HSURZDG]RQH]Z\NRU]\VWDQLHPPRGHOLVWDW\F]QHM

UyZQRZDJLRJyOQHMSU]\]DáRĪHQLXJRVSRGDUNLRWZDUWHMOXEPRGHOLG\QDPLF]QHM

UyZQRZDJL RJyOQHM LQDF]HM QD]\ZDQ\FK PRGHODPL Z]URVWX : Z\SDGNX JR

VSRGDUNL RWZDUWHM QDáRĪHQLH SRGDWNX QD PRELOQ\ F]\QQLN SURGXNFML SRZRGXMH

MHJRRGSá\ZGRLQQ\FKSDĔVWZ:NRQVHNZHQFMLFLĊĪDUSRGDWNXSRQLHVLRQ\]R

VWDQLHSU]H]QLHPRELOQHF]\QQLNLSURGXNFMLNWyUHVą]DDQJDĪRZDQHORNDOQLH,P

PQLHMV]HMHVWSDĔVWZRQDNáDGDMąFHSRGDWHNW\PZLĊNV]DF]ĊĞüFLĊĪDUXSRGDWNX

VSDGQLHQDQLHPRELOQHF]\QQLNLSURGXNFML.DSLWDáMDNRPRELOQ\F]\QQLNSUR

GXNFMLPRĪH]RVWDüREFLąĪRQ\SRGDWNLHPW\ONRZyZF]DVMHĞOLJRVSRGDUNDMHVW

QDW\OHGXĪDĪHPDZSá\ZQDZ\QDJURG]HQLHF]\QQLNyZSURGXNFMLZVNDOLJOR

EDOQHM

0RGHOH Z]URVWX ]DNáDGDMą DOER RNUHĞORQ\ VFKHPDW WZRU]HQLD RV]F]ĊGQR

ĞFLDOERVFKHPDWQDNáDGDQLDVLĊNROHMQ\FKSRNROHĔRYHUODSSLQJJHQHUDWLRQV

:PRGHODFKG\QDPLF]Q\FKPRĪOLZHMHVWXZ]JOĊGQLHQLH]PLHQLDMąF\FKVLĊUH

ODFML PLĊG]\ ZLHONRĞFLą SUDF\ L NDSLWDáX D WDNĪH ZSá\ZX SRGDWNyZ QD FHQĊ

DNW\ZyZ ,VWRWQą UROĊ Z W\FK PRGHODFK PRJą RGJU\ZDü RF]HNLZDQLD )XOOHU

WRQL0HWFDOI$QDOL]DZVSRPQLDQ\FKPRGHOLSR]ZDODZV]F]HJyOQRĞFL

XVWDOLü MDN FLĊĪDU RSRGDWNRZDQLD UR]NáDGD VLĊ PLĊG]\ NROHMQ\PL SRNROHQLDPL

● ●

● ●

Popyt

●P

●

● ●

X Y/

w r/ w r/

„Podaż”

Linia 45^o

x/ y

p p

:\NUHV3U]HU]XFDOQRĞüVHOHNW\ZQHJRSRGDWNXRGVSU]HGDĪ\ZPRGHOXUyZQR- ZDJLRJyOQHM

ħUyGáRQDSRGVWDZLH$WNLQVRQL6WLJOLW]V

3U]HU]XFDOQRĞüSRGDWNyZSRĞUHGQLFKZPRGHODFKWHRUHW\F]Q\FK



LMDNSU]HELHJDMąZ\ERU\PLĊG]\RNUHVRZH3RQLHZDĪWHJRW\SXDQDOL]DQLHRG

QRVLVLĊEH]SRĞUHGQLRGRRSRGDWNRZDQLDGyEUMHMRSLVZW\PPLHMVFXQLHMHVW

UR]ZLMDQ\

.

-HG\Q\P ZąWNLHP Z\QLNDMąF\P ] DQDOL]\ PRGHOL G\QDPLF]QHM UyZQRZDJL

RJyOQHMNWyU\QDOHĪ\SRGNUHĞOLüMHVWWHQGRW\F]ąF\NRQVHNZHQFMLZ\ERUXGáX

JRĞFLRNUHVXYDFDWLROHJLV.

$XHUEDFK.RWOLNR൵L6NLQQHUZVND]XMąQDWRĪHLPGáXĪV]\RNUHV

PLĊG]\ RJáRV]HQLHP SRGZ\ĪNL VWDZHN SRGDWNyZ NRQVXPSF\MQ\FK D LFK ZHM

ĞFLHPZĪ\FLHW\PZLĊNV]HEĊGąVWUDW\ZGREURE\FLHZ\QLNDMąFH]SU]\VSLH

V]HQLD NRQVXPSFML :DUWR MHGQDN ]DXZDĪ\ü ĪH ] EDGDĔ SU]HSURZDG]RQ\FK

SU]H] &DVKLQD L 8QD\DPD  V  QLH Z\QLND E\ VWUDW\ Z GREURE\FLH

E\á\]QDF]ąFH

3.4. Przerzucalność podatków pośrednich w badaniach empirycznych

%DGDQLD HPSLU\F]QH GRW\F]ąFH SU]HU]XFDOQRĞFL SRGDWNyZ SRĞUHGQLFK PRĪQD

SRG]LHOLü]HZ]JOĊGXQDURG]DMSRGDWNXEĊGąF\SU]HGPLRWHPDQDOL]\=MHGQHM

VWURQ\PRĪQDZ\UyĪQLüSRZV]HFKQHSRGDWNLRGWRZDUyZLXVáXJNWyUHVąSRGDW

NDPLDGYDORUHPD]GUXJLHMVWURQ\DNF\]\NWyUHFRGR]DVDG\PRĪQDX]QDü]D

SRGDWNLVSHF\¿F]QHF]\OLWDNLHZNWyU\FKSRGVWDZDRSRGDWNRZDQLDMHVW]DOHĪ

QDRGLORĞFL:SU]\SDGNXSRGDWNyZSRĞUHGQLFKXZDJDEDGDF]\NRQFHQWUXMHVLĊ

QD]DNUHVLHSU]HU]XFDOQRĞFLW\FKSRGDWNyZQDNRQVXPHQWyZ

3LHUZV]H EDGDQLD HPSLU\F]QH QDG SU]HU]XFDOQRĞFLą SRGDWNyZ SRĞUHGQLFK

QDNRQVXPHQWyZ]RVWDá\SU]HSURZDG]RQHZ6WDQDFK=MHGQRF]RQ\FK3RWHUED

LGRW\F]\á\ZSá\ZXSRGDWNXRGVSU]HGDĪ\QDFHQ\XEUDĔZNLONXPLD

VWDFK6WDQyZ=MHGQRF]RQ\FKZODWDFKRUD]%DGDQLHWR

E\áRPRĪOLZHG]LĊNLWHPXĪHSRGDWHNRGVSU]HGDĪ\RERZLą]XMąF\Z6WDQDFK

=MHGQRF]RQ\FKPDFKDUDNWHUORNDOQ\DMHJRVWDZNLZSRV]F]HJyOQ\FKPLDVWDFK

PDMąUyĪQąZ\VRNRĞü=PLHQQąREMDĞQLDQąMHVWORJDU\WPLF]QD]PLDQDFHQ\GH

WDOLF]QHMSRV]F]HJyOQ\FKWRZDUyZQDWRPLDVWMDNR]PLHQQHREMDĞQLDMąFHZ\NR

U]\VWXMHVLĊ]PLDQ\FHQWHJRVDPHJRWRZDUXZW\PVDP\PF]DVLHZFDá\FK6WD

QDFK=MHGQRF]RQ\FKDWDNĪH]PLDQ\VWDZNLSRGDWNXQDGDQ\WRZDU:UHJUHVML

Z\NRU]\VW\ZDQH Vą UyZQLHĪ ]PLHQQH RSyĨQLRQH GOD LQÀDFML L ]PLDQ SRGDWNX

 &]\WHOQLN]DLQWHUHVRZDQ\LQF\GHQFMąSRGDWNRZąZPRGHODFKVWDW\F]QHMUyZQRZDJLRJyO

QHMSU]\]DáRĪHQLXJRVSRGDUNLRWZDUWHMOXEZPRGHODFKG\QDPLF]QHMUyZQRZDJLRJyOQHMPRĪH

]DSR]QDü VLĊ ] W\P WHPDWHP F]\WDMąF Z V]F]HJyOQRĞFL .RWOLNR൵ / 6XPPHUV / 7D[

,QFLGHQFH1%(5:RUNLQJ3DSHU6HULHVGRLZ

3U]HU]XFDOQRĞüSRGDWNyZMDNRNRQVHNZHQFMDLVWQLHQLDU\QNX



SR WR E\ XZ]JOĊGQLüQLH]EĊGQ\ F]DVQDGRVWRVRZDQLHFHQ\WRZDUyZ QDNWy

UH ]PLHQLáD VLĊ VWDZND$QDOL]D RNUHVX SRZRMHQQHJR VXJHUXMH ĪH SRGDWHN RG

VSU]HGDĪ\ E\á ZWHG\ Z FDáRĞFL SU]HU]XFDQ\ QD NRQVXPHQWyZ SRGF]DV JG\

ZRNUHVLHSU]HGZRMHQQ\PW\ONRSRGDWNXE\áRSU]HU]XFDQHQDNRQVXPHQWyZ

3RGREQąDQDOL]ĊNLONDODWSyĨQLHMSU]HSURZDG]LOL%HVOH\L5RVHQ=D

NUHVLFKEDGDĔE\áQLHFRV]HUV]\ERREHMPRZDáURG]DMyZWRZDUyZZPLD

VWDFK 6WDQyZ =MHGQRF]RQ\FK $QDOL]RZDQR GDQH NZDUWDOQH ] ODW 

:DUWRSRGNUHĞOLüĪHZW\FKEDGDQLDFKZĞUyG]PLHQQ\FKREMDĞQLDMąF\FKE\á\

WHĪWDNLHNWyUHRGQRVLá\VLĊGRNRV]WyZSURGXNFMLZV]F]HJyOQRĞFLNRV]WyZQDM

PXQLHUXFKRPRĞFLZ\QDJURG]HĔLNRV]WyZHQHUJLL$XWRU]\]DREVHUZRZDOLĪH

SU]HU]XFDOQRĞüSRGDWNyZMHVW]UyĪQLFRZDQDZ]DOHĪQRĞFLRGDQDOL]RZDQ\FKWR

ZDUyZ,VWQLHMąWDNLHWRZDU\ZSU]\SDGNXNWyU\FKPRĪQDPyZLüRQDGSU]HU]X

FDOQRĞFLRYHUVKLIWLQJ = SU]HSURZDG]RQHJREDGDQLD Z\Sá\ZD UyZQLHĪ ZQLR

VHNĪHFHQ\EDUG]RV]\ENRUHDJXMąQD]PLDQĊVWDZNLSRGDWNX

&KHWW\LLQQDSRGVWDZLHHNVSHU\PHQWyZSU]HSURZDG]RQ\FKZ6WD

QDFK=MHGQRF]RQ\FKJG]LHFHQ\VąWUDQVSDUHQWQH

XGRZRGQLOLĪHXPLHV]F]H

QLHRERNDUW\NXáyZVSRĪ\ZF]\FKFHQ]DZLHUDMąF\FKSRGDWHNQDNáDGDQ\ZHGáXJ

VWDZNLSRZRGXMHVSDGHNSRS\WXQDWHWRZDU\R3RGREQ\ZQLRVHN

PRĪQDZ\FLąJQąüZRGQLHVLHQLXGRDONRKROL3RGQLHVLHQLHSRGDWNXNWyU\PLDá

RG]ZLHUFLHGOHQLHZFHQDFKUHGXNXMHNRQVXPSFMĊDONRKROXEDUG]LHMQLĪSRGQLH

VLHQLHSRGDWNXGROLF]DQHJRSU]\NDVLH%DGDQLDWHSR]ZDODMąZV]F]HJyOQRĞFL

Z\FLąJQąüNRQNOX]MĊĪHNRQVXPHQFLQLHVąZSHáQLUDFMRQDOQLLSRGHMPXMąGH

F\]MHSU]\RJUDQLF]RQHMĞZLDGRPRĞFLLVWQLHMąF\FKSRGDWNyZ

3U]HU]XFDOQRĞüSRGDWNyZSRĞUHGQLFKZW\PUyZQLHĪZNRQWHNĞFLH¿QDQVyZEH

KDZLRUDOQ\FK EDGDQR QD SRGVWDZLH GDQ\FK ] U\QNX HXURSHMVNLHJR : RSUDFR

ZDQLX&RSHQKDJHQ(FRQRPLFVSU]HDQDOL]RZDQRNRQVHNZHQFMH]QDF]ąFHM

]PLDQ\ VWDZNL SRGDWNX RG ZDUWRĞFL GRGDQHM GOD G]LHZLĊFLX SU]\SDGNyZ ] U\Q

NXHXURSHMVNLHJRREHMPXMąF\FKVSDGHNVWDZNLQDNVLąĪNLZ6]ZHFMLRSS

Z]URVW VWDZNL QD REXZLH ZH :áRV]HFK R  SS Z]URVW VWDZNL QD F]DVRSLVPD

ZH:áRV]HFKRSSLSyĨQLHMV]\VSDGHNVWDZNLRSSGZXNURWQ\VSDGHN

VWDZNLQDQDSRMHZ3RUWXJDOLLRLSSVSDGHNVWDZNLQDXVáXJLUHVWDXUDF\MQH

Z3RUWXJDOLLRSSLVSDGHNVWDZNLQDXVáXJLIU\]MHUVNLHZ,UODQGLLRSS1D

SRGVWDZLH W\FK EDGDĔ PRĪQD E\áR VWZLHUG]Lü ĪH Z]URVW VWDZNL SRGDWNX SRZR

GXMHEDUG]LHMQLĪSURSRUFMRQDOQą]PLDQĊFHQ\QDWRPLDVWVSDGHNVWDZNLSRGDWNX

SRZRGXMH PQLHM QLĪ SURSRUFMRQDOQ\ VSDGHN FHQ\ : SU]\SDGNX ]PLDQ VWDZNL

RSSPRĪOLZRĞüZ\FLąJQLĊFLDVSyMQ\FKZQLRVNyZE\áDRJUDQLF]RQD

$V\PHWULĊZUHDNFMLQDZ]URVWLVSDGHNFHQ\]DXZDĪ\áWDNĪH=iSDO

EDGDMąFNRQVHNZHQFMHUHIRUP\SRGDWNRZHMNWyUąSU]HSURZDG]RQRZ&]HFKDFK

 =DVDGQLF]RU]HF]XMPXMąFRERNWRZDUXSRGDZDQHVąFHQ\QHWWRDSRGDWHNGROLF]DQ\MHVW

SU]\NDVLHZHGáXJVWDZNLRERZLą]XMąFHMZGDQ\PVWDQLH

3U]HU]XFDOQRĞüSRGDWNyZSRĞUHGQLFKZEDGDQLDFKHPSLU\F]Q\FK



ZU2GQRWRZDáRQĪHZSU]\SDGNXWRZDUyZGODNWyU\FKVWDZNDSRGDWNX

VSDGáD ]  QD  QLH QDVWąSLá VSDGHN FHQ\ GOD NRQVXPHQWyZ QDWRPLDVW

Z SU]\SDGNX WRZDUyZ GOD NWyU\FK VWDZND Z]URVáD ]  QD  SU]HFLĊWQ\

Z]URVWFHQ\Z\QRVLá

%HQ]DUWL &DUORQL +DUMX L .RVRQHQ  QD SRGVWDZLH ]PLDQ VWDZHN

Z SDĔVWZDFK 8QLL (XURSHMVNLHM Z ODWDFK  XVWDOLOL ĪH Z]URVW VWDZ

NLSRGDWNXZ\ZRáXMHVLOQLHMV]ą]PLDQĊFHQ\RSRGDWNRZDQ\FKGyEUQLĪVSDGHN

VWDZNLSRGDWNX:HGáXJW\FKEDGDF]\SU]HU]XFDOQRĞüSRGDWNXQDVWĊSXMHQDW\FK

PLDVWSR]PLDQLHVWDZNLDNRQZHUJHQFMDZNLHUXQNXV\PHWULLUHDNFMLQLHSRMD

ZLDVLĊQDZHWZyZF]DVJG\RNUHVDQDOL]\]RVWDMHZ\GáXĪRQ\GRURNXSR

]PLDQLHVWDZNL

2SLV\ZDQDDV\PHWULDQLH]QDMGXMHSRWZLHUG]HQLDZEDGDQLDFKU\QNXDUW\NX

áyZ VSRĪ\ZF]\FK Z %UD]\OLL Z ODWDFK  SURZDG]RQ\FK SU]H] 3ROLWL

L 0DWWRV  5yZQLHĪ %HQHGHN 'H 0RRLM .HHQ L :LQJHQGHU  QLH

SRWZLHUG]DMąE\LVWQLDáDLVWRWQDUyĪQLFDPLĊG]\UHDNFMDPLQDZ]URVWLVSDGHN

VWDZNLSRGDWNX

%HQHGHN L LQ  QD SRGVWDZLH GDQ\FK ]  SDĔVWZ VWUHI\ HXUR ] ODW

 RGNU\OL MHGQDN LQQH ]DOHĪQRĞFL NWyUH WUXGQR Z\MDĞQLü QD JUXQFLH

HNRQRPLLQHRNODV\F]QHM=DREVHUZRZDOLRQLZV]F]HJyOQRĞFLĪHSU]\]PLDQLH

SRGVWDZRZHMVWDZNLSRGDWNX]DVDGQLF]RZ\VWĊSXMHSHáQDSU]HU]XFDOQRĞüSRG

F]DVJG\GOD]UHGXNRZDQHMVWDZNLSRGDWNXSU]HU]XFDOQRĞüSRGDWNXQDNRQVX

PHQWyZZ\QRVLRNRáRDGODUHNODV\¿NDFML

SU]HU]XFDOQRĞüQDNRQVXPHQ

WyZFRGR]DVDG\QLHZ\VWĊSXMH

3RWZLHUG]HQLHP]UyĪQLFRZDQ\FKUHDNFMLQD]PLDQĊVWDZNLZ]DOHĪQRĞFLRG

MHM SR]LRPX PRJą E\ü UR]ZDĪDQLD 'DYLGD  NWyU\ EDGDá NRQVHNZHQFMH

Z]URVWXVWDZHNSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMZWU]HFKSDĔVWZDFK8QLL(XURSHM

VNLHMGZLH]PLDQ\ZH)UDQFMLGZLHQD&\SU]HLMHGQDZ&KRUZDFMLZU=D

REVHUZRZDáRQĪHSU]\Z]URĞFLHREQLĪRQ\FKVWDZHNSRGDWNX]DNUHVSU]HU]X

FDOQRĞFLQDNRQVXPHQWyZMHVWRPQLHMV]\QLĪGODVWDZHNVWDQGDUGRZ\FK

:\FLąJQąá UyZQLHĪ ZQLRVHN ĪH LVWQLHMH QHJDW\ZQD ]DOHĪQRĞü PLĊG]\ VNDOą

]PLDQ\VWDZNLD]DNUHVHPSU]HU]XFDOQRĞFLSRGDWNXQDNRQVXPHQWyZ

%DGDQLD %HUQDOD D GRW\F]ąFH NRQVHNZHQFML REQLĪNL VWDZNL SRGDWNX

]QDQDSRGVWDZRZHDUW\NXá\VSRĪ\ZF]HZ3ROVFHZUSRWZLHU

G]DMąUH]XOWDW\RSLV\ZDQHSRZ\ĪHM:\QLND]QLFKERZLHPĪHQLHZLHONDREQLĪ

NDVWDZNLSRGDWNXQDWRZDU\NWyUHSRGOHJDMąUHNODV\¿NDFMLVNXWNXMHEUDNLHP

NRU]\ĞFLGODNRQVXPHQWyZ

3UHWHNVWHPGRDQDOL]\SU]HU]XFDOQRĞFLSRGDWNXRGZDUWRĞFLGRGDQHMQDNRQ

VXPHQWyZ E\áD UyZQLHĪ ]PLDQD SRGVWDZRZHM VWDZNL SRGDWNX ]  QD 

 3U]H]UHNODV\¿NDFMĊQDOHĪ\UR]XPLHüV\WXDFMĊZNWyUHMQLH]PLHQLDVLĊZ\VRNRĞüDQLVWD

ZHN SRGVWDZRZ\FK DQL REQLĪRQ\FK D ]PLDQD VWDZNL SRGDWNX QD RNUHĞORQH WRZDU\ OXE XVáXJL

Z\QLND]SU]\SLVDQLDLFKGRJUXS\REMĊWHMLQQąVWDZNąQLĪGRW\FKF]DV

3U]HU]XFDOQRĞüSRGDWNyZMDNRNRQVHNZHQFMDLVWQLHQLDU\QNX



7DEHOD:\QLNLHVW\PDFML]DNUHVXSU]HU]XFDOQRĞFLSRGDWNXQDNRQVXPHQWyZGODXVáXJQDSUDZF]\FK

=PLHQQH REMDĞQLDMąFH

1DSUDZDREXZLD

GDPVNLHJR PLQ

1DSUDZDREXZLD

GDPVNLHJR PDNV



6NUyFHQLHVSRGQL PLQ

6NUyFHQLHVSRGQL PDNV



:V]\FLH]DPND PLQ

:V]\FLH]DPND PDNV

 ǻݐ߬

6SDGHN 

 

 

 

 

 



ǻݐ߬

6SDGHN 

 

 

 

 

 



ǻݐ߬

6SDGHN 

 

 

 

 

 



ǻݐ߬

6SDGHN 

 

 

 

 

 



ǻݐ߬

6SDGHN 

 

 

 

 

 



ǻݐ CPI 

 

 



ǻݐ:\QDMHP 

 

 

 



ǻݐ(QHUJLD 

 

 

 

 

 



ǻݐ3DOLZD

Sá\QQH 

 

 



ǻݐ:\QDJURG]HQLD 

 

 



6NRU\JRZDQ\R²      

0HWRGDHVW\PDFML */6$5 */6$5 */6$5 */6$5 2/6 */6$5

Zmienne sezonowe nie WDN WDN nie nie WDN

8G]LDáNRQVXPHQWD 0 0 0  0 0

:QDZLDVDFKXPLHV]F]RQREáĊG\VWDQGDUGRZH*ZLD]GNLR]QDF]DMąLVWRWQRĞüQDSR]LRPLH  L  ħUyGáRQDSRGVWDZLHGDQ\FK*áyZQHJR8U]ĊGX6WDW\VW\F]QHJR

>@



7DEHOD:\QLNLHVW\PDFML]DNUHVXSU]HU]XFDOQRĞFLSRGDWNXQDNRQVXPHQWyZGODXVáXJIU\]MHUVNLFK

=PLHQQH REMDĞQLDMąFH

%DOHMDĪ PLQ

%DOHMDĪ PDNV



)DUERZDQLH

ZáRVyZ PLQ

)DUERZDQLH

ZáRVyZ PDNV



6WU]\ĪHQLH

JáRZ\PĊVNLHM PLQ

6WU]\ĪHQLH

JáRZ\PĊVNLHM PDNV



7UZDáD RQGXODFMD

PLQ

7UZDáD RQGXODFMD

PDNV

 ǻݐ߬

6SDGHN 

 

 

 ±

 

 

 

 



ǻݐ߬

6SDGHN 

 

 ±

 ±

 

 

 

 



ǻݐ߬

6SDGHN ±

 ±

 

 

 

 

 ±

 ±



ǻݐ߬

6SDGHN ±

 

 

 

 

 

 

 



ǻݐ߬

6SDGHN 

 ±

 ±

 ±

 ±

 

 

 



ǻݐ CPI 

 

 

 

 

 

 

 



ǻݐ:\QDMHP 

 

 

 

 

 

 

 



ǻݐ(QHUJLD 

 

 

 

 

 

 

 



ǻݐ3DOLZDSá\QQH ±

 ±

 ±

 ±

 ±

 ±

 ±

 ±



ǻݐ:\QDJURG]HQLD 

 

 

 

 ±

 ±

 ±



6NRU\JRZDQ\R²        

0HWRGDHVW\PDFML */6$5 */6$5 2/6 */6$5 */6$5 */6$5 */6$5 */6$5

Zmienne sezonowe nie WDN nie nie WDN nie nie nie

8G]LDáNRQVXPHQWD 0  0  0   

:QDZLDVDFKXPLHV]F]RQREáĊG\VWDQGDUGRZH*ZLD]GNLR]QDF]DMąLVWRWQRĞüQDSR]LRPLH  L  ħUyGáRQDSRGVWDZLHGDQ\FK*áyZQHJR8U]ĊGX6WDW\VW\F]QHJR

>@



70,0 75,0 80,0 85,0 90,0 95,0 100,0 105,0 110,0 115,0 120,0

indeks cen inflacja wrzesień 2006 = 100

01.2003 05.2003 09.2003 01.2004 05.2004 09.2004 01.2005 05.2005 09.2005 01.2006 05.2006 09.2006 01.2007 05.2007 09.2007 01.2008 05.2008 09.2008 01.2009 05.2009 09.2009

poziomindeksuceny

70,0 80,0 90,0 100,0 110,0 120,0 130,0

indeks cen inflacja wrzesień 2006 = 100

01.2003 05.2003 09.2003 01.2004 05.2004 09.2004 01.2005 05.2005 09.2005 01.2006 05.2006 09.2006 01.2007 05.2007 09.2007 01.2008 05.2008 09.2008 01.2009 05.2009 09.2009

poziomindeksu ceny

DLQGHNVFHQEDOHMDĪX

ELQGHNVFHQIDUERZDQLDZáRVyZ

PLHVLąFXNROHMQHJRURNXNDOHQGDU]RZHJRVSDGáDRFRRGSRZLDGDNRU]\Ğ

FLRP NRQVXPHQWD ] REQLĪNL VWDZNL Z\QRV]ąF\P  WHJR FR Z\QLNDáRE\

]SHáQHMSU]HU]XFDOQRĞFLSRGDWNX

:WDEHOLSU]HGVWDZLRQRZ\QLNLHVW\PDFML]DNUHVXSU]HU]XFDOQRĞFLSRGDW

NXQDNRQVXPHQWyZXVáXJIU\]MHUVNLFK5yZQLHĪ]WHMWDEHOLZ\QLNDĪHNRQVX

PHQFLJHQHUDOQLHQLHE\OLEHQH¿FMHQWDPLREQLĪNLVWDZNLSRGDWNXDMHĞOLE\OLWR

W\ONRZQLHZLHONLP]DNUHVLH1DMZLĊNV]\XG]LDáNRQVXPHQWyZZREQLĪFHVWDZNL

SRGDWNXZ\QLND]GUXJLHJRPRGHOXGODXVáXJLVWU]\ĪHQLDJáRZ\PĊVNLHM8G]LDá

WHQZ\QRVLSHáQHMSU]HU]XFDOQRĞFLFRR]QDF]DĪHREQLĪNDVWDZNLSRGDWNX

RSSVSRZRGRZDáDVSDGHNFHQ\R

=DQDOL]\UHJUHVMLZ\QLNDĪHFHQ\XVáXJIU\]MHUVNLFKVąVNRUHORZDQH]LQÀD

FMą=PLHQQD&3,ZHZV]\VWNLFKPRGHODFKZWDEHOLMHVWLVWRWQDVWDW\VW\F]QLH

:\NUHVSU]HGVWDZLDMąF\LQGHNVFHQXVáXJIU\]MHUVNLFKQDWOHLQGHNVXFHQWR

3U]HU]XFDOQRĞüSRGDWNXRGWRZDUyZLXVáXJQDNRQVXPHQWyZ