Ceno egzemplorzo zł
Pobieranie wyższe) opłaty jest nadużyciem
Rok III
7^ *
Wydanie B.
.Prenumerata miesięczna wynosi zł
Centrala telefoniczna IKP w Bydgoszczy33-41 •33-42 Telefonmigdzymiastowy36-00. Sekretariat redakcji 19-07
Sekretariat przyjmuje codzlernie od godziny 10 do 12 Wtorek, dnia 4 lutego 1947 r. Wydawca; SPÓŁDZIELNI* WYDAWNICZA . ZRYW"
(Lanca PKO „ZRYW Nr VI-135 hKO IKP Nr VM«
. Konto bieżącej Bank Związku Spółek Zarobkowych w Bydgoszczy Nr 33
Truman pragnął by nowego spotkania Wielkiej TrójkiF;
WASZYNGTON (PAP). Prezydent Truman oświadczył na kon ferencji prasowej, że cieszyłby się wielce gdyby zobaczył premiera Attlee i generalissimusa Stalina w Waszyngtonie na nowym zebraniu Wielkiej Trójki.
Prezydent zaznaczył jednak, że nie mógł by opuścić Stanów Zje
dnoczonych w celu , odnowienia
Komisja ONZ
dlaspraw Grecji obradować będzie w Atenach
ATENY (obsł. wŁ). Komisja ONZ dla zbadania stosunków granicznych w Grecji postanowiła, że posiedzenia
■wie odbywać będzie w Atenach. Po- atamowiono również wysłuchać stano-
konferencji między kierownikami Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego, jakie odbywały się w okresie wo jennym. Obecne jego słowa sta
nowią komentarz do oświadczenia generalissimusa Stalina zawartego w ostanim wywiadzie z Elliotem Rooseveltem, że spodziewa się on nie jednego lecz kilku jeszcze spot
kań Wielkiej Trójki w przyszłości.
Prezydent dodał, że nic mu nie wiadomo na razie o planach takie go zebrania, ujrzałby jednak z
: Prezydent Truman chciałby, aby to spotka nie odbyło się w Wa
szyngtonie ___ -
przyjemnością, swych kolegów bry tyjskiego i radzieckiego w Wa szyngtonie.
Zakaz maskarady
w Atenach
PARYŻ (PAP). Ze względu na niespokojną sytuację; rząd' grecki wydał zakaz używania masek pod czas karnawału.
Gen. Morłeire w Paryżu Premier Ramadier wezwał do Paryża generała Morłeire. który ma złożyć sprawozdanie z sytuacji wojskowej w Hanoi.
Ostatnie słowo techniki lotniczej
Ogromny rozwój lotnictwa stwarza coraz to nowe możliwości przystoso wania samolotów do potrzeb komunikacji pocztowej. Na krótkich dystan
sach poczta angielska wprowadziła najnowszy helikopter „Gyrodynef' (autoiyro lub wirowiec) pięciosiedzeniowy produkowany przez zakłady
lotnicze Fairey Company.
wieka delegatów Albanii, Jugosławii 1 Bułgarii.
Odwołanie strajku
powszechnego w Japonii
PARY* (PAP). Agencja „Fran
ce Presse“ donosi z Tokio, że przywódcy japońskich związków zawodowych po przeszło 6-godzin- nej dyskusji nad oświadczeniem generała Mae Arthura w sprawie zakazania strajku powszechnego, postanowili strajk ten odwołać.
Wstrząsające zeznania gen. von dem Bacha
Potworna rzeź ludności cywilnej
Projekt upaństwowienia
przemysłu elektrycznego .w Anglii
LONDYN (obsł. wt). W najbliż-
■sych dniach przedłożony zostanie brytyjskiej Izbie Gmin projekt u- państwowienia przemysłu elektry fikacyjnego. Projekt ten spotka-sję, jak przewidują, z silną opozycją.
W pierwszych tygodniach powstania Niemcy nie oszczędzali nikogo. Me
todą ich walki był mord jeńców i ludności cywilnej.
w płonącej Warszawie
M „Krwawy laik"\Płonące stosy trupów> Roz- j kaz mordowania jeńców i ludności cywilnej — Ban
dy Kamińskiego - Mord — grabież i gwałty — Kryminaliści w mundurach Wehrmachtu
Bezrobocie we Włoszech
RZYM (TASS). Zgodnie z oficjał, nymi danymi organów opieki spo łecznej, opublikowanymi w gazecie
„Globo", wdniu 81 grudnia 1946 no ku we Włoszech zarejestrowanych było przeszło 2 miliony bezrobotnych.
W ciągu grudnia 1946 r. liczba bezrobotnych w całym kraju wzrosła o 100.256 osób, z tego w przemyśle o 46.000 osób.
WARSZAWA (PAP). W procesie Fischera zeznaje w dalszym ciągu von dem Bach:
Gdy 1 sierpnia 1944 r. wybuchło Powstanie Warszawskie von dem Bach znajdował się w Sopocie. Do niesiono mu, że Himmler udał się osobiście do Poznania, aby stam
tąd kierować walką. Ponadto dowiedział się, że powstanie nie
było niespodzianką, że policja bez
pieczeństwa dobrze przepowiedzia
ła chwilę wybuchu i te na skutek tego ńa kilka dni przed powstaniem generał wojsk lotniczych Stachel został wysłany do Warszawy
„Przerażony byłem tą wiadomością
— ciągnie świadek — bo przecież w 1944 r. znane były metodyHimm
lera i nie było Niemca, któryby wtedy nie był poinformowany o je
go nastawieniu. Poza tym wiedziar łem, że Himmler na terenie woj
skowym był „krwawym laikiem11. Z tych względów — a ponadto czując się nieco dotknięty pomi- nięćiem jego osoby — von dem Bach postarał się zwrócić uwagę Hitlera na to, że przez danie Himmlerowi zlecenia zwalczenia powstania warszawskiego sprawa zostanie wypaczona. Tak się też stało. Po zwycięstwie pierwszych
USA budują bazy wojskowe
Doniesienia korespon*
ta„Prawdy"
ti rzecznika Departa.
mentu Stanu
—Demen- Iw Chinach?
MOSKWA (PAP). Korespondent nowojorski „Prawdy** przytacza wiadomości krążące w tamtejszych kołach dziennikarskich, jakoby a- merykański Departament Mary-
Zajścia
nad kanałem Sueskim
MOSKWA (PAP). TASS donosi z Kairu, te nad kanałem Suezkim doszło do starciamiędzyzatrudnio nymi tam na robotach wojskowych Egipcjanami a żołnierzami bry
tyjskimi. Starcie wywiązało się na skutek protestu robotników prze- eiwko dalszemu poddawaniu ich rewizji osobistej po ukończeniu pracy.
narki budował wielką bazę mor*
ską w Tsing Tao wramach amery kańskiego programu wojskowego w Chinach. Baza ta ma być w ra zie wojny ,na mocy tajnego ukła du amerykańsko-chińskiego odda na Stanom Zjednoczonym. Rząd chiński jakoby nie jest zadowolony z narzuconych mu w związku z bu dową tej bazy warunków finanso wych, ale nie potrafił obronić swe go stanowiska w rokowaniach z przedstawicielami USA.
Rzecznik Departamentu Stanu zaprzeczył informacjom, że Stany Zjednoczone wybudowały silną ba zę wojskową w Tsing Tao, oraz jakoby istniał tajny układ pomię
dzy rządem centralnym w Chi nach i Stanami Zjednoczonymi co do wykorzystywania tej bazy przez
wolska amerykańskie.
Systematycznie, dom po domu palili Niemcy Warszawę. Olbrzymie słupy dymu widniały nad nią przez długie miesiące.
Trzecie memorandum francuskie
w sprawie Niemiec
PARYŻ (obsł, wł.). Rząd francu
ski wysłał trzecie z kolei memoran dum w sprawach niemieckich. Memo randum dotyczące umiędzynarodo
wieniaprzemysłu węglowego i innych
kluczowych gałęzi przemysłu w Za-}wienia Ruhry.
głębiu Ruhry, zostało doręczone am basadorom W. Brytanii, Stanów Zje dnoczonych i ZSRR. Stany Zjedno czone odnoszą się życzliwie do fran cuskiego projektu umiędzynarodo-
dni;które zresztąbyło mocno prze
sadzone musiał Himmler przyznać, że tak nie można zgnieść powita
nia. Równocześnie bez ustanku nadchodziły błagania o pomoc ze strony gen. Stachela, który był przez powstańców otoczony. W tym stanie rzeczy von dem Bach otrzymał telefoniczne zlecenie — zgnieść powstanie wszelkimi środ kami.
Przybył do Sochaczewa 13 sierp
niasztab, utrzymany w małych mach i ruchliwy. Ponieważ otrzy mane" informacje były chaotyczne, udał się samolotem do Warszawy.
Charakterystyczny był bałagan, ja
ki zastał w armii, kierowanej roz
kazami Himmlera. Nie umiano mu wskazać, gdzie biegnie przed-- nia linia frontu, ile niemieckich punktów oporu było przez party zantów zamkniętych, jak również nie wiedziano, gdzie znajdują się wojska,
Himmlera od strony Poznania Składały się one
pułku Wehrmachtu (tzw. pułk Schmidta), sił policyjnych z Po- zndnia, brygady Kamińskiego i brygady Durlewangera.
Na szosie od zachodu widział, jak dzikie tłumy żołnierzy i poli
cji rozstrzeliwały osoby cywilne, widział palące się stosy trupów;
oblane benzyną. Gdy dojrzał ko bietę z dzieckiem na ręku, prowa dzony przez żołnierzy do tego sto
su — nie wytrzymał i wyskoczył z samochodu. Zapytał, czemu tak się dzieje. I otrzymał odpowiedź, którą później słyszał od wszyst kich formacji: „Jest rozkaz Fuhre- ra, że nie można brać jeńców*. Nie był on dany na piśmie. Wśród wielu jego punktów były dwa: 1.
nie brać jeńców, zarówno powstań
ców jak i cywilnych, 2. zrównać Warszawę z ziemią.
Von dem Bach przejechał wzdłuż (Dokończenie na str. 6-tej)
popołudniu. Zorganizował ra
doprowadzone przez z zapasowegi
ILUSTROWANY KURIER POLSKI ■mmmmmmmommmmmmi Nr 33 nas
K dvoim } Ml Francji Wvprt™,^‘,d^“la Byrda
9 XT/AXITV Tr\T>TT / Y) A T»\ 1>-n« lA abcnzvlv/n'nw sprawie prac nad traktatem dla Niemiec
LONDYN (obsł. wł.). Na najbliż
szym posiedzeniu ' zastępców mini
strów spraw zagranicznych, rząd francuski przedłoży memorandum w sprawie trybu postępowania w pra
cach nad traktatem pokojowym z Niemcami. Projekt ten jest pewnym kompromisem między koncepcją ra
dziecką, a anglosaską. Najważniej
szym jego punktem jest wciągnięcie
•10 prac nad traktatem z Niemcami
we wszystkich jego stadiach również mniejszych państw, a mianowicie:
przy ustalaniu granic zachodnich — Belgii, Holandii, Luksemburga, przy granicach wschodnich — Polski i Czechosłowacji. Francja pragnie po
dział prac przeprowadzić w ten spo
sób, że wpierw odbyłaby się konferen
cja zast. min. spraw zagr., później czych, następnie konferencja 4 mo
carstw. • \.
De
RZYM (obsł. wł.). Kryzys rządoGasperi utworzył nowy rząd
wy we Włoszech został zażegnany.
De Gasperi utworzył nowy rząd, w którym poza nim zasiada jeszcze 6 innych członków chrześcijańskiej de
mokracji. Socjaliści i komuniści mają po 8 teki w nowym gabinecie. Mini
strem spraw zagranicznych jest hr.
Sforza (niezależny). Ministrem obro
ny narodowej drugi niezależny.
Obywatele amerykańscy
nie opuszczę Palestyny
Czy Gruner będzie stracony?śmierci na dożywotnie więzienie.
Tymczasem ewakuacja Palestyny postępuje naprzód. Kupcom brytyj
skim nie udzielono zezwolenia na pozostanie w Palestynie. Natomiast 5.000 Żydów angielskich w Palesty
nie pozwolono pozostać. Konsulat amerykański nie uważa za potrzebne wyewakuowania 4900 obywateli ame
rykańskich z Palestyny.
Ogólnie spodziewają się, iż po ewa
kuowaniu cywilnej ludności brytyj
skiej z Palestyny nastąpią masowe aresztowania mężczyzn. Obecnie chodzą po ulicach wzmocnione trole i odbywa się odgradzanie zasiekami drucianymi.
LONDYN (obsł. wl.) W niedziel
© północy upłynął termin wniesienia proSb" o ułaskawienie przez terrorystę żydowskiego, Grunera. Dwaj nadra
biał palestyńscy starali się nadare
mnie nakłonić Grunera do wniesienia prałby o łaskę do władz brytyjskich.
Zwrócili slą oni do wysokiego komi
sarza Palestyny, Cunnlnghama z pro
śbą o ułaskawienie. Adwokat terro
rysty odwołał się do czołowych oso
bistości spośród ruchu oporu podczas wojny, m. In. min. Bldaulta o inter
wencje w sprawie zamienienia kary
Strajk
w stoczni Clyde w Londynie
LONDYN (PAP). W stoczni Clydft^W Londynie kilka tysięcy robojpijsów porzuciło pracę, doma
gając się wprowadzenia 40-godzin- nego tygodnia pracy.
Pogrzeb lotników
zestrzelonychnad Warszawą
WARSZAWA (obsł. wł.). W War
szawie odbył Śię pogrzeb 6-ciu lotni
ków południowo-afrykańskich, którzy
■ostali zestrzeleni podczas zrzucania pomocy dla powstańców warszaw
skich.
Rasistowskie „ustawy"
w stanie Georgia
NOWY JORK (PAP). Izba re
prezentantów stanu Georgia 133 glosami przeciwko 62 uchwaliła u- stawę o „supremacji białych"
wbrew decyzji Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, który po
stanowił, te nie wolno pozbawiać Murzynów prawa głosu w wybo
rach.
Tak zwana ustawa o „supremacji białych" pozwala na traktowanie lokali partii politycznych jako .klubów", do których Murzyni nie mają prawa wstępu. Tym samym będą oni pozbawieni prawa głosi:
Obowiązek pracy
w Czechosłowacji
PRAGA (PAP). Rząd czechosło
wacki przygotowuje projekt ustawy o obowiązku pracy. Ustawa ma mieć na celu zmobilizowanie rąk roboczych dla przemysłu, rolnictwa i odbudowy.
Ustawa przewiduje w pierwszej in
stancji zaciąg dobrowolny. Władze będą mogły wywrzeć przymus, jeśli środki dobrowolne zawiodą.
Amerykański projekt obrad nad sprawą
rozbrojenia i energii atomowe]
NOWY JORK (obsł. wł.). We wto
rek Rada Bezpieczeństwa wznowi swe obrady nad sprawą powszechnego rozbrojenia i energii atomowej. De- lągacja Stanów Zjednoczonych rio-
|y propozycję, równoczesnego, jednak
NOWY JORK (PAP). Korespon
dent agencji Reutera donosi, że ad mlrał Byrd, który stoi na czele ame
rykańskiej ekspedycji podbiegunowej po* * * i * *przybyciu, po raz czwarty do za
łożonej bazy zwanej „Małą Amery-
A Ta miejsce ks. Gloucester został
* ’ mianowany generalnym guber natorem Australii William John Mc Kell, b. socjalistyczny premier Nowej Południowej Walii. Mc Kell jest synem rzeźnika. W la
tach młodzieńczych pracował jako kotlarz, studiując równocześnie prawo.
MOSKWA (PAP), Jak donosi TASS, osoby przybywające z Osaka opowiadają, że w połowie stycznia na ogólnym zebraniu profesorów tamtej szego ■ > > i wersytetu odczytano rozkaz sztabu naczelnego dowódcy wojsk okupacyjnych w Japonii i roz
porządzenie rządu japońskiego, za
braniające kategorycznie zakładom i instytucjom naukowym oraz posz czególnym uczonym japońą^im wy
miany wydawnictw naukowych oraz utrzymywania kontaktu z zagranicz
nymi uczonymi bez specjalneg' | Zwo
lenia sztabu gen. Mac Arthura.
I
Zakończenie strajku
urzędników w Grecji
PARYŻ (PAP). „France Presse* 1 donosi z Aten, że strajk pracowni ków państwowych i samorządo
wych zakończył się po uwzględnie
niu żądań pracowniczych, dotyczą
cych płac.
Kryzys republikańskiego
rządu hiszpańskiego
LONDYN (obsł. wł.). Prezydent republikańskiego rządu Hiszpanii, Bario, polecił byłemu premierowi Gi- ralowi utworzenie nowego rządu. Gi
ral odmówił, wobec negatywnego u- stosunkowania się do niego socjali
stów.
ni icpa
Francuzi idą do kina aby... ogrzać się
PARYŻ (PAP). Wobec .silnych mrozów, kina francuskie, które mają dostateczny zapas węgla, zakupione
go na czarnym rynku, były natych
miast po otwarciu zatłoczone publicz
nością, która szukała ciepłego miej
sca. W środę doniesiono o 3 dalszych wypadkach zamarznięcia. Barki z węglem utknęły na kanałach północ
nej Francji, a flota rybacka z Nan
tes nie mogła w czwartek wypłynąć na morze. W niektórych częściach kraju pociągi nadchodzą z 6-cio go
dzinnym opóźnieniem. Instytut me
teorologiczny przewiduje że mrozy potrwają do poniedziałku.
Wyjaśnienie
przyczyn katastrofy samolotu Dakota
BRUKSELA (PAP). Departa
ment lotnictwa w holenderskim mi
nisterstwie komunikacji podał do wiadomości, że przyczyną katastrofy samolotu Dakota, należącego do ho
lenderskich linii lotniczych na lot
nisku Kastrup pod Kopenhagą, było nieodbezpieczenię hamulca. Przyczy
na katastrofy została ustalona przez specjalną komisję śledczą, wyłonioną przez holenderskie i duńskie władze lotnicze.
Zderzenie 2 myśliwców
PARYŻ (PAP). France Presse donosi z Algeru, że 2 myśliwce zde
rzyły się w powietrzu. Pilot jednego z samolotów usiłował wyskoczyć ze spadochronem, jednak zabił się, po
nieważ zeskakiwał ze zbyt małej wy
sokości. Drug) samolot natychmiast stanął w płomieniach.
Pogrzeb Grace Moore
. PARYŻ (PAP). Pogrzeb śpiewacz
ki amerykańskiej Grace Moore, która zginęła w katastrofie lotni
czej pod Kopenhagą, odbędzie się w poniedziałek w Paryżu.
Stroik górników
w Nowej Szkocji
LONDYN (PAP). W Nowej Szkocji rozpoczął się strajk 13.000 robotników kopalń węgla. Przyczyną strajku jest wygaśnięcie umowy zbio
rowej. Górnicy którzy domagają się podwyżki płac, zgasili swe lampy I zostawili w szybach jedynie straż.
Wyznaczony przez rząd urzędnik stara się zlikwidować zatarg.
Spór o politykę naftową
między Stanami Zjednoczonymi a Francją
Co kryjeslęza oświadczeniem senatorów amerykańskich?
PARYŻ (obsł. wi.). Rząd francuski wystosował drugą z kolei notę pro
testacyjną w sprawie polityki nafto
wej Stanów Zjednoczonych na Środ
kowym Wschodzie.
Jak donoszą, odpowiedz rządu Sta
nów Zjednoczonych tym razem wy padnle korzystniej, gdyż departament stanu w międzyczasie zmienił zdanie, uznając, że sprawa ta nie jest jedynie sprawą prywatną.
NOWY JORK (obsł. wL). Komitet specjalny komisji senackiej USA, re
prezentowany przez republikan 1 de
mokratów z senatorem Conelly i Van-
denberglem na czele wydał oświad
czenie, w którym zaznacza- że bogać* twa naturalne powinny służyć dla dobrodziejstwa wszystkich narodów.
Oświadczenie to zawiera następujące punkty:
1. Znaczenie światowe, wydobycia olejów mineralnych nie straciło na znaczeniu przez odkrycia atomowe.
2. ' Naród, który nie posiada dosta
tecznie zagwarantowanych bogactw ziemnych, nie może na dłuższą metę istnieć-
3. W razie przyszłych wojen Stany Zjednoczone nie posiadają dość ole
jów mineralnych, by podołać swym politycznym i gospodarczym zobowią
zaniom.
odrębnego rozważania tych spraw.
Rada Bezpieczeństwa utworzyć ma specjalny komitet dla sprawy pow szechnego rozbrojenia, podczas gdy sama Rad« zajmować mę będzie spra
wą snergil atomorweó.
4. Mniej niż */• światowego wydo
bycia olejów mineralnych znajduje się w posiadaniu Stanów Zjednoczo
nych.
5- W rękach amerykańskich znajduje się więcej niż 46 proc, kapitału w akcjach kopalń naftowych, a Związek Radziecki dysponuje olbrzymimi bo- gewtwamj w M miana
rjzz procesie przeciwko mordercom Matteotti'ego przewodniczący /sądu odczytał list dziennikarza Carlo ką« wyraził nadzieję, iż ekspedycja/Salsa z wynika, że oskar- dokona ważnych odkryć geograficz-4.ony ’Pover(>m(> brał udział w mor- nych. Byrd przybył jednym z 2 sa-^rstwie.
molotów transportowych, które wy-« _ wjokj syna szwedzkiego następcy startowały z lotniskowca amerykań-g^ tronu księcia Gustawa Adolfa, skiego, przebywając ok. 600 mil nad^który eginął tragicznie w katastro- otwartym morzem i lodami — przy^fie lotniczej w Kopenhadze, przybyły czym samoloty szczęśliwie wylądowa- Malmo na pokładzie krążownik* ły na pokrytym śniegiem prowizo-p Ogkar u«#
rycznym lotnisku. » ź r ry ładze angielskie zakończyły / HZ śledztwo w sprawie zajścia w
Sirtrik w kopalniach złota
LONDYN (PAP). Reuter donosi/stanie ogłoszona w najbliższych z Johannesburg, że właściciele ko-Sdniach.
palń zwrócili się z ostrzeżeniem do/<Y eden z oskarżonych oprawców górników wszystkich kopalń złota, vl/J z Ravensbrfick, lekarz SSWinkaL strajkujący, którzy nie powrócą do/mann, uległ atakowi serca. Tym sa- pracy w poniedziałek, zostaną zwoi /mym uniknął wyroku, który w tych
nienl. ^dniach zapadnie aa przestępców z
śj Ravensbrfick.
rj , . - __ S i y, zatoce lubeckiej zamarzł wśród -
Zatrucia gazem | W lodów kuter rybacki. Załoga W ParvŻU ^złożona z 4 osób jest zaopatrywana
» Sz powietrza w żywność, wodę i opaŁ PARYŻ (PAP). Policja podała doS ekretara stanu Marshall uda się wiadomości, że 9 mieszkańców Pary 10 na konferencję moskiewską w ża zmarło na skutek zatrucia ulat- ^towarzystwie 120 doradców.
niającym się gazem. Pragnąc utrzy-|,^ Zaglęblu Ruhry wybuchł na mać ciepło w mieszkaniu pozostawię-^ W tle sytuacji żywnościowej no zapalone palniki które zgasły z|strajk górnlków i robotników prze- niewiadomych powodow. Wsrod <rfi»Smyslu stalowego, który grozi roz- znajduje się matka z dwojgiem d™>-|szerzenlem gię na całą prowincję.
C1' Ie Włoszech na miejsce gen.
” Raffaelo Cadorna b. dowódcy
Katastrofa kolejowaY J ’ /szefem sztabu generalnego został W pobliżu Glasgow ^mianowany gen. Marras.
LONDYN (PAP). W czasie kata-^ F) ° otrzymaniu noty jugosło- strofy pociągu pocztowego, która/ wiańskiej w sprawie napadu wydarzyła się w pobliżu Glasgow,y<na urzędników jugosłowiańskich 12 osób odniosło ciężkie obrażenia.obozie Erboli, minister Hector Pociąg towarowy, który miał stanąć^Mc Neil wyraził głęboki tal z po- na bocznym torze, skierował się na£wodu zajścia oraz współczucie główną linię podczas wjazdu pocią-^ krewnym zmarłego. Dodał jed- gu pocztowęgo. Następnie parowóz i^nakże, że nie może wyrazić swego wagon jad^cy główną linią w prze-^poglądu co do odpowiedzialności ciwnym kierunku, wpadły na zderzo-^za incydent do czasu otrzymania ne ze sobą pociągi. /szczegółowego sprawozdania z Nea-
jjpolu.
j . t\V7 Yrok w Pr°c®8ie Pap«na M-
Kieay nowe wybory |w dzie ogłoszony 7 lub 8 lutego
w Grecji?
ATENY (obsł. wł.). Nowy pre
mier koalicyjnego rządu greckiego, Naximos otrzymał w wyniku 5-cio dniowej debaty parlamentu greckie
go votum zaufania. Były premier Tsaldaris zaznaczył, że jego partia popiera rozpisanie nowych wyborów w jak najszybszym terminie. W wy
borach tych brałyby udział partie, Wykluczone z marcowych wyborów, tj. lewicowe i kilka mniejszych cen
trowych.
Gmach Seimu już gotowy
WARSZAWA (PAP). Dnia 1 lu . tego zakończone zostało zwożenie me
bli do sali sejmowej. Wykańczane są pośpiesznie prace nad montażem u- rządzeń salj. Zjechali się już wyde
legowani najlepsi tapicerzy, którzy wykańczają obicia foteli i sali. Ro- botnicy wykazali maksimum wysiłku, byle dotrzymać terminu, wyznaczo
nego przez Krajową Radę Narodową.
Wszystkie ławy poselskie są już u- stawione. W dniu dzisiejszym zwie
zione zostaną fotele Marszałka i Pre
zydenta RP., które wykonała Fabry
ka Mebli Artystycznych w Bydgosz
czy.
Uczonym japońskim nie wolno
utrzymywać kontaktu z zagranicąStypendia zagraniczne
dla studentów polskich
WARSZAWA (PAP). Międzyna
rodowa Organizacja Pomocy Studen
tom (World Students Relief) przy
znała stypedia dla 15 studentów A- kademii Sztuk Pięknych w Warsza
wie i Krakowie na dwumiesięczny wyjazd do Holandii Okres ten prze- e znaczony jest na odpoczynek dla stu
dentów, turystykę, prace artystycz
ne oraz zapoznanie się z malarstwem holenderskim i zabytkami sztuki.
Anglicy źgdajg od Danii
zredukowania floty rybackiej
OSLO (TASS). Norweskie biuro telegraficzne podaje komunikat lon
dyńskiego korespondenta gazety „Po- litiken" stwierdzający, że na mię
dzynarodowej konferencji dla spraw rybołówstwa na Morzu Północnym Anglicy zażądali, by Dania zredu
kowała swą flotę, rybącką o 50 proc.
Jeżeli żądanie Anglików znajdzie po
parcie na konferencji, Dania zmu
szona zostanie do zmniejszenia stanu liczebnego floty rybackiej o blisko 400 kutrów morskich.
Anglicy domagają się, by wszyst
kie kraje, leżące nad Morzem Pół
nocnym ograniczyły swą flotę rybac
ką do rozmiarów przedwojennych.
■a Pomoc Zimowa
ILUSTROWANY KURIER POLSKI l$b-3NN
Zmierzch sterowców
nmiiiiiiiiiiiiiiiiiinimiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiinimiiiiiigiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiimimi
‘ IM Ml kiiHii lint iii Mii
W roku 1947 zbiegają i
•pcznice dotyczące historii sterow- eów. Przed 60 laty Rosjanie poraź pierwszy w historii zastosowali przy balonach konstrukcję sztywną. W 30 lat później zmarł największy kon
struktor balonów Ferdynand Zeppe
lin, a wreszcie przed dokładnie 10 laty uległ kastastrofie dwudziesty- azósty z rzędu i ostatni sterowiec niemiecki „LZ-129".
Pamiętna ta katastrofa statku po
wietrznego pełniącego wówczas służ
bę komunikacyjną nad Atlantykiem nie tylko pogrążyła w żałobie rodzi
ny pasażerów, którzy w nieszczęściu ponieśli śmierć, ale i., była począt
kiem zmierzchu okresu rozwoju ba
lonów o konstrukcji sztywnej, tzw.
* „Zeppelinów", kruchej dumy pyszał- W kowatych Niemców, z których jeden'
■ (inż. Pfeiffer) w swej książce pt.:
* „Fahren i Fliegen" nazwał ostatni niemiecki sterowiec LŻ-129 „Hinden
burg" dziełem techniki ,którego na
wet zazdrość bogów ujarzmić nie
«doła“.
te do ukrócenia dumy niemieckiej nie potrzeba było aż „zadrości bo
gów", lecz wystarczyło jedno z dzieł boskich — atmosfera, dowiódł tego tragiczny koniec LZ-129, który za
razem — jak sądzić należy — stałlnadania się końcem rozwoju tego niebez-lmicznej.
Eterów- | Trxy rocznice — Historia sterowców — Zeppelin | wali s<ę budową sterowców. Czynili nie miał oryginalnych pomysłów — C____
amerykańskie i angielskie — Czy kres rozwoju
■--- techniki sterowcowej ?--- piecznego środka komunikacji (z...
„drugim światem") i początkiem je
go upadku.
Jaka jest historia sterowców?
Przed 60 laty pierwszy balon o kon
strukcji sztywnej wybudowali Ro
sjanie. Oni więc są ojcami wynalaz
ku, który — nie wiedząc o tym —
— podjął Ferdynand Zeppelin, od
bywający w czasie amerykańskiej wojny domowej służbę na balonach obserwacyjnych. Wiedział jednak Zeppelin o pracach w tym ‘kierunku Żyda węgierskiego Dawida Schwar- ca. Zeppelin, który sam nie był tech nikiem otoczył się fachowcami-inży nierami (Kober, Diirr,Kobler) i po czął realizować swój zamiar budów’- olbrzymich balonów motorowych c kształcie grubego cygara. Oczywiści< ,
— jak wielu Niemców — korzystał on obficie z obcych wynalazków w tej dziedzinie. Tak więc wzorem Wę
gra Schwarca użył do budowy ste
rowca osłony alumin’owei, i zreali
zował ideę Francuza płk. Renard — statkowi linii aerodyna-
W swą dziewiczą podróż wyruszył ostatni sterowiec niemiecki LZ-129, stacjcnvwany w Friedrichshafen, dnia 4 marca 1936 r. W rok później,
<+ katastrofa tego statku zraniła pychę narodu niemieckiego.
Leon Sobociński
j|| Blaski i
szkolnictwa na
cienie
Mazurach
Olsztyn, w styczniu ł Spośród widu osiągnięć w dzie
dzinie repolonizacji naszej ziemi war- 2 anińskc-mazurskiej, największe bo- daj i najdonioślejsze są efekty uzy- akane na polu szkolnictwa.
Nie znaczy to, ażeby Wszystko w tej materii było zrobione, ale to pewna, że zrobiono wszystko, co da
ło się zrobić.
Warmia i Mazury są pokryte sie
cią szkół, do których uczęszcza 70 tysięczna armia małych pionierów nowej rzeczywistości na terenach, gdzie to szkolnictwo trzeba było bu- o dować od przyciesi, od podstaw.
W odróżnieniu od innych rejonów Ziem Odzyskanych, mazurska kra
ina tysięcy jezior ma kilkusetletnie bogate tradycje kulturalno-oświato
we.Szkolnictwo polskie sięga tu odle
głych czasów, bo aż wieku XVI.
Przy kościołach, po wsiach powsta- ją szkoły parafialne, po miastach
* nie brak nawet szkół wyższych.
Przy współudziale uczonych pol
skich Abrama Kulwiecia i Stanisława
£. Rafajłowicza powstaje w Królewcu jeden z najstarszych w Europie uni
wersytetów. w którym język polski był równouprawniony z łaciną i ję-, tykiem niemieckim.
W roku JM6 powstaje wyższa szko ,
w Ełku i Niborku (Niedzica).
Do końca XVIII stulecia językiem wykładowym w szkolnictwie pow
szechnym a nawet średnim był język polski. Dopiero w roku 1812 wyższa szkoła w Ełku zostaje przekształcona w gimnazjum niemieckie.
I odtąd zaczyna się już powolne konanie szkolnictwa polskiego w Pru
sach Wschodnich.
W roku 1865 język polski odgrywa w szkolnictwie tylko rolę języka po
mocniczego, a nauczyciele chcąc od
straszyć uczniów od nauki polskiego, zadają po kilkanaście stron obojętne
go tekstu na pamięć, ażeby zadanie było nie wykonalne.
Przeróżne były metody wzbudza
nia wstrętu do nauki języka ojczy
stego, począwszy od szyderstwa, ośmieszania mowy polskiej, aż do najwymyślniejszych kar.
Hitleryzm szkole polskiej zadał cios ostateczny, choć jeszcze nie zupełny.
Na Powiślu, na Warmii jeszcze tlił się, acz słabo kaganiec oświaty.
Na Mazurach już było zupełnie ciemno. Ani jednej szkoły polskiej- Mazurzy stracili zupełnie kontakt duchowy z kulturą polską.
W roku 1928 na terenie Prus
! odnich nauka języka polskiego
• ała się: *) *) Dane zaczerpnięte z biuletynu
informacyjnego .-Instytutu Mazur
skiego" Nr Nr 4—5—6.
w pow sztumskim w 10 szkołach
— 248 dzieci.
Sterówce I ta^e Anglicy i Amerykanie.
1 Ostatni ograniczyli się do budowy tylko dwóch takich olbrzymów, (Akron i Macon), które, podobnie Pierwszy swój statek wybudował|iak sterówce niemieckie zakończyły Zeppelin w roku 1900. W ciągu 36|sw3 służbę katastrofami. Oczywiście
“i te nieszczęścia pociągnęły za sobą śmierć wielu ludzi, wystąrczyły one jednak Amerykanom za naukę.
Nauka ta zamknęła się w postano
wieniu zaprzestania budowy stat
ków powietrznych o charakterze ba
lonów motorowych. Ciekawym szcze
gółem jest fakt, że słynny zastępca komendanta Akronu, Wiley przeżył ' trzy katastrofy sterowoowe, będąc isobistym świadkiem — zarówno końca Akronu, jak i końca Macon, którego był komendantem.
Również Anglicy zbudowali dwa
~ >skortale wyposażone sterówce —
<R-100 i R-101). O ile R-100 miał
;eszcze żebrowanie stalowe i skut
kiem tego duży ciężar własny, o tyle R-101 był rewelacją techniczną, któ
rej wartość uznali nawet pyszałko- waci Niemcy. Statek ten, odznacza
jący się piękną aerodynamiczną li
nią. pędzony był motorami Diesla, spalającymi niełatwopalne oleję. Dla uniknięcia niebezpieczeństwa poża
ru, załogę zaopatrzono w obuwie ze specjalnymi gumowymi podeszwami, mającymi zredukować możliwość wywołania przez tarcie iskry, która spowodować mogłaby pożar. Przezor
ność twórców R-101 poszła tak da
lece, że wszystkie 38 tanków na pa
liwo zaopatrzono w specjalne, auto- 'matycznie działające noże. Były one na-stępnych lat Niemcy wyproduko
wali aż 26 tych olbrzymów. Los ich był tragiczny i kończył się katastro
fami, z których największą była ka
tastrofa wybudowanego w roku 1936 sterowca LZ-129 „Hindenburg".
Przyczyny tej katastrofy stwier
dzić nie zdołano z całą pewnością,
jadalnu l.Z-129 odznaczała się Sala
nowoczesnym umeblowaniem i prze- stronnośdą.
mimo, że wydano o niej komunikaty oficjalne. W każdym razie opinia ówczesnego świata, jakoby przyczy
ną był fakt, że sterowiec wypełniony był wodorem nie jest niezwruszalna, gdyż — jak Niemcy informowali'—
baloniki —■ (kamory) zawierające łatwopalny wodór, otoczone były większymi balonikami, zawierający
mi drogi, niepalny hel.
Nie tylko jednak Niemcy zajmo-
800-lecie kamiennego arcydzieła
JyJĄg S katedry w Lund
(Od własnego korespondenta Ilustrowanego Kuriera Polskiego) Lund, w styczniu
„Chwalimy. Boga również za tę tęsknotę do piękna, włożoną w na
szą duszę, którą wznosimy się po
nad siebie, tworząc arcydzieła ka
mienne, podobne do tego oto tu- mu„.“ — powiedział m. in. szwedz ki arcybiskup Erling Eiden z Up- psali w przemówieniu swoim pod
pow. kwidzyńskim w 1 szkole
— 16 dzieci, na Warmii w 2 szkołach
— 22 dzieci, Razem 18 szkół — 286 dzieci- Szczytowym punktem rozwoju szko
ły polskiej w Prusach Wsch. po pierw
szej wojnie (jeśli to rozwojem naz
wać można), był rok 1930/31. Istnia
ło wówczas na tym terenie 20 szkół, z 21 nauczycielami i 373 uczniami.
O przyczynach niedorozwoju szko
ły polskiej na ziemi Pomorza Wschod
niego nie trzeba już chyba się roz
wodzić. Są one aż nadto znane.
I dopiero z chwilą powrotu War
mii i Mazur do Macierzy szkolnictwo polskie odrazu wzięło dobry start i dziś pochlubić się może wynikami, które przynoszą zaszczyt polskim ta
lentom organizacyjnym.
Nie mała w tym, oczywiście zasłu
ga Kuratorium Szkolnego w Olszty
nie.Ale pozostawmy zasługi, mówmy o tym, co zrobiono i jakie jeszcze są braki.
Otóż jeśli chodzi o szkolnictwo powszechne to jego stan w dniu 1 li
stopada 1946 r. wyglądał:
ilość szkół 1513 ilość nauczycieli 652 ilość dzieci szkolnych 56868 Przedszkoli w tym okresie było 215, 250 wychowawczyń. 7.132 dzieci, kiedy z początkiem roku szkolnego 1945/46 było zaledwie 35 przedszkoli, 42 wychowawczynie i 1050 dzieci.
Porównanie to mówi aż nadto wy
raźnie o gigantycznym wysiłku roz
wojowym w tym dziale szkoleniowym.
I w innych działach postęp wielki.
Istnieją zakłady kształcenia nauczy
czas uroczystości jubileuszowych katedry.
Katedra jaśnieje światłem i wła sną pięknością zaklętą w kamienne luki i sklepienia, w rzeźby nad por
talami. Wysoko wzniesiona, prze
strzenna, w kształt krzyża zbudo
wana absyda, do której wchodzi się z trzech naw kościoła po kilku
cieli w Olsztynie, Giżycku, Morągu, Mrągowie, Szczytnie
W okręgu warmińsko-mazurskim istnieje 16 szkół średnich, ogólno
kształcących o 125 nauczycielach, przy 2578 uczniach.
Rozwija się również szkolnictwo zawodowa Jest liceum komunika
cyjne, gimnazjum stolarskie, szko
ła spółdzielcza, liceum handlowe, zawodowe gimnazjum krawieckie, gospodarstwa domowego, do których uczęszcza 985 uczniów.
To są naprawdę blaski organizacyj
ne szkolnictwa polskiego w woj. ol
sztyńskim.
A. jakie są cienie?
Cień na rozwój szkolnictwa na Po
morzu Wschodnim rzucają warunki powojennego życia. Wskutek wiel
kich tu zniszczeń, brak jest odpo
wiednich budynków szkolnych. Są szkoły bez ławek, dzieci bez najnie
zbędniejszych przyborów szkolnych, nie mówiąc już o książkach.
Bo przecież mieszka tu sama ma
zurska i osadnicza biedota.
Dzieci do szkoły często nię przy
chodzą, bo nie mają obuwia, nie ma
ją ciepłej odzieży.
A tu zima. I to jaka zima Tej bie
docie trzeba pomóc, bo ona się gar
nie do wiedzy. Ktoś powiedział, że trzeba do tej ziemi iść z sercem. Ja bym powiedział: z książką i ciepłą odzieżą, ażeby przez okno polskiej szkoły dziecko mazurskie widziało Polskę, której nie zna.
Katastrofa LZ-129 „Hiiidenbur^' została sfotografowana. Oto zdjęci*
radiowe płonącego statku.
w stanie automatycznie opróżnić zbiorniki przez rozcięcie ich.
Jednak i ten statek nie uniknął swego losu. Rozbił się on w półn. Fran
cji. Przyczyną tęj katastrofy był* okoliczność, że zbiorniki gazu zawi*. szone były w głównej, zewnętrznej powłoce sterowca luźno, co spowodo
wało wzajemne ich tarcie się, wree*- cie przetarcie i ulatnianie się ga*u nośnego. Statek opadał w locie mimo, że ubywało oczywiście i paliwa. Pod czas nawałnicy deszczowej stero
wiec zderzywszy się z płaskim wzgórzem rozbił się doszczętni*, przy czym poniosło śmierć 46 ludzi, podczas gdy zaledwie 8 osób uszło ■ życiem.
Obecnie, w dziesiątą rocznicę ka
tastrofy LZ129 w świecie techniki sterowcowej panuje martwota. Być może, że przeszkodziła tu ostatnia wojna, ale prawdopodobniejszym wydaje się, że ludzkość nabrała roa- sądku i woli budować pewniejsze sa
moloty. Najuporczywsi zaś konstruk
torzy „zeppelinów" — Niemcy — mają obecnie obcięte palce i nie
prędko chyba będą w stanie wrócić do realizowania idee fixe grafa Zeppelina.
nastu stopniach, oraz bezpośrednio po<j nią umieszczona krypta, to części świątyni, zachowane dotąd w najczystszym stylu romańskim tak jak wyszły 800 lat temu z rąk arcybudowniczego włoskiego Dona- tusa. One to w dosłownym znacze
niu są jubilatami dzisiejszej uro
czystości.
Wszystkie ulice miasta, przede wszystkim zaś główna, Klosterga- tan, powiewają chorągwiami na
rodowymi. Przed dworcem oraz na placu katedralnym wykwitły przez noc na 5-ciu wysokich masztach barwne sztandary Szwecji, Danii, Finlandii, Norwegii i Anglii. Dziw nie przejmująco w naszych cza
sach narzuca się oczom przechod
nia symbolika krzyża, powtarza
jąca się nieodmiennie, w różnych tylko barwach na chorągwiach wszystkich pięciu państw...
Już o godz. 9-ej z rana otwiera się jedna ze sklepionych wąskich bram wejściowych po zachodniej , stronie katedry, wpuszczając do wnętrza zaproszonych gości i przedstawicieli prasy, Straż\ po
rządkową pełnią studenci, starań nie dobrani wg wzrostu, p rzepa sani przez ramię szerokimi szar fami w barwach narodowych błę kitno-żółtych, którzy przejęci po wagą chwili, ale uprzedzająco grze czni, rozmieszczają napływając, tłumy po lewej stronie kościoła i na wzniesieniu w absydzie. Na godzinę przedtem przyjmowano na dworcu specjalnie z Anglii przy
jeżdżających następcę tronu szwe dzkiego wraz z małżonką, oraz kró Iową duńską i żonę duńskiego na stępcy tronu, szwedzką księżniczkę Małgorzatę, wraz ze szwedzkim mi nistrem pełnomocnym w Kopen hadze.
O godz. 9.30 z chóru kościelnego zabrzmiała symfonia „da chiesa"
Tana Romana (1694—1758) w wyko naniu dwu orkiestr — katedralnej
(Ciąg dalszy na str. następnej)
