Komunikat z eksperymentu kryminalistycznego
Założenia eksperymentuCzłonkowieStudenckiego Koła Naukowego Krymi-nalistyki, uczestnicy Warsztatów kryminalistycznych przyZakładzie Kryminalistyki i Kryminologiiw Katedrze Prawa Karnego Wydziału PrawaWyższej Szkoły Han-dlui Prawa im.R.Łazarskiegow Warszawie,kierownik
zakładu pro/. dr hab. Karol Sławik i opiekun naukowy
Koładr Bogusław Zającdrogąeksperymentu kryminal i-stycznego sprawdziii prawdziwość dość rozpowsze ch-nionego w środowisku prawniczym poglądu na temat stosunkowo małego zagrożenia ipraktycznej
nieszko-dliwościstarej amunicji strzeleckiejprzechowywane jod
dziesiątkówlat, np.amunicji pistoletowej Tokarewa kal. 7,62 mm.Opi nię o stopniowej redukcji niebezpieczeń
stwa wynikającej ze starzenia się amunicji strzeleckiej w polskiej literaturze kryminalistycznej wygłosił po raz pierwszy ponad czterdzieści iat temu S. Bordowicz1.
Przyjęcietakiejtezymog łobyosłabićprzekona nieo
nie-bezpieczeństwie społecznym nielegalnego posiadania amunicji nawet uchodzącej za przestarzałą. Pog l ąd
o zredukowanym niebezpieczeństwie ze strony starej amunicji po raz pierwszy zweryfikował ekspery mental-nieBogusław Zającw roku 1974,odstrzeliwując wszyst-kie naboje strzeleckieś odzyskane przez warszawską
stołecznąsłużbę krym inalnąw 1973 roku z niedozwolo-negoposiadan ia.Na 510 nabojów,odstrzelonych wów -czas z typowych,posiadanych przez Zakład Kryminali-stykiKGMO a przeznaczonych dla tejamunicji wzorów bronipalnej, wystrzeliło 509.Tylko w jednym wypadku odnotowano niewypał (odpaliłowszystkie 510spłonek, zawiódł 1ładunek mate riał u miotającegownaboju kal. 7,92 mm do kb Mausera), zaś żad e n z pocisków nie
uwiązłw przewodzie lufy,a ichzdolnośćprzebicia prze-szkody zbliżonabyłado tabetarycznej''.
Przeb ieg eksperymentu
Broń- pistolet samopowtarzalny wz. 1933 (TT) kal. 7,62mm,po remoncie (wymiana lufy,pazurawyciągu,
iglicy ze sprężyną, sprężyn ypowrotnej).
Dobrowolne strzelanie z broni palnej przewidziane jest w .s vuabuste"dlauczestników Warsztató w krymi-nalistycznych jako ich uwieńczenie ; prowadzone jest od 2006 r. i zgodnie zustawąz dnia21 maja 1999 r.o broni i amunicji odbywasięwyłączniena zarejestrowa -nej strzelnicy (Strzelnica9 w Józefowie, ul.Nadwiślań
ska 92).Podczas strzelania eksperymentalnego prze-prowadzonego 27 czerwca 2009 r. wykorzys tano 401 nabojów pistoletowych kal. 7,62 mmwz.30 z różnych
lat produkcji,od około 15 lat przechowywanych w
po-PROBLEMY KRYMINALISTYKI 267 (slyczen-marzec) 2010
koju ogrzewanym,w sejfie. Wszystkie posiadały łuski mosiężne, pociski zwykłe, pełnopłaszczowe nieozna-czone jako rdzeniowe,zapalającelub smugowe. Strze-lano z wykorzystaniemtypowyc hmagazyn ków 8-nabo-jowych. Podział na producentów i na lata produkcji przedstawiasię następująco:
• z oznaczeniami radzieckim i (pięcioramienna
gwiazdka)- 32naboje zroku 1944 (ryc.1),31 na-bojów z roku 1945,
oz oznaczeniamipolskimi "2 1" oraz"343"- 20
nabo-jów z 1951 roku (ryc. 2),37 nabojów z 1952 roku, 98 nabojówz 1953roku,72 nabojez 1954roku,70 nabojów z 1955 roku (ryc. 3a i b), 28 nabojówz 1956 roku,tylko zoznakowaniem ,,343"(ryc.4), •z oznaczeniamipolskimi,,54" z 1956 roku- 12
na-bojów (ryc. 5),
o 1 nabój bez oznaczeń nadniełuski .
Ryc.1.Oznaczenia nabojów produkcji radzieckiej z 1944r.
Rvc. 2.Oznaczenianabojupolskiego z1951r.
KOMUNIKATY I DONIESIENIA NAUKOWE
Ryc. 3a-b. Oznaczenie naboju polskiegoz1955 r.
Ryc.4. Oznaczenie naboju polskiegoz 1956 r.
Wyniki eksperymentu
Wszystkie 63 naboje z oznaczeniami radzieckimi
odpaliły imiały energię dostateczną doprzeładowania
(tzn.wprowadzenia kolejnego naboju do komory
nabo-jowej) pistoletu
n
wz.33 bez zacięć, żadenpocisk niepozostał w przewodzie luty, nie odnotowano także wzdłużnych bądż poprzecznych pęknięć (rozerwań) łu
ski, wydmuchu gazów poprzezspłonkę,wszystkiełuski
zostaływ standardowy sposób wyrzucone po
wystrza-le. W tarczach (odległych o 15 m od stanowiska
strze-leckiego) niezauważono śladów skośników.
Wśród odpalanych 325 nabojów z oznaczeniami
polskimi było5niewypałówoznaczonych: ,,343" z 1952 roku - 3 naboje, ,,21" z 1952 roku- 1 nabój, z 1953 ro-ku- 1 nabój (ryc. 6), wszystkie z powodu nieodpalenia
68
Ryc. 5. Oznaczeniaproducentanieznanegoeksperymentatorom. Wytwórnianr54,rok produkcji1956.
dostatecznie nakłutej spłonki. Każdy zniewypałów
do-datkowo trzykrotnie próbowano ponownie odpalić
po-przezodciągnięciei spuszczenie kurka. Nie
odnotowa-no poprzecznego pęknięcia (rozerwania), uwiężnięcia
łuski w komorze nabojowej iwywołanegotym zacięcia
broni, aniteż ujścia gazów powystrzałowych poprzez
spłonkę,niezdarzyło się,by pocisk pozostałw przewo -dzie lufy.
Odnotowano 40 wypadków wzdłużnego pęknięcia
łuski (starzenie się mosiądzu) i spowodowanego tym
ujścia części gazów prochowych, w konsekwencji zaś osłabienia automatyki broni i zacinania sięjej podczas
przeładowywania powystrzałowego. Wśród łusek
oznaczonych: ,,343" z roku 1955 zanotowano 4 takie
wypadki,a z roku 1954 - 5 wypadków,wśród
KOMUNłKATY I DONIESIENIA NAUKOWE
Ryc. 6. Oznaczenia5 nabojów, którenieodpaliływ toku eksperymentu
nych ,,21"Z roku 1952 byłjeden taki wypadek, z 1953
roku było 6 wypadków,z roku 1954 - 11 wypadków,z roku 1955- 10. Odnotowanotakże wzdłużne pęknięcia
szyjek iczęści cylindrycznych na 3łuskach nabojów z 1956 roku, z wytwórni nr 54.Przykładyszczególnie roz
-ległych, śródwystrzałowych wzdłużnych pęknięć łusek, połączonych zzewnętrznymi, ukierunkowanymi osma-leniami łusekprzez gazy prochowe, wskazano na ryci-nie7.
Konstatacje eksperymentujących
W wyniku przeprowadzonych doświadczeń można podjąć sięobrony tezy,żenawet
kilkudzie-sięcioletniaamunicja pistoletowa
n,
pomimoupływu normatywnych okresów przechowywania, sta-nowi nadal w pełni przydatne dla celów kryminal-nych narzędzie,przedmiotwykonawczygrożnydla
życia. W perspektywie niezbędnych badań krymi-nalistycznych wydaje się konieczne poddanie za-kwestionowanej amunicji, w każdymwypadku, ba-daniu zachowania ustawowego kryterium -
zdol-nościurzeczywistnieniawystrzału mogącegopora -zić
cer'
.
Zauważaneniekiedy (podczas eksperymentu w 10% nabojów) wzdłużne pękanie łusek połączone
z wydostawaniem się pozostałości powystrzało
wych (GSR) w kierunku czółkazamka, winnosprzyjać zwiększonemuosadzaniu się cząstek stałych
pozosta-/ości na ciele lub odzieży strzelca (dłoni, rękawiczce,
twarzy etc.)5. Teza ta, zdaniem eksperymentujących, wymaga dalszegodoświadczalnegozweryfikowania.
Katarzyna Góraj, Klara Plewicka AleksandraStępniak,Piotr Szewc
Bogusław Zając
Ryc. 7.Pęknięciawzdłużnełusek,widoczneosmaleniaod produktów
powystrzałowych
PRZYPISY
1 Wówczas naczelnikWydziału do Walki z Bandyty-zmemOddziału SłużbyKryminalnej KGMO,por. je-go autorstwa:Napady rabunkowe zbroniąwręku, "SłużbaMO" 1969,nr 5, s.591.
2 Kategorii kal.7,62 mm do kb Moslna.kal. 7,92 mm do kb Mausera,kal. 7,92mm nbpośrednichdo MP--43, 9 mm wz. Parabellum, kalo 7,62 mm wz.30, 7,62 mm NaganI.
3 por. Zając B.: Nielegalne posiadanie bronipalnej, DSiDZ MSW,Warszawa 1981,s. 28.
4 Art. 7 ust. 1 ustawy z dnia21 maja 1999 r.o broni i amunicji, tekst jednolity DzU z 2004 r. nr 25, poz. 525 ze zm.
5 Zobacz A. Filewicz:Kryminalistyczne badania po-zostałości po wystrzale z bronipalnej (GSR), Wy -dawnictwoCLK KGP,Warszawa2001;L.Fojtasek, T. Kmjec: GSR a prawa fizyki,"Problemy Krymina-listyki" 2008, nr 259.
