"Auf der Suche nach einem neuen Kirchenrecht. Die Entwicklung von 1959 bis 1978", Heribert Schmitz, Freiburg-Basel-Wien 1979 : [recenzja]

Remigiusz Sobański

"Auf der Suche nach einem neuen

Kirchenrecht. Die Entwicklung von

1959 bis 1978", Heribert Schmitz,

Freiburg-Basel-Wien 1979 : [recenzja]

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 23/3-4, 300-301

300 R e c e n z je _[21

N ie m n iej jed n a k sp o jrzen ie au tora n ie d o ciera poza fe n o m e n p ra w a p o z y ty w n e g o . C hociaż praca p o św ię c o n a jest p o d sta w o m p ra w a k o ś­ c ie ln e g o , to au tor do n ich w ogóle n ie d ochodzi, z a in te r e so w a n ia jego n ie się g a ją d alej niż do p ra w o d a w c y . S tąd np. o p r a w ie B ożym w K o ś c ie le n ie m a w ię c e j do p o w ie d z e n ia nad to, że z o sta ło ono u sta ­ n o w io n e p rzez sam ego B oga. P o rzą d ek p r a w n o -sp o łe c z n y m a ją cy na c e lu dobro w sp ó ln e p o z o sta je o d d zielo n y od p orządku u ś w ię c e n ia i dobra d u ch o w eg o . P ra w o w K o ś c ie le u za sa d n ia się w e d łu g a u to r a fa k te m , że jest on sp o łe c z n o śc ią i to w y p o sa żo n ą w organa h ie r a r c h i­ czn e. W sp o łe c z n o śc i zaś p raw o sta n o w i po prostu k o n ieczn o ść. A u to r sto i n a sta n o w isk u „ubi so c ie ta s, ib i iu s ”. D o strzeg a on w p r a w d z ie , ż e sta n o w isk o ta k ie zo sta ło o sta tn io p rzez n iek tó ry ch a u to ró w u z n a n e za n ie w y sta r c z a ją c e , a le sp ro w a d za p rob lem je d y n ie do k w e s tii p r a w ­ n eg o czy te o lo g ic z n e g o ch a ra k teru k a n o n isty k i.

K siążk a prof. F e lic ia n i to zg ra b n y opis fe n o m e n u p ra w n eg o K o śc io ­ ła, d aje dobrą o r ie n ta c ję p r a w n ik o w i, n ie w p ro w a d za jed n a k w r z e ­ c z y w isto ść p ra w n ą K o ścio ła , n ie p rzy czy n ia się do zro zu m ien ia p ra w a k a n o n iczn eg o jako zja w isk a r e lig ijn e g o . W sp ó łczesn y sta n k a n o n is ty k i k a że sp o d ziew a ć się w k sią ż c e o ta k im ty t u le tr e ś c i b ard ziej e k le z jo ­ lo g ic z n ie p o g łęb io n ej.

K s. R e m ig iu sz S o b a ń s k i

Heribert S c h m i t z , A uf der S uche *nach einem neuen jKirehenrecht. Die E ntw icklung von 1959 bis 1978, Freiburg-Basel-Wie<n 1979, H erder, s. 96.

K siążk a prof. S ch m itza to sy n te ty c z n y , su m ien n y p rzegląd ro z w o ju p ra w a K o ścio ła k a to lic k ie g o od 25.1.1959 (za p o w ied ź jego reform y) d o śm ierci P a w ła V I w r. 1978. Z e sta w ia on w y d a rzen ia i w y m ia r y tego- ro zw o ju , r e fe r u je a k tu a ln y sta n refo rm y p raw a, a ta k że te n d e n c je z a zn a cza ją ce się w k a n o n isty c e . Po jed n y m rozd ziale p o św ię c a też. roiaw ojow i p ra w a p a rty k u la rn eg o w n iem ieck im obszarze języ k o w y m i. k o śc ie ln e m u p raw u fu n d a m en ta ln em u . In fo rm a cja , ja k iej nam u d z ie la . au tor, jest d ok ład n a i k o m p eten tn a . O trzy m u jem y jed n ak coś w ię c e j niż ty lk o in fo rm a cję. A u tor ch ce słu ży ć d y sk u sji nad refo rm ą p r a w a k o śc ie ln e g o . Jego w y so k a k o m p e te n c ja k a n o n isty czn a p o w o d u je, ż e r e ­ fe r u ją c o cen ia , p o d k reśla ją c stro n y p o z y ty w n e i n e g a ty w n e , o sią g n ię c ia i p o m y łk i, w y d o b y w a te n d e n c je , osad za je e k le z ja ln ie i e k le z jo lo g ic z ­ n ie.

P o św ię c a ją c je d e n ro zd zia ł k a n o n is ty c e z n a la zł au tor o k a zję do w y ­ p o w ie d z e n ia się na tem a t p o d sta w p raw a k o ścieln eg o . C zyn i to p rzed ­ s ta w ia ją c rozw ój w iz ji p ra w a k o śc ie ln e g o , ja k i za zn a cza ł się w k o le j­ n y c h p r z em ó w ien ia ch P a w ła VI — aż do a llo k u c ji z 19.2.1977, w k tó ­ rej p a p ież w sk a z a ł n a p raw o jako n a na czy n n ik o ży w ia ją cy . A u tor —

13] R e c e n z je 301 słu sz n ie — z a lic z a p raw o k o śc ie ln e do d y sc y p lin te o lo g ic z n y c h i n ie .godzi się z o p in ia m i sp ro w a d za ją cy m i je do „sztu k i p r a k ty c z n e j”.

T a k że z p u n k tu w id z e n ia p ra w a k o śc ie ln e g o p o tw ierd za się — zd a ­ n ie m au tora — za sa d a h isto ry czn a , ż e po w ie lk ic h , z a z n a cza ją cy ch się ■w d zieja ch w y d a r z e n ia c h —• a ta k im b y ł S obór W a ty k a ń sk i II — n a ­

stę p u je ok res n ie p o k o ju i n ie p e w n o śc i. N iep o k ó j ta k i m oże b yć tw ó r ­ c z y . W K o ś c ie le m in ą ł już okres p o so b o ro w eg o n iep o k o ju , ta k ż e d zia ­ ła ln o ś ć u sta w o d a w c z a sta ła się zn a czn ie m n iej o ży w io n a . N ie w s z y s t­ k ie u s ta w y teg o o k resu w y k a z u ją je d n a k o w y fo rm a t, różne te ż m ają z n a c z e n ie . R ó w n ież i w tej d z ie d z in ie ilo ść p oszła k o sztem ja k o ści. KTie do p rzeo czen ia p o zo sta je m n ie j lu b b ard ziej św ia d o m a , a le ro s­ n ą c a tro sk a n ie ty lk o o ju ry d y czn ie p o p ra w n e, le c z ta k ż e o te o lo g ic z ­ n ie le p s z e p raw o k o śc ie ln e . C zy n a d szed ł już czas na te o lo g ic z n ie u z a ­ sa d n io n ą i d ojrzałą k o d y fik a cję? A u tor jest tu ra czej scep ty czn y . Z byt w ie le p ro b lem ó w fu n d a m e n ta ln y c h czek a n a ro zw ią za n ie. R e fle k s ja nad p o d sta w o w ą p ro b lem a ty k ą p raw a w K o ś c ie le w ła ś c iw ie dopiero -się za częła — i budzi n a d zieję.

T rzeba p o d ziw ia ć au tora, k tórem u u d ało się n agrom ad zić i p rzed ­ s t a w ić ta k dużo tr e ś c i na d z ie w ię ć d z ie się c iu stro n a ch m a łeg o fo r ­ m a tu .

K s. R. S o b a ń sk i

Hugo S c h w e n d e n w e i n , K echtsfragen in K irche und (Staat, Graz 1979, ,Institut für K irchenrecht 'der Theologischen Fakultät der .Univer­ sitä t Graz, ss. 139.

P rof. S c h w e n d e n w e in p rzed sta w ia n am z e sta w sw o ic h jed en a stu fo to m e c h a n ic z n ie rep ro d u k o w a n y ch a rty k u łó w , o p u b lik o w a n y ch w la ­

tach 1970— 1979 w różn ych cza so p ism a ch czy p ra ca ch zb io ro w y ch . T ych je d e n a ś c ie a r ty k u łó w to za ra zem je d e n a ś c ie w sp ó łc z e sn y c h , n a d er a k ­ tu a ln y c h p ro b lem ó w z zak resu p raw a k a n o n iczn eg o i w y z n a n io w e g o . Z e sta w o tw ie r a p raca p r a w n o -te o r e ty c z n a o duchu u s ta w o d a w stw a jak o o d y n a m iczn y m fa k to r z e in te r p r e ta c ji praw a. S ta w ia w n im p y ­ t a n ie , czy n o w e lu b z m ie n io n e u sta w y n ie m ają zn a czen ia o szerszy m z a s ię g u , n ie z a c ie śn io n y m do sp ra w b ezp o śred n io p rzez n ie r e g u lo w a ­

n y ch i czy n ie w y c isk a ją p iętn a na c a ły m u s ta w o d a w s tw ie w p ły w a ją c na in te r p r e ta c ję d a w n y ch , jeszcze o b o w ią zu ją cy ch u sta w . A r ty k u ł z o ­ sta ł o p u b lik o w a n y w r. 1972, a w ię c gd y p ra ce n ad rew izją K od ek su b y ły jeszcze m ało z a a w a n so w a n e , a r ó w n o c z e śn ie d z ia ła ln o ść le g is la ­

c y jn a w K o ś c ie le w y k a z y w a ła zn a czn e o ż y w ie n ie . P ro b lem n ie z a c ie ś ­ nia się jed n a k do o w ego n ieja k o p rzejścio w eg o okresu. J est to za g a d ­ n ie n ie sta ty c z n e j lu b d y n a m iczn ej in te r p r e ta c ji p raw a. R e g u ły k an. 18 u sta la ją in te r p e ta c ję sta ty czn ą . Z m ierza o n a do stw ie r d z e n ia , co u- s t a w o d a w c a w y d a ją c u sta w ę c h cia ł p o w ie d z ie ć i co ty m sa m y m —