• Nie Znaleziono Wyników

Grób z ostrogami z nekropoli kultury wielbarskiej w Jartyporach nad Liwcem

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Grób z ostrogami z nekropoli kultury wielbarskiej w Jartyporach nad Liwcem"

Copied!
23
0
0

Pełen tekst

(1)

BULLETIN ARCHéOLOGIQUE POLONAIS

WIAdOmOśCI

AR CHE OLO GICz NE

Państwowe MuzeuM archeologiczne

w

warszawie

WARSzAWA 2011 vARSOvIE

TOm (vOL.) LXII

2011

W

IA

d

O

m

O

śCI

A

RCHEOLOGIC

z

NE

LXII

Indeks 38205/38108

PL ISSN 0043-5082

okladka glowna.indd 1 2011-12-18 13:21:30

(2)

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

(3)

Redaguje

zespó?

/ Editorial staff:

dr

Jacek

Andrzejowski

(sekretarz

redakcji

/

managing

editor),

dr

Wojciech

Brzezi?ski

(redaktor

naczelny

/ editor in

chief),

prof.

dr hab. Teresa

D?browska

(zast?pczyni

redaktora

naczelnego

/

subeditor),

mgr

Gra?yna

Orli?ska,

mgr Rados?aw

Prochowicz,

mgr Barbara

Sa?aci?ska,

mgr

Andrzej

Jacek

Tomaszewski,

mgr

Katarzyna

Watemborska

Recenzenci tomu / Peer-reviewed

by:

dr Adam

Cie?li?ski,

prof.

dr hab.

Andrzej

Kokowski,

prof.

dr hab.

Magdalena

M?czy?ska,

prof.

dr hab.

Wojciech

Nowakowski, dr

Judyta

Rodzi?ska-Nowak,

dr

Wojciech

Wróblewski

T?umaczenia / Translations:

Anna Kinecka

Jacek Andrzej owski

Jan Schuster

Sk?ad i ?amanie /

Layout:

JRJ

Rycina

na ok?adce:

zapinka

typu Zachow z

Pr?gowa

Dolnego.

Rys.

L.

Kobyli?ska

Cover

picture:

brooch

type

Zachow from

Pr?gowo

Dolne. Drawn

by

L.

Kobyli?ska

© Pa?stwowe Muzeum

Archeologiczne

wWarszawie, 2011

©

Autorzy,

2011

Pa?stwowe Muzeum

Archeologiczne

jest

instytucj?

finansowan?

ze ?rodków

Samorz?du Woiewództwa

Mazowieckiego

?t.tz.ow?z.e.

serce Polski

Sprzeda?

detaliczna

publikacji

Pa?stwowego

Muzeum

Archeologicznego,

w

tym

egzemplarzy

archiwalnych,

prowadzona

jest

w salach

wystawowych

muzeum, ul.

D?uga

52

(Arsena?),

00-241 Warszawa. P?atno??

gotówk?;

wystawiamy

rachunki i

faktury.

Ponadto nasze

ksi??ki

i

czasopisma

mo?na zamawia? w PMA, tel. +48

(22)

5044872 i 5044 873 lub

pod

adresem

internetowym

wydawnictwapma@pma.pl

Cennik

wydawnictw,

wykaz

publikacji

i

pe?en

spis

zawarto?ci

czasopism

PMA:

http://www.pma.pl/wydawnictwa

Price

list,

list ofPMA

publications

and contens ofPMA

periodicals:

http://www.pma.pl/wydawnictwa

Adres

redakcji

/ Editorial office:

Pa?stwowe Muzeum

Archeologiczne

ul.

D?uga

52

(Arsena?),

00-241 Warszawa

(4)

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Tom

(VoL)

LXII

SPIS

TRE?CI

Contents

ROZPRAWY Renata Ma d

yd

a - L egu

tko,

Judyta

Ro d zi ? ska - N

o

wak,

Joanna

Z

agó

r ska -Te l

e ga,

Uwagi

o

chronologii

i

rozwoju

przestrzennym

cmentarzyska

kultury

przeworskiej

w

Opatowie,

stan. 1,

woj.

?l?skie

3

On the

Chronology

and

Spatial

Development

of the Przeworsk Culture Cemetery at Opatów, site 1, Silesian Voiv.

MISCELLANEA

Jacek

A n d r z

ej

ow s

ki,

Tomasz Rako w

ski,

Katarzyna

Wa te mb o r s

ka,

Grób z

ostrogami

z

nekropoli

kultury

wielbarskiej

w

Jartyporach

nad Liwcem 49

An

Exceptional

Grave with Spurs in the Cemetery ofWielbark Culture at Jartypory on the Liwiec River

Jan

S chu st er, Przek?uwacze

typu

Dresden -Dobritz /

?erniki

Wielkie.

Uwagi

na temat

narz?dzi

z

pó?nego

okresu

rzymskiego

i

wczesnej

fazy

okresu

w?drówek

ludów 65

Ahlen vom

Typ

Dresden-Dobritz / ?erniki Wielkie.

Zu Ceraten der spaten romisohen Kaiserzeit und der fruhen

Volkerwanderungszcit

Awls

Type

Dresden-Dobritz / ?erniki Wielkie.

Some Remarks on

Implements

from the Late Roman and

Early

Migration Period

MATERIA?Y

Piotr Iw a n ick i,

Cmentarzysko

kultury

przeworskiej

w

miej

scowo?ci

Ca?owanie,

gm. Karczew,

woj.

mazowieckie,

st. XXVI 83

A Cemetery of Przeworsk Culture at Ca?owanie, comm. Karczew, Mazowieckie Voiv., Site XXVI

Agata

W i? n ie w s k a,

Materia?y

z

cmentarzyska

w

Le?niewie,

pow.

k?trzy?ski

(dawne

Furstenau, Kr.

Rastenburg)

The

Archaeological

Record from the Cemetery at Le?niewo, Distr. K?trzyn (Former Furstenau, Kr.

Rastenburg)

119

Marcin Wo? n ia

k,

Cmentarzysko

kultury

wielbarskiej

w

Koz?ówku,

pow. nidzicki

(d.

Klein

Koslau,

Kreis

Neidenburg)

w ?wietle

publikacji

i materia?ów

archiwalnych

169

The Wielbark Culture Cemetery at Koz?ówko, Distr. Nidzica (Former Klein Koslau, Kreis

Neidenburg)

Reconstructed from Publication and Archival Records

Rozalia

Ty

b u l e w ic z, A Hoard from the

Migration

Period from Karlino

(North-

Western

Poland)

Skarb z okresu

w?drówek

ludów z Karlina, pow.

bia?ogardzki

209

ODKRYCIA

?ukasz Kar c z m a

rek,

Sztylet

br?zowy

z

po?udniowego

Mazowsza

A Bronze Dagger from Southern Mazowsze

227

Gra?yna

O r li ?

sk a,

Br?zowa

bransoleta z

Jadwisina,

pow.

legionowski

A Bronze Bracelet from Jadwisin, Distr. Legionowo

(5)

Anna Dr ze w i cz, Grób

kloszowy

z

Sino??ki,

pow. mi?ski

A Cloche Grave from

Sino??ka,

Distr. Mi?sk Mazowiecki

232

Rados?aw Pr o ch o w icz,

Zapinka

typu

Zachow z

Pr?gowa

Dolnego

w

powiecie

gda?skim

Fibula

Type

Zachow from Pr?gowo Dolne, Distr. Gda?sk

237

Wawrzyniec

O r li? sk i, Okucie rogu do

picia

zako?czone

g?ow?

byka

z

cmentarzyska

kultury

przeworskiej

w

Legionowie,

pow. loco 241

Drinking

Horn Terminal with Bull's Head from the Cemetery of Przeworsk Culture at Legionowo, Distr. loco

Katarzyna

Wat e mb o r sk a,

Zabytki

z

cmentarzyska

kultury

przeworskiej

z

miej

scowo?ci Mieczki -

Poziemaki,

pow.

ostro??cki

243

A Cemetery of Przeworsk Culture at Mieczki -Poziemaki in Northern Mazowsze

Agnieszka

Ur b a n i a

k,

Ireneusz

Jak

u b c zy

k,

Cia?opalny

grób

ze stanowiska 9

w Tomaszowie Mazowieckim-Brzustówce 246

A Cremation Grave from Tomaszów Mazowiecki -Brzustówka, Site 9

Ewa i

Andrzej

Kok o w s c y, Ko?ciana

r?koje??

nahajki

z okolic

Grabowca,

w pow. hrubieszowskim

Bone Handle of aKnout from the Area near Grabowiec, Distr. Hrubieszów

252

(6)

s

c

A

A

M

I

E

L

L

N

E

Wiadomo?ci

Archeologiczne,

t. LXII, 2011

JACEK

ANDRZEJOWSKI,

TOMASZ

RAKOWSKI,

KATARZYNA

WATEMBORSKA

GRÓB

Z

OSTROGAMI

Z NEKROPOLI

KULTURY

WIELBARSKIEJ

W

JARTYPORACH

NAD

LIWCEM

AN EXCEPTIONAL GRAVE WITH SPURS IN THE CEMETERY OF WIELBARK CULTURE

AT

JARTYPORY

ON THE LIWIEC RIVER

38 z

Nadkola,

stan.

1,

pow.

wyszkowski",

oraz z

grobu

w

kurhanie

IV z

Grochów

Starych,

pow.

bia?ostocki":

wszystkie,

z

wyj?tkiem

srebrnego

okazu

z

Grochów,

wykonane

s?

ze

stopów

miedzi.

Niewielkie

skupienie

ostróg

notujemy

te? na

po?udniowo-wschodnich

kre-sach

kultury

wielbarskiej,

mi?dzy

górnym

Dniestrem

a

górnym

Horyniem,

w

strefie

pogranicza

wielbarsko--czerniachowskiego".

Ostrogi

nale??

do

kategorii

zabytków

niezbyt

cz?sto

spotykanych

na

wschodnich

terenach

kultury

wielbars-kiej,

osadniczych

strefach

E i

FI

zaj?tych

przez

ludno??

tej

kultury

dopiero

w

okresie

pó?norzymskim

.

Dotychcza-sowe

zestawienia/

obejmowa?y

jedynie

siedem

egzem-plarzy:

z

Ko?oz?bia

oraz z

dwóch

grobów

z

Drozdowa,

pow.

p?o?ski,

z

Dmoch

Rodzonek,

pow.

wysokomazo-wiecki,

i z

Go?dzika,

stan.

1,

pow.

garwoli?ski,

a

tak?e

par?

srebrnych

ostróg

z

"ksi???cego"

grobu

z

Rudki

na

Wo?yniu.

Osiem

dalszych

pochodzi

z

grobu

595 z

Nie-danowa,

stan.

2,

pow.

nidzicki

(para):',

z

grobu

10/88

ze

Stupska,

pow.

m?awski",

z

grobu

9/83

z

Siemi?tkowa,

pow.

?uromi?ski

(para)",

z

domniemanej

nekropoli

w

Rzeczkach-Orszynach,

pow.

ciechanowski",

z

grobu

Kolejne

ostrogi

odkryto

w 2009

roku

na

wielkim

cmen-tarzysku

wielbarskim

w

Jartyporach

nad

?rodkowym

Liwcem'",

w

cia?opalnym

grobie

bezpopielnicowym

(obiekt

394).

7J.

Andrzejowski

1998,s.

29,ryc.

3:3; J.

Andrzejowski,

A. ?ó-r a w sk a 2002, s. 39, tabl. XIV /38:3.

l

R. Wo

??g

i ewic z 1981, s. 85, ryc. 3; 1986, ryc. 14. 8

K. R u s i n 1999, s. 226-227, ryc.

8j;

2001, s. 51, fot. 6.

2

A. Kokowski 1994, s. 341-344, ryc. 1, 7a,

8d.e.g-i.l,

tabl. 1; 1995,

s. 290-291, ryc. 75.

W?tpliwo?ci

budzi

identyfikacja

typologiczna

sko-rodowanej

ostrogi

?elaznej

z

Husynnego

Kolonii, pow. hrubieszowski

(E.

Ba na sie wic z 1990, s. 38, ryc.

3:3),

a co za tym idzie

jej

datowanie

i zwiazek z grup?

mas?om?ck?

(por.

A. Kokowski 1995, s.

290).

9

B. V.

Magomedov,

M. E. Levada 1996, s. 310, ryc. 1,8. Na temat

ostróg

w kulturze

czerniachowskiej

zob. te? A. Kok o w sk i

1994, s. 341-344, ryc. 1, 7b, 8a-cJ.k-n, tabl. 1; M. K a z a nski 1994,

s. 430-435, ryc. 1, s. 477; B.

Magomedov

2001, s. 81. O. V.

Pet-r a usk a s

(1999,

s.

135)

zwraca uwag?, ?e na terenie

kultury

czernia-chowskiej

ostrogi

tylko

wyj?tkowo

spotykane

s? w kontek?cie

sepul-kralnym.

3

W Ziemli?ska- O

doj

owa 1999, s. 102, tabl. CCX/595:2.3,

CCLI:6. '1

Niepubl.,

zbiory

Muzeum Ziemi

Zawkrze?skiej

w M?awie. Zob.

A.

Grzymkowski

1996,s. 177; J.

Andrzejowski

2009,s. 382. 10

[artypory,

gm. Liw, pow.

w?growski,

stan. 2

(AZP

48/53-76).

Badania

wykopaliskowe

Dzia?u

Epoki

?elaza

Pa?stwowego

Muzeum

Archeolo-gicznego

w Warszawie w latach 1998-2005 i 2007-2010.

Materia?y

i

dokumentacja

znajduj?

si?

wzbiorach PMA

(inw.

PMA/IV

/7682).

Na temat

cmentarzyska

w

Jartyporach

zob. np. J. Andr z e

j

o w ski 2001;

J.

Andrzejowski,

A.

?órawska,

M. Biborski, W

Kapla

2002; A. ?órawska 2006; J.

Andrzejowski,K.

Stanek 2007;

J. An drze

j

owski, A. P

rzycho

dni 2008; J. An drze

j

owski,

T. Rakowski, K. Watemborska 2010.

5

Do 2004 roku

Siemi?tkowo

Koziebrodzkie.

Niepubl.,

zbiory

Muzeum

Szlachty

Mazowieckiej

wCiechanowie. Zob. Inf. Ar ch. 1983

(1984),

s. 133

(tu

omy?kowo

datowane na

faz?

B);

J. And r z e

j

o w ski 2009,

S.473-474. 6

Niepubl.

Zbiory

Muzeum

Szlachty

Mazowieckiej

w Ciechanowie.

Okoliczno?ci

odkry?

w

Rzeczkach-Orszynach

opisuje

dok?adniej,

cho?

(7)

-25 cm - 55 cm

Ryc.

1. Jar ty Po r y, pow.

W?grów.

Plany

i

przekrój

grobu

394. a

-?ó?ty

piasek

(calec),

b

-czarny

piasek

ze

spalenizn?,

a

?

?

c

-fragmenty

ceramiki, d -

prze-palone

ko?ci, e -ostroga, f - dzban

pi?trowy.

Rys.

T. Rakowski b

Fig.

1. Jar ty Po ry, distr.

W?grów.

c

Plans and cross-section of grave

394. a

-yellow

sand

(virgin

soil),

b - black sand with

charcoal, d

e

c

-pottery sherds, d - burnt

bones, e -spur, f

-storeyed

jar.

Drawn

by

T. Rakowski ••<1,y. f? '. .? ...--" " , } ?. J.. ;T" . ?., .;

...

/. .? .:?:

????.

?

. ; " ...? 1--.. «..':

Ryc.

2. Jar ty Po r y, pow.

W?grów.

Grób 394. Fot. A. Wi?niewska

Fig.

2. Jar ty P o ry, distr.

W?grów.

Grave 394. Photo A. Wi?niewska

Strop

jamy

grobowej

znajdowa?

si?

na

g??boko?ci

ok.

25 cm

od

poziomu

gruntu.

W

planie

jama

mia?a

kszta?t

zbli?ony

do

kolistego

i

?rednic?

ok.

70 cm.

Zw??a?a

si?

lekko

ku

do?owi

i

mia?a

niemal

p?askie

dno;

mi??szo??

jamy

wynosi?a

ok.

55 cm.

Wype?nisko

by?o

czarne,

przesycone

spalenizn?,

o

granicach

lekko

rozmytych,

ale

dobrze

czytelnych

na

tle

?ó?tego

piasku

calcowego.

W

górnej

partii

jamy

wype?nisko

zawiera-?o

nieznaczn?

domieszk?

?ó?tego

piasku

i

nieliczne,

bardzo

drobne

spalone

ko?ci

ludzkie

oraz

niewielkie

u?amki

przedmiotów

metalowych

(blaszka

i nit ze

sto-pu

miedzi)

i

fragmenty

glinianej

misy.

W

dolnej

partii

grobu,

ok.

30 cm

poni?ej

stropu,

wype?nisko

by?o

jed-nolicie

intensywnie

czarne. W

spaleni?nie

zalega?y

liczne

przepalone

ko?ci

ludzkie,

tworz?ce

wraz z

pozo-sta?ym

wyposa?eniem

grobu

zwart?

mas?

o

mi??szo?ci

ok.

25 cm. Na

tym

poziomie,

w?ród

ko?ci

znajdowa?y

si?

du?e

fragmenty

glinianej

misy

i

bogato

zdobionego

dzbana

z

kanalikowym

uchem

oraz

zachowane

w

ca-?o?ci,

le??ce

na

boku

naczynie

pi?trowe.

Mi?dzy

sko-rupami

i

ko??mi

znaleziono

elementy

wystroju

pasa

oraz

zachowane

we

fragmentach

dwie

ostrogi

kab??-kowe,

wszystkie

ze

stopu

miedzi,

a

tak?e

fragmenty

trój

warstwowego

grzebienia

z

poro?a

z nitami ze

stopu

(8)

l

4 5

?

-?

O o .

/

I 7

rfP-o

6

,

13

?

G#:'J?'?""li;?a

o 4cm _?======-_-===::::J

6

6

14

Ryc.

3. J artypory, pow.

W?grów.

Zabytki

nieceramiczne z

grobu

394.

Stop

miedzi (1-7, 9-13), ?elazo (8),

poro?e/stop

miedzi (14).

Rys.

A.

Potoczny

(wg

T.

Rakowskiego)

Fig.

3. Jar typ o ry, distr.

W?grów.

Non-pottery

finds from grave 394.

Copper

alloy

(1-7,9-13), iron (8), antler & copper

alloy

(14).

Drawn

by

A.

Potoczny

(after

T.

Rakowski)

miedzi

i

?elazne

o?ki

dwóch

zapinek

(Ryc.

1,2).

Ana-liza

antropologiczna

do??

s?abo

przepalonych

ko?ci

(??cznie

2105

g) pozwoli?a

zidentyfikowa?

je

jako

nale??ce

do

bardzo

wysokiego

(>

176

cm)

m??czyzny

zmar?ego

w

wieku

maturus

(ok.

40

lat)

11;

w?ród

prze-palonych

ko?ci

stwierdzono

te?

obecno??

kilku

ko?ci

m?odej

?wini

(4

fragmenty)".

?redn.

trzpienia

kolca

1 cm. 2.

Identyczna

o s t r o

g

a ze

stopu

miedzi,

z

zachowan?

?rodkow?

cz??ci?

kab??-ka

i

kolcem;

ma?y

fragment

dolnej

cz??ci

kab??ka

(prawdopodobnie

z

tego

egzemplarza).

Zach.

wys.

kab??ka

2,2

cm,

wys.

kolca

2,6

cm,

?redn.

kolca

u

pod-stawy

1,5

cm,

?redn.

trzpienia

kolca

1cm. 3.

S P

r z

?

c

z-k

a ze

stopu

miedzi,

zachowana

we

fragmentach:

brak

kolca

i

wi?kszej

cz??ci

ramy;

skuwka

lekko

zdeformo-wana. Rama

dwudzielna,

D-kszta?tna,

skuwka

prosto-k?tna

z

wci?ciami

od

strony

osi. Rama

profilowana,

prawdopodobnie

D-kszta?tna,

z

o?k?

zako?czon?

okr?g?ym

guzkiem.

Skuwka

zaopatrzona

w

dwa

nity.

Wym.

skuwki

2xl,6

cm,

d?.

zachowanego

fr.

ramy

1,5

cm. 4.

Okucie

ko?ca

pasa

ze

stopu

miedzi

o

lekko

rozszerzaj?cej

si?,

rombowato

zako?czonej

skuwce,

po??czonej

nitem;

u

nasady

skuwki

dwie

po-przeczne

linie.

Trzon

okucia

w?ski,

od

wewn?trz

p?aski,

od

zewn?trz

facetowany

sze?ciobocznie,

zako?czony

p?askim

guzkiem

wydzielonym

bruzdk?.

D?ug.

4,1

cm.

5.

Niewielki

fragment

o

k

u c i a

ko?

c a

p

a s a ze

stopu

miedzi.

Zachowana

górna

cz???

skuwki

w

po-staci

dwóch

zw??aj?cych

si?

p?ytek

po??czonych

nitem.

Zach.

d?ug.

1,1

cm. 6.

Fragment

o

k

u c i a

p

a s a

(?)

ze

stopu

miedzi:

prostok?tna

blaszka

zdobiona

na

Inwentarz

(Ryc.

3,4)13:

l.

O

st r o

g

a ze

stopu

mie-dzi,

zachowana

fragmentarycznie.

Kab??k

silnie

wy-sklepiony,

ramiona w

przekroju

daszkowate,

poszerzo-ne

rombowato

w

cz??ci

?rodkowej,

asymetryczne.

Kolec

w

postaci

wysokiego

sto?ka

z

lekko

wkl?s?ymi

?ciankami,

zdobionego

na

kraw?dzi

podstawy

nacina-niem,

odlany

razem z

trzpieniem

tworz?cym

niewiel-k? szyjniewiel-k?,

zaklepanym

po

wewn?trznej

stronie

kab??ka.

Brak

jednego

z ramion i

zaczepów

(pierwotnie

prawdo-podobnie

haczykowatych).

Zach.

wys.

kab??ka

3,7

cm,

wys.

kolca

2,8

cm,

?redn.

kolca

u

podstawy

1,65

cm,

11

Analiz?

wykona?

dr ?ukasz M. Stanaszek z

Pa?stwowego

Muzeum

Archeologicznego

w Warszawie.

12

Analiz?

wykona?a

dr Anna

Gr?zak

z Zak?adu

Bioarcheologii

Insty-tutu

Archeologii

Uniwersytetu

Warszawskiego.

13

Numery

zabytków

na

rycinach

odpowiadaj?

numerom winwentarzu.

(9)

15

gem

17 - -

--Ryc.

4. Jar ty Po r y, pow.

W?grów.

Ceramika z

grobu

394.

Rys.

A.

Potoczny

(wg

T.

Rakowskiego)

Fig.

4. Jar ty Po r y, distr.

W?grów.

Pottery

from grave 394. Drawn

by

A.

Potoczny

(after T. Rakowski)

ko?cach

motywem

trójk?tów

z ostro

rytych

podwój-nych

linii,

lekko

zdeformowana,

z

od?amanymi

zako?-czeniami.

Zach.

d?ug.

2,4

cm, szer.

0,8

cm. 7.

Fragment

o

k

u c i a

p

a s a

(?)

ze

stopu

miedzi:

ma?y

zdeformo-wany

fragment

prostok?tnej

(?)

blaszki.

Zach.

d?ug.

2,4

cm, szer.

0,6

cm. 8. Dwa

d

r u t

y

?elazne,

okr?g?e

w

przekroju,

na

obu

ko?cach

lekko

zaklepane

-

praw-dopodobnie

o?ki

spr??ynek

zapinek.

D?ug.

2,8

i

2,6

cm,

?redn.

0,15

cm. 9. N i t ze

stopu

miedzi,

o

kolistej,

wypuk?ej

g?ówce

wykonanej

z

blachy

i

krótkim,

zakle-panym

trzpieniu

-by?

mo?e

guz

z

wystroju

pasa.

?redn.

0,7

cm,

wys.

0,5

cm,

odst?p

nitu

0,2

cm. 10. Dwa n i t

Y

ze

stopu

miedzi,

o

krótkich

trzpieniach

lekko

zaklepa-nych

na

ko?cach.

G?ówki

nitów

wykonane

z

blachy,

koliste,

lekko

wypuk?e,

z

ko?nierzowato

uformowany-mi

kraw?dziami

-by?

mo?e

guzy

z

wystroju

pasa.

?redn.

g?ówki

0,9

cm,

wys.

0,7-0,8

cm,

odst?p

nitu

0,3-0,4

cm.

11. N i t

(gwo?dzik)

ze

stopu

miedzi

z

kolist?,

wypu-k??

g?ówk?

z

blachy

i

trzpieniem

zw??onym

na

ko?-cu

-by?

mo?e

element

dekoracji

grzebienia

(14).

?redn.

0,7

cm,

wys.

1 cm,

odst?p

nitu

0,7

cm. 12.

Fragment

nieokre?lonego

p

r z e

d

m i o t u ze

stopu

miedzi:

fragment

trzpienia

o

kolistym

przekroju,

z

grubym

pier?cieniem

na

zachowanym

ko?cu.

D?ug.

1,1

cm,

?redn.

trzpienia

0,4

cm,

pier?cienia

0,8

cm. 13.

Frag-ment

stopionego

p

r z e

d

mi o t u

br?zowego.

D?ug.

1,5

cm. 14.

Fragmenty

g

r z e

b

i e n i a

trójwarstwowe-go

z

poro?a

(?):

2

u?amki

?rodkowych

p?ytek

z

widocz-nymi

otworami

po

nitach

i

u?amanymi

z?bami

oraz

ma?y

fragment

kolejnej,

2

nity

ze

stopu

miedzi.

Wym.

p?ytek

1,9xl,4

i

1,2xO,7

cm,

d?ug.

nitów

1,5

i

0,8

cm.

15. D z

b

a n

gliniany,

lepiony

w

r?ce,

pi?trowy.

Cz???

górna

dwusto?kowata.

lekko

asymetryczna,

ze

s?abo

zaakcentowan?

szyjk?

i

brzegiem

wydzielonym

niere-gularnie

ryt?

bruzd?,

niezdobiona,

po??czona

z

miesz-kowat?

cz??ci?

doln?

wyra?nym

przew??eniem

mniej

(10)

wi?cej

w

po?owie

wysoko?ci

naczynia;

na

przew??eniu

pier?cieniowate

zgrubienie

z

niedomkni?tym

pasmem

uko?nego

nacinania,

cz???

dolna

zdobiona

uko?nymi,

mi?kko

rytymi

bruzdami.

Du?e

kolankowate

ucho

z

kanalikiem

mocowane na

czopy,

z

siod?owato

wgi?-tym

górnym

zaczepem.

W

cz??ci

dolnej

?cianki

wew-n?trz

wyrównane

do??

niestarannie i

bardzo

s?abo

wyg?adzone.

Naczynie

zachowane

w

ca?o?ci.

Powierz-chnia

g?adka,

lekko

sp?kana

w

ogniu,

pierwotnie

pias-kowobr?zowa,

obecnie

niejednolita,

szara

do

jasnobr?-zowej.

Wys.

15,2

cm,

?redn.

wylewu

ok.

10 cm,

górnej

cz??ci

brzu?ca

ok.

10 cm,

dolnej

9 cm,

dna

5,3

cm.

16. D z

b

a n

gliniany,

lepiony

w

r?ce,

zachowany

w

ok.

V3.

Brzusiec

dwusto?kowaty

z

?agodnym,

zaznaczonym

za?omem,

oddzielony

listw?

plastyczn?

od

lekko

sto?-kowatej

szyjki,

wylew

wychylony,

dno

nierówne,

z

pod-staw?

pier?cieniowat?;

mi?dzy

wylewem

a

za?omem

brzu?ca

kolankowate

ucho

z

kanalikiem,

osadzone

na

czopy.

Brzusiec

zdobiony

wielow?tkowym

wzorem

geometrycznym

rytym

i

nak?uwanym,

listwa

plastycz-na

-nieregularnym

motywem

jode?kowym

z

uko?nych

naci??,

ucho

-

dwoma

pasmami

nak?u?.

Powierzchnie

starannie

wyg?adzone,

piaskowobr?zowe.

Typ

IXA14•

Wys.

ok.

15 cm,

?redn.

wylewu

ok.

10 cm,

brzu?ca

ok.

18 cm,

dna

8,5

cm. 17. M i s a

gliniana,

lepiona

w

r?-ce,

zdeformowana

w

ogniu.

Dno

bardzo

s?abo

zaak-centowane,

brzusiec

z

wyra?nie

wydzielonymi

barkami,

kraw?d?

lekko

wychylona,

podkre?lona

nieregularnie

ryt?

bruzd?.

Powierzchnia

g?adka,

niezbyt

starannie

wyrówna,

jasnobr?zowa.

Typ

XAa.

Wys.

ok.

7,5

cm,

?redn.

wylewu

ok.

21,5

cm,

brzu?ca

ok.

18,5

cm,

dna

8,5

cm. 18.

Fragment

grubo?ciennego

n a c z

y

n i a

glinianego

o

jasnobrunatnej,

cz??ciowo

schropowaco-nej

powierzchni

zewn?trznej

i

g?adkiej,

brunatno

czar-nej

powierzchni

wewn?trznej

z

widocznymi

ziarnami

ró?owej

domieszki

mineralnej

(schy?ek

epoki

br?zu

-wczesna

epokaa

?elaza,

zapewne

kultura

?u?ycka).

fikacji

ostrogi

z

Jartyporów

(Ryc.

3:1.2)

najbli?sze

s?

typowi

F4

-egzemplarzom

o

kab??kach

poszerzonych

w

cz??ci

?rodkowej,

ze

sto?kowatymi

bod?cami

na

w?-skim,

wyra?nie

wydzielonym

trzpieniu

umocowanym

w otworze w

kab??ku

19.

Nieliczne

?elazne

egzemplarze

typu

F4 z

zespo?ów

przeworskich

datowane

s?

na

wczesn?

faz?

okresu

pó?norzymskiego".

Kilkana?cie

br?zowych

ostróg

od-powiadaj?cych

definicji

tego

typu

a

zarejestrowanych

na terenie

kulturywielbarskiej

pochodzi

niemal

wy??-cznie ze

wschodniego

Pomorza

(Ryc.

5);

w

zespo?ach

znajdowano

je

tylko

parami.

Ostrogi

takie

odkryto

w

grobie

1/1916

w

Po?czynie-Zdroju",

pow.

?widwi?-ski,

na

cmentarzysku

w

Gostkowie",

pow.

bytowski,

w

grobie

14 w

Kamienicy

Szlacheckiej

23,

pow.

kartuski,

w

grobie

3/1915

w

Osieku",

pow.

?wiecki,

w

grobie

82

w

Weklicach",

pow.

elbl?ski,

oraz w

grobie

1/1968

w

[aworzu",

pow.

w?brzeski,

na

Pojezierzu

Che?mi?-skim;

para

ostróg

z

grobu

w

kurhanie

II w

M?ciszewi-cach",

pow.

kartuski,

znana

jest

jedynie

ze

wzmianek.

pó?norzymskich

ostróg

"gockich"

na trzy grupy, zaproponowany przez

A. Kokow skie go

(1994,

s. 337-338, ryc. 7,

8).

Zob.

uwagiA.

C i

e-?li ?

sk iego

(2005,

s. 149-150; 2010, s.

96).

Pojedyncze

specyficzne

egzemplarze

opisywane

s?

zgodnie

z

w?a?ciwymi

im

klasyfikacjami

(por.

B.

Kontny,

M. Natuniewicz-Seku?a

2009).

19J.

Ginalski 1991,s.

67,ryc.

13:15-17. Wsystematyce M. lah na

(1921,

s. 58, ryc.

63)

odpowiada

ona

typowi

63.

20J.

Ginalski 1991,s. 67; por. J.

Jilek

2009,s. 255-258.

21

Dawn.Polzin, Kr.

Belgard.

A. Stub enrauch 1917, s. 34; M. Jahn

1921, s. 58, 114, ryc. 63; R.

Wo??giewicz

1993, s.184; H. J.

Eg-gers, P.F.

Stary

2001,s. 125-126.

22

Dawn. Gustkowa.

Groj3-Gustkow,

Kr. Butow. C. Schu m a nn 1896,

s. 171, tabl. IV:26; M. lahn 1921, s. 58,113; H. J.

Eggers,

P. F.

Sta r y 2001, s. 132-133, tabl. 355:3.

Ostroga

zadokumentowana przez

Eggersa

jest

niekompletna,

ma te? nieco

inny

?uk

kab??ka

ni? ostroga

z

publikacji

Schumanna

-nie wiadomo, czy to ten sam

egzemplarz,

ale

ju?

uszkodzony,

czy

drugi

tego samego typu. Petzsch

wspomina

tylko,

?e wGostkowie znaleziono

Knopfsporen,

Eggers

pisze

natomiast,

?e w?ród materia?ów z Gostkowa

zachowa?y

si?

zwei

KnopJsporen,

ale

oprócz

wspomnianego

egzemplarza

typu F4

ilustruje

te? inne dwie

ostrogi

(H.

J. E g ge r s, P. F. St a ry 2001, tabl.

355:1.2).

Ostrogi

wielbarskie

nie

doczeka?y

si?

jeszcze

pe?nego

zestawienia i

omówienia"

-

do ich

opisu

stosuje

si?

kla-syczn?

typologi?

Martina

Iahna",

co

zw?aszcza

dotyczy

wczesnorzymskich

ostróg

tzw.

krzese?kowatych

17,

nato-miast

dla

ostróg

kab??kowych

niezupe?nie

adekwatn?,

bo

opart?

przede

wszystkim

na

okazach

?elaznych,

systematyk?

opracowan?

przez

Jerzego

Ginalskiego

dla

materia?ów

kultury

przeworskiej".

W

?wietle

tej

klasy-23

In f. Ar ch. 1988

(1992),

s. 75, oraz

uprzejme

informacje

Pani mgr

Ma?gorzaty

Tuszy?skiej

z Muzeum

Archeologicznego

w Gda?sku.

24

Dawn. Kommerau, Kr. Schwetz. H. G li nth er 1922, s. 106, tabl.

IIa1.2,III:5; G.Kossinna 1922,s.

113,ryc.3;

M.Jahn

1921,s. 114.

25

J. Okulicz 1991, s.124, ryc. 4:5.6; B.

Kontny,

M.

Natunie-w ic z -S eku?

a2010, s. 336, ryc. 3:4.5; M. N atun ie wic z -S e

ku-?a' J. Okulicz-

Kozaryn

2011, s. 42, tabl. XXXIV/82:4.5.

14

Ceramika

klasyfikowana

jest

zgodnie

z

systematyk?

R. S ch in

d-lera

(1940)

i R.

Wo??giewicza

(1993).

26

W

grobie

odkryto

tylko

bodziec

jednej

ostrogi

(K.

H ahu?a, M.

Ku-r zy

?

ska 1999, s. 224, ryc.

7e),

natomiast

drugi

bodziec ioba

kab??-ki to znaleziska lu?ne

(tam?e,

s. 228-229, ryc.

8),

wydaje

si?

jednak

nader ma?o

prawdopodobne,

aby

pochodzi?y

z

innego

zespo?u.

15

Monografi?

ostróg

kultury

wielbarskiej

przygotowuje

obecnie Pani

mgr Kalina Skóra z

?ódzkiego

oddzia?u

Instytutu

Archeologii

i

Etno-logii

Polskiej

Akademii Nauk.

16

M. Jahn 1921. 27

Dawn. Mischischewitz, Kr. Karthaus. Amtl. B er. XXVII, 1906

(1907),

s. 23, 27-28. E. Blum e

(1912,

s.

121)

opisuje

j?

przez

analo-gi?

do

ostrogi

z Gostkowa,

podobnie-

M. Jahn

(1921,

s.

114),

który

odwo?uje

si?

do

ostróg

z Gostkowa i

Po?czyna.

17

Wyj?tkowo

tylko

wykorzystywana

jest

systematyka

przeworskich

ostróg

krzese?kowatych

pióra

E. Ro m a n

(1998).

18

J. G in alski 1991.

Rzadziej

stosowany

jest

bardzo

ogólny

podzia?

(11)

---t

r

--.1..

- -

'"""-?

l

a 100km

\

----====--?====

Ryc.

5.

Ostrogi

zbli?one do typu F4 na stanowiskach

kultury

wielbarskiej:

l

-Po?czyn-Zdrój,

pow.

?widwin;

2

-Gostkowo, pow.

Bytów;

3 - M?ciszewice,

pow.

Kartuzy;

4 - Kamienica

Szlachecka, pow.

Kartuzy;

5

-Osiek, pow.

?wiecie;

6

-Weklice, pow.

Elbl?g;

7

-Jaworze, pow.

W?brze?no;

8

-[artypory,

pow.

W?grów.

a

-pewnie

datowane stanowiska

kultury

wielbarskiej

i grupy

mas?om?ckiej

(na wschód od

Wis?y

fazy

B2/CI-C2

-wg J.

Andrzejowskiego

iA.

Cie?li?skiego

2007, z

uzupe?nieniami;

na Pomorzu iw

Wielkopolsce

fazy

B2/CI-Cla

-wg R.

Wo??giewicza

1986 i 1993; H.

Machajewskiego

1999 i2006b; J. ?o? 2007; A.

Ga??zowskiej

2007)

Fig.

5.

Spurs

close to type F4 from the sites ofWielbark Culture: l

-Po?czyn-Zdrój,

distr.

?widwin;

2- Gostkowo, distr.

Bytów;

3 - M?ciszewice,

distr.

Kartuzy;

4 - Kamienica

Szlachecka, distr.

Kartuzy;

5

-Osiek, distr.

?wiecie;

6

-Weklice, distr.

Elbl?g;

7

-Jaworze, distr.

W?brze?no;

8

-Iartypory,

distr.

W?grów.

a - well-dated Wielbark Culture and

Mas?om?cz

Group

sites (sites to the east of the Vistula River,

phases

B2/CI--C2 - after

J.

Andrzejowski

& A. Cie?li?ski 2007, revised; Pomerania and Greater Poland,

phases

B2/CI-Cla - after R.

Wo??giewicz

1989 & 1993;

H.

Machajewski

1999 &2006b; J. ?o? 2007; A.

Ga??zowska

2007)

Wi?kszo??

z

nich

to

egzemplarze

dobrze

odpowia-daj?ce

ostrogom

z

Jartyporów

zarówno

morfologicznie

jak

i

metrycznie

-maj?

one

do??

silnie

wysklepione

kab??ki

o

lekko

asymetrycznych

ramionach"

i

mniej

lub

bardziej

wyra?nie

poszerzon?

cz???

?rodkow?

z

za-znaczonym

za?amaniem

linii

kab??ka",

g?adkie

bod?ce"

sto?kowate

lub

o

lekko

wkl?s?ej

linii

profilu

i

karbowa-nej

podstawie",

czasem

wyodr?bnionej

plastycznie",

oraz

guziczkowate

zaczepy",

31

Karbowania nie zaznaczono na

schematycznym

rysunku

ostrogi

z

Po?czyna,

jednak

mog?o

ono

by?

na

tyle

s?abo widoczne,

jak

w

wy-padku

ostróg

zWeklic, ?e nie zosta?o zauwa?one. 28

S?abiej

wysklepione

i

mniej

asymetryczne s?

kab??ki

ostróg

zWeklic.

29

Cecha ta

jest

szczególnie

wyrazista

u

ostróg

z

Kamienicy,

natomiast

ostroga

(ostrogi?)

zGostkowa albo nie

maj?

za?amania linii, albo nie

zosta?a ona zaznaczona na

rysunkach

Schumanna i

Eggersa.

32

W

wypadku

ostróg

z Gostkowa,

Kamienicy,

a

szczególnie

zOsieka

podstawa

bod?ca ma

posta?

dookolnej

karbowanej

listwy.

30

Wyj

?tkiem

s? facetowane bod?ce

ostróg

zOsieka. 33

Ostrogi

z[aworza, azapewne tak?e z

[artyporów,

maj?

zaczepy hakowe.

(12)

Do

tej

grupy

w??czana

jest

tak?e

para

ostróg

z

grobu

71 z

Kowalewka",

pow.

obornicki.

Oba

te

egzemplarze

maj?

jednak

niskie,

s?abo

wysklepione

kab??ki,

faceto-wane

bod?ce

o

lekko

wypuk?ej

linii

profilu,

zbli?onej

do

profilu

pocisku,

bez

wyra?nie

wydzielonych

cylin-drycznych

trzpieni

czy

szyjek,

z

bruzd?

u

podstawy".

mo?na

przyj??

dla

grobu

82 z

Weklic,

m.in. ze

srebrn?

dwucz??ciow?

zapink?

z

podwini?t?

nó?k?

i

nak?ada-nymi

pojedynczymi

pier?cieniami

z

karbowanego

drutu,

typu

Almgren

167a144,

br?zow?

sprz?czk?

typu

AD 17 i

okuciem

ko?ca

pasa

zbli?onym

do

typu

0.11

i

szklan?

miseczk?

typu

Weklice".

W

fazie

Clb

umiesz-czany

jest

te?

grób

14 z

Kamienicy

Szlacheckiej,

gdzie

ostrogom

towarzyszy?y

m.in.

srebrna

zapinka

z

pod-wini?t?

nó?k?

i

nak?adanymi

pier?cieniami

z

karb

owa

-nego

drutu,

typu

Almgren

167b2,

i

okucie

ko?ca

pasa

typu

J.II46•

Mniej

pewne

s?

podstawy

datowania

pozo-sta?ych

wielbarskich

zespo?ów

z

ostrogami

typu

F4,

cho?

tak?e

grób

1/1968

z

[aworza

(m.in.

fragmenty

br?zowego

czerpaka

i

cedzid?a

typu

Eggers

160-161),

grób

z

kurhanu

II w

M?ciszewieach

(br?zowa

sprz?cz-ka

typu

AD29)

oraz

grób

1/1916

z

Po?czyna-Zdroju

(gliniany

dzban

typu

IXB)

mo?na,

z

pewnymi

zastrze-?eniami,

odnosi?

do

fazy

Clb.

W

tym

samym

horyzon-cie

mie?ci

si?

tak?e

zespó?

z

grobu

394 z

Jartyporów,

cho?

jego

precyzyjne

datowanie

nie

jest

?atwe.

Wielbarskie

ostrogi

typu

F4

tworz?

zespó?

do??

zwarty

chronologicznie.

Najbogatszy

jest

inwentarz

grobu

3/1915

z

Osieka",

m.in. z

br?zowymi

czerpakiem

i

cedzid?em

typu

Eggers

160,

z?ot?

skandynawsk?

bransolet?

wczesnej

odmiany"

i

dwoma

z?otymi

pier-?cieniami

typu

Beckmann

10,

war. la

Anderssona",

br?zow?

sprz?czk?

typu

AD

17,

glinianym

pucharem

typu

VIIIC

oraz

unikatow?

dwuspr??ynkowa

fibul?

br?zow?,

b?d?c?

wariantem

zapinek

8. serii V

grupy

Almgrena".

Zapinka

z

Osieka

znajduje

dobre

styli-styczne

odpowiedniki

w?ród

nielicznych

egzemplarzy

specyficznej

odmiany

fibul

3. serii V

grupy

Almgrena,

znanych

z

grobu

w

kurhanie

VIII z

M?ciszewic",

z

gro-bu

184 z

Weklic41

czy

ze

znalezisk

lu?nych

z

Ukrainy",

od

których

ró?ni

si?

przede

wszystkim

brakiem

grze-byka

mi?dzy

kab??kiem

a

nó?k?.

Zespó?

z

Osieka

jest

do??

pewnie

datowany

na

faz?

Clb

43.

Podobn?

metryk?

Zachowana

fragmentarycznie

sprz?czka

o

dwucz?-?ciowej,

pó?kolistej

ramie,

i

prostok?tnej

skuwce

mo-cowanej

do

rzemienia

dwoma

nitami

(Ryc.

3:3),

nale-?y

do

typu

AD 17.

Br?zowe

okazy

takich

sprz?czek

s?

cz?sto

spotykane

na

stanowiskach

wielbarskich,

gdzie

pojawiaj?

si?

w

fazie

B2/Cla,

najliczniej

wyst?puj?c

w

kontek?cie

materia?ów

z

szeroko

rozumianej

fazy

CI'

a

sporadycznie

prze?ywaj?

si?

w

zespo?ach

dowodnie

pó?niej

szych

47.

34

B. Ko n tny, M. N atun ie wic z- Seku? a

2010, s. 336.

35

T.

Skorupka

2001, s. 31, tabl. 20/71:3.4, s. 161.

Zespó?

umiesz-czany

jest

w fazie CIa'

jednak

podstawy

takiego

datowania

(fragment

kab??ka

br?zowej

zapinki

z

podwini?t?

nó?k?,

oznaczonej

jako

typ

Almgren

161

-tam?e, s. 31, tabl.

20/71:1)

s? bardzo kruche.

36

H. G li nther 1922, s. 106-108, tabl. II-IV:1; G. K o s sinn a

1922, s. 112-131, ryc. 1,3-6,9-12,15, 15a, 23, 28; H. J.

Eggers

1951, s. 152 nr 2079.

Szczególnie

ciekawe

jest

specyficzne

okucie

ko?ca

pasa

(Ryc.

3:4),

które

nie

znajduje

dobrych

odpowied-ników

w

dotychczasowych

klasyfikacj

ach.

Szcz?tkowy,

jednak

wyra?nie

wydzielony

guzek

na

ko?cu

trzonka

??czy

je

z

okuciami

o

profilowaniu

zredukowanym

do

kilku

kulek

typu

1/2

R.

Madydy,

odpowiadaj?cego

ty-powi

0.17

w

systematyce

K.

Raddatza",

Od oku?

tych

37

Por. K. An d e r s s o n 1995, s. 71.

Typologicznie

wydaje

si?

ona

by?

naj

bli?sza odmianie A w systematyce O. Mo ntelius a

(1872,

ryc.

344; por. H. Hildebrand 1874,s.

28,ryc.

7; zob. te? E.M.

Ver-m a 1989, s.

121).

38

Por. K. And e r s s on 1993a, s. 12, ryc. 3; 1993b, s. 52-53. 39

Wliteraturze powtarzana

jest

opinia

G. Ko s sinny

(1922,

s.

120),

który

okre?li? t?

zapink?

jako

zbli?on?

do typu

Almgren

122.

s. 89 nr 226b; R.

Wo??giewicz

1993, s. 184, lista 8C, 10Ba, 15C;

T.

Grabarczyk

1997, s. 95.

Wcze?niejsz?

metryk?

zespo?u

(faza

ClJ

proponuje

J. W ielo wie

j

sk i

(1986,

s. 295 nr

242,243),

który

jednak

opiera

si?

wy??cznie

na

chronologii

naczy?

br?zowych.

40

Srebrna fibula z

pojedyncz?

spr??ynk?

(W

L a B a um e 1934, ryc.

64g).

E. B lum e

(1915,

s.

7)

oraz M. Jahn

(1921,

s.

113)

opisuj?

t?

zapink?

jako

pochodn?

od typu

Almgren

101,

podobnie

R. Mad

y-d a-L e

gu tk o

(1987,

s.

30),

która

datuje

ca?y

zespó?

na wczesn?

faz?

okresu

pó?norzymskiego,

R. Wo

??g

ie wic Z

(1993,

s. 182, lista

8B)

i T.

Grabarczyk

(1997,

s.

95)

okre?laj?

fibul?

jako

zbli?on?

do

typu

Almgren

100, a

zespó?

umieszczaj?

odpowiednio

w fazie Clb lub

starszym odcinku

fazy

Clb/C2.

44Por. J.

Andrzej

owski, A. ?órawska 2002,s. 42-43. J.

Oku-lic z

(1991,

s.

124)

identyfikuje

j?

jako

typ

Almgren

168, za? w

mo-nografii

nekropoli

okre?lono t?

fibul?

jak

typ

Almgren

162

(M.

N at u-nie wic z - Seku? a, J. Okulic z - Ko z a r y n 2011, s. xx; por. B. Ko n tny, M. N atun ie wic z -S eku? a2010, s. 341, ryc.

3:1).

41

Br?zowa

zapinka

zdobiona

poz?acan?

foli?

srebrn?,

z

pojedyncz?

spr??ynk?

w

tulejce

iz

wysok?

pochewk?

(M.

N atu nie wic z -S e

-ku? a, J. Ok ul ic z - Ko z

aryn 2011, s. 61-62, tabl. LXXVII/184:2,

CCXXXV:4).

Zespó?,

m.in. z

emaliowan?

zapink?

typu Exner III.59/ Riha 7.4 i par?

zapinek

typu

Almgren

170,

umieszczany

jest

w fazie

IVB

cmentarzyska

wWeklicach,

synchronizowanej

ze starszym stadium

fazy

C2

(M.

Natunie wic z- Seku?

a, J. Ok ulic z - Ko

z a r yn

2011, s. 133; por. M. M ?c z

y?

ska, A. Ur b an iak 2006, s.

154).

15

Faza IVA

cmentarzyska

wWeklicach,

synchronizowana

z

m?odszym

stadium

fazy

Clb i starszym stadium

fazy

C2

(M.

N atunie wic z

-- Seku?

a, J. Ok ul ic z- Ko

z ar

yn2011,

s. 42,133, tabl. XXXIV/82,

XXXV/82; B.

Kontny,

M. Natuniewicz-Seku?a 2010,s. 336,

341, ryc.

3).

46

Inf. Ar ch. 1988

(1992),

s. 75; T. Gr ab a r c zy k 1997, s. 93.

47R.

Madyda-Legutko

1987,s. 29-30, tab. 8; ostatnio A.

Cie?-li ?

sk i 2010, s. 68-69.

42

Srebrna

zapinka

z

podwójn?

spr??ynk?

(uprzejma

informacja

Pana

dr. Maksa

Levady

z

Kijowa).

48

K. R ad datz 1957, s. 87-88, ryc. 1; R. Mady d a 1977, s. 381-382,

tabl. VI:8.

43

Zob. np. K. God?owski 1974,s. 36; J.

Andrzejowski

1991,

Cytaty

Powiązane dokumenty

ВАРВАРСКОЕ ПОДРАЖАНИЕ РИМСКОМУ ДЕНАРУ, НАЙДЕННОЕ В ОСТРОВЦЕ СВЕНТОКЖИЖСКОМ В 1962 году Свентокжижский музей в Кельцах прибрёл монету, найденную

Effective operations carried out by flood committees on different administrative levels depend on rational management of rainfall, surface and underground water resources in

— Omówienie założenia przestrzenne­ go, założenia plastycznego (wnętrza pla­ ców i ulic), charakterystyka architektury 1 istniejącej zabudowy, kom unikacji, ruchu

Used for the modeling of the space complex numbers combines these independence without complicated relationships and brings new op- portunities in the analysis of their impact on

A method proposed for obtaining the location of a near-surface scatterer by using traveltimes of ghost (non-physical) scattered waves is applied to data from an ultrasonic

W związku z powyższym, w pełni uzasadnione wydaje się podjęcie badań nad wpływem podatku dochodowego na poziom inwestycji przedsiębiorstw, co też uczyniono w pracy

Na podstawie materiału znalezionego wcześniej oraz pozyskanego w trakcie badań, można stwierdzić, iż był to grób ciałopalny, w którym znajdowała się lepiona

a) The modern population of fayum oasis reflects the ancient structure much better than the medieval population buried in cemetery a at naqlun, although with