Andrzej Wiśniewski
"Warunkowe zawieszenie wykonania
kary. Podstawy stosowania", M.
Leonieni, Warszawa 1961 : [recenzja]
Palestra 6/3-4(51-52), 138-139
O m awiając w uwagach w stępnych charakter ob ow iązującego obecnie w Polsce prawa spadkow ego, autor w skazuje, że praw o to pozostaje w nierozerw alnym zw iązku z w łasnością. Jednakże praw o spadkowe n ie stanow i decydującego na rzędzia w przebudowie ustroju, nie ma charakteru czynnika rozstrzygającego o stosunkach w łasności. N atom iast przebudowa ustroju społeczno-gospodarczego zm ienia w zupełności charakter i funkcję prawa spadkowego, choćby brzm ienie żadnego z jego przepisów nie u legło zm ianie. Przepisy obowiązującego w Polsce praw a spadkowego, pom im o ich niedoskonałości, służą na obecnym etap ie prze budowy ustroju społeczno-gospodarczego głów nie interesom św iata pracy, in te resom robotników, pracującego chłopstw a i in teligencji pracującej. Przepisy te spełniają zatem już obecnie — choć w sposób jeszcze niepełny — funkcje socja listyczn ego prawa spadkowego. W zmacniają spoistość rodziny, urzeczyw istniają zasadę ochrony w łasności drobnotowarow ej, a zw łaszcza ochronę indyw idualnych gospodarstw pracujących chłopów , zapew niają rozwój w łasności osobistej jako narzędzia stałego podw yższania m aterialnego i kulturalnego poziomu życia mas pracujących, stwarzają silną zachętę do zwiększania in tensyw n ości pracy i pod noszenia jej w ydajności.
P o scharakteryzow aniu zasadniczych pojęć prawa spadkowego, takich jak po jęcie spadku, pojęcie dziedziczenia, p ojęcie zapisu, autor om aw ia stanow isko praw n e spadkobiercy, ochronę dziedziczenia, przedaw nienie roszczeń z tytu łu d zie dziczenia, zbycie spadku, odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe i sto su nk i prawne m iędzy spadkobiercam i przed działem spadku.
W dalszych rozdziałach autor przedstaw ia d ział spadku, om aw ia dziedziczenie ustaw ow e, testam ent, u stanow ienie spadkobiercy,' zapis, polecenie. Stanowisko w ykon aw cy testam entu i zagadnienia dotyczące zachowku są przedmiotem rozw a
żań w dw u ostatnich rozdziałach książki.
M. L e o n i e n i : W a ru nkow e za w ieszen ie w y kon an ia kary . P o d s ta w y stosowania. Wyd. P rawn. W arszawa 1961, s. 188.
W arunkowe zaw ieszenie w ykonania kary jest jedną z w ażniejszych instytucji n aszego praw a karnego. Jest to instytucja często stosow ana w praktyce naszych sądów, nikogo zaś nie trzeba przekonyw ać o jej poważnym znaczeniu z punktu w idzenia p olityki krym inalnej. W dodatku orzecznictwo w zakresie stosow ania w aru nk ow ego zw olnienia n ie jest jednolite. Nie m a bowiem w tym w zględzie pełnej zgodności zarówno w bogatej judykaturze Sądu N ajw yższego, jak i w licz nych w ypow iedziach teoretyków prawa karnego. Różna jest także w szerszej •opinii społecznej ocena zakresu stosow ania, a n aw et użyteczności samej in sty
tucji.
Ten stan rzeczy, jak rów nież dotychczasow y brak pracy om awiającej szeroko zagadnienia zw iązane ze stosow aniem w arunkow ego zw olnienia, znacznie utru dnia praktyce sądowej w yk on yw anie jej zadań.
Om awiana książka składa się z trzech części.
W dziale I autor przedstaw ia istotę warunkowego skazania. Omówione tu są teo r ie w arunkow ego skazania jako aktu łaski, przedaw nienia odroczenia kary, środka karnego, środka zabezpieczającego, -urządzenia <polityki krym inalnej, sui generis kary. Zdaniem jednak autora w arunkow e skazanie jest formą w ym iaru kary. Pisze on, że n ajbliższe praw dy jest ok reślen ie prawnej istoty w arunkow e go skazania jako w arunkow ego u w olnienia od kary. Stanow i on o zatem in tegral n ą część orzeczenia o karze; jako „dobrodziejstwo praw ne” jest w ydatnym zła
3— 4 (51—52 ) Przegląd w y d a w n ic tw p ra w n ic zy ch jg g
godzeniem kary. Jednakże w arunkow e skazanie jako w arunkow e uw olnienie -od kary nie jest odstępstw em od zasad w ym iaru kary.
Zakres w arunkow ego skazania przedstaw iony jest w dziale II pracy. W części I tego działu dotyczącej w arunków zaw ieszenia w ykonania kary autor om awia ta k ie zagadnienia, jak niekaralność sprawcy, warunkow e skazanie przy powrocie do przestępstw a, rodzaj i w ysokość kary a w arunkow e skazanie, warunkowe ska zanie a kary dodatkow e, w p ły w w iek u na zakres w arunkow ego skazania, term in zaw ieszenia w ykonania kary. W części II działu II w skazane są podstaw y w arun k ow ego skazania w ustaw odaw stw ie, w orzecznictwie sądowym i w teorii prawa karnego.
Ostatni III dział książki d otyczy k w estii odw ołania w arunkow ego skazania. Poruszone tu są zagadnienia zadań kary, zw iązku m iędzy stosow aniem a odw o łaniem w arunkow ego skazania, odw ołania w arunkow ego skazania w praw ie i praktyce sądowej, odwołania w arunkow ego skazania z punktu w idzenia polityki krym inalnej.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że om awiana praca, będąca pierwszą w Polsce m onografią ujm ującą całokształt problem atyki w arunkow ego zwolnienia, oparta jest na bogatym m ateriale porównaw czym zarówno z prawa karnego burżuazyj- nego, jak i socjalistycznego. Autor w ysuw a także w pracy szereg interesujących -wniosków de lege lata i de lege ferenda. W nioski te dotyczą m. i. celow ości ko
niecznego odw ołania zaw ieszenia w razie skazania na karę pozbawienia w olności za um yślne p rzestępstw o tego sam ego rodzaju lub popełnione z tych samych po budek co czyn poprzedni oraz w razie niew ynagrodzenia wyrządzonej szkody. F ak u ltatyw n e odw ołanie zaw ieszenia mogłoby natom iast nastąpić w wypadku popełnienia każdego innego przestępstw a, niedopełnienia szczególnych obowiąz k ów próby, a zw łaszcza uchylenia się od dozoru ochronnego, którego ustana w ian ie pow inno być zasadą.
E. W e n g e r e k : Postępow an ie egzekucyjne w spraw ach cywilnych. PWN. W ar
sza w a 1961, s. 336.
Z uznaniem należy pow itać ukazanie się pierw szego po w ojnie system atycznego opracowania przepisów o sądow ym postępow aniu egzekucyjnym . Autor podrę cznika postaw ił sobie za zadanie przedstaw ienie zasad egzekucji sądowej na tle obow iązującego ustaw odaw stw a, i to nie ty lk o przepisów zaw artych w drugiej części kodeksu postępow ania cyw ilnego, ale rów nież przepisów dotyczących egze kucji, rozsianych w w ielu aktach prawnych.
Om awiając w d ziale pierwszym (zawierającym wiadom ości ogólne) pojęcie i cel postępow ania egzekucyjnego, autor w skazuje, że zakres stosowania egzekucji sądowej jest o w iele szerszy od procesu cyw ilnego, choć z drugiej strony reali zacja przym usowa norm prawa cyw iln ego w niektórych w ypadkach dokonuje się także w drodze egzekucji adm inistracyjnej. M ówiąc w ięc o postępow aniu eg ze kucyjnym w sprawach cyw ilnych, nie można ograniczyć się do om awiania tylko problemu w ykonania orzeczeń zapadłych w procesie cyw ilnym , a w ięc egze kucji sądow ej, lecz należy uwzględnić rów nież w ykonanie orzeczeń w ydanych w . postępow aniu niespornym , postępow anie w ykonaw cze orzeczeń zapadłych w po stępow aniu arbitrażow ym i w postępow aniu przed zakładowym i komisjam i roz jem czym i, w reszcie stosunek egzekucji sądowej d o adm inistracyjnej.
Egzekucja polega na zastosow aniu przez pow ołane p aństw ow e organy egzeku c y jn e środków przym usu w celu uiszczenia należności przypadającej w
