• Nie Znaleziono Wyników

View of THE INFLUENCE OF THE COMMUNAL GOVERNMENT ON THE LOCAL ECONOMIC DEVELOPMENT, THE CASE STUDY OF WARMIA AND MAZURY PROVINCE

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "View of THE INFLUENCE OF THE COMMUNAL GOVERNMENT ON THE LOCAL ECONOMIC DEVELOPMENT, THE CASE STUDY OF WARMIA AND MAZURY PROVINCE"

Copied!
11
0
0

Pełen tekst

(1)

Oeconomia

5 (2)

2006,

5-15

WPŁYW SAMORZĄDU

GMINNEGO

NA LOKALNY

ROZWÓJ GOSPODARCZY

NA

PRZYKŁADZIE GMIN

WOJEWÓDZTWA

WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

Karolina Babuchowska, Roman

Kisiel

Uniwersytet Warmi.i'lsko-Mazurski w Olsztynie

Streszczenie. Samorząd lokalny jest koordynatorem wszelkich dzialaii podejmowanych na obszarze gminy, również takich, których bezpośrednim efektem jest lokalny rozwój gospodarczy. Celem pracy byla odpowiedź na pytanie: IVjaki sposób sa11wr::ąd y,111i11m· wpływa 11a lokalny rozwój gospodarczy? Odpowiedź na to pytanie umożliwily inlor111~1cjc

zebrane podczas wywiadu w 20 celowo wytypowanych gminach woj. warmi1'1 sko--mazurskiego. Samorząd gminny kreując lokalny rozwój gospodarczy wykorzystuje instrumenty, których efektem jest zarówno bezpośredni, jak i pośredni wplyw na ten proces. Powszechnie wykorzystywanym w gminach instrumentem wspierającym lokalny rozwój gospodarczy byla strategia. Ponadto realizowano inwestycje, głównie inl'rastrukturalnc,

oraz podejmowano działania wspierające rozwój przedsi~biorczości. Słowa kluczowe: rozwój gospodarczy, gminy, instrumenty rozwoju

WSTĘP

Budowa pat1stwa demokratycznego z gospodarką opartą na prawach rynkowych by la jednym z celów przemian ustrojowo-systemowych, jakich dokonano w Polsce na przeło­

mie lat 80. i 90. Podstawą dokonywanych zmian było założenie, że opoką ustroju dem o-kratycznego są społeczności lokalne, a prawo obywateli do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi jest jedną z demokratycznych zasad funkcjonowania pa1istwa. Koniecznością stała się przebudowa struktury administracyjnej pa1istwa. Na mocy usta -wy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. [DzU z 1990 r. Nr 16, pm:. 95 J reakt y-wowano w Polsce podstawowe jednostki samorządu terytorialnego. Określono wówc1as zakres ich działania oraz zadania. do realizacji których są one zobligowane.

Adres do korespondencji - Corrcsponding author: Karolina Babuchowska. Uniwersytet

Warmiiisko-Mazurski w Olsztynie. Wydzial Nauk Ekonomic,nych. Katedra Polityki

Gospodarczej i Regionalnej. ul. Oczapowskicgo 4/200B. I 0-719 Olsztyn. tel. (48 89) 523 45 41.

(2)

6 K. Babuchowska, R. Kisiel

Nowy ustrój RP obok zasady decentralizacji realizuje również zasady pomocniczości i dialogu spolecznego. Konsekwencją tego jest rozszerzenie zadaó publicznych samorzą­

dów terytorialnych, a przecie wszystkim gmin, które nie są tylko częścią aparatu

paóstwo-wego. Ich podstawowym zadaniem jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb społeczności lokalnych i inicjowanie clziała11, które w tym kierunku będą zmierzały [Leor1ski 2001]. Takie podejście wynika w dużej mierze ze znajomości potrzeb i podstawowych proble-mów, jakie istnieją w środowisku gminnym.

Gminy nie rozwijają się jednak równomiernie. Przyczyn tego stanu można upatry -wać w niejednakowej dostępności do czynników produkcji bądź różnej ich jakości. Nie należy zapominać, że istotne znaczenie ma także potencjał tkwiący w ludziach, ich ak-tywności, przeclsi<;:biorczości i kreatywności. Działania administracji publicznej w z

a-kresie rozwoju gospodarczego powinny skupiać się na rozwiązywaniu problemów oraz wykorzystywaniu istniejących możliwości. Należy jednak pamiętać, że rozwój nie jest wyłącznie efektem działania administracji, ale równoczesnej działalności na określonym

obszarze przedsiębiorstw, a także obywateli.

Wspieranie lokalnego rozwoju gospodarczego wiąże się z podjęciem wielu clziałaó

w środowisku gminnym. Wiele korzyści władzom lokalnym w tym procesie może zapew-nić umiej<;:tność planowania strategicznego. Według Sztanclo, lokalną politykę gos podar-czą należy prowadzić na podstawie przyjętych w danej gminie kryteriów, które stanowią miar<;: oceny istotności danych dziala11 stymulujących. Pozwala to na dokonanie wyboru spośród całego agregatu narzędzi stymulowania rozwoju takiej grupy, której działanie

b<;:clzie najbardziej zbieżne z wyznaczonymi priorytetami [Sztanclo 2000].

ktywność samorządów może przyjmować różne formy, w zależności od założer1 przyj<;:lych w strategii rozwoju. Z reguły będą się one skupiały na [Sobczyk 2004]:

- wspieraniu sektora prywatnego,

- efektywnym wykorzystaniu lokalnych zasobów,

tworzeniu nowych miejsc pracy,

efektywnym zarządzaniu dochodami publicznymi.

Stymulując lokalny rozwój gospodarczy, władze samorządowe dysponują szeroką paletą narz<;:dzi. za pomocą których mogą osiągnąć wyznaczone cele. Zastosowanie ocl

-powicclnicgo zestawu instrumentów zależy od szybkości ich działania, zakresu spodzie

-wanych elektów. łatwości w stosowaniu. Z tego względu charakter narzędzi może być

bardzo różnorodny [Kami11ski 2003].

CE.L PRACY I METODY BADAŃ

:1morzącl lokalny wyst<;:puje w charakterze koordynatora wszelkich działaó pode

j-mowanych na obszarze gminy. w tym także clziała11. których bezpośrednim efektem jest lokalny rozwó.1 gospodarczy. Celem pracy była odpowiedź na pytanie: W.Jaki sposób s1111wr::ąd g111i1111r 11/1/iw111111 loko/11r m::1rój gospodarc::r?

Chcąc u1yskać odpowie łź na tak sformułowane pytanie. zebrano materiał empir ycz-11y. Do 1grom:1dzC11i<1 inlorniacJi wykorzystano metod<;: wywiadu indywidualnego, jako tcclinikt; b:1tb1'111·ybr:1110 wywiad pogl<;:biony standaryzowany skierowany do przedstawi

-cieli wl:1d1 samor1ądo11·ych (burmistrz. wójt) 11' celowo wytypowanych 20 gminach woj.

(3)

Wplv1v sa111orząd11g111i1111ego110 lokalny roz1l'ój gospodarc::.1· .. 7

warmiilsko-mazurskiego. Dobór jednostek samorządowych zosial dokonany na podsta-wie dwu kryteriów: poziom rozwoju gospodarczego gminy oraz zmiany. jakie nast~UJiły

w poziomie rozwoju gminy w 2003 r. w porównaniu cło 1999 r. Aby umożliwić wybór

gmin do baclail empirycznych, należało dla 116 jednostek wchodzących w skład woj e-wództwa określić poziom ich rozwoju gospodarczego.

Przyjmując, że rozwój gospodarczy, nawet w skali lokalnej. jest bardzo trudny cło zdefiniowania przy użyciu metod statystycznych, uznano, że najwłaściwszą metodą przy jego określaniu będzie wykorzystanie syntetycznego wskaźnika, skonstruowanego na

podstawie o określonej liczby zmiennych diagnostycznych. O wyborze takiej metody

zdecydowała możliwość późniejszej hierarchizacji obiektów z punktu widzenia pewnej cechy (w tym przypadku poziomu rozwoju gospodarczego).

Istnieje wiele rodzajów wskaźników syntetycznych. W pracy wykorzystano metocli;: sum standaryzowanych. Aby określić wartość wskaźnika rozwoju. dokonano na pod-stawie literatury przedmiotu wyboru zmiennych diagnostycznych najlepiej opisujących

zjawisko lokalnego rozwoju gospodarczego. Oceniono także współzależność cech di

ag-nostycznych oraz dokonano ich standaryzacji. Ostatecznie wykorzystano informacje o 14 zmiennych charakteryzujących różne sfery życia społcczno-gospoclarczego bada -nych jednostek, tj.:

- odsetek ludności w wieku produkcyjnym,

- liczbę pracujących w stosunku cło ogólnej liczby ludności, - saldo migracji na I OOO mieszkai1ców,

- stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym,

- telefoniczne łącza główne na I OOO mieszka11ców, - drogi publiczne o twardej nawierzchni na I OO km", - sieć kanalizacyjną na I OO km",

- sieć wodociągową na I OO km2 ,

- podmioty gospodarcze według REGON na I O tys. mieszka11ców. - nakłady inwestycyjne przecłsiQbiorstw na I micszka11ca,

- dochody własne gmin na I mieszka11ca,

- udział clochoclów własnych gmin w ich dochodach ogółem, - wydatki inwestycyjne gmin na I mieszka1\ca,

- udział wydatków inwestycyjnych gmin w ich wydatkach ogólcm.

Dla każdej z wytypowanych zmiennych obliczono cząstkowe wskaźniki, a nastc;:pnic: poprzez ich zsumowanie wyliczono dla każdej gminy zbiorczy współczynnik rozwo -ju. Wszystkie badane jednostki (gminy) zostaly uszeregowane poci wzgli;:clem wartości

współczynnika rozwoju od najbardziej rozwiniętej cło charakteryzującej siQ jego naj

-mniejszą wartością. Ponieważ rozwój gospodarczy jest zjawiskiem cłlugotrwalym, sza -cowanie jego poziomu w krótkim okresie uznano za nieuzasadnione. skoncentrowano sic;:

więc na określeniu jego poziomu w latach 1999 i 2003. PrzyjQlO bowiem. ;ie w wybranym przedziale czasowym można bQdzie zaobserwować zmiany gospodarcze, jakie nast<UJily.

Aby ocenić zmiany poziomu rozwoju gospodarczego gmin. porówm1no wartości wspólczynnika rozwoju w latach 1999 i 2003 indywidualnie dla każdej gminy. Na tej podstawie możliwy był podział jednostek na cztery rozłączne grupy (swbilną na niskim poziomie rozwoju. stabilną na wysokim poziomie rozwoju. wzroslll. regresu). charakte-ryzujące siQ różną specyfiką. stopniem i kierunkiem zmian lub ich brakiem. Nast<,:pnic

(4)

8 K. Babuchowska, R. Kisiel

w każdej grupie wybrano w sposób celowy 5 gmin spełniających najlepiej kryteria wa -runkujące przynależność do niej. W przypadku gmin z grupy regresu i wzrostu były to jednostki, które odznaczały się odpowiednio największym pogorszeniem lub największą

poprawą poziomu rozwoju gospodarczego. W tych właśnie jednostkach zebrano materiał

empiryczny.

FORMY WSPIERANIA LOKALNEGO ROZWOJU GOSPODARCZEGO

Mając do wyboru szeroką paletę instrumentów stymulujących rozwój, władze

sa-morządowe objętych badaniem gmin w pierwszej kolejności wykorzystywały te o cha-rakterze organizacyjno-planistycznym. Dokumentami najczęściej obecnymi w gminach

byly strategie rozwoju. Wynikało to z dostrzegania korzyści, płynących z opracowania

dokumentów, które umożliwiały holistyczne ujęcie potencjału rozwojowego jednostek, sprecyzowanie możliwości i kierunków rozwoju, a w konsekwencji efektywne zarządza­ nie tym procesem.

Badane gminy, niezależnie od specyfiki swojego rozwoju (grupy klasyfikacji), w większości posiadały dokument natury planistycznej, programujący przyszłe ich dzia-lania. ie zawsze tym dokumentem była strategia. Te gminy, które strategię posiadały,

różnicowa I sposób jej opracowania. Sporządzenie strategii uwzględniało trzy możliwo­ ści: powierzenie calości prac profesjonalnej firmie zewnętrznej, samodzielne rozpoznanie

uwarunkowa11 rozwoju i na tej podstawie sporządzenie dokumentu przez pracowników, wspólne prace micszka11ców i pracowników urzędu (rys. I).

Jak wynika z informacji przedstawionych na rysunku I, strategie najczęściej pow ie-r1.ano przygotowaniu profesjonalnej firmie zewnętrznej. Z tej możliwości skorzystały

wszystkie zbadane gminy należące do grupy stabilnej na niskim poziomie rozwoju, po 2

gminy z grupy wzrostu i stabilnej na wysokim poziomie rozwoju oraz 4 gminy z grupy

Pr:1cnw11icy ur;~du wrn; / lokalnymi grupami spolcu nyrni

Sa1nocl1iclnic pracownicy llrL<(clu

ProksJonal11:1 linna

O (inrp:1 siabiln:r 11:1 niski111 po1ior11ic ro;woju tirura rcgrc:-;u

Liczba zaLnaczc1·1

O Grupa swbilna na wysokim poziomie rozwoju

O Grupa 11·1rostu

I{~,. I. Sposob~ spor1ąd1ania s1rategii roL11·oju gmin w 7alcżności od grupy klasyfikacji Fig. I. \Va~ sur prc:p:1ri11g strategics or C01lll11Uncs· clcvcloprncnt clcpcncling 011 a classification

grnup

/rndlu: npr:1nm anie 11:1 pndsw11 ie bada1'i własnych (n= 20). SuurL·e: :nrthnr"s research (11 20).

(5)

Wp(vw sa111orzqd11 g111i1111ego na lokalnv ro::ll'ój gospodarc::F ... 9

regresu. Trzeba jednocześnie podkreślić, że w grupie wzrostu najwięcej gmin zdecydo

-wało się na przygotowanie strategii przy wspólnych pracach mieszkai1ców, pracowników

urzędu, a niejednokrotnie przy równoczesnej pomocy ekspertów zewnętrznych.

Odnosząc ten aspekt do poziomu rozwoju gmin, należy stwierdzić, że ten sposób

działania dawał pożądane efekty z punktu widzenia lokalnego rozwoju gospodarczego.

Taką formę tworzenia strategii wybrano bowiem w gminach, które charakteryzowała

poprawa lokalizacji w hierarchii poziomu rozwoju gospodarczego. Istotny by! sposób przygotowania strategii w gminach należących do grupy stabilnej na niskim poziomic rozwoju. We wszystkich jednostkach zdecydowano się na powierzenie przygotowania dokumentu firmom zewnętrznym.

W gminach, w których uchwalono strategie, dokonano tego w różnych momentach badanego okresu. Jednakże w tych wszystkich jednostkach dokument przyjęły rady gmin w formie uchwały. Dla gmin grupy stabilnej na wysokim poziomic rozwoju charaktery -styczne było opracowanie dokumentu w latach 1998-2000. Z kolei dla gmin grup st a-bilnej na niskim poziomie rozwoju i regresu typowe było uchwalenie strategii w latach 2001-2004. Podany przykład utwierdza w przekonaniu, że jeclnostk i samorządowe nal e-żące do grupy stabilnej na wysokim poziomie rozwoju, w których władze lokalne dużo wcześniej niż pozostałe zdecydowały o konieczności wyznaczenia kierunków działania,

konsekwentnie je realizowały oraz dynamicznie się rozwinęły.

Różny był także okres, na jaki formułowano strategie. Najczęściej wytyczano cele

i planowano ich realizację w okresie nie krótszym niż 6 lat, ale nieprzekraczającym I O lat. W celu zapewnienia sprawnej realizacji zada11 wyznaczonych w strategiach badane

jednostki podejmowały współpracę z instytucjami wyższych poziomów administracji pai1stwowej, co było konieczne, uwzględniając zadania, cło realizacji których zobowiąza­ ło je pa ós two, a także z licznymi innymi instytucjami publicznym i i agendami rządowymi (ARiMR, ANR, ARR). Wiele gmin podjęło ponadto współpracę zarówno z innymi gmi

-nami krajowymi, jak i gminami oraz miastami zagranicznymi (rys. 2).

Związki 4 ini<;dzynarodowe Związki 111i<;clzyg111inne Miasta/gminy partnerskie Inne 5 5

o

2 4 6 8 IO 12 14 16 18 Liczba za1naoe1i

121 Grupa stabilna na niskim poziomic rozwoju Grupa regresu

O Grupa stabilna na" ysoki111 poi i omie ro;" oju O Grupa \\'7rostu

Rys. 2. Formy wspólpracy podejmowane przez gminy Fig. 2. Cooperation rorms takcn up by COl11111Ul1CS

Żródlo: opracowanie na podstawie bada1i wlasnych (n= 20). ource: author·s rescarch (n= 20).

(6)

10 K. Bab11cho1vska, R. Kisiel

Nawiązywane porozumienia pozwoliły na wymianę doświadczeń w zakresie funk-cjonowania samorządów, gospodarki odpadami, a także w innych sferach działalności

administracji publicznej. Współpraca umożliwiła również realizację wielu inwestycji, co byłoby niewykonalne w ramach jednej gminy ze względów finansowych. Wspólne clzialania umożliwiły także jednostkom otrzymanie cło realizowanych inwestycji dopłat z luncluszy unijnych oraz Ministerstwa Finansów.

W ramach porozumień mięclzynaroclowych dokonano wymiany młodzieży, nau

czy-ciel i, strażaków i innych grup zawodowych (rys. 3). Do znaczących korzyści tego typu

działań zaliczano możliwość prezentacji osiągnięć, promocji artystów na szerszym fo-rum, budowanie wizerunku gminy jako dobrego partnera cło współpracy.

Kolejną formą oclclziaływania władz samorządowych na rozwój gospodarki lokalnej

była realizacja na obszarze gmin inwestycji. Ich celem były poprawa warunków życia

mieszkai1ców. a także stworzenie klimatu sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości. Wśród inwestycji zako11czonych w ostatnim czasie łub będących w trakcie realizacji wy-mieniano: budowl( sieci kanalizacyjnej, budowę łub modernizację oczyszczali ścieków oraz budowl( sieci wodociągowej. inwestycje oświatowe, związane głównie z remontem lub budową szkól i hal sportowych. Wśród innych odpowiedzi podawano budowę bocz-nic kolejowych.

Obowiązujące w Polsce przepisy prawne wyposażyły władze samorządowe w ins

tru-menty oclclziaływania na istniejące w gminie struktury gospodarcze. Mogą one zatem

w granicach określonych prawem pomagać lub też odmawiać wsparcia wszelkim

ini-cjatywom gospodarczym podejmowanym przez miejscową ludność łub też zachęcać cło

inwestowania na terenie gminy podmioty zewnętrzne.

I

Oc/)'S/u;ilnic ścidów

Drogi gminni..!

MfM

SiL·ć ,,·odoci:u;owa

u

Sieć kanali/acyjn;i

o

3 4 5 6 7 8

D (irupa ,;1abilna na niskim po/io1nie l'O/\\'Oju O Grupa stabilna na wysokim poziomie rozwoju

(irup:1 regresu O Grupa \\'Zrostu

R) s . .\. 111" cstycjc rcali/O\\':lnc ,,. gminach 1:ig . .\. lmcs1111cn1s rcali1cd in co111111u11cs

i n>dlu: npr:1ct)\\ a nic n:1 pods1:1\\·ic bada1'1 \\'lasnych (n= 20). Snurcc: :1u1hnr's rc,;can.:h (n 20).

(7)

Wplv1v samorządu g111i1111ego na lokalnv roz1vój gospodarc::1· ... 11

Podejmowane działania mają niewątpliwie wpływ na rozwój gospodarki lokalnej. który niejednokrotnie jest utożsamiany z powstawaniem firm i tworzeniem miejsc pra-cy. Inicjatywy wspierające przedsiębiorczość są zatem ważnym aspektem w dzialalności gminy.

Władze nie wszystkich badanych jednostek deklarowaly podejmowanie akcji. kt ó-rych zamierzeniem było wzmocnienie przedsiębiorstw funkcjonujących na obszarzL: gminy (rys. 4). Przede wszystkim uzasadniano to brakiem zainteresowanych. nieliczną populacją lokalnych przedsiębiorstw czy też niskimi dochodami gminy. Takiego zdania byli przedstawiciele 2 gmin należących do grupy stabilnej na niskim poziomic rozwo,iu.

l gminy z grupy regresu oraz l gminy z grupy wzrostu.

Utworzenie inkubatora

przedsiQbiorczości Obniżanie opiat za uslugi

komunalne Utworzenie strefy aktywności gospodarczej

Ulgi podatkowe

Inne

o

2 4 6 8 10 12 14 I(,

Liczba zaznaczc1i 121 Grupa stabilna na niskim poziomic rozwoju

•Grupa regresu

D Grupa stabilna na wysokim po1io111ic ro1.woju

D Grupa wzrostu

Rys. 4. Dzialania wspomagające rozwój przedsil!biorczości Fig. 4. Activitics supporting cntrcprcncurship dcvclopmcnt Źródło: opracowanie na podstawie badari wlasnych (n= 20). Source: author's research (n= 20).

Obok inicjatyw. których celem była pomoc przedsiębiorstwom funkcjonującym .JUi.

na rynku lokalnym. władze wszystkich badanych jednostek staraly się przyciągnąć no-wych inwestorów. Aby zachęcić ich do prowadzenia działalności gospodarczej na terenie gminy, władze korzystały z szerokiej gamy instrumentów.

Najczęściej wybieraną we wszy tkich gminach formą zachęty byly ulgi i zwolni

e-nia podatkowe, obejmujące podatki: cło nieruchomości, rolny, leśny. Ponadto wicie gmin obniżało przedsiębiorcom opłaty za uslugi komunalne. Niezmiernie rzadko gminy cl

ccy-dowaly się na bardziej wyszukane formy wsparcia. jak np. tworzenie inkubatorów pr7.ccl -siębiorczości.

(8)

12 K. Babuchowska, R. Kisiel

STYMULANTY I OESTYMULANTY ROZWOJU Z PUNKTU WIDZENIA

WŁADZ LOKALNYCH

W badanych gminach wskazywano różne czynniki, które warunkowały proces

roz-woju (rys. 5). Wśród stymulantów, a więc czynników, które zdecydowanie go wspierają,

wymieniano przecie wszystkim klimat i położenie geograficzne. Niewątpliwie czynniki te są atutami woj. warmi11sko-mazurskiego, które charakteryzuje urozmaicona rzeźba te-renu, wzbogacona lasami i wodami powierzchniowymi. Jednak współczesna gospodarka wymaga bardziej kompleksowego ujęcia aspektów konkurencyjności poszczególnych

obszarów, na które w coraz większym stopniu mają wpływ wysoko rozwinięte dziedziny

gospodarki w stosunku cło warunków naturalnych, co zostało uwzględnione m.in. w s

tra-tegii rozwoju woj. warmiilsko-mazurskiego.

W horyzoncie cło 2020 roku wskazano 3 priorytety, których wyrazem są cele strate

-giczne, przyjc;:te cło realizacji. Skupiono się w nich na następujących aspektach [Strate -gia ... 2005]:

- tworzeniu konkurencyjnej gospodarki,

- budowaniu nowoczesnych sieci,

- tworzeniu otwartego społecze11stwa.

Jako czynnik sprzyjający rozwojowi gospodarczemu postrzegano w gminach także

podejmowanie wspólpraey z innymi jednostkami, i to zarówno w kraju, jak i za granicą.

Z kolei tylko nieliczni przedstawiciele władz samorządowych traktowali stan rozwoju

in-f'rastruktury technicznej jako stymulant rozwoju. Takiego zdania były przecie wszystkim

wlaclze gmin należących cło grupy stabilnej na wysokim poziomie rozwoju.

Klimal i poło/ł„:nit.: geograficzne ~Wfl%~%~~~0~~Ar-i!l%~~~~~~~~~0;~1'.'.:'.'.:'.'.:L'.'.:'.'.:]IB•••ll:JEJI 7.asohy gcologicLJ11.!

®il

I IU

DohrlL· ro1wini~1a infrastruktura spokczna -J\l..t; '' 11oi 1:1a11gai.owa11ii: grup spokc7nycli w

1 l i

WI\\ ią1y\\anit.: lokal11ych problemów ~~~~,____,,.

\V:-.p()lprnc1 / i11ny111i gmin:imi krajowymi ~l0~Yhł~'.'.::J::'.:'.l••••=:J'.::'.:!J

\\'....polpr:1~a / innymi g111i11:1111i 1agranic1nymi

--

u

Dohrti: ro1\\ini\'.1:1 infrastruktura ti:clmi~111a ~l?h=0=JY=Whł=~I

--~--·~·-111111.! !TILjJ

o

6 8 10

Liclba zaznaczd1

12 I~

Dli1up.1:-l.lhiln.i11:111iski111 pu;iomii.: rO/\\oju (ii up.1 n.:grc:-;u

O Grupa stabilna na wysokim poziomic rozwoju O Grupa wLrostu

Rys. 5. C1y1111iJ,.i spr;yjające lobl11emu rOL\\"Ojowi gospoclarcLcmu l"ig. 5. F:JC!or,; t:\\ ouri11g !ocal eco110111ic cle\ elopm.:111

/mdil': opractn1 :lilie n:1 podsta\\ ie bada1·1 \\'Jasnych (11 = 20).

Sourcc: :1u1ho1";; rc,;c:in:h (11 20)

16

(9)

Wplvw sa111orzqd11 gminnego na lokalnv rozH·ój gospodarc::.1'. .. 13

Wypowiedzi respondentów pozwoliły na ustalenie prawidłowości dotyczącej liczby i rodzaju czynników identyfikowanych jako sprzyjające rozwojowi. Im wyższy był p o-ziom rozwoju gospodarczego gminy, tym więcej czynników sprzyjających rozwojowi

postrzegały lokalne władze samorządowe. Odmienne odczucia wyrażali z kolei przedsta -wiciele gmin słabo rozwiniętych. Ich zdaniem, niewiele elementów środowiska lokaln e-go można było uznać za wspierające rozwój.

Analizując grupę czynników ograniczających rozwój lokalny (rys. 6), należy zauwa -żyć, iż była ona zdecydowanie mniej różnorodna niż grupa stymulantów.

Bariery rozwoju były rzadziej dostrzegane w gminach dobrze rozwijających siQ, w przeciwieilstwie do gmin grupy stabilnej na niskim poziomie rozwoju i regresu, w których zidentyfikowano ich zdecydowanie więcej. W gminach najsłabiej rozwiniQ

-tych, sklasyfikowanych jako stabilne na niskim poziomie rozwoju, każdy z podanych

czynników postrzegano jako ograniczenie rozwoju gospodarczego.

Aż w 12 spośród 20 gmin uznano, że dużą przeszkodą w kreowaniu rozwoju lokalnego

są środki finansowe, a właściwie ich brak. Uniemożliwiało to podejmowanie wielu cłzia­ łat1, które mogłyby ten proces inicjować. Optymizmem napawa fakt. iż pomimo ogólnego poczucia braku środków finansowych tylko 4 ankietowanych uznało zadłużenie swojej gminy za istotne ograniczenie jej rozwoju. Nie należałoby bowiem utożsamiać zaci;1g -niętych kredytów bankowych lub pożyczek z ograniczaniem rozwoju, w szczególności jeżeli pochodzące z nich środki przeznaczane są np. na reałizacjr,; zacła11 inwestycyjnych.

Inne Niewielkie zaangażowanie społecznosci lokalnej

w rozwiązywanie problemów

Brak środków finansowych

Zadlużcnic gminy

Słabo rozwini~Ia infras1ruk1ura spolcczna

Słnbo rozwini~ta infrastruktura techniczna

o 2 4 IO Lic1ha 1a111:1c1c1i ~Grupa stabilna na niskim poziomic rozwoju 8 Grupa regresu DCirupa stabilna 11;1 wysokim pcviomic:.: 101woju O Grupa "1ro,tu

Rys. 6. Czynniki ograniczające lokalny rozwój gospodarczy Fig. 6. Factors limiting loca\ economic dcvclopmcnt Żródło: opracowanie na podstawie badaii własnych (n= 20). Source: au1ho1"s rcsearch (n= 20).

Oeco110111ia 5 (1) 1006

(10)

14 K. Babuchowska, R. Kisiel

Analiza udzielonych odpowiedzi clowoclzi, iż istotną barierą rozwoju gmin była

rów-nież słabo rozwinięta infrastruktura techniczna oraz społeczna. Ten aspekt był

identyfiko-wany jako ograniczenie głównie w g111inach grupy stabilnej na niskim poziomie rozwoju. Potwierdza to konieczność dalszej realizacji clziałail w tym zakresie.

Warto również zwrócić uwagę, że podobnie jak wśród czynników wspierających, tak i wśród czynników ograniczających rozwój gminy wymieniano zaangażowanie społecz­

ności lokalnych w rozwiązywanie proble111ów. Świadczy to o tym, że w obrębie jednego województwa można obserwować skrajne postawy społeczne, które będą miały ogromny

wpływ na ksztaltowanie gospodarki lokalnej.

Polskie spolecze11stwo bardzo często ogranicza swój udział w samorządzie terytorial-ny111 do przekazania władzy poprzez wybór swoich reprezentantów, a wszelkie niezado-wolenie wynikające z poclej111owanych decyzji wyraża proteste111. W niewielu gminach woj. war111i11sko-111azurskiego 111ożna było dostrzec aktywną postawę mieszkailców

wo-bec pojawiających się probłe111ów. Część obywateli posiadająca inwencję wycofuje się

z życia publicznego zniechęcona trudnościami pojawiającymi się podczas realizacji ini-cjatyw. Tymczasem wiaclo1110 powszechnie, że silą napędową rozwoju g111in są ludzie.

WNIOSKI

Sa111orzącl g111inny kreując lokalny rozwój gospodarczy wykorzystuje instrumenty,

których erektem jest zarówno bezpośredni, jak i pośredni wpływ na ten proces. Prze pro-wadzone badania pozwoliły na sformułowanie następujących wniosków:

I. Powszechnie wykorzystywanym w gminach przez lokalnych clecyclentów instrumen-tem o charakterze organizacyjno-planistycznym wspierającym lokalny rozwój

gospo-darczy była strategia. Konsultowanie treści strategii podczas prac przygotowawczych z mieszka1icami gminy ułatwiało identyfikację najważniejszych problemów oraz

wy-bór najlepszych sposobów ich rozwiązania.

'l W gminach najsłabiej rozwiniętych sporządzanie dokumentów planistycznych było n;isticpstwem ohowią7.l1jących prl'.episów prnwnych, nie wynikało natomiast z subiek-tywnego odczucia takiej potrzeby przez lokalne władze samorządowe. Z tego wzglę­

du ich opracowanie zlecano przecie wszystkim wyspecjalizowanym firmom zewnętrz­ nym. Tflką możliwość wykorzystały wszystkie (5) gminy w tej grupie.

J. /\by sprawnie realizować zadania zawarte w strategii, jednostki samorządowe po-dcjmowaly współprace,. głównie z instytucjami publicznymi i agendami rządowymi.

Ponadto. I O gmin deklarowało przynależność do związków międzynarodowych, a 9

było u:lonkami związków 111ic,dzyg111innych.

-1. .!celnym z najczęściej wykorzystywanych sposobów nadrobienia zapóźniet1 w roz -\\'Oju gmin byly inwestycje. przede wszystkim infrastrukturalne. Skupiały się one na budowie lub modernizacji sieci wodociągowej (IO wskazati). sieci kanalizacyjnej (9 wskai':11'1) or:1z dróg gminnych (6 wskaza1i).

5. \Vlad;,c gmin wysoko roLwiniętych gospodarczo postrzegały zdecydowanie więcej

i b:ml1icj rói'.noroclnych czynników jako sprzyjających rozwojowi. W tej grupie wy -micnia110 glównic kli1nal i polożcnie geograficzne (9) oraz dobrze rozwiniętą infra -strnktmę tcclmic?ną (-1).

(11)

IVplviv sa111orząd11g111i1111ego11a lokalm• ro:::il'ój gospodarc:::.1· .. 15

PIŚMIENNICTWO

Strategia rozwoju spoleczno-gospodarczego województwa warmii\sko-mazurskicgo. Zalącznik do Uchwały nr XXXIV/474/05 Sejmiku Województwa Wanni1'1sko-Mazurskiego z dnia 31 sierpnia 2005 r.

Kami1\ski R., 2003: Stymulowanie rozwoju gospodarczego. Wyd. Agencja Wydawniczo-Rekb111

0-wa MT, Warszawa.

Ustawa o samorządzie gminnym. DzU z 1990 r. Nr 16, poz. 95 z póżn. zm. Leo1\ski Z., 200 I. Samorząd terytorialny RP. Wyd. C.H. BECK. Warszawa.

Sztando A .. 2000. Kryteria interwencjonizmu lokalnego na przykladzic wybranych gmin. I w: I

W. Kosiedowski (red.). Przedsii;:biorczość i innowacyjność jako czynniki rozwoju regi

o-nalnego i lokalnego, Wyd. UMK, Wlocławek.

Sobczyk A., 2004. Instrumenty rozwoju lokalnego. [w:] M. Fic (red.). Polityka regionalna i lokalna Polski w aspekcie wejścia do Unii Europejskiej, Wyd. PWSZ. Sulechów.

THE INFLUENCE OF THE COMMUNALGOVERNMENT ON THE LOCAL ECONOMIC DEVELOPMENT, THE CASE STUDY OF WARMIA

AND MAZURY PROVINCE

Summary. The loca! authority is a coordinator orali activitics undcrtaken on the co111111unc·s

area, also such which a direct e!Tect is the !ocal economic dcveloplllent. The purpose

of this paper was the answer to the question: How the com muna! authority bcars on the loca! economic devełopment? The answer on this question made possiblc the collec1ed information during the interview into 20 purposeły chosen COlllllluncs in \\/armia and Mazury region. The communal authority creating the loca! cconomic dcvclop111cn1 uscs

tools, which an effect is both imlllediate as and the indircct innucncc on 1his proccss. To generally be used in communes a 1001. supponing the loca! econolllic dcvclopmcnl was the

strategy. Besides was realized investments, mostly infrastruc1ural and it was iakcn action supporting the development of the entcrpriscs.

Key words: economic clevelopment, communes. clevelopmcnt instrumcnts

Zaakceptowano do druku - /\cccp1cd lor print: I 0.12.2006

Cytaty

Powiązane dokumenty

życia Karola Wojtyły: Odwiedzając jako biskup sufragan, tuż po konsekracji, niższe seminarium karmelitów, powiedział: «Cieszę się, że mogę podzielić się z wami moim

POZIOM ROZWOJU SPOECZNO-GOSPODARCZEGO BADANYCH GMIN Przy zastosowaniu taksonomicznego miernika rozwoju Hellwiga gminy wiejskie i miejsko-wiejskie uszeregowano wzgldem poziomu

Przedmiotem badaĔ byáy: cele polityki cenowej, ostateczni nabywcy produktów, poziom cen produktów przedsiĊbiorstw w relacji do oferty konkurencji, ceny psycholo- giczne oraz

Rozwój lokalny jest w duĪym stopniu wspomagany przez rozwój gospodarczy, jednak wzajemne oddziaáywanie moĪe byü w zaleĪnoĞci od sytuacji zarówno stymulatorem, jak i

WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Piotr Bórawski, Zbigniew Brodzióski. Uniwersytet Warrni11sko-Mazurski

Wydaje się, że na niski poziom za trudnienia badanych firm miał y wpływ wysokie koszty po śred nie zw ią za ne z zat rudnieniem pracowników, m.. ub ezpiecze ni e

organizuje tam ośrodek zdrow ia, który oddał znacz­ ne u słu gi m iejscow ej ludności pozbaw ionej szpitala... Proboszcza Jana S

P anow ie stronnictw a austryackiego starali się przerzedzić zastępy zarnych przeciąganiem pracy elekcyjnej. „Przez zwleczenie czasu erepta est tacito modo