UWARUNKOWANIA POLITYKI TURYSTYCZNEJ
W POLSCE W ASPEKCIE GLOBALIZACJI, KRYZYSU
EKONOMICZNEGO ORAZ PREZYDENCJI POLSKI
W UNII EUROPEJSKIEJ
Aleksander Panasiuk
Uniwersytet SzczeciskiStreszczenie. Miejsce pastwa na rynku turystycznym warunkowane jest wieloma
czyn-nikami. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie podstaw polityki turystycz-nej, nastpnie wskazanie na zakres czynników j determinujcych oraz odniesienie si do biecych zagadnie prowadzenia polityki przez pastwo, takich jak: globalizacja, kryzys ekonomiczny oraz prezydencja Polski w Unii Europejskiej. S to czynniki, które powin-ny by uwzgldniane pierwszoplanowo w biecych zadaniach pastwa. Naley uzna, e uwzgldnienie w polityce turystycznej kwestii globalizacji i kryzysu ekonomicznego wy-znacza moliwoci wpywu na gospodark turystyczn w dugim horyzoncie czasu. Prezy-dencja Polski w Unii Europejskiej w drugiej poowie 2011 roku, mimo cile okrelonych ram czasowych, powinna umoliwia nie tylko realizacj celów biecych, ale take dugo-falowych, jak np. umocnienie Polski na europejskim rynku turystycznym jako destynacji, wpyw na regulacje unijne w zakresie turystyki itp.
Sowa kluczowe: polityka turystyczna, gospodarka turystyczna, globalizacja, kryzys
eko-nomiczny, integracja europejska
WPROWADZENIE
Turystyka stanowi istotny obszar zainteresowania pastwa i jego organów. Punktem wyjcia do omówienia zagadnie polityki turystycznej i jej wpywu na ksztatowanie strategii rozwoju turystyki jest ogólne wprowadzenie w zagadnienia polityki spoeczno--gospodarczej.
Przez pojcie polityka naley rozumie dziaalno wadz pastwowych w ksztato-waniu stosunków wewntrznych w pastwie oraz stosunków z zagranic. Czsto jednak
Adres do korespondencji – Corresponding author: Aleksander Panasiuk, Uniwersytet Szczeciski, Wydzia Zarzdzania i Ekonomiki Usug, Katedra Zarzdzania Turystyk, ul. Cukrowa 8, 71-004
temu pojciu nadaje si szersze znaczenie, obejmujce wszelk dziaalno suc wpy-waniu na sprawy publiczne [Winiarski 2006].
Sektor turystyczny znajduje swoje miejsce w obszarze dziaa wadz pastwowych o charakterze:
gospodarczym – zwizanym z funkcjonowaniem rynku turystycznego, a zwaszcza podmiotów gospodarczych wiadczcych usugi konsumentom (turystom),
spoecznym – obejmujcym oddziaywanie na potrzeby spoeczne w zakresie upra-wiania turystyki, zwizane z dostpnoci usug turystycznych w warunkach rozwo-ju cywilizacyjnego.
Miejsce pastwa na rynku turystycznym warunkowane jest wieloma czynnikami. Ce-lem niniejszego opracowania jest przedstawienie podstaw polityki turystycznej, nastp-nie wskazanastp-nie na zakres czynników j determinujcych oraz odnastp-niesienastp-nie si do biecych zagadnie prowadzenia polityki przez pastwo, takich jak: globalizacja, kryzys ekono-miczny oraz prezydencja Polski w Unii Europejskiej. S to czynniki, które powinny by uwzgldniane pierwszoplanowo w biecych zadaniach pastwa. Polityka turystyczna prowadzona przez organy pastwa wynika z ustanowionych norm administracyjno-praw-nych oddziaujcych na sektor turystyczny bieco w okresie obowizywania konkret-nych regulacji oraz ma charakter dugofalowy, pozwalajcy na ksztatowanie podstaw do rozwoju. Naley uzna, e uwzgldnienie w polityce turystycznej kwestii globalizacji i kryzysu ekonomicznego wyznacza moliwoci wpywu na gospodark turystyczn w dugim horyzoncie czasu. Prezydencja Polski w Unii Europejskiej w drugiej poowie 2011 roku, mimo cile okrelonych ram czasowych, powinna umoliwia nie tylko reali-zacj celów biecych, ale take dugofalowych, jak np. umocnienie Polski na europejskim rynku turystycznym jako destynacji, wpyw na regulacje unijne w zakresie turystyki itp.
TURYSTYKA JAKO OBSZAR POLITYKI SPOECZNO-GOSPODARCZEJ PASTWA
Z punktu widzenia podjtych rozwaa naley odnie si do terminów polityka go-spodarcza i polityka spoeczna.
Polityka gospodarcza (ekonomiczna) to wiadome oddziaywanie wadz pastwowych oraz instytucji i organizacji midzynarodowych na gospodark, jej dynamik, struktur, funkcjonowanie i stosunki ekonomiczne [Winiarski 2006] za pomoc narzdzi sucych do okrelania zaoonych celów [Horodecka 2008].
Polityka spoeczna nie jest jednoznacznie de niowana. Rozróniane s dwa po-dejcia do jej interpretacji, odnoszce si enumeratywnie do zakresu dziaa pastwa. W rozumieniu szerokim polityka spoeczna obejmuje sprawy zabezpieczenia spoeczne-go i sprawy pracy, zdrowia, owiaty i wychowania, mieszkalnictwa i kultury. Rozumienie wskie utosamiane jest wycznie z problematyk wiadcze pieninych (emerytury, renty, zasiki) [Firlit-Fesnak, Szylko-Skoczny 2007].
Natomiast polityka spoeczno-ekonomiczna to termin wprowadzony w celu uwydat-nienia koniecznoci czenia celów i przesanek ingerowania organów pastwa w sprawy spoeczno-gospodarcze [Winiarski 2006]. Traktujc, e wspóczesna polityka pastwa a)
ma realizowa ide odpowiedzialnoci za dobrobyt obywateli, polityka spoeczna i go-spodarcza zbliaj si do siebie [Firlit-Fesnak, Szylko-Skoczny 2007].
Cele oddziaywania pastwa dotycz wielu dziedzin i aspektów spoecznych procesu gospodarczego, co pociga za sob konieczno dokadnej identy kacji wystpujcych w tych dziedzinach problemów, a nastpnie odpowiedniej konkretyzacji sposobów i rod-ków ingerencji. W zwizku z tym w ramach caoci polityki spoeczno-ekonomicznej wyksztacaj si róne dziedziny i podsystemy, np. polityka makro- i mikroekonomiczna, polityka midzynarodowa, polityka regionalna, polityka w poszczególnych sektorach go-spodarczych [Winiarski 2006].
Jednym z przykadów polityki sektorowej jest polityka turystyczna, która umoli-wia bezporednie oddziaywanie pastwa na gospodark turystyczn, ale take przejaumoli-wia si w innych politykach sektorowych. Polityka turystyczna (jako polityka sektorowa) jest przedstawiana w literaturze ekonomicznej za pomoc wielu de nicji. Wedug jednej z nich gównym zadaniem polityki turystycznej jest ksztatowanie optymalnych rozmia-rów i struktury ruchu turystycznego przy zastosowaniu praw ekonomicznych w sferze gospodarki turystycznej, koordynacja rozwoju turystyki z uwzgldnieniem jej funkcji i rónorodnoci jej zwizków z innymi sferami funkcjonowania kraju [Panasiuk 2007].
Polityka turystyczna jest to take dziaalno polegajca na okrelaniu celów ekono-micznych, politycznych, spoecznych i kulturalnych zwizanych z rozwojem turystyki, uzyskiwaniu wszechstronnych pozytywnych efektów wynikajcych z istnienia popytu i poday, deniu do zaspokojenia potrzeb spoecznych w zakresie uprawiania turystyki i precyzowaniu rodków niezbdnych do tego [Wodejko 1998].
Ogó dziaa pastwa w gospodarce turystycznej okrela jej podstawowe cele, do których naley zaliczy:
zaspokojenie potrzeb turystycznych spoeczestwa,
racjonalne wykorzystanie walorów turystycznych, zasobów pracy i kapitau w sferze gospodarki turystycznej,
ksztatowanie optymalnych rozmiarów i struktury ruchu turystycznego,
koordynowanie rozwoju turystyki, z uwzgldnieniem jej rónych funkcji oraz zwiz-ków z innymi sferami ycia gospodarczego [Kurek 2007].
Podstawowymi elementami skadowymi wiadomej polityki turystycznej s dziaania w zakresie kreowania celów ekonomicznych i pozaekonomicznych, a take dobór rod-ków (instrumentów) potrzebnych do ich realizacji. O polityce turystycznej mona mówi wtedy, gdy wadza pastwowa wykazuje si pozytywnym podejciem do turystyki, pole-gajcym m.in. na biecej kontroli wpywu tego zjawiska na ycie spoeczno-gospodar-cze pastwa [Wodejko 1998]. Polityka turystyczna powinna prowadzi do racjonalnego wykorzystania naturalnych walorów turystycznych danego obszaru oraz do tworzenia programów zagospodarowania turystycznego w regionach gospodarczych.
Na ukad morfologiczny (struktur) polityki turystycznej skadaj si: podmioty polityki,
adresaci polityki,
modele (metody) polityki, instrumenty polityki.
Podstaw struktury polityki spoeczno-gospodarczej, take turystycznej, jest przyjty w gospodarce model (metoda) polityki. Nastpnie realizacja polityki odbywa si za
po-•
•
•
•
a) b) c) d)rednictwem odpowiednich instrumentów podporzdkowanych stosowanemu modelowi polityki, które s rodkami realizacji celów i zada.
Dwiema podstawowymi metodami polityki spoeczno-gospodarczej s liberalizm (brak lub znacznie ograniczona ingerencja pastwa w stosunki gospodarcze) i interwen-cjonizm (oddziaywanie pastwa na rozwój i funkcjonowanie gospodarki narodowej). W gospodarce model liberalny i interwencjonistyczny w czystej postaci praktycznie nie wystpuj. Wpyw pastwa na gospodark przyjmuje zatem formu modelu mieszane-go. W gospodarkach rynkowych panuje przekonanie o koniecznoci ograniczania wpy-wu pastwa na gospodark, tj. odchodzenia od daleko posunitego interwencjonizmu w kierunku liberalizmu. Taki model nazywany jest deregulacj, czyli inaczej ograni-czaniem funkcji pastwa w gospodarce. Kryzys obserwowany od 2008 roku przesdza o koniecznoci zmiany pogldów na rol pastwa w gospodarce. Praktyczne dziaania rz-dów pastw o gospodarce rynkowej umacniaj pozycj pastwa na rynku w celu ochro-ny gospodarek krajów, przedsibiorstw i spoeczestwa. Unia Europejska deklaratywnie wykorzystuje deregulacj w wikszoci sektorów gospodarczych, take i w turystyce.
Zanim zostan sklasy kowane instrumenty polityki turystycznej, stanowice skon-kretyzowanie przyjcia przez pastwo modelu polityki, naley dokona klasy kacji pod-miotów polityki turystycznej. Zadania w zakresie polityki turystycznej realizowane s przez:
Podmioty midzynarodowe (np. wiatowa Organizacja Turystyki – UN WTO, Komi-tet ds. Turystyki Unii Europejskiej, Organizacja Wspópracy Gospodarczej i Rozwoju – OECD),
Narodowe organy centralne: ustawodawcze,
wykonawcze: rzd, narodowa administracja turystyczna (NTA), inne agendy rz-dowe,
specjalistyczne: narodowa organizacja turystyczna (NTO). Samorzd terytorialny wszystkich szczebli.
Organizacje i stowarzyszenia branowe w turystyce, a zwaszcza organizacje samo-rzdowo-turystyczne, instytucje i inne podmioty wspierajce rozwój turystyki, lokal-ne i regionallokal-ne podmioty polityki turystyczlokal-nej, samorzd gospodarczy turystyki. Adresatami polityki turystycznej s generalnie podmioty tzw. bezporedniej gospo-darki turystycznej. Obejmuje ona dziaalno tylko tych podmiotów, których funkcjono-wanie wynika z realizacji zapotrzebowania zgaszanego przez turystów. Podstawowym skadnikiem struktury gospodarki turystycznej jest przedsibiorstwo turystyczne, które jest adresatem dziaa pastwa i jego organów w zakresie osigania celów polityki tury-stycznej na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym oraz organizacji midzynarodo-wych [Goembski 2007]. Do grupy przedsibiorstw, których funkcjonowanie pozostaje w obszarze polityki turystycznej, nale przede wszystkim: przedsibiorstwa hotelarskie, biura podróy, podmioty umoliwiajce dostp do walorów turystycznych, piloci i prze-wodnicy turystyczni [Panasiuk 2008].
Odrbn grup adresatów polityki turystycznej s konsumenci usug turystycznych, rozumiani jako klienci przedsibiorstw turystycznych. Wprowadzanie uregulowa praw-nych dotyczcych wiadczenia usug turystyczpraw-nych przez pastwo wynika gównie z potrzeby ochrony interesów konsumentów. Ponadto, w ramach prowadzonej polityki 1. 2. a) b) c) 3. 4.
spoecznej pastwo powinno tworzy warunki do powszechnego korzystania z turystyki, a tym samym uatwia dostp do korzystania z pewnych ofert na rynku turystycznym, np. w ramach turystyki socjalnej, turystyki zdrowotnej (w tym uzdrowiskowej), turystyki dzieci i modziey, turystyki osób niepenosprawnych.
Znajc ukad modelowy polityki turystycznej oraz jej uczestników (podmioty i adre-satów), naley wskaza na zakres instrumentów polityki, uwarunkowany – jak ju wcze-niej zaznaczono – stosowaniem okrelonych metod, zblionych bardziej do liberalizmu lub do penej ingerencji. Do podstawowych grup instrumentów polityki turystycznej na-ley zaliczy:
prawne – ogólny system prawny w pastwie, ustawodawstwo turystyczne, ekonomiczne – skalne i nansowe,
administracyjne, organizacyjne, informacyjne.
Stosowanie konkretnych instrumentów polityki turystycznej daje podstaw do za-pewnienia zgodnoci standardów oferowanych usug ze standardami obowizujcymi na globalnym rynku turystycznym. Pod wpywem polityki turystycznej pastwa oraz organizacji midzynarodowych nastpuje ksztatowanie bardzo wanego dla kadego przedsibiorstwa z sektora turystycznego otoczenia instytucjonalno-prawnego, w skad którego wchodz m.in. system prawny, instytucje rzdowe i pozarzdowe oraz wszelkie-go rodzaju grupy nacisku.
UWARUNKOWANIA KSZTATOWANIA POLITYKI TURYSTYCZNEJ
Ksztat polityki turystycznej jest zdeterminowany wieloma czynnikami, które mona sklasy kowa w nastpujcych grupach:
Czynniki o charakterze ogólnym:
system spoeczny i gospodarczy w pastwie, sytuacja polityczna,
stan bezpieczestwa,
metody i instrumenty prowadzonej polityki, cele i zadania polityki,
systemem powiza prawno-organizacyjnych i ekonomicznych w kraju i za gra-nic,
zakres prowadzonej ogólnej polityki spoeczno-gospodarczej w innych krajach, globalizacja.
Czynniki o charakterze spoecznym: poziom rozwoju spoecznego,
wiadomo turystyczna wadz pastwowych i regionalnych, wiadomo spoecznoci lokalnych,
mobilno turystyczna spoeczestwa, motywy wyjazdów turystycznych. Czynniki o charakterze gospodarczym:
stan rozwoju gospodarki, 1) 2) 3) 4) 5) 1. a) b) c) d) e) f) g) h) 2. a) b) c) d) e) 3. a)
koniunktura gospodarcza,
poziom zamonoci spoeczestwa, miejsce turystyki w gospodarce, struktura poday turystycznej.
Inne czynniki zwizane z rozwojem gospodarki turystycznej: poziom rozwoju turystycznego,
posiadane walory turystyczne,
stan rozwoju zagospodarowania turystycznego, polityka turystyczna w UE,
polityka turystyczna w innych krajach.
Przedstawiony wykaz czynników naley traktowa jako ideowy. Omówienie znacze-nia i siy oddziaywaznacze-nia poszczególnych czynników byoby przedsiwziciem przekra-czajcym zaoenia niniejszego opracowania. Naley jednak stwierdzi, e w wykazie czynników znajduj si kwestie bezporednio zwizane z obszarem tematycznym i de-cyduj o podejmowanych dziaaniach podmiotów polityki turystycznej dziaajcych na rónych szczeblach.
GLOBALIZACJA A POLITYKA TURYSTYCZNA
Globalizacja to proces umidzynarodawiania gospodarki, a zwaszcza handlu, prowa-dzcy do coraz bardziej intensywnych relacji wzajemnej zalenoci midzy podmiotami, które w tej wymianie uczestnicz. Jest to zjawisko duych i stale rosncych potoków towarów, usug i kapitau midzy krajami, w rezultacie których wzrasta ruch osób, wia-domoci i idei midzy krajami. W innych ujciach globalizacj wie si z liberalizmem, uniwersalizmem, modernizacj i westernalizacj, a take rozpadem koncepcji terytorium jako zwartego obszaru nalecego do danego pastwa i ksztatowaniem jednego global-nego obszaru. Procesy globalizacji, jak z tego wynika, urealniaj si zwaszcza w sferach gospodarczej i przestrzennej [Czerny 2005]. Nie ulega wtpliwoci zatem, e globali-zacja ujawnia si zarówno w sferze gospodarczej, jak i spoecznej. Std naley stwier-dzi, e zagadnienia globalizacji pozostaj w istotnym zwizku z turystyk oraz decyduj o ksztacie polityki turystycznej.
Uwzgldnienie kwestii globalizacji w strukturze dziaa pastwa skierowanych na gospodark turystyczn nie jest zadaniem atwym. Jakkolwiek organy pastwa odpo-wiedzialne za turystyk maj wiadomo dotyczc wpywu globalizacji na gospodark turystyczn, to z dziaa tych organów nie wynikaj konkretne decyzje uwzgldniajce ten proces. Polska jako destynacja turystyczna pogarsza swoj pozycj na midzyna-rodowym rynku turystycznym, uwzgldniajc kryterium wielkoci zagranicznego ruchu przyjazdowego. Tym samym mona uzna, e pozostaje raczej destynacj zauwaaln w Europie, przy stosunkowo niewielkim oddziaywaniu na inne kontynenty. Czas pobytu, motywy przyjazdów czy wydatki turystów zagranicznych nie pozwalaj budowa glo-balnej pozycji Polski na midzynarodowym rynku turystycznym. Z drugiej strony, biorc pod uwag kryteria wyjazdów turystycznych Polaków za granic, mona stwierdzi, e wzrasta ruch turystyczny do regionów o uksztatowanej globalnej pozycji. Obserwowane
b) c) d) e) 4. a) b) c) d) e)
procesy jednak z trudem mog by uwzgldniane w zakresie dziaa organów polityki turystycznej.
Traktujc globalizacj jako aspekt cile gospodarczy, naley zauway, e napyw kapitau zagranicznego do gospodarki turystycznej nie jest aktualnie znaczcy, mimo e rynek hotelarstwa sieciowego oraz biur podróy jest mocno uzaleniony od kapitau zagranicznego, gównie jednak europejskiego. Twierdzc nawet, e infrastruktura tury-styczna (zwaszcza baza noclegowa) nie jest w Polsce wystarczajco rozwinita, nie ob-serwuje si spektakularnych inwestycji zagranicznych, czego mona byoby oczekiwa w okresie poprzedzajcym organizacj przez Polsk Mistrzostw Europy w Pice Nonej EURO 2012.
Przyjte przez rzd „Kierunki rozwoju turystyki do 2015” roku oraz „Marketingo-wa strategia Polski w sektorze turystyki na lata 2008–2015” opraco„Marketingo-wana przez Polsk Organizacj Turystyczn nie eksponuj zagadnie globalizacji i jej wpywu na polsk gospodark turystyczn.
KRYZYS EKONOMICZNY A POLITYKA TURYSTYCZNA
Koniunktura gospodarcza jest pierwszoplanowym czynnikiem ekonomicznym decy-dujcym o wielkoci popytu turystycznego. Turystyka traktowana jako dobro wysze-go rzdu pod wpywem ryzyka obnienia dochodów wysze-gospodarstw domowych (turystyka wypoczynkowa) i przedsibiorców (turystyka biznesowa) stanowi o ograniczeniu popytu w warunkach recesji.
Jak wynika z bada UN WTO oraz Instytutu Turystyki, niekorzystne zjawiska w go-spodarce turystycznej spowodowane kryzysem zostay w 2010 roku zahamowane zarówno w gospodarce globalnej, jak krajowej. Przedstawiane prognozy dotyczce podróy tury-stycznych wskazuj na kontynuacj wczeniejszej korzystnej koniunktury na wiatowym rynku turystycznym w perspektywie drugiej dekady XXI wieku [www.intur.com.pl].
Trzeba jednak podkreli, e w latach 2008–2009 obserwowano znaczce spadki w wiatowym ruchu turystycznym, przychodach przedsibiorstw hotelarskich, biur po-dróy i linii lotniczych. Pogorszeniu ulega take koniunktura na krajowym rynku tu-rystycznym, która spowodowana jest take niestabilnym kursem zotówki. Std take, co jest korzystne, wikszy odsetek Polaków ogranicza si do wyjazdów turystycznych w kraju.
Jak si obserwuje, kryzysem zostaa mocniej dotknita turystyka biznesowa ni tury-styka wypoczynkowa. Mniej ucierpiay te wyjazdy krajowe i wyjazdy do nieodlegych krajów. Skraca si dugo pobytu i w konsekwencji obniaj si wydatki turystyczne. Priorytetem s gówne wyjazdy wakacyjne, kosztem kolejnych – drugich czy trzecich wyjazdów. Sytuacj na rynku turystycznym dodatkowo warunkuj inne czynniki, jak kl-ski ywioowe w obszarze gównych regionów turystycznych wiata, gro ba globalnych epidemii, wiatowy terroryzm czy problemy transportu lotniczego zwizane z pyem wulkanicznym znad Islandii.
Podobnie jak w odniesieniu do globalizacji, take kwestia kryzysu gospodarczego z trudem jest uwzgldniana w dziaaniach w obszarze polityki turystycznej. Naley mie tu na uwadze zoono sytuacji oraz dziaanie wielu innych czynników (jak wspomniana
niestabilno kursu walutowego). Dokumenty strategiczne nie podejmuj kwestii wia-towego kryzysu gospodarczego i jego wpywu na gospodark turystyczn. Powstaway one w okresie przedkryzysowym, a przyjmowane byy w pocztkowym okresie kryzysu, kiedy zjawiska te tylko w maym stopniu dotyczyy Polski. Dodatni poziom przyrostu PKB w kraju oraz stosukowo zadowalajce inne wyniki ekonomiczne daj podstaw do sdzenia, e rozwój gospodarki turystycznej nie bdzie zahamowany.
W polskiej polityce turystycznej problem kryzysu gospodarczego nie jest dostrzega-ny. Pastwo nie podejmuje konkretnych dziaa ani w obszarze oddziaywania na poda (przedsibiorców turystycznych, którzy radz sobie z sytuacj na rynku i nie odnotowuje si upadoci przedsibiorstw z powodu zbyt niskiego popytu), ani w oddziaywaniu na popyt, zwaszcza aby ksztatowa jego intensywno. W tym zakresie uzna naley, e polski rynek turystyczny powinien poradzi sobie z samoregulacj, a obserwowane pozy-tywne zjawiska w polskiej gospodarce daj podstaw trwania i rozwoju rynku.
PREZYDENCJA POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ A POLITYKA TURYSTYCZNA
1 lipca 2011 roku Polska obejmie przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Rada Ministrów przyja rozporzdzenie o powoaniu penomocnika rzdu ds. przygotowania organów administracji rzdowej i sprawowania przez RP przewodnictwa w Radzie UE. W nastpstwie prac penomocnika rzdu, jego zespou oraz przy zaangaowaniu mini-sterstw i urzdów 13 stycznia 2009 roku zosta przyjty program przygotowa RP do objcia i sprawowania przewodnictwa w Radzie UE [www.prezydencjaue.gov.pl].
Ocenia si, e w okresie prezydencji zostanie zorganizowanych w Polsce okoo 2000 spotka politycznych i gospodarczych. Stanowi to zatem podstaw do zaangaowania brany turystycznej oraz ksztatowania wizerunku Polski na arenie europejskiej. W dru-giej poowie 2011 roku naley oczekiwa zatem znaczcego wzrostu turystyki kongreso-wej, biznesowej i kulturalnej.
W programie przygotowa nie dostrzega si zagadnie, które dotycz turystyki. Tylko porednio mona zauway, e przedsiwzicia kulturalne zwizane z prezydencj mog ksztatowa zainteresowanie turystów europejskich Polsk. Jednoczenie naley uzna, e dziaania promujce nasz kraj wpyn na wielko ruchu turystycznego.
Podstawowym celem polityki turystycznej pastwa powinno by wykorzystanie okre-su prezydencji do ksztatowania przyszych efektów w gospodarce turystycznej. Temu powinna suy promocja turystyczna, a zwaszcza dziaania prowadzone przez Polsk Organizacj Turystyczn w celu przygotowania si do innych przedsiwzi, a zwaszcza do EURO 2012, co jest odpowiednio wpisane w „Marketingow strategi” POT-u.
PODSUMOWANIE
Na potrzeby opracowania zostay wybrane trzy uwarunkowania ksztatujce polityk turystyczn i majce wpyw na poziom rozwoju polskiej gospodarki turystycznej: globa-lizacja, kryzys gospodarczy, prezydencja Polski w UE.
Z przeprowadzonych obserwacji wynika, e:
1. Procesy globalizacyjne – o dugofalowym wpywie na gospodark turystyczn – nie pozostaj w istotnym obszarze polityki turystycznej. Mona wyj z zaoenia, e Polska nie jest predysponowana do uznania, e moe by globaln destynacj turystyczn.
2. Kryzys gospodarczy – wpywa bieco na stan gospodarki turystycznej, ale jego oddziaywanie moe nie za sob skutki dugofalowe. Traktowany jest jako zjawisko niezagraajce silnie polskiej gospodarce turystycznej, co potwierdzaj wska niki rynku turystycznego. Nie stanowi take istotnego obszaru polityki turystycznej. Ponadto naley podkreli, e dokumenty strategiczne dotyczce turystyki (przyjte przez podmioty po-lityki turystycznej w 2008 roku), powstay wtedy, kiedy kryzys dopiero si rozpoczyna i nie dotyczy ze znaczc si polskiej gospodarki. Mimo ochodzenia stanu gospodarki turystycznej w 2009 roku, pocztek 2010 roku sygnalizuje wzrosty, zatem dziaania rzdu w tym obszarze nie okazay si konieczne.
3. Prezydencja Polski w UE – nie jest dotd dostrzegana jako cel polityki turystycznej i realna moliwo wzmocnienia polskiego rynku turystycznego. Mona zatem uzna, e podobnie jak przy dwóch powyszych czynnikach, efekt prezydencji dla gospodarki turystycznej bdzie mia charakter tylko krótkookresowy i dotyczy bdzie tylko cile wybranych form i rodzajów turystyki, adresowanych do cile spro lowanego, aczkol-wiek wymagajcego, turysty.
Dokonujc próby ogólnej oceny, naley stwierdzi, e dostrzeganie zarówno bie-cych, jak i dugofalowych problemów w polityce turystycznej jest m.in. wynikiem nie-waciwego przyporzdkowania turystyki do struktury resortów. Urzd Ministra Sportu i Turystyki koncentruje swoje dziaania przede wszystkim w obszarze sportu. Turystyka oderwana od resortu gospodarki nie jest traktowana na równi z innymi branami gospo-darczymi, std cz problemów tej brany nie jest wystarczajco analizowana i podda-wana oddziaywaniu w zakresie polityki spoeczno-gospodarczej. Dodatkowo znaczca liczba podmiotów polityki turystycznej na rónych szczeblach oraz nie zawsze uporzd-kowane kompetencje sprawiaj, e cz dziaa nie jest wystarczajco skutecznych, a na szczeblach regionalnym i lokalnym zadania podmiotów polityki turystycznej maj charakter konkurencyjny.
Naley prawdopodobnie oczekiwa, e okres prezydencji Polski w UE bdzie wyko-rzystany dla rozwoju gospodarki turystycznej bieco w czasie trwania prezydencji. Wy-daje si jednak, e cele dugookresowe polityki turystycznej dla gospodarki turystycznej nie bd znaczce i trwae.
PIMIENNICTWO
Czerny M., 2005. Globalizacja a rozwój. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Firlit-Fesnak G., Szylko-Skoczny M., 2007. Polityka spoeczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Goembski G. (red.), 2007. Przedsibiorstwo turystyczne. Ujcie statyczne i dynamiczne. PWE,
Warszawa.
Horodecka A., 2008. Ewolucja celów polityki gospodarczej. Rola zmian otoczenia. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Kurek W. (red.), 2007.Turystyka. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Panasiuk A. (red.), 2008. Gospodarka turystyczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Winiarski B. (red.), 2006. Polityka gospodarcza. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Wodejko S., 1998. Ekonomiczne zagadnienia turystyki. Wysza Szkoa Handlu i Prawa, Warszawa www.intur.com.pl
www.prezydencjaue.gov.pl
DETERMINANTS OF TURISM POLICY IN POLAND IN THE ASPECT OF GLOBALLISATION, ECONOMIC, CRISIS AND POLISH PRESIDENCY IN THE EUROPEAN UNION
Abstract. Position of the state on the tourism market is determined by many factors. The
aim of the paper is presentation of bases of tourism policy and its determiners as well as reference to the current issues of policy making by the state like: globalization, economic crisis and Polish presidency in the European Union. Those factors should be treated as a priority in the current tasks of the state. It should be assumed that inclusion of issues of globalization and economic crisis in the tourism policy results in the possibilities of in uen-cing tourism policy in the long term. Polish presidency in the European Union in the second half of the year 2011, although strictly described by the time frames, should enable reali-zation of not only current goals but also long time goals such as e.g. strengthening Polish position as a place of destination on the European tourism market, in uence on European Union’s regulations in the eld of tourism etc.
Key words: tourism policy, tourism economy, globalization, economic crisis, European
integration
