Instytucje UE
Instytucje UE - zarys
Artykuł 13 [Ramy instytucjonalne Unii]
1. Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom Państw Członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
– Parlament Europejski, – Rada Europejska, – Rada,
– Komisja Europejska,
– Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, – Europejski Bank Centralny,
– Trybunał Obrachunkowy.
2. Każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy Traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych. Instytucje lojalnie ze sobą współpracują.
3. Postanowienia dotyczące Europejskiego Banku Centralnego i Trybunału Obrachunkowego, a także szczegółowe postanowienia dotyczące innych instytucji znajdują się w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
4. Parlament Europejski, Rada i Komisja są wspomagane przez Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet
Regionów, które pełnią funkcje doradcze.
Instytucje UE - zarys
1. Władza ustawodawcza – Parlament Europejski i Rada 2. Władza wykonawcza – Komisja
Europejska
3. Władza sądownicza – Trybunał
Sprawiedliwości UE
Parlament Europejski
Instytucja gromadząca przedstawicieli społeczeństwa Unii Europejskiej (art. 14 ust. 2 TUE)
PE istnieje od początku istnienia EWWiS – początkowo Wspólne Zgromadzenie
Posłowie wybierani są w wyborach bezpośrednich co 5 lat Ostatnie wybory odbyły się w maju 2014 r.
Wybory według zasad państw członkowskich, ale muszą być: proporcjonalne,
bezpośrednie, powszechne i tajne (decyzja Rady 2002/772/WE). Prawo wyborcze ma każdy obywatel UE, niezależnie od narodowości, głosuje w okręgu w którym mieszka (zasada domicylu)
Całkowita liczba posłów nie może przekroczyć 751 (750 plus przewodniczący).
Obraduje w trybie sesyjnym (zwyczajne, nadzwyczajne)
Praca w komisjach parlamentarnych, uchwalanie prawa w sesjach plenarnych (cztery dni w miesiącu najczęściej w Strasburgu)
Siedziba: Strasburg (Francja), Bruksela (Belgia), Luksemburg
Parlament Europejski
Funkcja ustawodawcza
uchwala, wraz z Radą UE, przepisy prawa europejskiego, w oparciu o wnioski ustawodawcze Komisji Europejskiej
Uchwalanie aktów prawnie niewiążących – opinie, zalecenia i rezolucje
podejmuje decyzje w sprawie rozszerzenia UE
bada roczny plan prac Komisji i występuje do Komisji o przedłożenie wniosków ustawodawczych
Funkcja kontrolna
sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami europejskimi
wybiera przewodniczącego Komisji i zatwierdza skład Komisji; może uchwalić „wotum nieufności”, zmuszając Komisję do dymisji (art. 17 ust. 8 TUE)
udziela absolutorium z wykonania budżetu, tzn. zatwierdza prawidłowe wykonanie budżetu
rozpatruje petycje od obywateli oraz powołuje komisje śledcze - Komisja ds. petycji może przesłuchać sygnatariuszy, przedłożyć PE projekt rezolucji dotyczący petycji (art. 227 TFUE)
omawia kwestie dotyczące polityki pieniężnej z Europejskim Bankiem Centralnym
kieruje zapytania do Komisji i Rady
rozpatruje ogólne sprawozdanie roczne przedstawione przez Komisję, wniosek o wotum nieufności
dla Komisji ze względu na jej działalność
Parlament Europejski
Funkcja budżetowa
wraz z Radą ustanawia budżet UE, corocznie określa wydatki i dochody UE
zatwierdza długoterminowy budżet UE, tzw. wieloletnie ramy finansowe
Funkcja kreacyjna
Powołuje unijnego Rzecznika Praw Obywatelskich (art. 228 ust. 1 TFUE)
Wybiera przewodniczącego KE oraz wyraża zgodę na nominację całego kolegium KE (art. 17 ust. 7 TUE)
Wydaje opinię w sprawie nominacji przez RUE członków TO (art. 286 ust. 2 TFUE) oraz mianowania Zarządu EBC przez RE (art. 283 ust. 2 TFUE)
Zatwierdza wybór przewodniczącego Komisji Europejskiej
Funkcja międzynarodowa
Wyraża zgodę na przyjęcie nowego państwa członkowskiego
Wyraża zgodę na decyzje RUE w sprawie zawarcia (art. 218 ust. 6 TFUE) m.in. :
układów stowarzyszeniowych
umów akcesyjnych
porozumień mających istotne skutki budżetowe
umowy o przystąpieniu UE do EKPCz
Rada Europejska (ang. European Council)
Wywodzi się z nieformalnych spotkań przedstawicieli rządów państw członkowskich (spotkania na szczycie). Od 1992 ustanowiona formalnie.
Charakter międzyrządowy
Nie jest organem formalnie powoływanym, nie ma stałego składu
Art. 15 TUE – Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne.
Gwarantuje spójność działań UE, pełni rolę arbitra w sytuacjach konfliktu między ministrami wchodzącymi w skład Rady, dąży do rozwoju
integracji europejskiej, podejmuje strategiczne decyzje o charakterze politycznym.
Siedziba: Bruksela
Rada Europejska (ang. European Council)
Określa ogólny kierunek i priorytety polityki UE, nie jest jednak uprawniona do przyjmowania aktów prawnych.
Zajmuje się rozwiązywaniem złożonych i delikatnych kwestii, których nie można było rozwiązać na niższym szczeblu współpracy międzyrządowej.
Kształtuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę strategiczne interesy Unii, w tym sprawy mające wpływ na kwestie polityczno-obronne.
Nominuje i mianuje kandydatów na niektóre najwyższe stanowiska w UE, np. w EBC i Komisji.
RE podejmuje decyzje w drodze konsensu, zaś w wyjątkowych przypadkach w trybie KWG, przy czym kworum wynosi 2/3 (bez przewodniczących RE i KE)
W przypadku głosowania każdy członek RE może uzyskać pełnomocnictwo tylko od jednego z członków RE
Decyzje pilne przyjmowane są w głosowaniu pisemnym na wniosek przewodniczącego RE oraz
za jednomyślną zgodą wszystkich uprawnionych
Rada (ang. Council of the European Union)
Rada = Rada Unii Europejskiej
NIE MYLIĆ Z:
Rada Europejska (inna instytucja UE)
Rada Europy (inna organizacja międzynarodowa)
Powołana w 1958 r. (jako Rada Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej)
Organ o charakterze międzyrządowym. Członek Rady jest związany instrukcjami swojego rządu.
Posiedzenia RUE zwoływane są z inicjatywy prezydencji, jednego z PC lub KE.
Rada do Spraw Zagranicznych, której przewodniczy Wysoki Przedstawiciel Unii ds, zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
Wszystkim innym posiedzeniom Rady przewodniczy odpowiedni minister kraju, który wówczas sprawuje rotacyjną prezydencję w Unii Europejskiej.
Siedziba: Bruksela
Rada (ang. Council of the European Union)
3 płaszczyzny działania:
ministerialna (formacje RUE)
ambasadorów (COREPER I, COREPER II i komitety)
ekspertów (grupy robocze)
Członkami są przedstawiciele PC na szczeblu ministerialnym,
posiadający pełnomocnictwa swych rządów. Regulamin pozostawia
swobodę rządom PC, co spowodowało, że często są one reprezentowane przez sekretarzy stanu.
KE jest reprezentowana we wszystkich posiedzeniach RUE przez
właściwego komisarza, który nie ma wprawdzie prawa do głosowania, ale ma prawo do zabierania głosu
Siedziba: Bruksela
Rada (ang. Council of the European Union)
3 płaszczyzny działania:
ministerialna (formacje RUE)
ambasadorów (COREPER I, COREPER II i komitety)
ekspertów (grupy robocze)
Członkami są przedstawiciele PC na szczeblu ministerialnym,
posiadający pełnomocnictwa swych rządów. Regulamin pozostawia
swobodę rządom PC, co spowodowało, że często są one reprezentowane przez sekretarzy stanu.
KE jest reprezentowana we wszystkich posiedzeniach RUE przez
właściwego komisarza, który nie ma wprawdzie prawa do głosowania,
ale ma prawo do zabierania głosu
Rada (ang. Council of the European Union)
Od 1962 r. istnieją dwa Komitety Stałych Przedstawicieli – COREPER I (zastępcy ambasadorów) i COREPER II (ambasadorowie)
COREPER I zajmuje się pracami 6 formacji:
Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumenta
Rady ds. Konkurencji
Rady ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii
Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa
Rady ds. Ochrony Środowiska
Rady ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury
COREPER I i COREPER II obradują z reguły raz w tygodniu, niekiedy 2 razy w tygodniu. Nie ma między nimi żadnej zależności hierarchicznej
Grupy robocze w Radzie powoływane są ad hoc przez COREPER I i COREPER II. Skład: eksperci i
kompetentni urzędnicy z ministerstw PC.
Rada - kompetencje
PRAWODAWCZE
udział w stanowieniu prawa pochodnego UE
możliwość modyfikacji niektórych przepisów prawa pierwotnego, na podstawie szczególnych przepisów – np.
statutów TSUE, EBC i ESBC, EBI
Uchwalanie wieloletnich ram finansowych i corocznego budżetu
KREACYJNE
tworzenie niektórych organów i urzędów UE (czasem z udziałem PE): Sąd, tworzenie agencji i pomocniczych, urzędów unijnych
zatwierdzanie wewnętrznych regulaminów (m.in. TS, Sądu, TO)
udział w mianowaniu członków instytucji i organów UE (TO, Komisja, KR, KE)
KONTROLNE
Przestrzeganie zasad wolności, demokracji i praw człowieka, art. 7 TUE
Legalizacja pomocy publicznej
Skargi na nieważność aktu innej instytucji
MIĘDZYNARODOWE
Zgodnie z art. 218 TFUE – Rada zawiera w imieniu UE umowy międzynarodowe(decyduje o wszczęciu negocjacji,
określa mandat Komisji, przyjmuje decyzje o związaniu się umową
Rada – głosowanie kwalifikowaną większością
Formuła z Joaniny (głosowanie w okresie przejściowym do 31 marca 2017 r. za pomocą starej – nicejskiej formuły)
Protokół nr 36 do TUE Artykuł 2
W stosownym czasie przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku, Rada Europejska przyjmuje decyzję ustalającą skład Parlamentu Europejskiego, zgodnie z artykułem 14 ustęp 2 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej.
Do końca kadencji 2004–2009 skład i liczba członków Parlamentu Europejskiego pozostają takie same jak te obowiązujące w chwili wejścia w życie Traktatu z Lizbony.
Artykuł 3
1. Zgodnie z artykułem 16 ustęp 4 Traktatu o Unii Europejskiej postanowienia tego ustępu i postanowienia artykułu 238 ustęp 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dotyczące definicji większości kwalifikowanej w Radzie Europejskiej i w Radzie, stają się skuteczne 1 listopada 2014 roku.
2. Między 1 listopada 2014 roku a 31 marca 2017 roku, jeżeli przyjęcie uchwały wymaga większości kwalifikowanej, członek Rady może zażądać, by uchwała ta została przyjęta większością kwalifikowaną określoną w ustępie 3. W takim przypadku stosuje się ustępy 3 i 4.
3. Bez uszczerbku dla artykułu 235 ustęp 1 akapit drugi Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do 31 października 2014 roku obowiązują następujące postanowienia:
Jeżeli na mocy Traktatów uchwały powinny zostać przyjęte na wniosek Komisji, wymagają one do ich przyjęcia co najmniej 255 głosów "za", oddanych przez większość członków. W innych przypadkach uchwały wymagają do ich przyjęcia co najmniej 255 głosów "za", oddanych przez co najmniej dwie trzecie członków.
Jeżeli akt ma zostać przyjęty przez Radę Europejską lub Radę większością kwalifikowaną, członek Rady Europejskiej lub Rady może zażądać sprawdzenia, czy Państwa Członkowskie stanowiące tę większość kwalifikowaną reprezentują co najmniej 62 % ogółu ludności Unii. Jeżeli okaże się, że warunek ten nie został spełniony, dany akt nie zostaje przyjęty.
4. Do 31 października 2014 roku, w przypadku gdy w zastosowaniu Traktatów nie wszyscy członkowie Rady biorą udział w głosowaniu, czyli w przypadkach gdy zastosowanie ma większość kwalifikowana określona zgodnie z artykułem 238 ustęp 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, większość kwalifikowana jest określona jako taki sam udział głosów ważonych i taki sam udział liczby członków Rady oraz, w stosownym przypadku, taki sam udział procentowy ludności danych Państw Członkowskich, jak te ustalone w ustępie 3 niniejszego artykułu.