Janusz Kuczyński
Kronika muzealna
Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 2, 385-390
1964
KRONIKA M UZEALNA
MUZEUM ŚW IĘTOKRZYSKIE W KIELCACH
W roku spraw ozdaw czym M uzeum Ś w iętokrzyskie w w yniku prac bu- dow lano-rem ontow ych, przeprow adzanych w części zajm ow anych obiektów, było niedostępne dla zw iedzających. Celem rem o n tu prócz polepszenia stanu technicznego b u d y n k u jest w łaściw sze niż dotychczas przystosow anie pom iesz czeń do w ym ogów now oczesnego m uzealnictw a.
P ersonel M uzeum Ś w iętokrzyskiego — stan w dniu 31 XII 1963 r. D yrektor ... m gr Alojzy O borny
Dział P rz y r o d n ic z y .m gr inż. Eugenia F ijałkow ska
Dział A rcheologiczny . . . . m gr Janusz K uczyński — kierow nik
m gr Z ygm unt Pyzik Dział H i s t o r y c z n y .m gr Tadeusz M aszczyński
Dział S z t u k i .B arb a ra M odrzejew ska
Dział E tnograficzny . . . . m gr A leksandra Dobrow olska — kierow nik
m gr B arb ara E rb e r *
Dział N aukow o-O św iatow y . . m gr D anuta T rzepizur
Dział Z abytków Ruchom ych m gr D anuta P aprocka
K onserw ator m uzealny . . . m gr Lech M usitow ski
W ojewódzki k o n serw ato r za
bytków archeologicznych . m gr N arcyz A ndronow ski
A dm inistracja ... Leokadia L ackrońska — głów ny księgowy
. W ładysław Ciechanowicz — starszy
planista
Zofia K uszkow ska — kierow nik refera tu adm inistracy jn ego
B i b l i o t e k a ..Elżbieta Siudow ska
Pracow nia F otograficzna . . vacat — do 30 XI Lidia W atras
P racow nia S to larsk a . . . . Rom an Bączkiewicz
L a b o r a n c i ...H anna Gil
Józef Jasonek
P ra k ty k a n t m uzealny . . . . Iren a Now akow a
386 Janusz Kucz yński
Pom ocnicy m uzealni . . . . Ja n in a F eldm an
Ja n F it P io tr P ioru n
P racow nicy fizyczni . . . . Zdzisław M aszczyński — kierow ca
S tanisław S łupski — palacz c. o.
P o n ad to na jed n ej czw artej e ta tu zatru d n io n y był radca p raw ny m gr W acław L utyński.
W zw iązku z uzyskaniem czterech now ych etatów personel m uzeum w zrósł do stan u 26 pracow ników , w tym 21 pracow ników działalności p o d staw ow ej, 3 pracow ników adm in istracyjn ych oraz 2 pracow ników obsługi. N ow e eta ty um ożliw iły obsadzenie w akującego dotychczas stanow iska k ie row n ik a D ziału P rzyrodniczego oraz pozwoliły uruchom ić Dział Z abytków R uchom ych, p racu jący w ścisłym pow iązaniu z w ojew ódzkim konserw atorem zabytków . K ierow nikiem nowego działu została m ianow ana m gr D anu ta P a procka, pełniąca dotychczas funkcję k ierow n ika Działu N aukow o-O św iatc- wego. W okresie spraw ozdaw czym przestali pracow ać: A nna Ł aw ińska — starszy pom ocnik m uzealny; Ju lia N iedzielska — starszy pom ocnik m uzealny; W ładysław L atosiński — kierow ca; Lidia W atras — fotografik. P rzy b y li do pracy: m gr inż. E ugenia F ijałk ow ska — geolog, kiero w n ik D ziału P rz y ro d niczego; m gr D a n u ta T rzepizur — histo ryk sztuki, kierow nik Działu N auko- w o-O św iatow ego; H anna Gil — starszy lab o ran t; Lidia W atras — fo to grafik; Z dzisław M aszczyński — kierow ca; Stanisław Słupski — palacz c. o.
PRACE WEWNĄTRZMUZEALNE
DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWA
W ram ach realizacji ogólnopolskiej akcji, przebiegającej pod hasłem „M uzea — u n iw ersy te ta m i k u ltu ry ”, nastąpiło w dniu 23 lutego otw arcie U ni w e rsy tetu K u ltu ry w M uzeum Św iętokrzyskim . W uroczystościach wzięli udział przedstaw iciele p a rtii, m iejscow ych władz, św iata nau ki oraz m uzeal n ictw a, przy jednoczesnym licznym udziale społeczeństw a kieleckiego. Nowo o tw a rta placów ka dysponuje specjalnie dostosow anym do jej potrzeb lokalem , na k tó ry sk ład ają się: sala kinow o-odczytow a o 130 m iejscach, w pełni zra- diofonizow ana, w yposażona w nowocześnie urządzoną kabinę projekcyjn ą; sala w ystaw czasowych; hall z szatnią; urządzenia sanitarn e. P onadto m ała k aw iaren k a uprzyjem nia słuchaczom spędzanie p rzerw w prelekcjach. N ie stety rem o nt pomieszczeń m uzealnych spowodował, że now a placów ka mogła funkcjonow ać ty lk o przez pierw sze półrocze. W okresie tym działalność U ni w e rsy tetu K u ltu ry w yraziła się 44 odczytam i połączonym i z projekcją film ów, ośmioma seansam i film ów ośw iatow ych oraz dwom a koncertam i m uzyki k a m eralnej.
W ram ach prac ośw iatow ych zorganizow ano dwie w ystaw y objazdow e oraz jedną czasową. W ystaw a objazdow a pt. Kielecczyzna w świetle w y k o
palisk została uruchom iona w sali w ystaw czasowych U n iw ersytetu K u ltu ry
w d niu jego otw arcia. W ystaw a, zm ontow ana z lekkich, łatw o rozbieralnych elem entów , ilu stru je przy pom ocy plansz, zdjęć i m ateriałów zabytkow ych m etody terenow ych badań w ykopaliskow ych oraz zapoznaje z w ynikam i n a j
w ażniejszych archeologicznych prac badaw czych, przeprow adzonych po w y zwoleniu na teren ie w ojew ództw a kieleckiego. W ystaw ę uzupełnia ilu stro w any przew odnik, którego treść bliżej w y jaśnia i rozszerza eksponow aną p ro blem atykę. N astępnie w ystaw ę pokazano w św ietlicy Kieleckich Zakładów „Isk ra” i w Z akładach M etalow ych w Skarżysku. D ruga w y staw a objazdow a pt. Rzeźba ludowa w ojew ództw a kieleckiego skupia 36 prac żyjących tw ó r ców: L. K udły, J. P iłata, M. G rygla, A. C zarneckiego i Z. Gizy. W ystaw ę tę po okresie eksponow ania w Kielcach przew ieziono do m uzeum w S andom ie rzu. W ystaw a czasowa pt. Polskie w yd a w n ictw a muzealne w latach 1945— 1962 zapoznaw ała z osiągnięciam i m uzealniczego ruchu wydaw niczego. P onadto Muzeum Św iętokrzyskie czynnie w spółdziałało przy realizacji w ystaw : S t u
lecie powstania styczniowego oraz X X -le cie PPR w plastyce. N adal też udo
stępniano w teren ie istniejące już w ystaw y.
W ażnym czynnikiem podw yższającym poziom p relekcji oraz zw iększają cym ich atrakcyjność jest ilustrow anie w ykładów przeźroczam i. W roku spraw ozdaw czym przybyło 925 przeźroczy barw nych oraz 35 czarno-białych. Tym sam ym Dział N aukow o-O św iatow y dysponuje obecnie 1 558 przeźro czami. D odatkow ą pomoc dydaktyczną stanow i 225 b arw n y ch reprod uk cji w ażniejszych arcydzieł sztuki.
Łącznie zorganizow ano i wygłoszono 145 odczytów (72 w Kielcach i 73 w terenie) o problem atyce przyrodniczej, archeologicznej, etnograficznej, hi storycznej oraz z zakresu historii sztuki. Ogółem z usług Muzeum Św ięto krzyskiego na odcinku ośw iatow ym (odczyty, w ystaw y) skorzystało w 1963 r. 98 749 osób, z czego 53 492 w Kielcach a 45 257 na tere n ie w ojew ództw a.
DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA I BADAWCZA
Pracow nicy Działu Archeologicznego przeprow adzili badania w ykopali skowe w P acanow ie (późnoneolityczny m egalityczny grób k u ltu ry am for k u listych) i S ieklukach (stanowisko XIV—XV-wieczne). Przeprow adzono ró w nież w stępne badania rozpoznawcze w Szczekocinach (k urhan trzciniecki i grodzisko wczesnośredniow ieczne), Bedlnie (neolit), Bonowicach (cm entarzy sko ciałopalne k u ltu ry grobów kloszowych) i D ębianach (osada późnorzym - ska). P o nadto uczestniczono w badaniach w ykopaliskow ych Zespołu B adań nad Polskim Średniow ieczem w W iślicy na stanow isku w kolegiacie oraz w badaniach zam ku w B odzentynie, zorganizow anych na zlecenie w ojew ódz kiego k o nserw atora zabytków wspólnie z Z akładem A rc h ite k tu ry Polskiej P o litechnik i W arszaw skiej. Pracow nicy D ziału E tnograficznego przeprow a dzili w C hrobrzu etnograficzne badania stacjo narn e oraz d w u k ro tn ie badania pen etracy jn e szerszego terytorium .
Jednocześnie opracow yw ano w yniki badań przeprow adzonych w 1962 r. oraz n iek tó re gru p y zabytków posiadanych przez m uzeum. Większość w yko nanych opracow ań zostanie ogłoszona drukiem w III tomie „Rocznika Muzeum Ś w iętokrzyskiego”. Pozostałe zostały przyjęte przez specjalistyczne periodyki naukow e.
DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA
Ukazał się drukiem tom I „Rocznika M uzeum Św iętokrzyskiego” — praca zbiorow a o objętości 23 arkuszy w ydaw niczych i nakładzie 750 egzem plarzy. Pozycja ta dzięki staraniom wydaw cy (W ydaw nictw o L iterack ie w Krakowie)
388 Janusz Kucz yński
odznacza się szczególnie sta ra n n ą szatą graficzną. W skład tom u wchodzi 16 bogato ilustrow anych arty k u łó w o tem atyce przyrodniczej, archeologicznej, etnograficznej, historycznej, pam iętn ik arsk iej oraz z zakresu histo rii sztuki i konserw atorstw a. Zakończono zbieranie m ateriałów do tom u II „R ocznika” oraz rozpoczęto grom adzenie arty k u łó w do tom u III. W szystkie p rz y ję te przez re d ak cję m ateriały zostały uprzednio pozytyw nie zakw alifikow ane przez r e cenzentów , sam odzielnych pracow ników nauki, reprezen tu jący ch dyscypliny poruszane w artykułach.
Prócz prac zw iązanych z „R ocznikiem ” m gr Tadeusz M aszczyński o pra cował i złożył do d ru k u przew odnik po Szydłowie.
PRACOWNIA KONSERWATORSKA
Uruchom iona w lutym 1963 r., rozpoczęła konserw ację oraz badania technologiczne obrazów posiadanych przez m uzeum . N iestety niedostateczna ilość personelu (jeden w ykw alifikow any konserw ator) oraz k ilk a k ro tn ie za m ała pow ierzchnia pracow ni uniem ożliw iają rozw inięcie prac k o n serw ato r skich w pełnym zakresie.
PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA
Ściśle pow iązana z P racow nią K on serw ato rską została w yposażona w no w oczesny sprzęt, dzięki któ rem u może w ykonyw ać różnorodne prace z zakresu fotografiki — rów nież zdjęcia specjalistyczne. P racow nia obsługiw ała działy, dokum entując poszczególne zab y tk i oraz niektóre terenow e prace badawcze, w ykcnując łącznie 569 pozytywów .
BIBLIOTEKA
W w yniku ciągłych zakupów now ych pozycji księgozbiór w zrósł do ogól nej ilości 4 700 pozycji. W roku spraw ozdaw czym przybyło 429 pozycji, zak u pionych za łączną sum ę 24 892 zł. B iblioteka uzupełniana jest pod k ątem za spokajania najpilniejszych potrzeb naukow ych i ośw iatow ych wszystkich działów muzeum.
PRZYBYTKI
Zbiory m uzeum pow iększały się nadal drogą darów , m ateriałó w uzyska nych w w yniku badań terenow y ch oraz przez zakupy. Celowość zakupów n ad zoruje specjalnie pow ołana K om isja Zakupów , k tó ra na co kw artaln ych ze bran iach ocenia oferow ane dzieła. W roku spraw ozdaw czym najw ażniejsze przyb ytki może zanotow ać Dział H istorii Sztuki, k tó ry w zbogacił się o 13 za kupionych obrazów. Z nich jako dzieła czołowe w ym ienić należy: P. M icha łow skiego P rzek u p ki francuskie (akw arela, papier) nam alow ane w 1832 r.; T. M akowskiego Dziewczyna w k u r n ik u (olej, płótno); O. B oznańskiej Portret
L ip ińsk ie j-Ste fańskiej (olej, tek tu ra ); L. W yczółkowskiego Aleja cyprysowa
(pastel, tek tu ra ); A. K otsisa Sta r y góral (olej, tek tu ra ); A. G ro ttg era Portret
pani K ochanow skiej (pastel, papier); S. W yspiańskiego Głowa Hani (pastel
tektura). Do cenniejszych p rzyby tków należą rów nież dw a talerze porcela now e z Korca i Ćmielowa. O statni stanow i d ar T. W ierzejskiego.
INNE
W 1963 r. m uzeum , dysponujące dotychczas m ikrobusem „N ysa”, uzyskało samochód osobowy „W arszaw a”. N abytek ten w znacznym stopniu przyczynił się do zw iększenia operatyw ności muzeum, nadzorującego podległe placów ki regionalne, oraz w okresie letnim prow adzącego b adan ia terenow e. Z a u w a żyć tu bow iem należy, że posiadany m ikrobus mógł być w yko rzy sty w an y w ograniczonym zakresie — do przew ozu w iększych g ru p lub cięższego, sprzętu.
P odkreślić też trzeba, że posiadany park sam ochodowy, um ożliw iając przewóz sprzętu (np. a p a raty projekcyjne), przyczynia się w podstaw ow ej mierze do u spraw nienia działalności ośw iatow ej w terenie.
KONFERENCJE I ZJAZDY
W 1963 r. odbyły się następujące sesje naukow e i problem ow e: w dniu 23 lutego z okazji otw arcia U n iw ersytetu K u ltu ry M uzeum Ś w iętokrzyskiego odbyła się sesja, poświęcona om ówieniu zadań i form pracy m uzealnych u n i w ersytetów k u ltu ry . Obok przedstaw icieli FZPR i m iejscow ych w ładz w o b ra dach uczestniczyli delegaci św iata nauki i m uzealnictw a. R eferat problem ow y wygłosił przedstaw iciel M inisterstw a K u ltu ry i S ztuki, d y re k to r Z arządu Muzeów i O chrony Zabytków m gr M ieczysław P taśn ik . W trak cie obrad przedłożono m iędzy innym i p ro jek t pow ołania Rady Program ow ej dla Roz woju M uzealnictw a Kielecczyzny. Podczas u stalan ia ram ow ych w ytycznych działalności rady zw rócono się do prof, dra S tanisław a L orentza z prośbą o przyjęcie p atro n a tu nad jej działalnością w postaci przyjęcia funkcji p rz e wodniczącego.
S pecjalny c h a ra k te r m iały obrady w spom nianej R ady P rogram ow ej dla Rozwoju M uzealnictw a Kielecczyzny. P ierw sza sesja odbyła się w Muzeum N arodow ym w W arszaw ie w dniu 11 m arca. Sesja n astęp na m iała m iejsce w dniach 21—23 czerwca i odbyła się pod przew odnictw em prof, d ra S. L o rentza przy bardzo licznym w spółudziale członków ra d y i zaproszonych gości. Pierw sze dw a dni obrad przeznaczono na objazd, m ający na celu zapoznanie uczestników obrad z istniejącym i na tere n ie woj. kieleckiego m uzeam i oraz obiektam i, przew idzianym i na m ające pow stać w najbliższej przyszłości now e placów ki m uzealne w Pińczow ie, O strow cu Ś w iętokrzyskim , W iślicy i Iłży. W trak cie objazdu na krótkich posiedzeniach dyskutow ano nad ustaleniem najw łaściw szego profilu projektow anych muzeów oraz zakresem i form am i pracy m uzeów już istniejących. Trzeciego dnia w K ielcach na specjalnym po siedzeniu ra d y w trak cie ożywionej w ym iany poglądów podsum ow ano w yn ik i odbytej w izji lokalnej i sprecyzow ano w ytyczne dalszej pracy m uzealnictw a kieleckiego, nak reślając przy tym kilkuetap ow y plan perspektyw iczny jego rozwoju. P onad to szczególnie istotnym p unktem obrad była dyskusja nad przew idyw anym w przyszłości przeniesieniem M uzeum Ś w iętokrzyskiego do pałacu pobiskupiego w K ielcach, obecnej siedziby W ojew ódzkiej R ady N aro dowej. U czestnicy aprobow ali w zasadzie w y sun iętą przez d y re k to ra Muzeum Ś w iętokrzyskiego g eneralną koncepcję w ykorzystania pałacu na cele m u zealne, d ek laru jąc przy tym pomoc w przyszłym u rządzaniu w y stro ju w nętrz. P odkreślono zarazem , że po przeniesieniu m uzeum do pałacu stanie ono w rzę dzie czołowych muzeów polskich. Na zakończenie ustalono rów nież, że n a stępna sesja rady odbędzie się w K rakow ie.
390 Janusz Kucz yńs ki
W dniu 5 m aja w lokalu U n iw ersytetu K u ltu ry odbyła się IV k o n feren cja naukow a Zespołu B adań nad Polskim Średniow ieczem UW i PW. W ygłoszone re fe ra ty zapoznały uczestników z bogatym dorobkiem badaw czym zespołu, ze szczególnym uw zględnieniem w yników prac badaw czych przeprow adzonych w 1962 r. Równocześnie w sali w ystaw czasowych eksponow ana była w y staw a przygotow ana specjalnie przez zespół na czas konferencji. W ystaw a ta, w y różniająca się interesującym rozw iązaniem plastycznym , um ożliw iła ucze stnikom obrad prześledzenie w ażniejszych etapów przeprow adzanych prac badaw czych i inform ow ała o najistotniejszych ich rezultatach.
Również w m aju w lokalu U niw ersy tetu K u ltu ry odbyła się regio nalna sesja naukow a, poświęcona setnej rocznicy pow stania styczniowego, zo rg an i zow ana przez W ojewódzki K om itet F ro n tu Jedności N arodu oraz K ielecki Oddział Polskiego T ow arzystw a Historycznego. Szeroki zakres zagadnień po ruszonych w referatach , w ygłoszonych przez m iejscow ych oraz zaproszonych spoza Kielc prelegentów , spraw ił, że sesja w zbudziła w Kielcach duże za in te resow anie w yrażające się liczną frekw encją.
W spółpraca m iędzym uzealna jest jednym z w ażniejszych zadań Muzeum Św iętokrzyskiego, spełniającego rolę placów ki okręgow ej. S tąd też w spółdzia łanie z pozostałym i m uzeam i, funkcjonującym i na tere n ie woj. kieleckiego jest trw ały m elem entem codziennej pracy m uzealniczej i sięga daleko poza ram y jednorazow ych aktów. S tąd też w spraw ozdaniu niniejszym w ym ienione zostanie kilka tylko w ażniejszych prac, w ybiegających sw ym ch arak terem poza zakres znorm alizow anej działalności — jak ą n a p rzyk ład jest zorganizo w anie tem atycznych cyklów odczytow ych w m uzeach, k tó ry ch siły w łasne nie zezw alają na sam odzielne przeprow adzenie tego ro dzaju im prez.
I tak dla organizow anego M uzeum Ponidzia w Pińczow ie zespół praco w ników M uzeum Św iętokrzyskiego przy w spółudziale zaproszonych sp ec ja li stów opracow ał scenariusze w ystaw przew idzianych do eksponow ania.
P rzygotow yw anem u rów nież M uzeum w O strow cu Św iętokrzyskim o p ra cowano ram ow y program określający problem aty kę przyszłych w ystaw .
R ezultaty obydwóch powyższych prac zostały przedstaw ione Radzie P ro gram ow ej dla Rozwoju M uzealnictw a K ielecczyzny i zyskały pełną akceptację. P onadto w Muzeum w S andom ierzu przeprow adzono renow ację ta m te j szego pokazu archeologicznego, częściowo zdew astow anego podczas m ających m iejsce zm ian ekspozycji. P rzy okazji zinw entaryzow ano najśw ieższe przy by tk i archeologiczne tegoż muzeum.
