• Nie Znaleziono Wyników

WSTĘPNA LISTA KANDYDATÓW NA PATRONA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU 1

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "WSTĘPNA LISTA KANDYDATÓW NA PATRONA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU 1"

Copied!
14
0
0

Pełen tekst

(1)

WSTĘPNA LISTA KANDYDATÓW NA PATRONA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU1

ZYGMUNT II AUGUST

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako strażnik dziedzictwa wielokulturowości, patron patriotyzmu lokalnego, nośnik wiedzy historycznej, inicjator i opiekun współpracy narodów, kultur i religii;

a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Wschodnią.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzony w 1520 r. w Krakowie wielki książę litewski i król Polski,

- za jego panowania do Korony Królestwa Polskiego przyłączono województwo podlaskie (co przegłosowano na Sejmie 5 marca 1569 r.), później także województwa wołyńskie, kijowskie i bracławskie; szlachcie ruskiej z tych ziem pozwolono zachować swoje prawa i cieszyć się szerokimi wolnościami,

- inicjator i realizator unifikacji państwa i utworzenia Rzeczypospolitej Obojga Narodów poprzez zawartą 1 lipca 1569 r. unię lubelską, państwa ze wspólnym królem, sejmem, pieniądzem i polityką zagraniczną, ale odrębnymi prawami, wojskiem, skarbem i urzędami,

- miłośnik Podlasia, gdzie często wypoczywał, bawił się i polował, założyciel wielu miast w regionie, m.in. Augustowa (nadał osadzie prawa miejskie i patronat nad nazwą),

- zmarł w 1572 r. w Knyszynie, mszę żałobną odprawiono w Tykocinie, pochowany w Katedrze na Wawelu.

1 Opracowanie: Bartosz Kamil Truszkowski na podstawie materiałów przekazanych także przez: dr hab. Katarzynę Bagan-Kurlutę, prof. UwB, dr hab. Piotra Fiedorczyka, prof. UwB oraz prof. dr hab. Mariusza Popławskiego

(2)

STEFAN BATORY

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako katalizator rozwoju miasta i regionu, mecenas kultury i sztuki, opiekun instytucji kulturalnych i oświatowych, sponsor naukowców i artystów, strażnik pamięci o korzeniach lokalnej ojczyzny, a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Zachodnią.

Idee Stefana Batorego wiążą się z obecnością Uniwersytetu w Białymstoku w Wilnie w postaci filii, która ma służyć polskiej mniejszości na Litwie, i działalnością Uniwersytetu Wileńskiego (początkowo Akademia Wileńska), mającego początkowo na celu krzewienie kultury polskiej na ziemiach północno-wschodnich Rzeczypospolitej, którego powstanie ufundował Stefan Batory. W okresie II Rzeczypospolitej w latach 1919–1939 uczelnia w Wilnie nosiła miano Uniwersytetu Stefana Batorego. Po II wojnie światowej część kadry trafiła do tworzącego się Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Stanowi to okazję do nawiązania współpracy z oboma ośrodkami, które mają ugruntowaną pozycję w kraju i zagranicą. Jednocześnie kandydat na patrona jest mocno umiędzynarodowiony i rozpoznawalny, a bilans jego dorobku jest pozytywnie oceniany przez historyków.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- Urodzony 27 września 1533 r. w Szilágysomlyó, zmarł 12 grudnia 1586 r. w Grodnie,

- 25 maja 1571 r. dzięki poparciu sułtana tureckiego został obwołany księciem Siedmiogrodu;

następnie podjął starania o zdobycie oparcia w Polsce.

- 1 maja 1576 roku poślubił Annę Jagiellonkę i koronował się na Wawelu, zostając królem Polski.

- W 1579 r. rozpoczął wojnę o odebranie zagarniętych przez Rosję w poprzednim roku Inflant i ziemi połockiej; wojna zakończyła się w 1582 podpisaniem rozejmu w Jamie Zapolskim, w wyniku którego Rzeczpospolita odzyskała prawie całe Inflanty i Połock – działania te skutecznie opóźniły proces wzrostu dominacji państwa rosyjskiego w regionie.

- Dążył do zachowania tolerancji religijnej; karał surowo sprawców napadów na świątynie i domy różnowiercze, jednocześnie popierał jezuitów i ułatwił im założenie kolegiów w Połocku, Rydze, Dorpacie i Grodnie.

- W 1579 podniósł kolegium jezuitów w Wilnie do godności Akademii Wileńskiej - była to wtedy druga uczelnia wyższa w Rzeczypospolitej - jej pierwszym rektorem został Piotr Skarga;

opiekował się także Akademią w Krakowie i zamierzał ją zreformować.

- Przygotowując się do kolejnej wojny z Moskwą, polował w Puszczy Molawickiej - w Kundzinie (obecnie kolonia w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim), z której po nagłej chorobie został przewieziony do pobliskiego Grodna, gdzie zmarł 12 grudnia 1586 r.;

został pochowany w katedrze wawelskiej w Krakowie.

(3)

IZABELLA BRANICKA

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako katalizator rozwoju miasta i regionu, mecenas kultury i sztuki, opiekun instytucji kulturalnych i oświatowych, sponsor naukowców i artystów, strażnik pamięci o korzeniach lokalnej ojczyzny, a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Zachodnią.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzona w 1730 r. (jako Izabella Elżbieta Poniatowska) w Warszawie lub w Wołczynie (obecnie obwód brzeski na Białorusi) polska szlachcianka, siostra króla Stanisława Augusta, żona Jana Klemensa Branickiego, mecenaska kultury i sztuki,

- w wieku 18 lat wyszła za hetmana polnego koronnego i wojewodę krakowskiego, jednego z największych polskich magnatów XVIII wieku Jana Klemensa Branickiego, zamieszkała wówczas w Białymstoku, z którym związała się do końca życia,

- wydatnie przyczyniła się do powstania pierwszych szkół w mieście; otaczała opieką finansową córki urzędników dworskich, szkołę parafialną, szkołę paziów, Szkołę Podwydziałową Zgromadzenia Akademickiego, przytułki i świątynie; sprowadzając na swój dwór twórcę podręczników z dziedziny położnictwa – Jakuba Feliksa Michelisa – przyczyniła się do powstania w mieście Instytutu Akuszerii, - sprowadzała do Białegostoku artystów o światowej sławie z całej Europy, m.in. z Londynu, Monachium czy Mediolanu; patronka twórczości Franciszka Karpińskiego, w tym Pieśni Porannej („Kiedy ranne wstają zorze”),

- posiadaczka pokaźnego księgozbioru obejmującego zarówno literaturę polską, jak i zagraniczną, a także wielu map, rycin, planów architektonicznych, teleskopów i globusów,

- zmarła w 1808 r. w Białymstoku, pochowana w podziemiach bazyliki archikatedralnej białostockiego Starego Kościoła Farnego.

(4)

JERZY GIEDROYC

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako platforma wolności słowa, swobodnej wymiany myśli i poglądów, propagator dialogu i siewca kultury, a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Wschodnią oraz Europą Zachodnią.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzony w 1906 r. (jako Jerzy Władysław Giedroyć) w Mińsku polski wydawca, publicysta, polityk i działacz emigracyjny,

- studiował prawo i historię na Uniwersytecie Warszawskim, prezes „Korporacji Patria”

i „Koła Międzykorporacyjnego” w Warszawie, działacz organizacji akademickiej

„Myśl Mocarstwowa”,

- redaktor naczelny tygodnika „Dzień Akademicki” (dodatku do „Dnia Polskiego”), który wkrótce przekształcił w dwutygodnik „Bunt Młodych”, a następnie w tygodnik

„Polityka”,

- pracownik administracji publicznej, m.in. sekretarz ministra rolnictwa i reform rolnych, naczelnik wydziału prezydialnego Ministerstwa Przemysłu i Handlu; w czasie wojny sekretarz ambasadora RP w Bukareszcie, pracownik Departamentu Europejskiego Ministerstwa Informacji Rządu RP na Uchodźstwie oraz żołnierz Polskich Sił Zbrojnych, brał udział w walkach w Egipcie i obronie Tobruku,

- założyciel Instytutu Literackiego – polskiego wydawnictwa emigracyjnego, które w latach 1947-2000 wydawało miesięcznik „Kultura” (wywierające wpływ na Polskę Ludową publicystyczne centrum kulturalno-polityczne dla emigracji polskiej), a w latach 1962-2010 „Zeszyty Historyczne” (półrocznik, potem kwartalnik, publikujący pozbawione cenzury dokumenty, relacje, pamiętniki, wspomnienia i opracowania poświęcone najnowszej historii Polski),

- patron i propagator doktryny Giedroycia-Mieroszewskiego nawołującej do pojednania między krajami Europy Środkowej i Wschodniej, która zakłada, że suwerenność Ukrainy, Litwy i Białorusi (ULB) jest czynnikiem sprzyjającym niepodległości Rzeczypospolitej, - posiadacz wielu odznaczeń oraz akademickich tytułów honorowych, m.in. doctor honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku (2000),

- zmarł w 2000 r. w Maisons-Laffitte we Francji.

(5)

ZYGMUNT GLOGER

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako platforma współpracy licznych dziedzin nauki i kultury, patron spotkań międzydyscyplinarnych i wymiany wiedzy oraz doświadczeń, opiekun badaczy i autorów prac naukowych.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzony w 1845 r. w Tyborach-Kamiance (pow. wysokomazowiecki) polski historyk, archeolog, etnograf, folklorysta, krajoznawca,

- w wieku 14 lat zamieszkał w Jeżewie koło Tykocina,

- ukończył Szkołę Główną Warszawską, studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim z zakresu historii i archeologii; w 1872 r. powrócił do Jeżewa,

- uczestnik licznych wędrówek etnograficznych i archeologicznych po ziemiach Polski i Litwy podczas których zgromadził pokaźną kolekcję zbiorów z zakresu swych badań, - inicjator licznych spotkań wielu uczonych, artystów i humanistów, w jego podlaskim majątku gościli m.in. etnograf Jan Aleksander Karłowicz, literaturoznawca i encyklopedysta Julian Bartoszewicz, antropolog i etnograf Józef Tylko-Hryncewicz, folklorysta Michał Federowski; przyrodnik, pedagog i krajoznawca Wojciech Jastrzębowski; propagatorzy nowoczesnego rolnictwa i sadownictwa Brunon Dłużewski, Michał Girdwoyń i Tymoteusz Łuniewski; literaci Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa czy poetka Narcyza Żmichowska;

ysownicy Michał Elwiro Andriolli i Julian Maszyński; muzycy Piotr Maszyński, Zygmunt Noskowski i Michał Jelski,

- autor licznych publikacji naukowych, dziełem jego życia była

„Encyklopedia staropolska ilustrowana” (1900–1903) – czterotomowa, polska encyklopedia historyczna poświęcona staropolszczyźnie,

- zmarł w 1910 r. w Warszawie.

(6)

MARIA JANION

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako obrońca mniejszości i różnorodności, inicjator wymiany poglądów i myślenia niezależnego, oponent cenzury i postaw tabuistycznych, promotor współpracy interdyscyplinarnej; mecenas kultury, sztuki i nauki.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzona w 1926 r. w Mońkach polska historyczka literatury, idei i wyobraźni, krytyczka literacka specjalizująca się w historii polskiego i europejskiego romantyzmu, badaczka polskiej kultury XIX i XX wieku,

- do 1945 r. mieszkała w Wilnie, po wojnie w ramach akcji repatriacyjnej zamieszkała z rodziną w Bydgoszczy, studiowała na Uniwersytecie Łódzkim i Uniwersytecie Warszawskim,

- w 1948 r. zatrudniona w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, gdzie pracowała aż do przejścia na emeryturę w 1996 r.,

- po ukończeniu magisterium w 1951 r. zatrudniona na Uniwersytecie Warszawskim, później również w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku, w 1963 r. otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych, po utworzeniu Uniwersytetu Gdańskiego podjęła pracę w tamtejszym Instytucie Filologii Polskiej,

- jej wykłady akcentujące rewolucyjny, wolnościowy aspekt romantyzmu, nieulegające oficjalnej wykładni i kwestionujące tradycyjne odczytania literackiego kanonu zachęcały studentów do niepokornego, oryginalnego i odważnego myślenia o polskiej literaturze i kulturze; pod wpływem obaw władz o jej wpływ na młodzież akademicką zwolniona z pracy w gdańskiej WSP na fali represji marcowych,

- w 1949 r. wstąpiła do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z której została wykluczona w 1979 r.; w latach 70. zaangażowała się w działalność opozycyjną, należała do założycieli niezależnego Towarzystwa Kursów Naukowych, w okresie sierpnia 1980 podpisała list 64 intelektualistów popierający strajki, w 1982 r. w ramach represji politycznych została przejściowo zwolniona z Uniwersytetu Gdańskiego,

- autorka ponad dwudziestu monografii o zasadniczym znaczeniu dla refleksji o polskiej tożsamości, a także kilkuset studiów, artykułów, szkiców i recenzji; krytyczka polskich mitów narodowych, polskiego kultu wojny, żołnierza, bohaterstwa, militarnych zrywów, martyrologii; feministka, filozof, krytyczka rasizmu, antysemityzmu, homofobii i mizoginii,

- członkini wielu organizacji i instytucji naukowych, m.in. Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza; posiadaczka wielu nagród i odznaczeń,

- zmarła w 2020 r. w Warszawie.

(7)

RYSZARD KACZOROWSKI

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako strażnik wolności, nośnik wiedzy historycznej, promotor współpracy międzynarodowej, opiekun działalności społecznej i patriotyzmu lokalnego, a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Wschodnią oraz Europą Zachodnią.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzony w 1919 r. w Białymstoku polski polityk, działacz społeczny i harcerz,

- współtwórca i komendant chorągwi Szarych Szeregów w Białymstoku, łącznik z komendantem Związku Walki Zbrojnej, aresztowany przez NKWD i wywieziony na Kołymę, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, uczestnik kampanii włoskiej i bitwy pod Monte Cassino,

- po wojnie na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie ukończył Szkołę Handlu Zagranicznego i pracował jako księgowy; aktywny działacz Związku Harcerstwa Polskiego na emigracji – harcmistrz, naczelnik ZHP, później przewodniczący ZHP na uchodźstwie,

- działacz Rady Narodowej (parlamentu emigracyjnego), minister bez teki w emigracyjnym rządzie Kazimierza Sabbata, minister spraw krajowych w rządzie Edwarda Szczepanika, od 19 lipca 1989 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, w grudniu 1990 r. przekazał na Zamku Królewskim w Warszawie insygnia prezydenckie II Rzeczypospolitej wybranemu w wyborach powszechnych prezydentowi Lechowi Wałęsie,

- honorowy obywatel wielu miast (w tym Białegostoku), posiadacz wielu odznaczeń oraz akademickich tytułów honorowych, m.in. doctor honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku (1998),

- zginął w 2010 r. w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku, pochowany w warszawskiej Świątyni Opatrzności Bożej.

(8)

JÓZEF MACKIEWICZ

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako strażnik wolności słowa, obrońca pluralizmu i myśli niezależnej, promotor współpracy międzynarodowej, a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Wschodnią oraz Europą Zachodnią.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzony w 1902 r. w Petersburgu polski pisarz i publicysta; autor licznych reportaży, felietonów, opowiadań i powieści,

- w 1907 r. wraz z rodziną przeniósł się do Wilna, gdzie pobierał naukę w gimnazjum; jako siedemnastolatek wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, po jej zakończeniu studiował na Uniwersytecie Warszawskim oraz Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie,

- w latach 1923-1939 pracował w wydawanym w Wilnie dzienniku „Słowo”, powszechnie uważanym za opiniotwórczy organ prasowy polskich monarchistów i konserwatystów skupionych wokół litewskiego ziemiaństwa, którego redaktorem naczelnym był jego starszy brat Stanisław „Cat” Mackiewicz;

- w drugiej połowie lat 30. w proteście przeciw represyjnej polityce władz sanacyjnych wobec mniejszości narodowych przeszedł na prawosławie,

- po wkroczeniu Sowietów do Polski uciekł do Kowna, po przejęciu Wilna przez Litwinów powrócił i wydawał jeden z trzech wileńskich dzienników –

„Gazetę Codzienną”, jednak w maju 1940 r. rząd litewski pozbawił go prawa publikacji; po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej otrzymał od Niemców propozycję redagowania pisma w języku polskim, jednak stanowczo odmówił; opublikował jednak pod pseudonimem parę antykomunistycznych artykułów w wydawanym przez Niemców

„Gońcu Codziennym”,

- na przełomie 1942 i 1943 r. w niejasnych okolicznościach skazany na karę śmierci przez sąd specjalny Armii Krajowej, uniewinniony decyzją komendanta Okręgu Wileńskiego – ppłk Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka”,

- obserwator ekshumacji zwłok grobów oficerów polskich w Katyniu, autor białej księgi o mordzie katyńskim – „Zbrodni katyńskiej w świetle dokumentów”, świadek i ekspert Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej (tzw. Komisji Maddena),

- po wojnie na emigracji w Londynie i w Monachium, regularnie współpracował z londyńskim tygodnikiem „Lwów i Wilno”, paryską „Kulturą”, londyńskimi

„Wiadomościami”, a także z emigracyjną prasą litewską, ukraińską, białoruską i rosyjską, - zmarł w 1985 r. w Monachium.

(9)

JERZY POPIEŁUSZKO

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako strażnik praw człowieka, patron wolności słowa i swobodnej wymiany poglądów, orędownik równego dostępu do oświaty bez względu na płeć, pochodzenie etniczne, narodowość czy wyznawaną religię; promotor postaw patriotycznych.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- Urodzony w 1947 r. w Okopach (wieś w województwie podlaskim, oddalona od Białegostoku o ok. 55 km), polski duchowny rzymskokatolicki, kapelan NZSS „Solidarność" w Warszawie.

- Ukończył Wyższe Metropolitarne Seminarium Duchowne w Warszawie oraz w 1972 r.

otrzymał święcenia kapłańskie z rąk prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego.

- Po powstaniu NZSS „Solidarność", został uznany przez warszawskich hutników za swojego kapelana, był także duszpasterzem krajowym ludzi pracy oraz służby zdrowia.

- Nawiązywał liczne kontakty z opozycjonistami; miał szerokie kontakty wśród robotników, inteligencji oraz artystów, wielokrotnie także spotykał się z Lechem Wałęsą oraz innymi czołowymi postaciami ruchu robotniczego, zapewniając ich o swoim wsparciu oraz o słuszności ich działań w walce o wolność.

- Znany z wygłaszanych przez siebie kazań, na które przybywały tłumy ludzi – delegacje Solidarności z całego kraju, intelektualiści, aktorzy, młodzież.

- Prześladowanych za głoszone poglądy, inwigilowany przez SB. W związku z głoszonymi poglądami w 1984 r. poniósł śmierć.

- W dniu 6 czerwca 2010 r. w Warszawie na placu Piłsudskiego ogłoszono ks. Jerzego Popiełuszkę błogosławionym Kościoła katolickiego; 20 września 2014 roku w diecezji Créteil we Francji nastąpiło otwarcie procesu do kanonizacji.

(10)

ALBERT SABIN

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Prowadzenie wysokiej jakości badań naukowych w zakresie nauk przyrodniczych, ścisłych, humanistycznych i społecznych, a przez to wnoszenie trwałego wkładu w naukowe poznanie świata i rozwiązywanie jego istotnych współczesnych problemów.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- Albert Sabin był wynalazcą szczepionki na polio, chroniącą przed chorobą Heinego-Medina, dziś już niemal zupełnie eradykowaną, w swoim czasie zbierającą ogromne żniwo zwłaszcza wśród najmłodszych pacjentów.

- Sabin urodził się w 1906 r. w Białymstoku, w rodzinie żydowskiej, która gdy miał piętnaście lat wyemigrowała do USA, gdzie w 1931 r. ukończył studia medyczne i poświęcił się pracy naukowej.

- W latach 50. opracował doustną szczepionkę przeciwko polio, szeroko wykorzystywaną współcześnie; pierwsze szczepienia odbyły się w 1955 r. w ZSRR, a od 1960 r. szczepionka jest wykorzystywana na całym świecie. Należy zauważyć, że swój wynalazek udostępnił całkowicie za darmo, aby zapewnić powszechność i niski koszt szczepień.

- Sabin jest też twórcą innych szczepionek, m.in. na dengę.

- Zmarł w 1993 r. w Waszyngtonie; w tym samym roku założono Instytut Szczepionkowy Sabina w Waszyngtonie.

- Szacuje się, że programy szczepień ochronnych przeciwko polio ocaliły do tej pory około 10 milionów istnień ludzkich i zapobiegły około czterem i pół miliarda przypadków choroby, która nierzadko kończyła się częściowym bądź całkowitym paraliżem; dużą część tej liczby można przypisać wynalazkowi Alberta Sabina, szczepionce OPV.

- Należy zauważyć, że ten urodzony w Białymstoku naukowiec nie jest w żaden sposób upamiętniony w naszym mieście.

(11)

JULIUSZ SŁOWACKI

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako mecenas kultury i sztuki, opiekun twórców i myślicieli, promotor współpracy międzynarodowej, przewodnik poszukiwaczy natchnienia i wizji badawczych, a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Wschodnią oraz Europą Zachodnią.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzony w 1809 r. w Krzemieńcu (obecnie w obwodzie tarnopolskim na Ukrainie), polski poeta, przedstawiciel romantyzmu, dramaturg i epistolograf; jeden z Wieszczów Narodowych,

- po studiach prawniczych w Wilnie wyjechał w 1829 r. z Krzemieńca do Warszawy, gdzie podjął pracę w administracji rządowej Królestwa Polskiego; po wybuchu powstania listopadowego podjął pracę w powstańczym Biurze Dyplomatycznym księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, w ramach misji dyplomatycznej zleconej przez powstańczy Rząd Narodowy wyruszył z pilnymi listami do polskich przedstawicieli w Paryżu i Londynie,

- po upadku powstania osiadł na emigracji w Europie Zachodniej; podróżował po Francji, Szwajcarii, Włoszech, a także po Grecji, Egipcie, Palestynie i Syrii; w końcu osiadł na stałe w Paryżu; utrzymywał się z działalności rentierskiej, która pozwalała mu na wydawanie własnej twórczości,

- autor 13 dramatów, blisko 20 poematów, setki wierszy, listów oraz jednej powieści; twórca spójnego systemu filozoficznego, który nazwał filozofią genezyjską, według której byt ziemski podzielony jest na dwie warstwy: warstwę materialną (cielesną) i duchową, przy czym materia pełni funkcję służebną - jest instrumentem, z którego byt musi się uwolnić, by zyskać nową jakość egzystencji i świadomości,

- jego utwory podejmowały istotne problemy związane z walką narodowowyzwoleńczą, z przeszłością narodu i przyczynami niewoli, ale także poruszały uniwersalne tematy egzystencjalne; szerokiego uznania doczekał się dopiero na przełomie XIX i XX wieku, - zmarł w Paryżu w 1849 r., jego prochy sprowadzono do Polski w 1927 r. i złożono w Katedrze na Wawelu.

(12)

ROBERT SCHUMAN

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako piewca zjednoczonej Europy, propagator dialogu, promotor współpracy międzynarodowej, entuzjasta różnorodności i wymiany kultur, a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Wschodnią oraz Europą Zachodnią.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzony w 1886 r. w Luksemburgu francuski polityk, mąż stanu, dwukrotny premier Francji, minister finansów oraz minister spraw zagranicznych Francji; jeden z ojców Unii Europejskiej, Rady Europy i NATO,

- pochodził z rodziny francuskiej, która mieszkała na terenie niemieckiej wówczas (od 1871 r.) Lotaryngii, kształcił się na niemieckich uczelniach w Bonn, Monachium, Berlinie oraz w Strasburgu (studiował prawo, ekonomię, filozofię polityczną, teologię i statystykę);

po odzyskaniu Lotaryngii przez Francję po I wojnie światowej aktywnie włączył się do francuskiego życia politycznego, od 1919 r. do 1940 r. nieprzerwanie piastował mandat deputowanego do francuskiego Zgromadzenia Narodowego,

- w 1940 r. umieszczony w areszcie przez Rząd Vichy, z którego uciekł rok później;

dołączył do Francuskiego Wewnętrznego Ruchu Oporu, po II wojnie światowej ponownie czynny polityk, dwukrotny premier Francji w latach 1947-1948, minister spraw zagranicznych Francji w latach 1948-1953,

- w maju 1950 r. we współpracy z Jeanem Monnetem oraz kanclerzem Niemiec Konradem Adenauerem doprowadził do porozumienia między Francją a Niemcami w sprawie wspólnego zarządzania przemysłami stalowym i węglowym na terenie Zagłębia Ruhry (Plan Schumana), co umożliwiło powołanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, będącej jej rozwinięciem Wspólnoty Europejskiej, a w konsekwencji dzisiejszej Unii Europejskiej;

rocznica ogłoszenia Planu Schumana (9 maja) jest dziś obchodzona jako Dzień Europy, - w latach 1958-1960 przewodniczący Parlamentu Europejskiego,

- zmarł w 1963 r. w Scy-Chazelles we Francji,

- 14 maja 2004 r. Kościół katolicki rozpoczął jego proces beatyfikacyjny.

(13)

JADWIGA SZCZAWIŃSKA-DAWIDOWA

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako ostoja i brama strzegąca dóbr intelektualnych naszej ojczyzny, silna, niezależna oraz stale postępowa i otwarta na wszystkich którzy będą stanowić o sile narodu.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- Urodzona w 1864 r. w Warszawie publicystka, postępowa działaczka oświatowa i społeczna.

- Pochodziła z wielodzietnej rodziny, jej rodzeństwo zdobyło popularność naukową w wielu dziedzinach.

- Ukończyła II Gimnazjum dla dziewcząt w Warszawie.

- Duża część dokumentów o niej zaginęła podczas II wojny światowej, wiemy jednak że uczęszczała na wykłady socjologii u Ludwika Krzywickiego.

- Założycielka Uniwersytetu Latającego (konspiracyjne kształcenie uniwersyteckie w okresie zaborów) w 1885 r.; Najsłynniejsza absolwentką Uniwersytetu Latającego była noblistka Maria Skłodowska Curie.

- Utworzyła pierwszą publiczną bibliotekę i czytelnie naukową w Warszawie.

- Prześladowana przez władze carskie, bez środków do życia popełniła samobójstwo w 1910 r.

- Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim.

(14)

LUDWIK ZAMENHOF

1. IDEA UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU ZWIĄZANA Z KANDYDATEM NA PATRONA:

Uniwersytet jako strażnik dziedzictwa wielokulturowości, inicjator i opiekun współpracy narodów, kultur i religii; katalizator potencjału naukowego i patron projektów wykraczających poza granice polityczne, kulturowe i językowe, a także akademicki łącznik Europy Środkowej z Europą Wschodnią oraz Europą Zachodnią.

2. OSIĄGNIĘCIA I KLUCZOWE INFORMACJE O KANDYDACIE NA PATRONA:

- urodzony w 1859 r. (jako Eliezer Lewi Samenhof) w Białymstoku polski lekarz okulista żydowskiego pochodzenia, twórca esperanto, ośmiokrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla,

- autor dramatu „Wieża Babel, czyli tragedia białostocka w pięciu aktach”, który napisał jako 10-latek pod wpływem wychowywania się w wielokulturowej społeczności Białegostoku,

- studiował medycynę w Moskwie, następnie w Warszawie, specjalizował się z zakresu okulistyki w Wiedniu,

- w 1878 r. wytworzył podstawy języka międzynarodowego, w 1885 r. ukończył projekt, a 2 lata później wydał pod pseudonimem Doktoro Esperanto (oznaczającym „mającego nadzieję doktora”) rosyjskojęzyczną książkę „Język międzynarodowy. Przedmowa i podręcznik kompletny” będącą pierwszym podręcznikiem języka esperanto – opracowanego przez niego języka międzynarodowego uznanego za niezwykle prostą i użyteczną platformę umożliwiającą oddanie najróżniejszych odcieni myśli ludzkiej, a przez to umożliwiających powszechną komunikację przedstawicielom różnych narodowości, co potwierdziły tysiące publikacji naukowych i literackich oraz liczne kongresy językowe,

- twórca idei hilelizmu zakładającej zbliżenie Żydów do wyznawców innych religii poprzez służbę państwu oraz odseparowanie religii i języka jako spraw prywatnych, przemianowanej później na bardziej uniwersalny homaranizm, który zakładał pełne zjednoczenie wszystkich narodów oraz istnienie wspólnego języka i religii na zasadzie wzajemnego braterstwa, równości i sprawiedliwości,

- zmarł w 1917 r. w Warszawie.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Instytucje uniwersyteckie cechowały się zawsze umiłowaniem wiedzy i poszu- kiwaniem prawdy, które jest rzeczywistym celem istnienia uniwersytetu, przy czym zawsze odwoływały się

W cyklu powieści detektywistycznych Przygody Erasta Fandorina autorstwa rosyj- skiego pisarza Borisa Akunina nefrytowy różaniec pełni rolę depozytariusza pa- mięci o

Studia drugiego stopnia ze ścieżką kształcenia matematyka finansowa oprócz zdobycia pogłębionych umiejętności i wiedzy ściśle matematycznej, nauczą Cię dodatkowo zastosować

Jednostka: Przedszkole Publiczne Nr 23 Grupa:

Obecnie etos American Dream nadal kładzie duży nacisk na do- brobyt gospodarczy oraz bezpieczeństwo finansowe, a także am- bicję, która daje możliwość rozwijania

W celu sprawdzenia czy pewien lek obniża ciśnienie krwi u chorych na nadciśnienie, wylosowano n = 20 pacjentów i zmierzono im ciśnienie przed podaniem tego leku i po pewnym czasie

Podmiotowy zakres współpracy filii KTN z przedsiębiorstwami krajowymi na terenie województwa lubuskiego w 2016 roku − liczba wskazań Źródło: Opracowanie własne na

Kino pamięci narodowej wypracowało również szereg trendów i cykli. Magdalena Urbańska wyróżniła w jego obrębie kino pamięci narodowej w węższym sensie oraz