Wstrząs u dzieci - przyczyny
Kurs e-learningowy w ramach realizacji projektu:
„Wdrożenie programu rozwoju Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z wykorzystaniem Centrum Symulacji Medycznej”
Zakład Symulacji Medycznych Włodzimierz Łuczyński
Wstrząs - definicja
Wstrząs to stan zagrażający życiu charakteryzujący się uogólnionym i niedostatecznym przepływem krwi przez tkanki.
Wstrząs – skrót patogenezy
Cechy wstrząsu bez względu na etiologię to zapaść krążenia i dysproporcja między objętością krwi krążącej a pojemnością łożyska naczyniowego.
Obserwuje się: spadek ciśnienia tętniczego, hipoperfuzję tkanek, niedotlenienie i niewydolność wielonarządową. Wskutek niedotlenienia dochodzi do utraty napięcia naczyń krwionośnych, co powoduje nieodwracalne uszkodzenie tkanek i narządów i w rezultacie prowadzi do śmierci wskutek niewydolności krążeniowo-oddechowej.
Rodzaje i przyczyny wstrząsu u dzieci
Kardiogenny:
• Zespół małego rzutu serca
• Zaburzenia rytmu serca
• Wrodzone wady serca z utrudnionym odpływem z komór serca lub z przeciekiem układowo- płucnym
• Ostry zawał serca
Rodzaje i przyczyny wstrząsu u dzieci
Obturacyjny:
• Tamponada serca
• Masywny zator płucny
• Ostre nadciśnienie płucne
Oligowolemiczny (hipowolemiczny, krwotoczny):
• Krwotok
• Utrata płynów ustrojowych (wymioty, biegunka, wodobrzusze, duże straty z opłucnej
Rodzaje i przyczyny wstrząsu u dzieci
Dystrybucyjny:
• Septyczny (zakażenie)
• Anafilaktyczny (kontakt z alergenem)
• Neurogenny (udar mózgu, uraz rdzenia kręgowego, stres)
Urazowy:
• Uszkodzenie tkanek i ostry ból
Podział wstrząsu ze względu na dystrybucję krwi w naczyniach
Hipowolemiczny:
• Wywołany zmniejszeniem objętości krwi krążącej lub osocza, które może być spowodowane masywnym krwotokiem czy znaczną utratą wody (oparzenia, wymioty, biegunka)
Hiperkinetyczny:
• Wstrząs z nieprawidłowym rozdziałem krwi, a nie jego bezwzględnym zmniejszeniem (wstrząs względnie hipowolemiczny)
Wstrząs - okresy
Okres wstrząsu skompensowanego:
• Czynność ważnych życiowo narządów jest utrzymywana mechanizmami wyrównawczymi Okres niewyrównania
• Dochodzi do zaburzeń krążenia, zazwyczaj, z wyjątkiem wstrząsu hipowolemicznego utrzymuje się wysoki rzut minutowy
Okres wstrząsu nieodwracalnego
• Występuje uszkodzenie krążenia włośniczkowego (uszkodzenie wielonarządowe)
Rozpoznanie wstrząsu
Jest trudne. Szczególnie różnicowanie. Należy skupić się na odróżnieniu wstrząsu z dużym rzutem serca od wstrząsu z małym rzutem serca – ocena kliniczna !
Po ustaleniu rozpoznania koniecznie jest, mimo braku stwierdzenia dokładnej przyczyny, leczenie przyczynowe i objawowe.
Wskazówki co do potencjalnej przyczyny wstrząsu na podstawie objawów
Wstrząs krwotoczny:
• Początkowo obniżają się ciśnienie tętnicze, rzut minutowy serca, ośrodkowe ciśnienie żylne i objętość krwi krążącej (hipowolemia). Zmniejsza to podaż tlenu do tkanek.
• Podwyższają się: częstość pracy serca, opór obwodowy krążenia obwodowego i płucnego.
• Następuje centralizacja krążenia.
• Klinicznie: bladość skóry, ochłodzenie kończyn, przespieszenie tętna, duszność, cichość tonów serca, słabo wyczuwalne szybkie tętno obwodowe, obniżone ciśnienie tętnicze, powiększenie wątroby
Wskazówki co do potencjalnej przyczyny wstrząsu na podstawie objawów
Wstrząs kardiogenny:
• Obniżenie ciśnienia krwi, tachykardia, rytm cwałowy, podwyższone OCŻ, nadmierne wypełnienie żył szyjnych, hepatomegalia
• Zmniejszenie rzutu minutowego serca, objętości wyrzutowej, centralizacja krążenia
Wskazówki co do potencjalnej przyczyny wstrząsu na podstawie objawów
Wstrząs urazowy:
• W wyniku stymulacji bólowej dochodzi do zwiększenia rzutu serca i jego częstości, zwiększenia transportu tlenu
• Tachykardia, zwiększenie kurczliwości serca, wentylacji pęcherzykowej
Wskazówki co do potencjalnej przyczyny wstrząsu na podstawie objawów
Wstrząs septyczny:
• Spadek ciśnienia krwi, tachykardia, prawidłowy lub podwyższony rzut minutowy serca
• Zmniejszenie oporu krążenia systemowego, objętości wyrzutowej, zużycia tlenu
• Kompensacja neurogenna daje w efekcie: tachykardię, pobudzenie kurczliwości serca i hiperwentylację
W. Kawalec/R. Grenda/H.Ziółkowska: Pediatria, PZWL,2016.
A Dobrzańska / J Ryżko: Pediatria, Edra Urban&Partner, 2015.
