SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 8 Gimnazjum Nr 12 w Sosnowcu
rok szkolny 2016/2017
Podstawa prawna
1)Konstytucja RP,
2)Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 z późniejszymi zmianami(Dz.U.z 2015r.poz.2156 oraz z2016r.poz.35 i 64)
3)Rozporządzeniu MEN z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z dnia 7 maja 2013., poz. 532),
4)Rozporządzenia MEN z dnia 18.08.2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii.
5)Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.),
6)Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz.U. z 2003 r. Nr 26 poz. 226),
7)Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz.U.
z 2011 r. Nr 231 poz. 1375 ze zm.),
8)Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 ze zm.), 9)Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tj. Dz.U. z 2012 r.
poz. 124),
10)Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. Nr 10 poz. 55 ze zm.).
Cele programu profilaktyki
- zapobieganie wszelkim zagrożeniom niesprzyjającym prawidłowemu rozwojowi psychicznemu, fizycznemu i społecznemu ucznia - reagowanie na pojawiające się zagrożenia
- kształtowanie umiejętności dokonywania właściwych wyborów oraz rozwiązywania problemów - wspieranie ucznia w rozwiązywaniu problemów, w tym w walce z wszelkimi uzależnieniami,
- rozwijanie zdolności do samokontroli, samoobserwacji i pielęgnacji zdrowia oraz wspierania innych ludzi w tych zachowaniach - kształtowanie umiejętności różnorodnego rozwiązywania własnych problemów oraz problemów grupowych
- wyrabianie postaw odpowiedzialności za swoje postępowanie i umiejętności przewidywania skutków tych zachowań,
- współpraca z rodzicami przy realizacji programu profilaktyki.
Zachowania ryzykowne
Zachowania ryzykowne to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych konsekwencji psychologicznych, społecznych i zdrowotnych.
Wyróżniamy następujące zachowania ryzykowne:
- patologie rodzinne, brak zainteresowania dziećmi ze strony rodziców - wagary, ucieczki z domu
- trudności szkolne
- palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie leków i innych środków psychoaktywnych ( dopalaczy..)
- nadmierne korzystanie z Internetu, gier komputerowych, telefonu, portali społecznościowych - zachowania agresywne, przemoc
- wczesna inicjacja seksualna
Profilaktyka kierowana jest do trzech grup zachowań ryzykownych:
- profilaktyka uniwersalna- kierowana do grup niskiego ryzyka- czyli do szerokiej populacji, które nie podejmują jeszcze zachowań ryzykownych.
- profilaktyka selektywna – podwyższonego ryzyka, należą do tej grupy osoby, które mają już za sobą pierwsze próby zachowań ryzykownych.
- profilaktyka wskazująca- wysokiego ryzyka, należą osoby o utrwalonych zachowaniach ryzykownych.
Zadania profilaktyki szkolnej
- dostarczanie informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie racjonalnego wyboru, - pomoc w opanowaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych,
- rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną, - reagowanie w sytuacjach pierwszych prób podejmowania zachowań poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy, - pomoc w organizowaniu pierwszego kontaktu z rodzicami
- motywowanie do podjęcia leczenia, terapii,
- ścisła współpraca z rodzicami przy realizowaniu programu profilaktyki.
Wykorzystanie czynników chroniących w profilaktyce szkolnej
Czynniki chroniące:
- optymalne poczucie własnej wartości i samooceny - pozytywne i konstruktywne relacje w rodzinie - dobre relacje w grupie rówieśniczej
- posiadanie i rozwijanie zainteresowań i pasji
- konstruktywne spędzanie wolnego czasu
- poczucie bezpieczeństwa w szkole i w domu
- efektywna współpraca szkoły z rodzicami
- odpowiednie kompetencje wychowawcze
- poczucie sukcesu szkolnego
Program powstał w oparciu o:
- rozmowy indywidualne, wywiady – prowadzone z rodzicami przez dyrekcję, nauczycieli, wychowawców i pedagoga szkolnego,
- obserwacje zachowań uczniów na przerwach, lekcjach, podczas zajęć świetlicowych oraz pozalekcyjnych, a także na wycieczkach i imprezach pozaszkolnych prowadzona na bieżąco przez wychowawców i nauczycieli,
- analizę dokumentacji dotyczącej diagnozowania, monitorowania oraz podejmowania interwencji wychowawczej: dokumentacji pedagoga szkolnego, psychologa, dzienniki lekcyjne, klasowe zeszyty uwag.
-ewaluację programu
I. Obszar działania – Promocja zdrowia
ZADANIA I SPOSÓB REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI UWAGI
Zadanie: 1. Dostarczenie uczniom i rodzicom wiedzy na temat różnych aspektów zdrowia.
Utworzenie biblioteczki wiedzy o zdrowiu w czytelni szkolnej (literatura, broszury, referaty, czasopisma, filmy i inne materiały multimedialne
Bibliotekarz szkolny, Nauczyciel biologii, Opiekun SK PCK, Dyrektor szkoły Projekcja filmów wideo o tematyce zdrowotnej (właściwe odżywianie, profilaktyka
chorób, pierwsza pomoc, nałogi itd.)
Nauczyciele różnych przedmiotów
Organizowanie wśród uczniów konkursów wiedzy i konkursów plastycznych o tej tematyce
Opiekun SK PCK, Nauczyciel plastyki
Udział uczniów w spektaklach profilaktycznych zaproponowanych przez odpowiednie instytucje, Stowarzyszenia, grupy aktorskie itp.
Dyrektor szkoły, Pedagog, Psycholog
Samodzielne wykonywanie przez uczniów pomocy dydaktycznych związanych ze zdrowiem wykorzystywanych na zajęciach lekcyjnych
Nauczyciele
Uświadamianie rodziców na zebraniach, spotkaniach, w ramach „Szkoły dla Rodziców” o ważności dbania o zdrowie fizyczne (odpowiednią higienę, zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną itp.) oraz zdrowie psychiczne (poczucie wartości, samoocenę, konstruktywne więzi itp.)
Nauczyciele, Pedagog, Psycholog
Zadanie: 2. Motywowanie uczniów do dbałości o higienę osobistą.
Zajęcia lekcyjne oraz rozmowy indywidualne poświęcone tematyce dbania o higienę osobistą Wychowawcy, Pielęgniarka, Nauczyciele Wychowania do życia w rodzinie i biologii Informowanie rodziców o stanie higieny uczniów oraz wdrażanie ich do dbania o higienę osobistą
swoich dzieci (w czasie zebrań i indywidualnych rozmów)
Dyrektor szkoły, Wychowawcy, Pedagog, Psycholog
Nawiązanie współpracy z przedstawicielami firm kosmetycznych celem pozyskania materiałów reklamowych przeznaczonych dla młodzieży – broszur, próbek kosmetyków,
podpasek, wkładek, filmów itp.
Dyrektor szkoły, Nauczyciele Wychowania do życia w rodzinie
Zadanie: 3. Zapobieganie chorobom zakaźnym.
Organizowanie pogadanek z pielęgniarką szkolną lub innymi specjalistami w celu informowania uczniów o istocie i konsekwencjach chorób zakaźnych
Pielęgniarka, Specjaliści, Wychowawcy
Przygotowanie przez uczniów referatów i plansz poświęconych tematyce chorób Nauczyciel biologii, opiekun PCK,
zakaźnych, Projekcja filmów wideo o tej tematyce Wychowawcy Analiza artykułów poświęconych chorobom „brudnych rąk” i chorobom przenoszonym
drogą płciową
Pielęgniarka, Wychowawcy, Nauczyciele Wychowania do życia w rodzinie , biologii Przygotowanie przez uczniów gazetek ściennych w klasach poświęconych profilaktyce
chorób zakaźnych
Nauczyciel biologii, Wychowawcy, Pielęgniarka szkolna
Zadanie: 4. Promowanie wśród uczniów racjonalnego odżywiania.
Zapewnienie uczniom możliwości korzystania z posiłków w stołówce Dyrektor szkoły
Pozyskanie środków na dofinansowanie obiadów dla dzieci z rodzin najuboższych Dyrektor szkoły, Wychowawcy, Pedagog Liczenie kalorii, analiza piramidy pokarmowej oraz układanie jadłospisu podczas lekcji
biologii/lekcji wychowawczych
Nauczyciel biologii, Wychowawcy
Zorganizowanie spotkania z dietetykiem Dyrektor szkoły
Zorganizowanie pokazu żywieniowego podczas lekcji techniki oraz festynu szkolnego
„surówki i sałatki w roli głównej na naszym stole”
Nauczyciel zajęć technicznych, Wychowawcy, Organizatorzy festynu Zorganizowanie konkursów dotyczących właściwego odżywiania Nauczyciel biologii, techniki, plastyki
Zadanie: 5.Działania mające na celu dbałość o właściwy rozwój fizyczny, kondycję i poprawę postawy ucznia.
Organizowanie szkolnych imprez sportowych(Dzień Sportu, Dzień Dziecka) i zapewnienie uczniom aktywnego udziału w różnego typu zawodach na różnych
szczeblach
Nauczyciele wychowania fizycznego
Zorganizowanie wycieczek pieszych, autokarowych, rajdów, wyjazdów śródrocznych, lekcji w terenie
Wychowawcy, Nauczyciele przedmiotów
Podnoszenie świadomości uczniów na temat znaczenia aktywnego trybu życia (przede wszystkim ćwiczeń fizycznych) oraz wypoczynku na świeżym powietrzu ( w czasie zajęć wychowawczych, na lekcjach w-f)
Pielęgniarka, Nauczyciele wychowania fizycznego
Organizowanie zajęć pozalekcyjnych, sportowych oraz dyskotek Nauczyciele wychowania fizycznego, Wychowawcy, Opiekunowie SU Zadanie 6. Profilaktyka zdrowia psychicznego
Zajęcia i warsztaty (indywidualne, grupowe) uświadamiające uczniom wpływ samooceny i poczucia wartości na ich stan psychiczny. Budowanie pozytywnego poczucia własnej wartości.
Wychowawcy, Psycholog, Pedagog
Zajęcia i prelekcje ukazujące symptomy, przyczyny i konsekwencje złego samopoczucia psychicznego (obniżonego nastroju, lęków, przewlekłego stresu) oraz form pomocy.
Wychowawcy, Psycholog, Pedagog „Szkoła dla rodziców”, zebrania z rodzicami Depresja – „co to takiego? Jak się przed nią chronić i gdzie szukać pomocy?” (zajęcia podnoszące
świadomość ważności wczesnego identyfikowania i przeciwdziałania zaburzeniom depresyjnym)
Wychowawcy, Pedagog, Psycholog „Szkoła dla rodziców”, zebrania z rodzicami
II. Obszar działania - Profilaktyka uzależnień
ZADANIA I SPOSÓB REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI UWAGI
Zadanie 1. Zapoznanie uczniów z rodzajami uzależnień występujących we współczesnym świecie Organizacja zajęć dot. specyfiki różnych substancji uzależniających (narkotyków, dopalaczy,
alkoholu, nikotyny, leków)
Pedagog, Psycholog, Wychowawcy
Realizacja programu „Smak życia-czyli debata o dopalaczach” Psycholog, Pedagog
Zadanie: 2. Zapoznanie uczniów ze skutkami wszelkich uzależnień od substancji psychoaktywnych i omówienie sposobów ich zapobiegania Zajęcia prowadzone w ramach godzin wychowawczych dot. konsekwencji uzależnień Wychowawcy, Pedagog, Psycholog
Organizacja zajęć dla uczniów i rodziców odnośnie skutków zażywania substancji
psychoaktywnych prowadzonych przez różnych specjalistów (KMP, Organizacje zajmujące się profilaktyką uzależnień, Ośrodki profilaktyki uzależnień)
Dyrektor, specjaliści
Przygotowanie przez uczniów referatów i plakatów dotyczących zapobieganiu Uzależnieniom
Nauczyciel biologii, plastyki, Pedagog, Psycholog, Wychowawcy Zadanie 3. Uświadomienie problemu uzależnienia od Internetu (w szczególności portali społeczościowych) Zajęcia prowadzone podczas godzin wychowawczych dot. konsekwencji nadużywania Internetu i
jego wpływu na uczniów i ich relacji rówieśnicze (gry komputerowe, portale społecznościowe- cyberprzemoc)
Wychowawcy, Pedagog, Psycholog, Nauczyciel informatyki
Zadanie: 4.Nabywanie podstawowych umiejętności społecznych, rozwijanie u uczniów asertywności Prowadzenie treningów umiejętności społecznych (postawy asertywnej, asertywnej komunikacji,
konstruktywnego nawiązywania relacji i rozwiązywania konfliktów oraz odpowiedniej autoprezentacji) – na godzinach wychowawczych i ramach „Golden 5”
Zajęcia i warsztatyuświadamiające uczniom konieczności kształtowania w sobie postaw asertywnych, prezentowanie postaw asertywnych poprzez ćwiczenia, scenki sytuacji Realizacja programu”Bliżej”
Wychowawcy, Pedagog, Psycholog, Doradca zawodowy
Wychowawca, pracownicy SWPS Profilaktyka palenia tytoniu- i e-papierosów-Udział w programie profilaktycznym "Znajdź
właściwe rozwiązanie"
Wychowawcy, Pedagog, Psycholog, Nauczyciele
Zadanie 5. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem i frustracją Zajęcia warsztatowe dotyczące: mechanizmu działania stresu na organizm ludzki, faz obrony
organizmu przed stresem
Psycholog Zajęcia warsztatowe pokazujące różne techniki relaksacji oraz inne metody radzenia sobie z
napięciem
Psycholog
Zadanie: 6. Zapoznanie rodziców z podstawowymi wiadomościami dotyczącymi uzależnień grożących ich dzieciom.
Popularyzacja wiedzy dotyczącej uzależnień zagrażających ich dzieciom (sygnały ostrzegawcze, powody sięgania po substancje uzależniające, konsekwencje uzależnień, regulacje prawne, punkty, gdzie można szukać pomocy)
- spotkania z rodzicami w czasie zebrań z wychowawcą
Wychowawcy, Pedagog, Psycholog Szkoła dla Rodziców, prelekcje podczas
zebrań Prowadzenie treningów umiejętności wychowawczych, których celem jest ulepszenie kontaktu i
relacji pomiędzy dzieckiem, a rodzicam
Psycholog, Pedagog Szkoła dla Rodziców, prelekcje podczas
zebrań Zadanie: 7. Zapoznanie nauczycieli z pierwszymi sygnałami wpływu narkotyków na młodego człowieka.
Zwrócenie uwagi na pierwsze sygnały ostrzegawcze (zmiany w zachowaniu i wyglądzie zewnętrznym)
Organizowanie prelekcji na temat zapobiegania uzależnieniom Omówienie aspektów prawnych związanych z uzależnieniami
Dyrektor szkoły, Pedagog, Psycholog
Zadanie: 8. Otoczenie opieką uczniów, u których występują zachowania ryzykowne.
Monitorowanie realizacji obowiązku szkolnego
Pogadanki nt problemu wagarów-Bilans „korzyści i strat”
Indywidualne rozmowy z uczniami
Współpraca z rodzicami uczniów mających problemy. Kierowanie do innych placówek służących fachową pomocą w uzależnieniach
Dyrektor szkoły, Pedagog, Psycholog, Zespół Wychowawczy
III. Obszar działania: Przeciwdziałanie i eliminowanie agresji oraz objęcie opieką uczniów potrzebujących
ZADANIA I SPOSÓB REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI UWAGI
-Zdiagnozowanie sytuacji uczniów poprzez ankiety diagnostyczne
Wychowawcy, Pedagog ,Psycholog
-Wizyty w domach dysfunkcyjnych celem rozpoznania sytuacji i podjęcia właściwych działań
Wychowawcy
Dyrektor szkoły, Pedagog, Psycholog,
-Współpraca z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej
-Współpraca szkoły z ośrodkiem pomocy społecznej w celu objęcia pomocą materialną uczniów z rodzin najuboższych
Dyrektor szkoły, Pedagog -Współpraca szkoły z
ośrodkiem pomocy społecznej w celu objęcia pomocą materialną uczniów z rodzin najuboższych
-Konsultacje z rodzicami mającymi trudności wychowawcze z dziećmi
Wychowawcy, Pedagog, Psycholog
- Zajęcie dot. istoty zachowań agresywnych, przyczyn i ich konsekwencji.
Spotkania z przedstawicielami Policji, Strażą Miejską w celu podniesienia świadomości konsekwencji destruktywnych zachowań
Dyrektor szkoły, Pedagog Współpraca z Dzielnicowym,
Wydziałem ds. Nieletnich
-Zajęcia obejmujące konstruktywne rozwiązywanie konfliktów przy pomocy negocjacji
Wychowawcy, , Wychowawcy świetlicy, Psycholog, Pedagog, Nauczyciele, pracownicy szkoły
-Zajęcia kształtujące umiejętność radzenia sobie ze złością i frustracją (możliwości konstruktywnego rozładowania złości)
Psycholog, Pedagog
-Zajęcia warsztatowe dot. sposobów radzenia sobie ze stresem i lękiem (poznanie
niektórych technik relaksacyjnych)
Psycholog, Pedagog, Pracownicy Poradni Psycholog.-Pedagog.
-Zajęcia dot. przyczyn powstawania
złości/wrogości i sposobów jej wyrażania (ze szczególnym uwzględnieniem złości
kierowanej na siebie) i konsekwencjach różnych sposobów wyrażania złości
Psycholog, Pedagog, Pracownicy Poradni Psych-Pedag.
Zajęcia / rozmowy dot. form autoagresji (w tym samookaleczeń, prób samobójczych) oraz alternatywnych form radzenia sobie z
sytuacjami trudnymi (w przypadku uczniów z
Psycholog, Pedagog, Pracownicy Poradni Psych-Pedag
grupy ryzyka)
Zajęcia poświęcone rodzajom przemocy rówieśniczej (fizycznej i psychicznej), ze szczególnym uwzględnieniem cyberprzemocy oraz konsekwencji stosowania przemocy w Internecie
Psycholog, Pedagog, Pracownicy Poradni Psych-Pedag
REALIZATORZY:
Dyrektor Szkoły
Nauczyciele poszczególnych przedmiotów Wychowawcy klas I – III
Pedagog Psycholog Bibliotekarz
Pielęgniarka szkolna.
Specjaliści ( m.in. z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej),Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej)
TERMINY REALIZACJI:
Cykl trzyletni gimnazjum.
Zgodnie z planem pracy nauczycieli dostosowanym do potrzeb zespołu klasowego
METODY OCENY SKUTECZNOŚCI PROGRAMU W KLASACH : Wyniki konkursów
Sprawozdania wychowawców z realizacji programu profilaktyki kierowane do pedagoga Ewaluacja (ankiety, obserwacja, wywiad)
autorzy: mgr Adriana Jakóbczyk, mgr Magdalena Sobczyk, mgr Małgorzata Kaczmarska