REGULAMIN. zdolny Ślązak KONKURSÓW. w roku szkolnym 2021/2022. dla uczniów szkół podstawowych województwa dolnośląskiego.

(1)

REGULAMIN

KONKURSÓW

dla uczniów szkół podstawowych województwa dolnośląskiego

zDolny Ślązak

w roku szkolnym 2021/2022

Wrocław 2021

(2)

Konkursy zDolny Ślązak Kuratorium Oświaty we Wrocławiu

Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu

2 Opracowanie regulaminu

Wojewódzka Komisja Konkursowa

Redakcja

Paweł Nowak

Korekta

Krystyna Pac-Marcinkowska

Regulamin zatwierdzony przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty w dniu 03.09.2021 r.

(3)

3

Szanowni Państwo Dyrektorzy, Nauczyciele i Rodzice!

Drodzy uczniowie szkół podstawowych!

Po raz kolejny mam przyjemność zaprosić wszystkich uczniów województwa dolnośląskiego do udziału w konkursach zDolny Ślązak. Zachęcam wszystkich uczniów województwa dolnośląskiego do skorzystania z proponowanej oferty i życzę sukcesów oraz satysfakcji z efektów własnej pracy. Jednocześnie wyrażam uznanie dla nauczycieli, którzy systematycznie przygotowują dzieci i młodzież do udziału w konkursach.

Z wyrazami szacunku Roman Kowalczyk Dolnośląski Kurator Oświaty

Szanowni Państwo Dyrektorzy szkół, Nauczyciele, Rodzice!

Drodzy uczniowie szkół podstawowych!

Przed nami kolejna edycja konkursów zDolny Ślązak na trwale wpisanych w kalendarz edukacyjny Dolnego Śląska. Mam głęboką nadzieję, że odniesione przez uczniów sukcesy przyczynią się do rozwoju ich zainteresowań i uzdolnień, przyniosą satysfakcję ich rodzicom i nauczycielom, zmotywują młodych ludzi do rozwoju pasji poznawczych.

Z wyrazami szacunku Jolanta Horyń

Dyrektor Dolnośląskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli

we Wrocławiu

(4)

4

Spis treści:

Regulamin konkursów zDolny Ślązak - s. 5

Regulaminy przedmiotowe konkursów zDolny Ślązak - s. 14

 Dolnośląski Konkurs Polonistyczny

 Dolnośląski Konkurs Historyczny

 Dolnośląski Konkurs Matematyczny

 Dolnośląski Konkurs Fizyczny

 Dolnośląski Konkurs Biologiczny

 Dolnośląski Konkurs Chemiczny

 Dolnośląski Konkurs Geograficzny

 Dolnośląski Konkurs Języka Angielskiego

 Dolnośląski Konkurs Języka Niemieckiego

Instrukcja przeprowadzenia etapu szkolnego - s. 58 Protokół przebiegu etapu szkolnego konkursu - s. 60 Instrukcja przeprowadzenia etapu powiatowego - s. 61 Protokół przebiegu etapu powiatowego konkursu - s. 63 Dane teleadresowe organizatorów konkursów - s. 64

(5)

5

§ 1

Postawa prawna konkursu

1. Organizatorem konkursów przedmiotowych pod nazwą zDolny Ślązak jest Dolnośląski Kurator Oświaty na podstawie art. 51 ust. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 1082) oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad (tekst jednolity: Dz. U.

z 2020 r. poz. 1036) we współpracy z Samorządem Województwa Dolnośląskiego i Dolnośląskim Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu.

2. Regulamin ww. konkursów został sporządzony na podstawie § 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 stycznia 2002 r.

w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1036).

3. Realizatorem konkursów przedmiotowych zDolny Ślązak jest Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu we współpracy z powiatowymi ośrodkami doradztwa nauczycieli oraz dyrektorami i nauczycielami szkół podstawowych i ponadpodstawowych.

4. Konkursy przedmiotowe zDolny Ślązak realizowane są w ramach Dolnośląskiego Systemu Wspierania Uzdolnień i obejmują następujące przedmioty szkolne: język polski, matematykę, historię, biologię, geografię, chemię, fizykę, język angielski oraz język niemiecki.

5. Administratorem danych osobowych uczniów biorących udział w ww. konkursach przedmiotowych jest Dolnośląski Kurator Oświaty z siedzibą przy pl. Powstańców Warszawy 1, 53-153 Wrocław.

§ 2 Uczestnicy konkursu

1. Konkursy zDolny Ślązak są konkursami wojewódzkimi skierowanymi do wszystkich uczniów szkół podstawowych z terenu województwa dolnośląskiego.

2. Udział w konkursie jest dobrowolny.

3. Wszyscy uczniowie uczestniczą w konkursie na tych samych, jednolitych zasadach.

4. Uczestnik konkursu zobowiązany jest do przestrzegania niniejszego regulaminu.

5. W razie nieprzestrzegania zasad niniejszego regulaminu uczestnik może być zdyskwalifikowany. Decyzję o dyskwalifikacji podejmuje przewodniczący danej komisji konkursowej, odnotowując ją w protokole.

6. W przypadku udziału uczniów niepełnosprawnych lub przewlekle chorych komisje

(6)

6

konkursowe na poszczególnych etapach dostosowują warunki przeprowadzania konkursu do indywidualnych potrzeb tych uczniów. O dostosowaniach decyduje Dyrektor szkoły, przesyłając wniosek do akceptacji Przewodniczącego WKK.

7. Podczas eliminacji powiatowych i finałów wojewódzkich uczestnik zobowiązany jest okazać przed wejściem do sali, w której odbywa się konkurs, ważną legitymację szkolną lub inny ważny dokument tożsamości.

8. W przypadku spóźnienia uczestnik może wziąć udział w konkursie pod warunkiem, że nikt wcześniej nie opuścił miejsca przeprowadzania danego etapu. Czas trwania etapu nie zostaje wydłużony.

9. Niestawienie się uczestnika konkursu w określonym terminie i miejscu jego przeprowadzania jest jednoznaczne z rezygnacją z udziału w konkursie. Dotyczy to również osób chorych lub objętych kwarantanną.

10. Podczas eliminacji szkolnych, powiatowych i finałów wojewódzkich nie dopuszcza się korzystania z pomocy innych osób lub pomocy dydaktycznych, w tym telefonów komórkowych, poza przekazanymi przez organizatorów.

11. Uczeń ma prawo do składania odwołania od decyzji komisji konkursowej zgodnie z zasadami określonymi w § 4.

§ 3

Organizacja i przebieg konkursów

1. Konkursy przedmiotowe zDolny Ślązak odbywają się w trzech etapach:

etap I – eliminacje szkolne, etap II – eliminacje powiatowe, etap III – finały wojewódzkie.

2. Wszystkie informacje dotyczące organizacji konkursów przedmiotowych zDolny Ślązak umieszczane są na stronie internetowej konkursów pod adresem https://zdolnyslazak.edu.pl/ (dalej: strona konkursów).

3. Zgłoszenia uczniów do konkursów przedmiotowych zDolny Ślązak dokonuje Dyrektor, zgłaszając szkołę w terminie do 30 września.

4. Zgłoszenia szkoły dokonuje się przez platformę znajdującą się pod adresem https://edu.kuratorium.wroclaw.pl/. Na platformie należy zaznaczyć konkursy, które będą organizowane w szkole oraz wskazać osoby, które będą pełniły rolę koordynatorów.

5. Koordynatorzy otrzymują hasło dostępu do szkolnego konta konkursowego, do którego można logować się przez stronę konkursów.

6. Dyrektor, który nie zgłosił udziału szkoły w konkursie, umożliwia swoim uczniom,

(7)

7

zainteresowanym udziałem w konkursie - na zasadzie porozumienia między dyrektorami - uczestnictwo w eliminacjach szkolnych w innej szkole, w której takie eliminacje się odbywają.

7. Etap I (eliminacje szkolne) przeprowadzany jest przez Szkolne Komisje Konkursowe (SKK) w zgłoszonych szkołach. Godziny rozpoczęcia i czas trwania poszczególnych konkursów przedmiotowych publikowane będą na stronie internetowej konkursów.

a. Przewodniczącym SKK jest Dyrektor szkoły lub wyznaczony przez niego koordynator.

b. Zadania szkolnego koordynatora konkursu zDolny Ślązak określa Dyrektor szkoły.

c. Do zadań Szkolnej Komisji Konkursowej należą:

 pobranie i powielenie arkusza konkursowego dla każdego uczestnika konkursu w swojej szkole;

 zabezpieczenie poufności arkusza konkursowego do czasu rozpoczęcia konkursu;

 dostosowanie warunków przeprowadzenia etapu szkolnego dla uczniów z niepełnosprawnościami;

 przeprowadzenie konkursu zgodnie z instrukcją zawartą w regulaminie;

 sprawdzenie prac uczniów zgodnie z kluczem odpowiedzi opublikowanym na stronie konkursu;

 sporządzenie protokołu - formularza z regulaminu z załączoną imienną listą uczestników konkursu: protokół wraz z pracami uczniów powinien być przechowywany w szkole do końca roku szkolnego, w którym organizowany był konkurs;

 wpisanie uczestników konkursu wraz z liczbą uzyskanych punktów do bazy na formularzu umieszczonym w szkolnym koncie konkursowym w ciągu 5 dni roboczych od dnia konkursu. W piątym dniu od daty I etapu danego konkursu o godz. 16.00 formularz do wpisywania wyników zostanie zamknięty.

d. Za prawidłową realizację zadań SKK odpowiada Przewodniczący SKK.

e. Przebieg konkursów szkolnych może obserwować członek WKK oddelegowany przez przewodniczącego WKK.

f. Dopuszcza się przeprowadzanie eliminacji szkolnych na terenie szkoły, z zachowaniem obowiązujących w tym zakresie wytycznych MEiN, MZ i GIS dotyczących bezpieczeństwa uczniów, nauczycieli i pracowników w związku z zapobieganiem i zwalczaniem Covid-19, w czasie, gdy w szkole realizuje się hybrydowy lub zdalny tryb nauczania.

8. Etap II (eliminacje powiatowe) przeprowadzany jest przez powiatowe komisje, zgodnie z instrukcją zamieszczoną w niniejszym regulaminie. Miejsca, godziny rozpoczęcia i czas trwania eliminacji powiatowych zostaną opublikowane na stronie

(8)

8

konkursów.

a. Przewodniczących Powiatowych Komisji Konkursowych powołuje przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Konkursowej.

b. Przewodniczący PKK powołuje członków komisji konkursowej. W skład PKK mogą wchodzić nauczyciele, doradcy metodyczni i nauczyciele konsultanci.

c. Do zadań Powiatowej Komisji Konkursowej należą:

- współpraca z WKK w zakresie organizacji etapu powiatowego konkursu;

- organizacja i przeprowadzenie eliminacji powiatowych konkursu;

- dostosowanie warunków przeprowadzenia etapu powiatowego dla uczniów z niepełnosprawnościami;

- przesłanie do WKK protokołów i prac konkursowych zawodów II etapu w dniu danego konkursu.

d. Za prawidłową realizację II etapu konkursu w swojej placówce odpowiada Przewodniczący PKK.

e. Przebieg zawodów powiatowych może obserwować członek WKK oddelegowany przez przewodniczącego WKK.

9. Etap III (finały wojewódzkie) przeprowadzany jest przez Wojewódzką Komisję Konkursową. Miejsca, godziny rozpoczęcia i czas trwania finałów wojewódzkich zostaną opublikowane na stronie internetowej konkursów.

a. Wojewódzką Komisję Konkursową powołuje Dolnośląski Kurator Oświaty.

b. W skład WKK wchodzi Przewodniczący oraz członkowie WKK.

c. Do zadań członków Wojewódzkiej Komisji Konkursowej należą:

 opracowanie projektu regulaminów przedmiotowych konkursów;

 opracowanie narzędzi konkursowych na I, II i III etap konkursu oraz kluczy odpowiedzi i kryteriów punktowania zadań;

 sprawdzenie zadań II i III etapu konkursów;

 organizacja i przeprowadzenie zawodów finałowych konkursów.

d. Do zadań Przewodniczącego WKK należy:

- kierowanie pracą WKK;

- czuwanie nad prawidłowym i zgodnym z regulaminem przebiegiem wszystkich - konkursów;

- koordynacja działań związanych z przeprowadzeniem każdego etapu konkursów;

- wskazanie miejsc przeprowadzania etapów powiatowego i finałowego - poszczególnych konkursów;

- powołanie przewodniczących Powiatowych Komisji Konkursowych;

- zatwierdzanie wyników poszczególnych etapów;

- kwalifikacja uczniów do kolejnych etapów konkursów;

(9)

9

- współpraca ze szkolnymi i powiatowymi komisjami konkursowymi;

- dostosowanie warunków przeprowadzenia etapu finałowego dla uczniów z niepełnosprawnościami;

- rozpatrywanie skarg, wniosków i odwołań, dotyczących konkursów.

10. Ocena prac uczniów w każdym z etapów konkursu ma charakter jawny i dokonywana jest w oparciu o opublikowany schemat i kryteria oceniania.

11. Z przebiegu każdego etapu konkursu sporządza się protokoły.

12. Do jakiegokolwiek upubliczniania informacji o konkursie w ramach WKK upoważniony jest jedynie przewodniczący WKK lub wskazany przez niego członek WKK.

13. Wszystkie etapy konkursów mogą podlegać obserwacji i kontroli prowadzonej przez wizytatorów Kuratorium Oświaty we Wrocławiu.

14. Arkusze konkursowe II i III etapu są kodowane i skanowane. System kodowania umożliwia każdemu uczniowi wgląd do swojej zeskanowanej pracy w macierzystej szkole.

15. Zakres wiedzy i umiejętności oraz obowiązująca bibliografia z poszczególnych przedmiotów na wszystkie etapy konkursu znajdują się w regulaminach przedmiotowych konkursów.

16. Wyniki poszczególnych etapów konkursów będą publikowane na platformie konkursów na kontach koordynatorów.

17. Do kolejnych etapów konkursu kwalifikuje się uczestników z najlepszymi wynikami na poprzednim etapie, którzy uzyskali jednocześnie kwalifikacyjne minimum punktowe.

Kwalifikacja do etapu powiatowego z poszczególnych przedmiotów:

4% uczestników etapu szkolnego przy liczebności powyżej 10 tys.;

5% uczestników etapu szkolnego przy liczebności od 5 do 10 tys.;

7% uczestników etapu szkolengo przy liczebności od 3 do 5 tys.;

10% uczestników etapu szkolnego przy liczebności poniżej 3 tys.

Liczba ta liczona jest osobno w każdym rejonie (powiecie) konkursu, dlatego kwalifikacyjne minima punktowe w różnych rejonach mogą się różnić.

Do etapu powiatowego kwalifikują się również ci uczestnicy konkursu, którzy zdobyli co najmniej 90% możliwych do zdobycia punktów.

Kwalifikacja do etapu finałowego z poszczególnych przedmiotów:

10% uczestników etapu powiatowego przy liczebności powyżej 500;

15% uczestników etapu powiatowego przy liczebności od 300 do 500;

20% uczestników etapu powiatowego przy liczebności poniżej 300;

Do etapu finałowego kwalifikują się również ci uczestnicy konkursu, którzy zdobyli co najmniej 85% możliwych do zdobycia punktów.

Wyłanianie laureatów:

Laureatami zostaje 50% uczestników finałów konkursów, którzy uzyskali najlepsze

(10)

10

wyniki.

Do grona laureatów kwalifikują się również ci uczestnicy finałów konkursów, którzy zdobyli co najmniej 90% możliwych do zdobycia punktów.

18. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, za zgodą Dolnośląskiego Kuratora Oświaty, WKK może dokonać kwalifikacji w inny sposób.

19. Finalistą konkursu jest uczeń, który uczestniczył w zawodach finałowych i zdobył co najmniej 30% punktów możliwych do zdobycia.

20. Listy laureatów zostaną opublikowane na szkolnych kontach koordynatorów po zatwierdzeniu ich przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty.

21. Laureaci konkursu zDolny Ślązak otrzymują imienne zaproszenia (adresowane na szkołę) na uroczystą galę zakończenia konkursów.

22. Zapewnienie opieki i bezpieczeństwa uczestnikom powiatowych i wojewódzkich etapów konkursu podczas dojazdu do miejsca przeprowadzania konkursu oraz powrotu do szkoły lub domu spoczywa na dorosłych opiekunach ucznia wyznaczonych przez dyrektorów szkół. Zapewnienie opieki i bezpieczeństwa uczestnikom konkursów podczas wykonywania zadań konkursowych w czasie określonym regulaminem spoczywa na członkach komisji konkursowych.

23. Przewodniczący poszczególnych zespołów konkursowych, każdorazowo przed rozpoczęciem konkursu, zobowiązani są do:

- zadbania, aby w pomieszczeniu, w którym odbywa się konkurs, obecnych było co najmniej dwóch członków komisji konkursowej;

- zapytania o stan zdrowia uczestników konkursu, a po zgłoszeniu złego samopoczucia ucznia, przekazania tej informacji jego opiekunowi;

- poinstruowania uczniów podczas części praktycznych konkursów o zasadach zachowania BHP;

- sprawdzenia i przygotowania sali pod kątem BHP;

- upewnienia się, że wszyscy uczestnicy mają zapewnioną opiekę podczas powrotu do domu po etapie powiatowym i finałowym (jeśli nie, należy się skontaktować z rodzicem lub dorosłym opiekunem ucznia);

- zwrócenia uwagi na inne specyficzne dla danego miejsca elementy, które mogą wpłynąć na stan bezpieczeństwa uczniów;

- wskazania uczestnikom konkursów drogi ewakuacyjnej w przypadku ewakuacji z budynku i zadbania o ich bezpieczeństwo w trakcie ewakuacji.

24. Ze względu na zagrożenie epidemiczne należy stosować się do poniższych zasad.

a. Na etapie szkolnym podczas przeprowadzania konkursu obowiązują zasady przyjęte przez Dyrektora szkoły, zgodne z wytycznymi MEN i zaleceniami Głównego Inspektora Sanitarnego.

b. Uczestnicy na etapie powiatowym i finałowym:

(11)

11

- są zobowiązani przybyć punktualnie na wcześniej podaną godzinę, zgodnie z harmonogramem wchodzenia do budynku, w którym przeprowadzany jest konkurs;

- są zobowiązani do zdezynfekowania rąk po przyjściu na miejsce konkursu;

- przebywają w maseczkach w przestrzeni publicznej miejsca przeprowadzania konkursu, oprócz sali, w której rozwiązują zadania konkursowe podczas trwania konkursu;

c. Uczeń lub grupa uczniów z danej szkoły przyjeżdża na konkurs tylko z jednym opiekunem.

d. Organizatorzy na etapie powiatowym i finałowym:

- zapewniają środki do dezynfekcji rąk;

- wyznaczają godzinę przybycia uczestników, żeby uniknąć gromadzenia się większej liczby osób;

 dezynfekują i wietrzą sale.

25. Eliminacje szkolne, powiatowe oraz finały są przeprowadzane tylko jeden raz w wyznaczonych terminach.

§ 4 Tryb odwoławczy

1. Odwołanie od przebiegu i wyników konkursu może wnosić uczeń lub w jego imieniu rodzic albo prawny opiekun.

2. Odwołanie wnosi się na piśmie, opatrzonym czytelnym podpisem i adresem zwrotnym, do Przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji Konkursowej:

Przewodniczący WKK Konkursu zDolny Ślązak

Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu

ul. Trzebnicka 42-44, 50-230 Wrocławoraz podaje się do wiadomości Dolnośląskiemu Kuratorowi Oświaty:

Kuratorium Oświaty

pl. Powstańców Warszawy 1, 50 – 153 Wrocław

w nieprzekraczalnym terminie 5 dni roboczych (liczy się data stempla pocztowego) od dnia ogłoszenia wyników danego konkursu.

3. Odwołanie rozpatrywane jest przez Zespół Odwoławczy WKK złożony z członków WKK, powołanych przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty, a w jego skład każdorazowo wchodzi przewodniczący WKK oraz członek WKK, wyłoniony w zależności od etapu konkursu i przedmiotu.

4. Przewodniczący WKK pisemnie informuje zainteresowanych o wyniku odwołania w ciągu 7 dni roboczych (liczy się data stempla pocztowego) od dnia zakończenia przyjmowania odwołań.

5. Odwołania, które nie mają oryginalnej formy pisemnej (np. przesłane faksem, pocztą

(12)

12

elektroniczną lub zgłoszone telefonicznie) nie będą rozpatrywane.

6. W jednej sprawie (tj. konkretnej pracy) można złożyć tylko jedno odwołanie.

§ 5

Uprawnienia laureatów konkursów 1. Uprawnienia laureatów:

a. najwyższa pozytywna roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych, z których uczeń otrzymał tytuł laureata konkursu zDolny Ślązak – art. 44j ustawy z dnia 7 września 1991 r.

o systemie oświaty (Dz. U. z 2020 r. poz. 1327).

b. zwolnienie z danego zakresu odpowiedniej części egzaminu ósmoklasisty, a w przypadku języka obcego nowożytnego – z części trzeciej tego egzaminu – art. 44zx ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2020 r. poz. 1327).

c. przyjęcie w pierwszej kolejności do publicznej szkoły ponadpodstawowej – art. 132 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 1082) 2. Uprawnienia finalistów.

Finaliści konkursów przedmiotowych otrzymują dodatkowe punkty w rekrutacji do szkół ponadpodstawowych zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 sierpnia 2019 r. w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół, placówek i centrów (Dz.U. 2019 poz. 1737).

§ 6

Terminarz konkursów

1. Szczegółowy terminarz konkursów przedmiotowych etapów szkolnego i powiatowego zostanie opublikowany do 15 września 2021 r. na stronie internetowej konkursów zDolny Ślązak. Szczegółowy terminarz etapu finałowego zostanie opublikowany po ogłoszeniu wyników etapu powiatowego.

2. Ze względów organizacyjnych terminarz poszczególnych konkursów może ulec zmianie. Informacje o zmianach będą publikowane na stronie konkursowej.

(13)

13

§ 7 Sprawy różne

1. W sprawach nieuregulowanych niniejszym regulaminem decyzję podejmuje Dolnośląski Kurator Oświaty na wniosek Przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji Konkursowej.

2. Dokumentacja wszystkich etapów winna być przechowywana do końca roku szkolnego w placówkach, w którym przeprowadzana była dana część konkursu.

(14)

14

Regulaminy przedmiotowe - wprowadzenie Cele konkursów, odbywających się w ramach Konkursu zDolny Ślązak, są zorientowane na ucznia szkoły podstawowej, jego rodziców lub opiekunów prawnych, nauczycieli poszczególnych przedmiotów, szkołę oraz instytucje odpowiedzialne za kreowanie polityki oświatowej w regionie. Najważniejszymi podmiotami tego przedsięwzięcia są uczniowie - mogą zaprezentować szeroko rozumiane kompetencje przedmiotowe, eksponować swoje kierunkowe zainteresowania i uzdolnienia, a dzięki współzawodnictwu motywować się do dalszej pracy. Ich rodzice i nauczyciele otrzymują informację zwrotną o możliwościach poznawczych uczniów, co pozwala w warunkach domowych i szkolnych stymulować dalszy ich rozwój, pomagać przy planowaniu dalszej ścieżki rozwoju edukacyjnego. Szkoła zyskuje prestiż, ale i przyjmuje zobowiązanie, by inicjować działania na rzecz wspierania zainteresowań i uzdolnień, zaś władze oświatowe stają przed potrzebą planowania i realizacji systemowych rozwiązań, które pozwolą wpływać na naukowe ambicje młodych Dolnoślązaków, poszerzać ich horyzonty myślowe. Istotnym celem konkursów jest integrowanie środowiska oświatowego wokół problematyki wspierania uzdolnień dzieci i młodzieży, kształtowanie tożsamości młodych mieszkańców regionu oraz wyrównywanie ich szans edukacyjnych.

W warstwie merytorycznej cele konkursu są zbieżne z wymaganiami ogólnymi i szczegółowymi podstawy programowej z poszczególnych przedmiotów na II etapie edukacyjnym. Mając świadomość, że z etapu na etap zmienia się charakter konkursu z egalitarnego na elitarny, rosną wymagania wobec uczestników. Jako organizatorzy konkursu chcemy, by wszystkie zainteresowane strony (nauczyciele, uczniowie i ich rodzice bądź opiekunowie) miały wystarczającą informację o przebiegu konkursu, więc przedstawiamy jego cele ogólne i szczegółowe na każdym etapie.

Specyfika poszczególnych przedmiotów powoduje, że wymagania konkursowe są sformułowane w zróżnicowany sposób. O ile wymagania ogólne eksponują cele kształcenia, o tyle w wymaganiach szczegółowych pojawiają się konkretne umiejętności, które powinien mieć uczeń szkoły podstawowej, przystępujący do konkursu oraz obowiązujące treści przedmiotowe. Szczegółowy zakres wiedzy i umiejętności w zakresie każdego z przedmiotów jest opisany przez podstawę programową dla II etapu edukacyjnego www.podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa- IV-VIII oraz podaną literaturę. Zapraszamy zatem wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z wymaganiami, które zapewne pozwolą zracjonalizować wysiłek na rzecz przygotowania się ucznia do udziału w konkursie.

(15)

15

Regulamin Dolnośląskiego Konkursu Polonistycznego zDolny Ślązak Cele konkursu:

 doskonalenie głównych kompetencji uwzględnionych w podstawie programowej języka polskiego dla klas IV - VIII;

 rozwijanie zainteresowań kulturą, literaturą i zagadnieniami językowymi;

 wspieranie uzdolnień humanistycznych;

 rozwijanie zdolności twórczych;

 kształcenie umiejętności prezentowania własnych opinii i sądów na tematy związane z kulturą, literaturą i językiem;

 kształtowanie tożsamości lokalnej młodych Dolnoślązaków.

Wymagania ogólne:

Dolnośląski Konkurs Polonistyczny zDolny Ślązak obejmuje i poszerza treści aktualnej podstawy programowej kształcenia ogólnego z języka polskiego w szkole podstawowej.

Na wszystkich etapach konkursu obowiązują wymagania ogólne dla klas IV – VIII z zakresu:

 kształcenia literackiego i kulturowego;

 kształcenia językowego;

 tworzenia wypowiedzi.

Wymagania szczegółowe:

Kształcenie literackie i kulturowe I. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

a. rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju;

b. rozróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: pamiętnik, komedię, fraszkę, sonet, pieśń, tren, balladę, epopeję, tragedię i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich;

c. zna pojęcie komizmu, rozpoznaje jego rodzaje w tekstach oraz określa ich funkcje;

d. wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji;

e. wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze.

(16)

16

f. zna następujące teksty literackie:

• Wybrane mity greckie, w tym o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie, o Orfeuszu i Eurydyce;

• Biblia: przypowieści ewangeliczne, w tym o siewcy, o talentach, o pannach roztropnych, o miłosiernym Samarytaninie;

• Ignacy Krasicki, Żona modna;

• Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego;

• Adam Mickiewicz, Pani Twardowska;

 Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (fragment: koncert Wojskiego);

• Bolesław Prus, Katarynka;

• Henryk Sienkiewicz, Latarnik;

• Henryk Sienkiewicz, W pustyni i puszczy;

• John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem;

• Lewis Caroll, Alicja w Krainie Czarów;

• Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa;

• Anna Kamieńska, Modlitwa jesienna;

• Joanna Kulmowa, Moje próżnowanie;

• Czesław Miłosz, Dar;

• Zbigniew Herbert, Stary Prometeusz;

• Tadeusz Różewicz, Kto jest poetą;

• Juliusz Słowacki, Chmury;

• Leopold Staff, Wysokie drzewa;

• Jan Twardowski, Drzewa.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

a. wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego;

b. porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie.

Kształcenie językowe

I. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1. rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny; rozumie pojęcie podstawy słowotwórczej; w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant; określa rodzaj formantu, wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozumie realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu, rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy pokrewne, wskazuje rdzeń;

2. zna zasady tworzenia wyrazów złożonych, odróżnia ich typy;

(17)

17

3. rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany, po-prawnie stosuje imiesłowowy równoważnik zdania i rozumie jego funkcje;

przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie;

4. rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

 rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, rodzaje nazw miejscowych, używa poprawnych form gramatycznych imion, nazwisk, nazw miejscowych i nazw mieszkańców;

 rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny.

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

- rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stosuje ją w wypowiedziach.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

 wykorzystuje wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych;

 poprawnie przytacza cudze wypowiedzi, stosując odpowiednie znaki interpunkcyjne;

 wykorzystuje wiedzę o różnicach w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych;

 zna zasady pisowni wyrazów nieodmiennych i pisowni partykuły „nie” z różnymi częściami mowy.

Na etapie powiatowym konkursu obowiązują wymagania z etapu szkolnego oraz:

Kształcenie literackie i kulturowe I. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1. wskazuje elementy dramatu (rodzaj): akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog;

2. rozpoznaje w tekście literackim: neologizm, eufemizm, porównanie homeryckie, inwokację, symbol, alegorię i określa ich funkcje;

3. wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np.

biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny.

4. zna teksty literackie z etapu szkolnego oraz:

 Jan Kochanowski, Pieśni. Księgi wtóre (V, IX, XIV), Fraszki. Księgi pierwsze (O żywocie ludzkim), Fraszki. Księgi trzecie (Do gór i lasów);

 Adam Mickiewicz, Dziady cz. II; Pan Tadeusz

 Aleksander Fredro, Zemsta;

 Krzysztof Kamil Baczyński, Elegia o … [chłopcu polskim];

(18)

18

 Zbigniew Herbert, Chciałbym opisać;

 Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Narcyz;

 Adam Mickiewicz, Świtezianka;

 Wisława Szymborska, Rozmowa z kamieniem;

 Jan Twardowski, Do moich uczniów;

 Tadeusz Różewicz, List do ludożerców;

 Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei (fragmenty).

II. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1. interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia);

2. dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką;

3. rozpoznaje gatunki dziennikarskie: reportaż, wywiad, artykuł, felieton i określa ich podstawowe cechy.

4. zna i potrafi zinterpretować następujące teksty kultury:

 Jan Matejko, Rejtan - Upadek Polski;

 Pieter Bruegel, Upadek Ikara;

 Tycjan, Syzyf.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

 rozumie mechanizm upodobnień fonetycznych, uproszczeń grup spółgłoskowych i utraty dźwięczności w wygłosie; rozumie rozbieżności między mową a pismem;

 odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie.

 dostrzega zróżnicowanie słownictwa, w tym rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy); rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone, zna typy skrótów i skrótowców – określa ich funkcje w tekście;

 zna sposoby wzbogacania słownictwa;

 rozumie znaczenie homonimów;

 rozróżnia treść i zakres znaczeniowy wyrazu.

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

 rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do nich;

 rozumie, na czym polega błąd językowy.

(19)

19

Tworzenie wypowiedzi 1. Elementy retoryki. Uczeń:

 funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę;

 tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami; rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych oraz stosuje rytm akapitowy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych);

 rozpoznaje i rozróżnia środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych, określa ich funkcję.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

 tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: podanie, życiorys, CV, list motywacyjny, wywiad;

 wykonuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza, rozbudowuje i parafrazuje;

 formułuje pytania do tekstu.

Na etapie wojewódzkim (finałowym) konkursu obowiązują wymagania z etapu szkolnego, powiatowego oraz:

I. Kształcenie literackie i kulturowe 1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

 zna pojęcie ironii, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej funkcje;

 określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji;

 określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich.

 zna teksty literackie z etapu szkolnego, powiatowego oraz:

 Jan Kochanowski, Treny (I, V, VII, VIII);

 Juliusz Słowacki, Balladyna;

 Cyprian Kamil Norwid, Moja piosnka [Do kraju tego…];

 Leopold Staff, Odys;

 Melchior Wańkowicz, Tędy i owędy (fragmenty);

 Krzysztof Kamil Baczyński, Pokolenie (Wiatr drzewa spienia…);

 Stanisław Barańczak, Widokówka z tego świata;

 Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty);

 Jan Twardowski, Do samego siebie;

 Sławomir Mrożek, Artysta, Słoń;

(20)

20

 Marian Hemar, Testament Chopina;

 Zbigniew Herbert, Przesłanie Pana Cogito, Modlitwa Pana Cogito – podróżnika;

 Tadeusz Różewicz, Prawa i obowiązki, Lament;

 Wisława Szymborska, Sto pociech;

 Jan Kaczmarski, Przypowieść o ślepcach;

 Stanisław Lem, Bajki robotów, [tu:] Bajka o maszynie cyfrowej, co ze smokiem walczyła;

 Jan Lechoń, Herostrates;

 Bolesław Leśmian, Urszula Kochanowska;

 Ewa Lipska, Egzamin;

 Olga Tokarczuk, Prowadź swój pług przez kości umarłych;

 Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze;

 Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;

 Agatha Christie, Dwanaście prac Herkulesa;

 Nancy Horowitz Kleinbaum, Stowarzyszenie Umarłych Poetów;

 Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1. określa funkcje literatury pięknej, naukowej, popularnonaukowej, publicystyki;

2. określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury;

3. znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.

4. zna i potrafi zinterpretować następujące teksty kultury:

 Pieter Bruegel, Ślepcy;

 Quint Buchholz, Książkowa latarnia;

 Michelangelo Merisi da Caravaggio, Narcyz;

 Claude Monet, Impresja, wschód słońca

 Jacek Malczewski, Śmierć;

 Pągowski A., Sierpniowe Niebo. 63 dni chwały [plakat do filmu I. Dobrowolskiego, 2013];

 Pokot [film], reż. A. Holland, K. Adamik, A. Holland, 2017;

 Stowarzyszenie Umarłych Poetów [film], reż. P. Weir, 1989;

 Złodziejka książek [film], reż. B. Percival, 2013.

(21)

21

- wyróżnia środowiskowe i regionalne odmiany języka.

Tworzenie wypowiedzi 1. Elementy retoryki. Uczeń:

 gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi;

redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi;

 wykorzystuje znajomość zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych;

 odróżnia przykład od argumentu;

 przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego;

 zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

 rozpoznaje manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

 tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: recenzja, rozprawka, przemówienie, wywiad.

Regulamin Dolnośląskiego Konkursu Historycznego zDolny Ślązak Cele konkursu

 rozwijanie zainteresowania historią i zagadnieniami społecznymi;

 poznanie życia ludzi na tle wydarzeń historycznych;

 poznanie form życia politycznego, społecznego, gospodarczego i sposobów sprawowania władzy na przestrzeni dziejów;

 pogłębienie wiedzy o dziejach i dorobku materialnym swojej „Małej Ojczyzny’’;

 rozumienie regionalnego odniesienia do historii Polski i Europy;

 wskazanie na cechy charakterystyczne europejskiego kręgu cywilizacyjnego i trwałość jego związków z dziejami Polski i Dolnego Śląska;

 dokonywanie samodzielnej oceny zjawisk historycznych na podstawie różnych źródeł;

 formułowanie własnych opinii i umiejętność ich obrony;

 kształtowanie tolerancji wobec odmiennych kultur, poglądów, zwyczajów oraz uznanie wartości pluralizmu w życiu społecznym;

(22)

22

 sprzyjanie samodzielnej refleksji na temat zjawisk społeczno-kulturalnych, wydarzeń politycznych i gospodarczych;

 kształtowanie tożsamości lokalnej młodych Dolnoślązaków.

Wymagania ogólne Uczeń:

 zna fakty, wydarzenia, zjawiska, nazwy, postaci, pojęcia związane z wymaganym zakresem treści,

 sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa,

 posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: epoka, okres p.n.e., okres n.e., tysiąclecie, wiek, rok.

 oblicza upływu czasu między wydarzeniami historycznymi.

 dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym,

 koreluje zjawiska dotyczące dziejów Polski z występującymi na świecie,

 porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski;

 formułuje oceny i opinie o wydarzeniach, zjawiskach i postaciach,

 dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą,

 wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych; wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego,

 selekcjonuje fakty pod względem ich ważności,

 samodzielnie uogólniania, porównuje i wyciąga wnioski,

 posługuje się znanymi pojęciami zarówno w sytuacjach typowych, jak i nowych,

 argumentuje swoje wypowiedzi,

 zajmuje własnego stanowisko wobec faktów, wydarzeń i zjawisk,

 konstruuje ciągi narracyjne przy wykorzystaniu informacji źródłowych,

 posługuje się pojęciami historycznymi i wyjaśniania ich znaczenie,

 przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko w odniesieniu do procesów i postaci historycznych,

 tworzy krótkie i długie wypowiedzi.

Wymagania szczegółowe Etap szkolny

1. Najważniejsze elementy polskiego dziedzictwa kulturowego.

(23)

23

2. Postacie i wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla kształtowania polskiej tożsamości kulturowej.

3. Cywilizacje starożytne.

4. Bizancjum i świat islamu.

5. Średniowieczna Europa.

6. Społeczeństwo i kultura średniowiecznej Europy.

7. Polska w okresie wczesnopiastowskim.

8. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego.

9. Polska w XIV i XV wieku.

10. Przynależność polityczna Śląska od X do XX wieku.

11. Śląsk w granicach monarchii wczesnopiastowskiej.

12. Państwo Henryków Śląskich.

13. Wielkie odkrycia geograficzne.

14. „Złoty wiek” w Polsce na tle europejskim.

15. Początki Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

16. Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII wieku.

17. Europa w XVII i XVIII wieku.

18. Rzeczpospolita Obojga Narodów w I połowie XVIII wieku.

19. Powstanie Stanów Zjednoczonych.

20. Wielka rewolucja we Francji.

21. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej.

22. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII wieku.

23. Epoka napoleońska.

24. Europa po kongresie wiedeńskim.

25. Ziemie polskie w latach 1815–1848.

26. Europa w okresie Wiosny Ludów.

27. Powstanie styczniowe.

28. Europa i świat w II połowie XIX i na początku XX wieku.

29. Ziemie polskie pod zaborami w II połowie XIX i na początku XX wieku.

30. Zabytki Dolnego Śląska – od romanizmu do klasycyzmu.

31. Wybitne postaci związane z Dolnym Śląskiem – od średniowiecza do I wojny światowej.

Etap powiatowy

Wymagania z etapu szkolnego, a ponadto:

1. I wojna światowa.

2. Sprawa polska w czasie I wojny światowej.

3. Europa i świat po I wojnie światowej.

(24)

24

4. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej.

5. Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolitej.

6. Droga do wojny.

7. Wojna obronna Polski we wrześniu 1939 r.

8. II wojna światowa i jej etapy.

9. Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką.

10. Sprawa polska w czasie II wojny światowej.

11. Konflikty na Śląsku na przestrzeni dziejów.

Etap finałowy

Wymagania z etapu szkolnego i powiatowego, a ponadto:

1. Świat po II wojnie światowej.

2. Początki komunizmu w Polsce.

3. Stalinizm w Polsce i jego skutki.

4. Polska w latach 1957–1981.

5. Dekada 1981–1989.

6. Narodziny III Rzeczypospolitej.

7. Miejsce Polski w świecie współczesnym.

8. Zróżnicowanie społeczne i kulturowe Dolnego Śląska.

9. Dolny Śląsk po II wojnie światowej.

10. Szlaki kulturowe na Dolnym Śląsku.

11. Wybitne postaci związane z Dolnym Śląskiem w XX wieku.

12. Zabytki dolnośląskie - XIX i XX w.

Literatura:

1. Podręczniki do historii zatwierdzone przez MEN 2. Atlasy historyczne

3. Fastnacht-Stupnicka A., Od św. Jadwigi do Marka Hłaski. Niezwykłe losy wybitnych ludzi na Dolnym Śląsku, Wrocław 2007

4. Harasimowicz J., Dolny Śląsk, Wrocław 2007

5. Łagiewski M., Wrocław. Podróż przez wieki, 2018; Wrocław. Wędrówki przez wieki, 2019

6. Pregiel P., Przerwa T., Dzieje Śląska, Wrocław 2005

7. Rosik S., Wiszewski P., Ilustrowany poczet królów i książąt polskich, 2007

8. Snoch B., Szkolny słownik historyczny od pradziejów do roku 1795, Warszawa 1995 9. Snoch B., Skowronek J., Szkolny słownik historyczny. Czasy porozbiorowe 1795 -

1918, Warszawa 1997

(25)

25

10. Polska. Dzieje cywilizacji i narodu, red. Marek Derwich, T. I-VI, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003

Źródła Internetowe:

Historia – https://zpe.gov.pl/ksztalcenie-ogolne/szkola-podstawowa Historia Dolnego Śląska - https://dolnyslask.travel/

Architektura Dolnego Śląska

https://www.youtube.com/watch?v=pcAOSeRgjRw Pomniki Historii - Srebrna Góra

https://www.youtube.com/watch?v=G7gybZnIZs0

Katedra Gnieźnieńska - co każdy Polak powinien o niej wiedzieć https://www.youtube.com/watch?v=j61vTkr6qdM

Wawel: co wiesz o perle renesansu?

https://www.youtube.com/watch?v=-DHFgJYQ8Ps

Regulamin Dolnośląskiego Konkursu Matematycznego zDolny Ślązak Cele konkursu:

 Rozwijanie wśród uczniów zainteresowania matematyką.

 Popularyzowanie wiedzy matematycznej.

 Wdrażanie ucznia do samodoskonalenia i poszerzania swojej wiedzy matematycznej.

 Samoocena własnych celów i możliwości ich realizacji.

 Rozpoznawanie i wspieranie młodzieży uzdolnionej matematycznie.

 Integracja środowiska nauczycieli matematyki.

 Propagowanie regionalnych tradycji w obszarze wspierania uzdolnień.

Wymagania ogólne Uczeń:

 interpretuje i tworzy teksty o charakterze matematycznym,

 używa języka matematycznego do opisu rozumowania i uzyskanych wyników,

 używa prostych, dobrze znanych obiektów matematycznych, interpretuje pojęcia

matematyczne i operuje obiektami matematycznymi,

 dobiera model matematyczny do prostej sytuacji, buduje model matematyczny danej sytuacji,

(26)

26

 stosuje strategię jasno wynikającą z treści zadania, tworzy strategię rozwiązania problemu,

 prowadzi proste rozumowania, podaje argumenty uzasadniające poprawność rozumowania.

Wymagania szczegółowe Etap szkolny

1. Liczby naturalne. Uczeń:

 posługuje się rzymskim systemem zapisu liczb,

 stosuje reguły dotyczące kolejności wykonywania działań,

 wykonuje dzielenie z resztą,

 oblicza potęgi liczb naturalnych o wykładnikach naturalnych,

 wskazuje dzielniki i wielokrotności danej liczby,

 rozkłada liczby naturalne na czynniki pierwsze,

 szacuje wyniki działań,

 rozpoznaje liczby pierwsze i złożone,

 zna cechy podzielności,

 stosuje prawa działań: przemienność i łączność dodawania i mnożenia oraz rozdzielność mnożenia względem dodawania,

 porównuje i interpretuje liczby naturalne na osi liczbowej,

 zaokrągla liczby naturalne do danego rzędu,

 odczytuje i zapisuje liczby naturalne wielocyfrowe, również większe od milionów.

2. Liczby całkowite. Uczeń:

 stosuje liczby całkowite w kontekście praktycznym,

 interpretuje liczby całkowite na osi liczbowej,

 oblicza odległość liczb na osi liczbowej,

 porównuje liczby całkowite,

 wykonuje proste rachunki na liczbach całkowitych.

3. Liczby wymierne. Uczeń:

 opisuje część danej całości za pomocą ułamka,

 przedstawia ułamek jako iloraz liczb naturalnych, a iloraz liczb naturalnych jako ułamek,

 skraca i rozszerza ułamki zwykłe,

 sprowadza ułamki zwykłe do wspólnego mianownika lub licznika,

 przedstawia ułamki niewłaściwe w postaci liczby mieszanej i odwrotnie,

 zapisuje wyrażenia dwumianowane w postaci ułamka dziesiętnego i odwrotnie,

 zaznacza ułamki zwykłe i dziesiętne na osi liczbowej oraz odczytuje wartości ułamków zwykłych i dziesiętnych zaznaczonych na osi liczbowej,

(27)

27

 zapisuje ułamek dziesiętny skończony w postaci ułamka zwykłego,

 zamienia ułamki zwykłe na ułamki dziesiętne skończone,

 zaokrągla liczby dziesiętne z dokładnością do danego rzędu,

 porównuje ułamki (zwykłe i dziesiętne),

 wskazuje liczbę przeciwną do danej i liczbę odwrotną do danej

 dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli ułamki zwykłe,

 dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli ułamki dziesiętne,

 porównuje różnicowo i ilorazowo liczby wymierne,

 oblicza ułamek danej liczby wymiernej,

 oblicza liczbę, której część jest podana,

 oblicza potęgi liczb wymiernych dodatnich o wykładnikach naturalnych,

 oblicza wartości pierwiastków kwadratowych i sześciennych z liczb, które są odpowiednio kwadratami lub sześcianami liczb wymiernych,

 oblicza wartości wyrażeń arytmetycznych, stosując reguły dotyczące kolejności wykonywania działań.

4. Figury płaskie. Uczeń:

 rozpoznaje i nazywa figury: punkt, prosta, półprosta, odcinek, łamana,

 rozpatruje różne możliwości wzajemnego położenia dwóch odcinków, prostych i półprostych, rysuje odcinki i proste prostopadłe i równoległe,

 mierzy odległość punktu od prostej,

 zna kąty, potrafi je nazwać i narysować,

 stosuje w zadaniach własności kątów wierzchołkowych, odpowiadających, naprzemianległych i przyległych,

 rozpoznaje i nazywa trójkąty,

 ustala możliwość zbudowania trójkąta,

 stosuje twierdzenie o sumie miar kątów trójkąta,

 rozpoznaje i nazywa kwadrat, prostokąt, romb, równoległobok, trapez i deltoid,

 zna własności kwadratu, prostokąta, rombu, równoległoboku, trapezu i deltoidu oraz stosuje je w zadaniach,

 oblicza miary kątów,

 oblicza pola i obwody wielokątów,

 stosuje i zamienia jednostki pola,

 rozpoznaje figury wklęsłe i wypukłe,

 zna cięciwę, średnicę, promień koła i okręgu,

 zna pojęcie wielokąta foremnego.

5. Figury przestrzenne. Uczeń:

 rozpoznaje modele prostopadłościanów i sześcianów, zna ich własności,

 rysuje siatki prostopadłościanów i sześcianów,

(28)

28

 oblicza objętość i pole powierzchni prostopadłościanu i sześcianu,

 zamienia jednostki objętości i pojemności.

 wykorzystuje zależność między liczbą ścian, krawędzi i wierzchołków w graniastosłupach i ostrosłupach.

6. Obliczenia praktyczne. Uczeń:

 wykonuje obliczenia zegarowe, kalendarzowe, rozpoznaje lata przestępne i nieprzestępne, określa wieki,

 odczytuje temperaturę,

 zamienia i prawidłowo stosuje jednostki długości i masy,

 posługuje się pojęciem skali w zadaniach praktycznych,

 odczytuje i interpretuje dane przedstawione w tekstach, tabelach, na diagramach i na wykresach,

 wykonuje proste obliczenia procentowe, również w kontekstach praktycznych.

7. Zadania tekstowe. Uczeń:

 czyta ze zrozumieniem informacje zawarte w treści zadania,

 wykonuje wstępne czynności ułatwiające rozwiązanie zadania, w tym rysunek pomocniczy lub wygodne dla siebie zapisanie informacji i danych z treści zadania,

 dostrzega zależności między podanymi informacjami,

 dzieli rozwiązanie zadania na etapy, stosując własne, poprawne, wygodne dla siebie strategie rozwiązania,

 do rozwiązywania zadań osadzonych w kontekście praktycznym stosuje poznaną wiedzę z zakresu arytmetyki i geometrii oraz nabyte umiejętności rachunkowe, a także własne poprawne metody,

 weryfikuje wynik zadania tekstowego, oceniając sensowność rozwiązania,

 przedstawia pełne rozwiązanie zadania, a nie tylko sam wynik,

 formułuje precyzyjną odpowiedź, w razie potrzeby używając właściwej jednostki.

Etap powiatowy

Wymagania z etapu szkolnego, a ponadto:

1.Liczby naturalne. Uczeń:

 stosuje cechy podzielności przez 4, 6, 15, itp,

 stosuje prawo rozdzielności mnożenia względem dodawania i odejmowania,

 oblicza NWW i NWD podanych liczb naturalnych,

 odpowiada na pytania dotyczące liczebności zbiorów różnych rodzajów liczb wśród liczb z pewnego zakresu,

 wykonuje rachunki pamięciowe na liczbach całkowitych.

2. Liczby wymierne. Uczeń:

(29)

29

 zapisuje ułamki zwykłe o mianownikach, których nie można rozszerzyć do 10, 100, 1000 itd. w postaci rozwinięcia dziesiętnego nieskończonego,

 zaokrągla liczby wymierne okresowe,

 zna i stosuje pojęcie wartości bezwzględnej liczby,

 porównuje liczby wymierne dodatnie i ujemne,

 oblicza liczbę na podstawie wartości jej ułamka,

 wyznacza liczbę, która powstaje po powiększeniu lub pomniejszeniu o pewną część innej liczby,

 oblicza potęgi liczb wymiernych o wykładnikach naturalnych,

 oblicza wartości wyrażeń arytmetycznych zapisanych za pomocą ułamków zwykłych, liczb mieszanych i ułamków dziesiętnych, także wymiernych ujemnych,

 oblicza średnią arytmetyczną kilku liczb.

3. Potęgi i pierwiastki. Uczeń:

 zapisuje iloczyn jednakowych czynników w postaci potęgi,

 oblicza potęgi liczb o wykładnikach naturalnych,

 mnoży i dzieli potęgi o wykładnikach całkowitych dodatnich,

 mnoży potęgi o różnych podstawach i jednakowych wykładnikach,

 podnosi potęgę do potęgi,

 porównuje potęgi,

 zapisuje liczby w notacji wykładniczej, wykonuje działania na liczbach zapisanych w notacji wykładniczej,

 szacuje wielkość danego pierwiastka kwadratowego lub sześciennego oraz wyrażenia arytmetycznego zawierającego pierwiastki,

 porównuje wartość wyrażenia arytmetycznego zawierającego pierwiastki z daną liczbą wymierną, znajduje liczby wymierne większe lub mniejsze od tej wartości,

 oblicza pierwiastek z iloczynu i ilorazu dwóch liczb, wyłącza liczbę przed znak pierwiastka i włącza liczbę pod znak pierwiastka,

 mnoży i dzieli pierwiastki tego samego stopnia.

 oblicza długość okręgu o danym promieniu lub danej średnicy,

 oblicza promień lub średnicę okręgu o danej długości okręgu,

 oblicza pole koła o danym promieniu lub danej średnicy,

 oblicza promień lub średnicę koła o danym polu koła,

 zna i stosuje własności trójkątów równoramiennych,

 oblicza i wykorzystuje sumę miar kątów n-kąta, gdy n ≥ 3,

 wykorzystuje podstawowe własności wielokątów foremnych,

 rozpoznaje kąty w okręgu, zna związki między nimi,

 zna i stosuje twierdzenie Pitagorasa,

(30)

30

 wykorzystuje własności trójkątów wynikające z twierdzenia Pitagorasa,

 oblicza odległość między punktami w układzie współrzędnych,

 rozpoznaje i wykorzystuje przystawanie figur,

 rozpoznaje symetralną odcinka i dwusieczną kąta,

 zna i stosuje własności symetralnej odcinka i dwusiecznej kąta,

 rysuje punkty i figury w układzie współrzędnych, oblicza pole i obwód figur danych w układzie współrzędnych.

5. Wyrażenia algebraiczne, równania. Uczeń:

 zapisuje i nazywa wyrażenia algebraiczne,

 oblicza wartość liczbową wyrażenia algebraicznego,

 wykonuje działania na wyrażeniach algebraicznych, przekształca wzory,

 sprawdza, czy liczba spełnia równanie z jedną niewiadomą,

 sprawdza, czy para liczb spełnia równanie z dwiema niewiadomymi,

 rozwiązuje równania (w tym m.in. proste równania wymierne, kwadratowe i z wartością bezwzględną),

 rozwiązuje układy równań,

 ustala liczbę rozwiązań równania liniowego z jedną niewiadomą i układu dwóch równań liniowych z dwiema niewiadomymi,

 rozwiązuje zadania tekstowe za pomocą równań lub układów równań,

 wykorzystuje wielkości wprost proporcjonalne, podział proporcjonalny.

 interpretuje procenty jako setne części danej wielkości liczbowej,

 wyznacza, jakim procentem jednej liczby jest druga liczba,

 oblicza procent danej wielkości,

 oblicza podwyżkę i obniżkę wartości (w tym wielokrotną),

 wykonuje obliczenia związane z lokatą bankową,

 wykonuje obliczenia związane ze stężeniami procentowym,

 w sytuacji praktycznej oblicza: drogę, prędkość, czas, stosuje jednostki prędkości:

km/h, m/s,

 zamienia jednostki km/h na m/s i odwrotnie,

 oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach, polegających na rzucie jedną albo dwiema kostkami, rzucie monetą lub losowaniu dwóch elementów ze zwracaniem,

 oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach, polegających na losowaniu dwóch elementów bez zwracania.

(31)

31

Etap finałowy

Wymagania z etapu szkolnego i powiatowego, a ponadto:

1. Wyrażenia algebraiczne. Uczeń:

 stosuje wzory skróconego mnożenia dla drugiej potęgi.

 odczytuje współrzędne punktów w układzie współrzędnych i zaznacza punkty o podanych współrzędnych,

 oblicza długość odcinka, którego końce są danymi punktami kratowymi w układzie współrzędnych,

 rozpoznaje figury symetryczne względem prostej lub względem punktu i wykorzystuje ich własności,

 na sieci kwadratowej rysuje obraz figury symetrycznej do danej względem ustalonej prostej lub ustalonego punktu,

 rozpoznaje figury środkowosymetryczne i osiowosymetryczne, określa ilość osi symetrii danej figury,

 zna i stosuje cechy przystawania i cechy podobieństwa trójkątów,

 zna i stosuje w sytuacjach praktycznych twierdzenie Pitagorasa,

 oblicza pole pierścienia kołowego o danych promieniach lub średnicach obu okręgów tworzących pierścień.

3. Figury przestrzenne. Uczeń:

 rozpoznaje graniastosłupy i ostrosłupy proste i prawidłowe, walce, stożki i kule w sytuacjach praktycznych i wskazuje te bryły wśród innych modeli brył,

 rozpoznaje i rysuje siatki graniastosłupów prostych i ostrosłupów,

 oblicza objętości i pola powierzchni graniastosłupów i ostrosłupów prostych i prawidłowych.

 stosuje obliczenia procentowe do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, również w przypadkach wielokrotnych podwyżek lub obniżek danej wielkości,

 rozwiązuje równania, które po prostych przekształceniach wyrażeń algebraicznych sprowadzają się do równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą.

Literatura

1. Janowicz J., Matematyka. Organizuję konkursy w klasach 4-6 szkoły podstawowej.

Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2018;

2. Janowicz J., Matematyka. Zbiór zadań konkursowych dla klas 7-8 szkoły podstawowej. Część 1, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2018;

(32)

32

3. Janowicz J., Matematyka. Zbiór zadań konkursowych dla klas 7-8 szkoły podstawowej. Część 2, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2018;

4. Janowicz J., Matematyka. Zbiór zadań konkursowych dla klas 7-8 szkoły podstawowej. Część 3, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2020 5. Podręczniki matematyki dla szkoły podstawowej zatwierdzone przez MEN 6. Zadania konkursowe publikowane w czasopismach: Matematyka, Matematyka

w szkole, Delta, Magazyn Miłośników Matematyki.

Źródła Internetowe:

Matematyka – https://zpe.gov.pl/ksztalcenie-ogolne/szkola-podstawowa

Regulamin Dolnośląskiego Konkursu Fizycznego

zDolny Ślązak

Cele konkursu

Celem konkursu jest rozbudzanie i pogłębianie zainteresowań uczniów dziedziną fizyki, poszerzanie ich wiedzy fizycznej, a szczególnie doskonalenie umiejętności i kształtowanie postaw w zakresie:

 dostrzegania zjawisk i procesów fizycznych w życiu codziennym;

 wykorzystanie pojęć oraz wielkości fizycznych do opisu i wyjaśniania przebiegu tych zjawisk i procesów;

 planowanie i przeprowadzanie obserwacji, doświadczeń i eksperymentów fizycznych;

 dokumentowanie oraz wnioskowanie na podstawie ich wyników;

 rozwiązywanie problemów o różnorodnym charakterze z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych;

 posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych;

 stosowania zintegrowanej wiedzy przyrodniczej i umiejętności do:

 wyodrębniania zjawisk z kontekstu, nazywania ich oraz wskazywania czynników istotnych i nieistotnych dla ich przebiegu;

 formułowania problemów badawczych i hipotez;

 planowania, przeprowadzania i dokumentowania obserwacji, doświadczeń i eksperymentów, w szczególności wyróżniania kluczowych kroków i sposobów postępowania oraz wskazywania roli użytych przyrządów;