• Nie Znaleziono Wyników

"Höhepunkte der österreichischen Auswanderung. Die Auswanderung aus den im Reichsrat vertretenen Königreichen und Ländern in den jahren 1905-1914", Hans Chmelar, Wien 1974 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Höhepunkte der österreichischen Auswanderung. Die Auswanderung aus den im Reichsrat vertretenen Königreichen und Ländern in den jahren 1905-1914", Hans Chmelar, Wien 1974 : [recenzja]"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)
(2)

łow anych p o d staw , s k ra jn ie n eg a ty w n ą p o staw ę a reszto w an eg o rew o lu c jo n isty (zgodę n a w sp ó łp rac ę z o c h ra n ą lu b co n a jm n ie j „sy p an ie”) Z d a rz a się, że zw ykłe om y łk i lu b sprzeczności z a w a rte w te k sta c h źródeł p ozostaw iono bez p rz y p isó w 56. M ożna b y n a koniec w skazać 72 b łędy k o rek to rsk ie , sta n o w iąc e om yłki fak ty c z n e , p rze d e w szystkim w im io n ach w łasn y ch ; n ie zaw sze po zw a­

la ją o n e o d gadnąć przyp u szczaln ą p raw id ło w ą po stać zniekształconego słow a ” . Z w ykłych om yłek k o re k to rsk ic h je s t sporo: d la p rz y k ła d u w je d n y m w o lu m i­

nie (cz. 2) n alicz y liśm y ich 62.

N a jb a rd z ie j p rzecież d o tk liw ie odczuw a się b ra k sp isu reg estó w i in d e k só w osób, n az w geograficznych i za k ła d ó w p rac y . Rozum iem y, że w y d aw n ic tw o (PWN) p ra g n ie je op raco w ać i o p u b lik o w a ć po zakończeniu edycji. W ypada jed n ak , po p ierw sze, zdać sobie sp raw ę, że nie po su w a się ona zbyt szybko i nie w iem y, k ie d y się skończy. C hodzi o to m y o b ejm u jące za b o ry a u s tria c k i i p ru sk i, a w reszcie i w ojnę św iatow ą. Czy m a m y n a nie czekać k olejnych 11 lat? I czy, w obec d aleko idącej o dręb n o ści ukończonej serii dotyczącej K ró ­ lestw a P olskiego (t. I i III — 6 w olum inów ) nie m ożna by było opracow ać i w ydać spisów reg e stó w i in d ek só w do nich — nie czekając na ukończenie całej edycji?

W yliczone u s te rk i są w szakże je d y n ie ry sa m i n a om aw ianym im p o n u jący m w y daw nictw ie. S tw orzyło ono, dzięki w ielkiej p ra c y tych, k tó rzy w ydobyli i sk o m p o n o w ali m a te r ia ł źródłow y, szero k i i w ielk iej w arto śc i fu n d a m e n t do b adań n ad ru ch e m robotniczym , p o zw a lając y nie ty lk o pogłębiać znajom ość problem ów ju ż b a d a n y ch , lecz ta k ż e — s ta ra liś m y się to udow odnić — d o strz e ­ gać now e.

Jan Kancewicz

H an s С h m e 1 a r, H öhepunkte der österreichischen Auswanderung. Die A u s- wanderung aus den im Reichsrat vertretenen Königreichen und Ländern in den Jahren 19051914, V erla g d e r ö ste rre ic h is c h e n A k ad em ie d er W issen sch aften , W ien 1974, s. 187.

W o sta tn ic h la ta c h d a je się zaobserw ow ać w śró d p rze d staw ic ie li różnych dyscyplin n au k o w y c h (głów nie h isto ry k ó w , socjologów i geografów ) w w ie lu k ra ja c h w zro st z a in te re so w a n ia z ja w isk a m i m asow ych ru ch ó w ludności. Z a g a d ­ nienie to b yło m. in. p rze d m io te m o b ra d k olo k w iu m M iędzynarodow ej K o m isji R uchów i S tr u k tu r Społecznych p rz y C IS H w 1974 r. w W u p p e rtalu . W r o k u 1975 n a X IV m ięd zy n aro d o w y m k o n g resie h isto ry k ó w w S an F rancisco, p ro b ­ le m a ty k a t a s ta ła się p rzed m io tem o b ra d o d rę b n e j sekcji.

D orobek h isto rio g ra fii różnych k ra jó w w z a k re sie in te re su ją c e j n as p ro b le ­ m a ty k i n ie zaw sze je s t p ro p o rc jo n aln y do ro z m ia ró w zjaw isk a, ja k im b y ła

19. s . 233, n r 114, p . 1 — p o m in ię t o , J a k o w s p ó ł w y s t a w c ę o d e z w y w z y w a j ą c e j d o s t r a j k u p o w s z e c h n e g o , p p s L e w ic ę ; 20. ta m ż e , n r 231, s . 458, s . 9—10 — b r a k p. o t r e ś c i o g ł o s z e n i a , o k t ó r y m m o w a .

25 P o r . c z . 4, s . 624, n r 225, р . 1.

2» P o r . n p . 1. c z . 4, s . 871, 373, 383 — r ó ż n e n a z w y ty c h ż e s a m y c h Z a k ła d ó w Ż y r a r ­ d o w s k ic h ; 2. t a m ż e , s . 375, 377 i 385 — n a z w a m ie j s c o w o ś c i , g d z ie z n a j d o w a ł y s i ę z a k ła d y K . R u d z k ie g o — b e z w y j a ś n ie n ia ; ta m ż e , s . 378, p .p . 32 i 33 — d w ie f a b r y k i b r a c i R e ic h e r o r ó ż n y m r o d z a j u p r o d u k c ji.

2î P o r . 1. c z . 1, s . 31, W. 12—13; 2. t a m ż e , s . 355, n r 183, р . 1; 3. cz. 2, s . 506, w .t . 7, g d z ie f ig u r u j e i j u l a , a w .b . b y ć i j u n l a — a le n i e j e s t t o p e w n e ; 4. s. 4, s . 619, w . l t o d d o łu .

(3)

e m ig ra c ja z danej części k o n ty n e n tu . P rz y p a d e k ta k i zachodzi m. in. w odn ie­

sie n iu do w ych o d źstw a z A u strii przed I w o jn ą św iato w ą, k tó re m u naukow cy n ie pośw ięcili dotychczas dostatecznie w iele uw agi. Z u znaniem należy p rzeto p ow itać pozycję, k tó ra je s t przed m io tem nin iejszej recenzji.

W p o ró w n a n iu z k siążk ą L eopolda С a r o, „A u sw a n d eru n g u n d A u sw an ­ d e ru n g sp o litik in Ö ste rre ic h ” (Leipzig 1908) oraz ro zb u d o w an ą je j w e rsją przy w sp ó łp rac y z K aro le m E n g l i s c h e m „ E m ig ra cja i p o lity k a em ig racy jn a ze szczególnym u w zględnieniem sto su n k ó w p o lsk ich ” (P oznań 1914), p ra c a C h m e - l a r a nie sta n o w i rew elacji. P o słu g u je się ona raczej tra d y c y jn y m sposobem p o rzą d k o w a n ia i p re z e n to w a n ia m a te ria łu . A u to r nie po k u sił się rów nież 0 szersze om ów ienie w spółczesnych p oglądów p rze d staw ic ie li różnych dyscyplin n a u k i n a te m a t em ig racji.

N iem niej k sią ż k a C h m e la ra w nosi n ie m ały w k ład w p o szerzenie naszej w iedzy o em ig ra c ji z tzw . prze d lita w sk iej części m o n a rc h ii H absburgów . P rzed e w szy stk im p o d d aje w m ia rę g ru n to w n e j an a liz ie całe dziesięciolecie pop rzed za­

ją c e w ybuch I w o jn y św ia to w ej z od niesieniem do o k resu poprzedniego. Je st te ż nasy co n a ta b e la m i, ze sta w ien ia m i i g rafik a m i, ilu s tru ją c y m i tre n d y m ig ra cji o b e jm u ją c e j w iele s tr e f geograficznych w różnych p rz e k ro ja c h czasow ych. A utor o d w o łu je się d o b o g atej b az y źródłow ej, o b ejm u ją ce j m a te ria ły dru k o w a n e 1 arc h iw aln e . C iekaw e są te ż d w a zam ieszczone w an e k sie d o k u m e n ty oraz k ilk a w spółczesnych k a r y k a tu r dotyczących em ig ran tó w .

W k ró tk im ro zd z iale w stę p n y m ogólnie om ów ione zostało pojęcie i p o d sta ­ w ow a p ro b le m a ty k a w y chodźstw a, p rze d e w szy stk im z p u n k tu w id ze n ia obo­

w iązującego ów cześnie p ra w a . A u to r p o ró w n a ł o b o w iąz u ją ce p ra w o em ig racy jn e w A u strii i w n ie k tó ry c h in n y c h k ra ja c h e u ro p e jsk ic h : w e F ra n c ji, w N iem czech i w e W łoszech; w ró w n y m sto p n iu w ażne byłoby p rze d staw ie n ie p ra w a im ig ra -

cyjnego w ielu k ra jó w docelow ych dla e m ig ra n tó w z A ustriL

W rozdziale II p rze d staw io n o ro zm iary i przebieg e m ig ra c ji w la ta c h 1905—

— 1914 z k ró tk im rz u te m n a ok res p o p rze d zając y r o k 1905. P rz y ję to tu cezury 1900, 1910 i 1914, a w ra m a c h ok resu po r. 1901 ró w n ież u k ła d te ry to ria ln y , ale ty lk o z p u n k tu w id zen ia k ra jó w docelow ych em ig racji. O biektem z a in te re so w a­

n ia a u to ra są ty lk o k r a je zam orskie, co n a tu ra ln ie zubaża tre ść książki.

A u to r p rzy p o m in a, iż p o X VI w ieku, k ie d y m ia ły m iejsce p rz y p a d k i em i­

g ra c ji ze w zględów relig ijn y ch , w czasach now ożytnych przejściow e fa le w y­

ch o d źstw a w y stą p iły około r. 1820 oraz po w y d arze n iac h rew o lu cy jn y ch lat 1848/49. N astęp n ie w iosną 1852 r. p o ja w iły się sy g n ały em ig racji z G órnej A u strii. G łów nym k ie ru n k ie m tego w ychodźstw a b yły S tan y Z jednoczone A m e­

ry k i Płn. P ierw szy c h e m ig ran tó w w ęg iersk ich z g ra n ic m o n a rc h ii H ab sburgów z a re je stro w a n o w USA w 1861 r. W edług przytoczonej przez a u to ra relacji w icek o n su la A u stro -W ęg ier w C hicago H. S chw egla, liczba im ig ra n tó w z A u stro - -W ęgier do USA k sz ta łto w a ła się ja k n a s tę p u je : 1867— 1870 — 7800 osób, 1871—

— 1880 — 72 969 osób, 1881— 1890 — 353 719 osób, 1891— 1900 — 597 047 osób. przy czym w ięcej niż połow a pochodziła z p rz e d lita w sk ie j części m onarchii.

A u to r n ie p rz y jm u je b ezk ry ty czn ie żadnych d an y c h źródłow ych, k o n fro n tu je je i zestaw ia dla w y k az an ia w y stę p u jąc y ch różnic. U d o w ad n ia przez to jeszcze raz, iż bad acz em ig ra c ji m u si b ard z o często posługiw ać się ty lk o szacunkam i, w przyB liżeniu je d y n ie o rie n tu ją c y m i w ro z m ia ra c h em ig racji, w sk ład zie spo­

łeczno-zaw odow ym em ig ran tó w , ich narodow ości, w iek u , płci itp.

P rzy to czy m y d la p rz y k ła d u dw ie p o d an e p rzez a u to ra in fo rm a c je dotyczące w ielkości em ig racji. W edług o ficjaln y ch rocznych sp raw o zd a ń am ery k ań sk iej K o m isji d la S p ra w ilm ig ra c ji w śród ogółu im ig ra n tó w , k tó rzy p rzy b y li do USA w la ta c h 1821— 1900 było 1032 343 osób p ochodzących z A u stro -W ęg ier. N ato m iast

(4)

•według a k t em ig racy jn y ch z m a ja 1901 r. zachow anych w w ied eń sk im A rc h iw u m P ań stw o w y m (określonych przez ów czesne m in iste rstw o s p ra w zag ran iczn y ch ja k o „źródło n ie p e w n e ”) w USA m iało się znajd o w ać około 1,5 m in o b y w ateli pochodzących z m o n a rc h ii a u s tro -w ę g ie rsk ie j. W edług tegoż ź ró d ła m iało być w śró d nich około 350 tys. P olaków i g alicy jsk ich Żydów , 400 tys. Czechów, 65 tys. N iem ców a u s tria c k ic h (deutsche Ö sterreicher), 200 tys. M adziarów i N iem ców w ęg ie rsk ich (deutsche Ungarn), 225 tys. S łow aków , 150 tys. C h o rw a­

tó w i D alm aty ń c zy k ó w z P rz e d lita w ii oraz 60 tys. C h o rw ató w z Z alitaw ii, 5 tys.

W łochów i 55 tys. Słow eńców . Jeszcze in n a rozbieżność u ja w n i się, je śli pow yż­

sze d an e odnieść do in fo rm ac ji p odanej p rzez a u to ra za „H isto rią A u s trii”

E. Z ö l l n e r a (1970), w edług k tó re j w śró d osób pochodzenia zagranicznego osiadłych w U SA w 1900 r. było 157 tys. Czechów , 276 tys. A u stria k ó w (Ö ster­

reicher) i 145 tys. W ęgrów .

Z ta b e l zam ieszczonych przez a u to ra n a ss. 22 i 28 w y n ik a n iedw uznacznie, iż z ogólnej liczby e m ig ran tó w przy b y w ający c h do USA, em ig ra n c i z A u stro - -W ęgier z trzeciego m iejsca, ja k ie z a jm o w a li do 18901 i 1900 r. p rz e su n ę li się w n astęp n y m dzićsięcioleciu n a pierw sze m iejsce. I ta k w la ta c h 1821— 1890 e m ig ra n c i z A u stro -W ęg ier w łącznej liczbie 434 296 osób, sta n o w ią c 2,8°/o ogółu im ig ra n tó w p o zo staw ali daleko w ty le za im ig ra n ta m i z W ielkiej B ry ta n ii (40,4®/®) i N iem iec (29,2°/o), w y p rz ed z ają c n ieznacznie liczbę im ig ra n tó w z W łoch

<2,5%), F ra n c ji (2,4°/o) i R osji (2,1%). W la ta c h 1891— 1900 p ro p o rc je te się zm niejszyły, b ow iem im ig ra n ci z A u stro -W ęg ier w łącznej liczbie 597 047 osób sta n o w ią c 15,5% ogółu im ig ra n tó w po zo staw ali ju ż ty lk o n ieznacznie w ty le za im ig ra n ta m i z W ielkiej B ry ta n ii (19,4%) i W łoch (17,l°/o), w y p rz ed z ają c w niew ielk im sto p n iu im ig ra n tó w z R osji (15,3%) i N iem iec (14,1%). N a to m ia st w la ta c h 1901— 1910 im ig ra n ci z A u stro -W ę g ie r w ogólnej liczbie 2 145 977 osób sta n o w iąc 24,4% ogółu im ig ra n tó w p o zo staw ili ju ż za sobą im ig ra n tó w z W łoch (23,3%), R o sji (18,2®/e) i W ielkiej B ry ta n ii (9,8%). To w ysunięcie się n a czoło fa li im ig ra n tó w z A u stro -W ęg ier p rzy p a d ło n a ok res od 1905 r. P ó źn iej, w la ­ ta c h 1910— 1913 (ściślej, od 1 lip c a 1910 do 30 czerw ca 1913, gdyż d a n e a m e ry ­ k a ń s k ie d la ty c h la t po d an e są w u ję ciu ro k u budżetow ego) p rzy b y ło z A u s tro - W ęgier do U SA 592 764 em ig ran tó w . W p ie rw sz ej połow ie 1914 r. przez p o rty w B rem ie, H a m b u rg u i A n tw e rp ii w y em ig ro w ało łącznie z A u stro -W ęg ier w ró ż ­ nych k ie ru n k a c h 89 266 osób.

O d połow y la t sied em d ziesiąty ch X IX w . do r. 1913 nieco p o n ad 80%

« m ig ra n tó w z p rz e d lita w s k ie j części A u stro -W ę g ie r k ie ro w a ło się do USA, a w znacznie m n ie jsz y m p rocencie d o K an a d y , A rg e n ty n y , B ra z y lii i in n y c h k ra jó w z am o rsk ich . C zy teln ik zn a jd z ie w książce ta k ż e in fo rm a c je n a te m a t r o li różnych p o rtó w eu ro p e jsk ic h w ru c h u e m ig racy jn y m .

S to su n k o w o n ie w iele m ów i a u to r o sk ła d zie narodow ościow ym em ig ran tó w . P ró c z d anych przytoczonych w yżej (ze s. 23) o liczbie P o la k ó w p rzy b y ły ch z A u stro -W ęg ier do USA do r. 1901, czy te ln ik o trzy m u je sk ro m n ą in fo rm ac ję {na s. 51), iż w edług s ta ty s ty k a m e ry k a ń sk ic h w la ta c h 1902— 1911 p rz y b y ło do U SA z A u stro -W ę g ie r 405 574 P o lak ó w ; sta n o w ili oni 18,5%, tj. n ajlic zn ie jsz ą g ru p ę spośród ogółu em ig ran tó w z m o n a rc h ii a u s tro -w ę g ie rsk ie j. M a rg in a ln e p o tra k to w a n ie przez a u to ra tego sk ła d n ik a zbiorow ości em ig racy jn ej w y n ik a po p ro s tu z ułom ności zachow anych źródeł.

W ro zd ziale I I I p rze d sta w io n a została a n a liz a w ych o d źstw a z A u strii w p o ­

1 W y d a j e s i ę , i ż a u t o r n i e c o t e n d e n c y j n i e s k o n s t r u o w a ł t a b e lę p ie r w s z ą n a s . 22 p r z e d s t a w i a j ą c r o z d z i e l n i e A u s tr ię i W ę g r y , p o d c z a s g d y w p o z o s t a ły c h t a b e la c h u j m u j e t e t e r y t o r i a łą c z n ie ; t y m s a m y m d la l a t 1821—1890 A u s t r ia z n a la z ła s i ę n a s z ó s t y m m ie j s c u ( d a ją c o k o ł o 1,9% o g ó ł u im i g r a n t ó w ) , a W ę g r y n a s ió d m y m m ie j s c u (0,9% im ig r a n t ó w ).

(5)

d ziale na k r a je pochodzenia, p rz y czym o d ręb n ie om ów iona została em ig racja z G alicji, B ukow iny, D alm a c ji i K ra in y , n a to m ia st g lo b a ln ie p o tra k to w a n e zostało pozostałe te ry to riu m P rz e d lita w ii. J e s t to o ty le zrozum iałe, że p o r. 1900 w y m ienione w yżej k r a je b yły źródłem n ajw ięk sz ej liczby em ig ran tó w . G lo b al­

nie, w sensie te ry to ria ln y m , om ów ił ró w n ież a u to r podział e m ig ra n tó w w edług zaw odu, płci i w y k ształcen ia.

W o d n ie sie n iu do em ig ra c ji z G alicji czy teln ik k sią ż k i C h m ela ra nie dowie się n ie ste ty w iele w ięcej, n iż z k lasy czn ej, p o w oływ anej przez n a s p ra c y L. Caro i K. E nglischa. W ty m za k re sie po zo stają n a d a l do zb a d an ia ró żn e fo rm y tej em ig racji, zm ien n a w ielkość f a l e m ig racy jn y ch z ró żn y c h re jo n ó w G alicji w cią­

gu p onad 40 la t, sk ła d społeczno-zaw odow y, narodow ość, płeć i w iek e m ig ra n ­ tów , sto su n ek do e m ig ra c ji w ład z k rajo w y c h , g łów nych stro n n ic tw i p a r tii politycznych o raz sto w a rz y sze ń społecznych, p rz e m ia n y św iadom ości społecznej i n aro d o w ej g łów nie m ieszk ań có w w si g alicy jsk iej pod w pływ em (czy też w n astęp stw ie) e m ig ra c ji sta łe j i re e m ig ra c ji oraz e m ig ra c ji sezonow ej.

W rozdziale I I I a u to r p o św ięca te ż sp o ro u w ag i in sty tu c jo n a ln y m form om o rg an iz o w an ia w ych o d źstw a w P rz e d lita w ii o ra z n astęp stw o m em ig racji dla g o sp o d ark i n aro d o w ej.

O gólnie w y p a d a stw ierd zić, iż w p ro w ad zo n a p rzez a u to ra m e to d a k o n s tru o ­ w a n ia ta b e l, w k tó ry c h w w ielu p rz y p a d k a c h zm ien n e są la ta g raniczne, nie d a je p rze jrz y ste g o o b raz u f a l em ig racji, w w ielu te ż p rzy p a d k ach n ie pozw ala to n a k o n fro n ta c ję z a w a rty c h w ta b e la c h d an y c h liczbow ych.

R ozdział IV z a w ie ra w yw ody n a te m a t p o lity k i em ig racy jn ej A u strii do r. 1913 i w o sta tn im r o k u p o p rze d zając y m w ybuch I w ojny św iatow ej. Sporo m ie jsc a pośw ięca a u to r rów n ież afe rz e w okół T o w arzy stw a K an a d y jsk ie j K olei P ac y fik u z la t 1912— 1914.

S tw ierd ziliśm y ju ż w yżej, że p ra c a H. C h m e la ra w nosi sto su n k o w o nie w iele do naszej dotychczasow ej w iedzy o e m ig ra c ji z ziem polskich za b o ru a u s tria c ­ kiego. N iem niej sta n o w i ona w ażny przy czy n ek do p o zn a n ia złożonego p rocesu em ig racji z E u ro p y n a in n e k o n ty n e n ty p rze d ro k ie m 1914.

A n d r z e j P ilch

W łodzim ierz J a s t r z ę b s k i , T e r r o r i z b r o d n ia . E k s t e r m i n a c j a lu d n o ś c i p o l s k i e j , i ż y d o w s k i e j w r e j e n c j i b y d g o s k i e j w la ta ch 19391945, W ydaw nictw o

„ In te rp re s s ”, W arsza w a 1974, s. 318.

P o w y d an y m p rzed k ilk u la ty „W arszaw skim p ie rśc ie n iu śm ie rc i” W. B a r ­ t o s z e w s k i e g o , n a k ła d e m P olsk iej A gencji „ In te rp re s s ” u k a z a ła się k o le jn a pozycja d o k u m e n tu ją c a szczegółowo h itlero w sk ie zb ro d n ie o k resu I I w o jn y św ia­

tow ej, w ty m w y p a d k u n a te re n ie byłej o k u p ac y jn e j re je n c ji bydgoskiej. W łą­

czony do Rzeszy o bszar O k ręg u G dań sk —P ru s y Z achodnie b y ł podzielony na trz y re je n c je : g d ań sk ą, k w idzyńską i bydgoską. R e je n cja b y dgoska ob ejm o w ała pow iaty : bydgoski, chełm iński, sępoliński, św iecki, tu c h o lsk i i w y rzy sk i *.

K siążk a s k ła d a się z 10 rozdziałów poprzedzonych „U w agam i w stę p n y m i”

i „P rze d m o w ą”. M ożna je usy stem aty zo w ać w trzech g ru p ach , b io rąc za p o d ­ staw ę podział rzeczow y i chronologiczny. R ozdział I „P ierw sze ła p a n k i były w B ydgoszczy” oraz II „Na szlak ach p rz e m a rsz u W e h rm a c h tu ” tr a k tu je o o k re -

< sie k a m p a n ii w rześniow ej 1939 roku.

Or

I W . D i e w e г g e / D e r R e i c h s g a u D a n z i g - W e s t p r e u s s e n . E in A r b e i t s b e r i c h t v o n A u f ­ b a u w e r k im d e u t s c h e n O s t e n , B e r lin 1940, s. 11.

Cytaty

Powiązane dokumenty

The fact that the border and border crossings are going to play an im- portant role in the story can be inferred from the first pages of the book with Grande’s

While Roth’s narrative argues that the ideal of a self-made man that the protagonist represents is always already haunted by the ghost of racial uncertainty, it also demonstrates

Mon i tor ing the trans port ing ac tiv ity in side the cav i ties (sed i ment catch ers in the bot tom, changes in the po si tion of poly sty rene blocks and the dis ap pear

cmentarzysko kultury przeworskiej (wczesny i młodszy okres wpływów rzymskich) Ratownicze badania wykopaliskowe, przeprowadzone przez mgr.. Zbigniewa Wichrow- skiego

Ratownicze badania wykopaliskowe, przeprowadzone w terminie od lutego do czerwca przez mgr.. Emila Zaitza (Muzeum Archeologiczne

W setną rocznicę urodzin Ludwika Straszewicza, po blisko trzydzie- stu latach od Jego śmierci, postać Profesora pozostaje żywa w pamięci Jego uczniów i

Participants ’ occupation Background S1 Brighton, UK, June 28th 2016 Workshop during Design Research Society (DRS) 2016 conference 6 PhD candidates (one former GP) Various

We can distinguish two types of factors: (1) environmental factors or market characteristics, such as direct and indirect network effects, that can hardly be influenced by the firm