• Nie Znaleziono Wyników

Wiadomości Diecezjalne Lubelskie. R. 14, nr 10 (1932)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Wiadomości Diecezjalne Lubelskie. R. 14, nr 10 (1932)"

Copied!
41
0
0

Pełen tekst

(1)

Rok XIV. Grudzień 1932 r.

n i o u i Diciezjalne L U B E L S K I E ,

A k t a S to lic y A p o s to ls k ie j.

Motu Proprio J. Św. Piusa XI*

O d d a je się katolikom obrządku słowiańskiego kościół św. Antoniego eremity na Eskwilinie, w Rzymie.

P IU S XI P A P IE Ż .

Nasza troska o dobro dusz powierzonych Nam przez Z b a ­ wiciela Chrystusa P., oraz uczucia ojcowskie dla wszystkich, j a ­ kie żywimy, spełniając urząd przez Boga powierzony, skłania nas, ażeby również i katolicy obrządków wschodnich, którzy w R z y ­ mie przebywają lub tu pielgrzymują, posiadali własną świątynię, w której mogliby się modlić stosownie do zwyczajów przyjętych przez ojców swoich. To otrzymali już od Poprzedników Naszych Ormianie, Syryjczycy, Maroni, Grecy, Rusini i Rumuni. Dla Rosjan Poprzednik Nasz ś. p. Pius X Papież przeznaczył kościół św. W aw rzyńca (Laurentii ad Montes), który obecnie został rozebrany.

Dlatego My, pełni władzy Naszej, z należnej znajomości rzeczy i po namyśle dojrzałym motu proprio postanawiamy, co

następuje:

I. Kościół na Eskwilinie, niedaleko bazyliki Matki Boskiej Śnieżnej, poświęcony czci św. Antoniego Eremity, który przeszło 60 lat był w użytku świeckim, a obecnie szczęśliwie naszym ko­

sztem odnowiony, oddajemy znowu do kultu. Ma on być pod opieką i władzą Komisji Naszej Papieskiej „pro Russia" dla ka­

tolików obrządku słowiańskiego wyłącznie, którzy od tej Komi­

sji są zależni, nie zmniejszając prżez to juryzdykcji zwyczajnej syna Naszego ukochanego Kardynała Wikarjusz a Rzymu, a pie­

czę nad nim ma wykonywać Rektor, który je s t jednocześnie Rektorem Naszego Kolegjum Rosyjskiego.

II. W tej świątyni, każdego piątku, uroczyściej zaś

w pierwsze piątki miesiąca, ma być odprawiane nabożeństwo

specjalne według starego officium słowiańskiego, jakie u Rusinów

naszych i nawet u oderwanych od Stolicy Apostolskiej odprar

(2)

31:8 (

wiać się zwykło, które nazywają „Najsłodszego Jezusa*. Do tego nabożeństwa dodać należy wezwania do Najśw. Bogarodzicy Dziewicy Marji i do niebiańskich Patronów, którym poleciliśmy w sposób szczególny i polecamy Rosji narody, mianowicie do św. Mikołaja cudotwórcy z Myry i św., T e re sy od Dzieciątka Jezus.

III. Każdego roku niech się odprawia podobne nabożeń­

stwo uroczyste za te same ludy z liturgicznem officium „Najsłod­

szego Jezusa" w piątek, po II niedz. po Zielonych Świątkach, aby Ten, który je s t cichy i pokornego Serca, Chrystus Zbawca i Król świata raczył powołać ludy Rosji do siebie i swojego Kościoła i dał im pokój wewnętrzny i zewnętrzny z radością chrześcijańską, oraz pomyślność łaskawą w rzeczach doczesnych.

IV. Ażeby dzieci Nasze wszystkie obrządku słowiańskiego zachęcać coraz więcej do błagania o te łaski polecam, ażeby ci, którzy stoją na czele t. zw. „Apostolstwa Modlitwy", utworzyli przy tejże świątyni św. Antoniego, specjalne tego rodzaju zrze­

szenie, które będzie wynagradzać i zadośćczynić Bogu za okrutne zbrodnie „wojujących ateuszów".

V. Niech również będzie obchodzone corocznie, w obrz.

słowiańskim, święto św. T e re sy od Dzieciątka Jezus, jako patronki drugorzędnej tegoż kościoła w dniu rocznicy jej kanonizacji, mianowicie dnia 17 maja.

To wszystko postanawiamy i polecamy, nie zważając na przeciwne jakiekolwiek rzeczy.

Dane w Rzymie, u św. Piotra, dn. 28 października 1932 roku XIII naszych święceń biskupich, a XI naszego Pontyfikatu.

(A. A. S. i p j2 r., vol. X X I V pag. JJJ-4). P I U S X I P A P I E Ż .

Z Kurji B iskupiej.

Nędza w mieście.

W biężącym kryzysie gospodarczym szczególna bieda'zapa­

nowała wśród ludności miejskiej, pozbawionej środków zarobko­

wania na kawełek chleba. Bardzo ciężko warstwom robotniczym, które szukają ratunku na wsi lub na drodze żebraczej, ale nie mniej ciężko, a może niekiedy i boleśniej je s t wielu rodzinom inteligentnym, pozbawionym ojca żywiciela, któryby zapracował, albo chorym, starcom i dzieciom bez strawy ciepłej i bez opieki-

Ludność wiejska ma ciężką dolę, ale ma czem się żywić,

■natomiast w mieście i tego brak.

Zwracam się do Duchow ieństwa i organizacji katolickich, aby podjęli na swym terenie zbieranie ofiar dla nędzarzy w mie­

j c i e , najciężej nieszczęściem dotkniętych. Szczególniej Lublin

(3)

potrzebuje pomocy' że wśi rdla swych biedaków. Konferencje ś. Wincentego przy poszczególnych parafjach lubelskich bardzo gorliwie pracują, lecz brak środków czyni je bezradne wobec wielkiej liczby nędzarzy. Chrystus, patrząc na te rzesze bieda­

ków, rzekłby do nas, iż żal mu tego ludu. W zyw am was, bracia kapłani, abyście w naszem imieniu poruszyli serca poczciwe waszych parafjan do niesienia pomocy dla biednych w mieście.

Wsie też mają ubogich i nimi trz e b a się zająć, miasta są jednak w położeniu o wiele gorszem ze względu na liczbę pogrążonych w nieszczęściu.

Niech miłosierdzia- pełne Serc e Boże natchnie litością serca ludzkie i pobudzi do ofiarności.

Pieniężne dary należy kierować do Kurji, która je organi­

zatorom katolickim dó rozdzielenia najwięcej potrzebującym odda, a dary w naturze kierować do T o w a rzy stw a ś. Wincentego (do siostry Marji) przy kościele dominikańskim w Lublinie.

Lublin, 13.XII. 1932

f Marjan Leon, Bp. Lubel.

Wykaz Wizytatorów nauki religji w szkołach powszechnych.

Kurja podaje do wiadomości Wiel. Duchowieństwa, że wi­

zytatorami nauki religji rzymsko-katol. w szkołach powszechnych naszej diecezji wyznaczeni zostali przez J. E. Najprzewielebriiej*

szego Biskupa Diecezji na rok szkolny 1932/33 następujący Księża:

W Lublinie:

1. Ks. Bronisław Woźnicki-

W pow. lubelskim: - i

2. Ks. kan. Stefan Galusiński, prob. w Niedrzwicy

> 3. Ks. kan. Piotr Stodulski, prob. w Piaskach W . W pow. biłgorajskim :

4. Ks. kan. Czesław Koziołkiewicz, prob. w Biłgoraju 5. Ks. Antoni Kimaczyński, prob. w Tarnogrodzie W pow. chełmskim:

6. Ks. kan. Wacław Kosior, prob. w Chełmie W pow. hrubieszowskim:

7. Ks. kan. Melchjor Juściński, prob. w Hrubieszowie.

W pow. janow skim :

8. Ks. Józef Dąbrowski, prob. w Janowie

9. Ks. prał. J. Scipio, del Campo, prob. w Kraśniku W pow. krasnostawskimi

10., Ks. prał. Bron. Malinowski, prob. w Krasnymstawie.

11. Ks. kan. Antoni Sadłowski^ prob. w Turobinie

(4)

320

W pow. lubartowskimi

12. Ks. kan. Michał Zawisza, prob. w Lubartowie 13. Ks. W acław Krasuski, prob. w Lęcznie

W pow. puław skim :

14. Ks. kan. Wielisław Krycki, prob. w Wąwolnicy 15. Ks. Hipolit Boratyński, prob. w Kazimierzu

W pow. tomaszowskim:

16. Ks. Kazimierz Remiszewski, prob. w Łaszczowie 17. Ks. Ignacy Stachurski, admin. w Tomaszowie Lub.

Wikarjusz Generalny ( —) Ks. L. Kwiek, Nabożeństwa i czynności religijne w kościołach wojskowych.

S ta tu t duszpasterstwa wojskowego nadany przez Stolicę Apostolską dn. 37.11.1926 (Dz. U. R. P. JMS 124 r. 1926 p. 714).

ustala w szeregu artykułów zakres uprawnień juryzdykcyjnych kapelanów wojskowych. Uprawnienia proboszczowskie, określo­

ne Statutem, rozciągają się wyłącznie na osoby wojskowe, wy­

raźnie wymienione w art. 9 Statutu. S tatu t zarazem wskazuje w art. 14, że funkcje religijne w ramach uprawnień juryzdykcyj- nych kapelan wojskowy sprawuje w kościele wojskowym lub cy­

wilnym po uzyskaniu uprzednio zgody miejscowego Ordynarjusza.

Opierając się na powyżej wyłożonych zasadach, wyjaśniam, że kapelan wojskowy, posiadający uprawnienia proboszczowskie, winien w myśl. kan. 467 § 1 odprawiać nabożeństwa i admini­

strować sakramenta św. wiernym ilekroć tego prawnie (legitime) zażądają. Ma tu zastosowanie art. 9 Statutu, wskazujący, k tó re oso­

by wojskowe podlegają kompetencji duszpasterstwa wojskowego.

Odnośnie nabożeństw i funkcyj duchownych, o które proszą instytucje i osoby cywilne, to mogą być one odprawiane w ko­

ściołach wojskowych jedynie pod warunkiem uprzedniego uzy­

skania zezwolenia władz kościelnych, jakiemi są Ordynarjusz na terenie diecezji, proboszcz na terenie parafji, prefekt odnośnie swej szkoły, kapelan zakładu czy instytucji, gdzie spraw uje pie­

czę duchową i t. d. gdyż w przeciwnym razie kapelan naraziłby się na cenzury kościelne. Podobnie kapelan w ojskow y musi po­

siadać uprzednie zezwolenie miejscowej władzy, duchownej, jeśli­

by miał spełniać jakie funkcje liturgiczne w kościele lub kaplicy cywilnej, względnie na terytorjum niewojskowem.

f St. Gall, Biskup Polowy.

Podatki opłacane przez Duchowieństwo.

Na podstawie wyjaśnienia Komisji Papieskiej w Warszawie z dn. 28 listopada b. r. Nr. 1023/32 Kurja niniejszem podaje do

^iac(Qiności W . Duchowieństwa niektóre dane w sprawie opłaca­

(5)

nia podatków przez księży. Podane poniżej Wyjaśnienia są pew­

ne i wiarogodne, gdyż są wynikiem porozumienia między Komi­

sją papieską i władzami państwowemi, a więc mogą służyć jako wskazówki w wypadku, gdyby władze skarbow e domagały się niesłusznie uiszczenia jakiegoś podatku.

Komisja Papieska W arsźawa, dn. 28.XI 1932 r.

Nr. 1023/32.

E K S C E L E N C J O ,

Przy niniejszem mam zaszczyt przesłać do wiadomości wynik porozumiewań się Komisji Papieskiej z władzami państwo­

wemi co do opłacenia podatków przez duchowieństwo. Komisją postawiła szereg pytań, na które otrzymała odpowiednie wyjaś­

nienia.

Mianowicie:

l*o Wskazano na konieczność przypomnienia władzom sk a r­

bowym ze strony Ministerstwa S k a rb u obowiązku ścisłego prze­

strzegania przepisów okólnika Ministerstwa Skarbu z dn. 1^.X 1925 r. L. DPO. 4525/2/25 o opodatkowaniu dochodów osób d u ­ chownych z czynności duszpasterskich, albowiem zdarzają si$

wypadki, że niektóre władze skarbow e w brew przepisom tego okólnika odnoszą się do Kuryj Biskupich, z żądaniem wykazania dochodów z duszpasterstwa odnośnie wszystkich duchownych w okręgu a nie co do danych tylko tych duchownych, których zeznania o dochodzie budzą wątpliwości władzy skarbowej.

2-0 Z uwagi, że władze skarbowe prz yjm ują do wymiaru podatku dochodowego dochód brutto z czynności duszpasterskich bez uwzględnienia ustawowych p otrąc eń z tytułu w y d a t k ó ^ związanych ściśle ze sprawowaniem opieki duszpasterskiej a w szczególności nie potrącają w ydatków na służbę kość., do której utrzymania obowiązany je s t duchowny, w ydatków na wy­

jazdy wizytacyjne, na wyjazdy na odpusty, do których duchow­

ny jest zobowiązany z racji swego urzędu i t. p. wskazanem;

jest, aby Ministerstwo S k arb u d ro g ą okólnika przypomniało wła-;

dzom skarbowym obowiązek ustalania do wym iaru podatku do*

chodowego dochodu netto zgodnie z art. 6 ustawy o podatku, dochodowym.

Na powyższe dwa punkty Ministerstwo W y z n a ń 1 Religijnych i Oświecenia Publicznego w porozumieniu z Ministerstwem S k a r ­ bu i Ministerstwem S p ra w W e w n ętrzn y c h odpowiedziało pod dn. 17 b. m. JSTs V-4369/32:

„Co do spraw w tych punktach poruszonych wydany został okólnik do władz skarbowych z dn. 15.IX 1932 r. L. D. V.

39473/2/32, którego odpis dołącza s i ę “.

U w a g a . Okólnik ten został zakomunikowany Najdostoj­

niejszym Ordynarjuszom,

32 1

(6)

1-o Gzy duchowni są obowiązani opłacać zwyżkę podatku dochodowego z art. 26 ustawy i w jakich wypadkach od opłace­

nia tej zwyżki są wolni. Ministerstwo W. R. i O, P. odpowie­

działo; „Duchowni wyznania rzymsko-katolickiego są obowiązani do opłacania 20% zwyżki podatku w myśl art. 26 ustawy o pań­

stwowym podatku dochodowym, (Dz. U. R. P. Ns 58, poz. 411 z r. 1925); wolni są jednak od tej zwyżki, o ile mają na utrzy­

maniu chociażby jednego członka rodziny (ojciec, matka, brat, siostra, dzieci brata lub siostry). Kogo należy uważać za człon­

ka rodziny, określa w sposób wyraźny art. 28 ustawy".

2-o. O ile i w jakich granicach obowiązani są duchowni .opłacać podatek dochodowy skumulowany oraz podatek kryzy­

sowy, przyczem Episkopat prosi o przytoczenie praktycznego przykładu obliczania tych podatków.

Odpowiedź Ministerstwa W . R. i O. P . : „Kryzysowy doda­

tek do państwowego podatku dochodowego opłacają duchowni narówni z innymi płatnikami tego podatku. W yso k o ść tego do­

datku określa ustawa z dn. 22.X 1931 r. (Dz. Ust. R. P. JM ® 99 poz. 760). Wolne są od tego dodatku dochody z uposażeń służ­

bowych, em erytur i wynagrodzeń za najemną pracę, wypłacane z funduszów Państwa oraz z funduszów związków komunalnych.

Z a związek kpmunalny uważa się tylko jednostki samorządu te­

rytorialnego (województwa, powiaty, gminy) wobec czego docho­

dy wypłacone z funduszów innych związków prawno-publicznych podlegają kryzysowemu dodatkowi.

Kumulacji uposażeń w myśl ustawy z dn. 7 listopada 1931 r.

(Dz. U. Roz. P. JMs 101, poz. 771) podlegają ci duchowni, którzy posiadają więcej niż jedno uposażenie służbowe (np. proboszcz obok swojego uposażenia spełniając funkcje katechety otrzymuje ód władz szkolnych drugie pobory). Sposób obliczania różnicy z tytułu kumulacji uposażeń normuje sama ustawa oraz rozpo­

rządzenie wykonawcze do niej z dn. 29 gruonia 1931 r. (Dz. U.

R. P. JMs 8, poz. 50 z r. 1932), które zawiera formularz obliczania różnicy wraz z pouczeniem co do jego wypełnienia. Formularz taki można otrzymać w każdym Urzędzie skarbowym".

3-o. Czy i w jakich wypadkach osoby duchowne podlegają obowiązkowi opłacania podatku wojskowego. — Odpowiedź:

Odnośnie sprawy poruszonej w p. 3 projektu Ministerstwo udzieli wyjaśnień w terminie późniejszym po uzgodnieniu sprawy ż Ministerstwem Spraw Wojskowych".

4-o. O ile i w jakich granicach obowiązane jest duchowień­

stwo opłacać podatek gruntowy od gruntów kościelnyzh i bene- ficjalnych w poszczególnych b. z a b o r a c h .— Oopowiedź:

„Grunty kościelne na podstawie dawnych ustaw b. państw zaborczych nie są pociągane do zapłaty państwowego podatku gruntowego w b. zaborze rosyjskim i niemieckim, natomiast winne są opłacać takowy w b. zaborze austrjackim".

5-0. Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości budynków

(7)

323 kościelnych i podatkiem od lokali mieszkań prywatnych i urzę­

dowych osób duchownych.

6 - 0 . Czy w związku z wejściem w życie Konkordatu wy­

dane zostały jakie rozporządzenia lub pouczenia dla władz s k a r ­ bowych co do wymiaru z należących do duchowieństw a objek- t6 w — podatków gruntowego, od nieruchomości, od lokali i od placów budowlanych; i

7-a. Czy zostanie uregulowana sprawa wymiaru podatku gruntowego z gruntów pocerkiewnych t. z w. „popówek".—O d p o ­ wiedź ad 5-o, 6-o i 7-o:

„Ministerstwo S karbu poleciło nie doręczać duchowieństwu katolic. nakazów płatniczych na państwowy podatek gru ntow y z gruntów pocerkiewnych t. zw. „popówek" a to z uwagi, że du­

chowieństwo katolickie nie je s t właścicielem gruntów pocerkiew ­ nych i używa tych gruntów bez należytego tytułu prawnego.

Co do państwowych podatków od nieruchomości, od lokali i od placów budowlanych Ministerstwo S karbu nie wydało s p e ­ cjalnych zarządzeń w związku z Konkordatem, a to z uwagi na dotychczasowe przepisy ustawowe, które w tym względzie nie różnią się zasadniczo od postanowień art. X V Konkordatu. W o ­ bec tego wolne są od opodatkowania budynki kośc. oraz pomie­

szczenia urzędowe osób duchownych, natomiast mieszkania p r y ­ watne tych osób podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach.

Również co do państwowego podatku g ru n to w e g o Minister­

stwo Skarbu nie wydało dotychczas zarządzeń celem poboru tego podatku zgodnie z postanowieniami wspomnianego art. X V Kon­

kordatu, wstrzymując się z tem do chwili uregulowania stosunku prawnego do Państwa kościołów innych wyznań chrześcijańskich".

8 o. Podatki samorządowe czy obciążają osoby duchowne.

O d p o w ie d ź :

„Odnośnie sp raw y poruszonej w p. 10 protokółu Minister­

stwo udzieli wyjaśnień w terminie późniejszym po uzgodnieniu sprawy z Ministerstwem S p ra w Wewnętrznych".

f H en r y k Przeździecki, Bp.

Zmiany wśród duchowieństwa diecezji lubelskiej.

Wikarjusz parafji św. Jana w Lublinie Ks. Aleksander Krassowski został mianowany proboszczem parafji św. Mikołaja w Lublinie na Czwartku^

Ks. H en r y k Cichowski został mianowany wikarjuszem pa­

rafji św. Jana w Lublinie.

Ks. Stefan Mieszczański proboszcz parafji św. Mikołaja

w Lublinie został zwolniony od obowiązków proboszcza.

(8)

A k c ja K a to lic k a

Instrukcje Wydziału Organizacyj Kościelnych na m iesiąc styczeń 1933 roku.

W iadom ości ogólne. Miesiąc styczeń poświęcony je st czci Imienia Pana Jezusa.

Każdy wierny, który codziennie przez cały miesiąc odmawia jakieś modlitwy na cześć Imienia Pana Jezusa, ten zyskuje ioo dni odpustu (Leon XIII 21 grudnia 1901 coli* 5.6).

W uroczystość Imienia Pana Jezusa każdy wierny który przystąpi do spowiedzi i Komunji św., nawiedzi kościół lub pu­

bliczną kaplicę i pomodli się na intencje Ojca św.—może zyskać odpust zupełny (Pius X 19 listopada 1906. Coli. 58).

W iadom ości szczegółowe. Intencja diecezjalna miesięczna.

Członkowie organizacyj kościelnych mają wszystkie swe modlitwy i uczynki ofiarować Panu Bogu w intencji rodzin katolickich.

Przywileje organizacji kościelnych.

I I I Z A K O N .

Absolucja generalna: — dnia 1 i 6 stycznia.

Odpusty zupełne: — dnia 1, 4, 6, 14, 16, 19, 30 i 31 stycznia.

A P O S T O L S T W O M O D L IT W Y . I. Odpusty zupełne dla członków:

1) W pierwszy piątek miesiąca i w jedeń dzień miesiąca dowolnie obrany.

2) W dzień Patrona miesięcznego (vide „Posłaniec Serca P. Jezusa" z miesiąca stycznia 1933 roku).

3) W dzień Komunji św. wynagradzającej wspólnej lub osobistej.

II. Odpusty zupełne dla zelator ów(ek)— dnia 3 i 29 stycznia.

S T O W A R Z Y S Z E N I E Ż Y W E G O R Ó Ż A Ń C A . Odpusty zupełne: — dnia 1, 6 i 15 stycznia.

Obowiązki członków organizacji kościelnych.

Zima najbardziej bezlitosna jest dla biednych. W tyra więc okre sie członkowie organizacji kościelnych mają święty obowią­

zek roztoczyć opiekę nad biednemi. T a opieka nie powinna być zd a w k o w a—dla odczepnego, ale stała i systematyczna. Trzeba pamiętać, że celem organizacji kościelnych, jako to podkreśla pra­

wo kanoniczne, są nopera pietatis et caritatis". W eźm y do ręki Reskry pta Świętej Kongregacji odpustów z dnia 13 czerwca 1815 r.

—tam znajdziemy takie zarządzenie Pius VII, Papieża—Kto trzech ubogich nakarmi na cześć Jezusa, Marji i Józefa św., zyska.

I. 7 lat i tyleż kwadragen odpustu, gdy to czyni ze skru- szonem sercem i pobożnie;

I I Odpust zupełny, jeśli w ten dzień spowiada się, komuni­

kuje się i modli na intencje Ojca św.

(9)

325 / / / . ioo dni odpustu dla każdego członka rodziny lub służą­

cego, który pomaga przy tem albo tylko j e s t obecny (Pius VII Reskr. Św. Kong. O dpust 13 czerwca 1815 r.)

Czcigodni Księża Proboszczowie niech te śpraw e wyjaśnią i zaakcentują, że Kościół tak bardzo ceni akcję miłosierdzia, że działalność taką obdarza łaskam i—odpustami.

Zawiadomienie.

W skutek pewnych nieścisłości w Statucie Diecezjalnego Towarzystwa Miłosierdzia Chrześcijańskiego, podejmowanie pie­

niędzy przesyłanych na adres T o w a rz y stw a j e s t bardzo utrudnione.

Uprzejmie więc prosimy Wielebnych Księży, oraz Koła pa- rafjalne Miłosierdzia Chrześcijańskiego o przesyłanie pieniędzy pod osobistym adresem Ks. Dr. Z yg m u n ta Surdackiego — L u b ­ lin, ul. Królewska 8, zaznaczając, iż suma przeznaczona jest na T ow a rzy stw o Miłosierdzia Chrześcijańskiego.

Z poważaniem

Za Zarząd (—) Jan Serafin.

ROZPORZĄDZENIA PRA WNO-PAŃSTWO WE

W sprawie przesyłania korespondencji urzędowej.

> T1 *

V i 1 Dyrekcja jest w posiadaniu dowodów, z których wynika, że urzędy parafjalne nadużywają przysługujących im praw, nadawa­

nia przesyłek urzędowych wolnych od opłat pocztowych i wysy-,, łają metryki pod adresem osób prywatnych w kopertach, zaopa^

trzonych w klauzulę: „sprawa: u rz ę d o w a —wolna od opłaty pocz­

towej". Przesyłki tego rodzaju, zarówno jak wszelkie pisma władz i urzędów państwowych i samorządowych, w ysyłane w wyłącznym interesie adresatów — w myśl art,‘ 25 p. 2 ustaw y z dnia 3 czerwca 1924 roku o poczcie, telefonie i telegrafie (D. U. R. P. Ns 12 p. 57/1931), nie są wolne od opłat pocztowych.

Przesyłki takie winny być opłacone przy nadaniu znaczkiem pocztowym lub też winny mieć na stronie adresowej koperty klauzulę: „Sprawa urzędowa — opłatę pocztową uiści adresat".

Tymczasem urzędy parafjalne, co się zresztą bardzo często ’ zdarza, zatrzymują sobie załączone przez petenta źnaczki na od ­ powiedź i wysyłają żądane pisma, jako przesyłki urzędowe, kła­

dąc na kopertach klauzule Zupełnie niewłaściwie np.: opłata ry*

czałowana na mocy art. 23 u.stawy i t. d. i;

Świadczy to, że urzędy parafjalne riie znają odnośnych prze­

pisów, względnie nie rozróżniają korespondencji prywatnej od.

urzędowej.

(10)

W o b e c powyższego uprasza się o wydanie w tej sprawie stosownego zarządzenia i pouczenia urzędów parafjalnych, jakie przesyłki mogą wysyłać jako wolne od opłat pocztowych.

Za Prezesa S. Wachhauzen Naczelnik Wydziału.

W sprawie sposobu obliczania podatku od dochodu osób duchownych.

Okólnik Ministerstwa Skarbu z dnia 15 września 1932 r.

L. D. V. 39473/2/32.

W yciąg z „Dziennika U rzęd o w eg o Ministerstwa Skarbu" Nr. 27. Rok 1932, poz. 418.

Do wszystkich Izb Skarbowych oraz Śląskiego Urzędu Woje­

wódzkiego (W ydział Skarbowy) w Katowicach.

Okólnikiem z dnia 7 października 1925 r. L. D. P. O.

4525/11/25 r. Ministerstwo S karbu zarządziło, aby władze skarbo­

we w wypadkach, gdy mają wątpliwości co do wysokości zezna- nego przez osobę duchowną wyznania rzymsko-katolickiego do­

chodu z czynności duszpasterskich, zwracały się po odnośne dane do właściwych Kuryj Biskupich.

Zdarzają się jednak wypadki, że władze skarbow e odnoszą się do Kuryj Biskupich z żądaniem wykazania dochodów z dusz­

pasterstwa odnośnie wszystkich duchownych okręgu, a nie o da­

ne tylko co do tych duchownych, których zeznanie o dochodzie budzą wątpliwości.

Podkreślając niewłaściwość tego rodzaju postępowania, Mi­

nisterstwo S k arb u przypomina, że z zadaniem wykazania dochodu z. czynności duszpasterskich należy się zwracać do Kuryj Bisku­

pich jedynie co do tych duchownych, których zeznania o docho­

dzie nasuwają wątpliwość.

Równocześnie Ministerstwo S karbu podkreśla, że w myśl art. 6 ustawy o państwowym podatku dochodowym, opodatkowa­

niu podlega dochód netto z czynności duszpasterskich, a więc po potrąceniu wydatków, związanych ściśle ze sprawowaniem opieki duszpasterskiej. W szczególności są potrącalne wydatki na służ­

bę kościelną, do której utrzymania obowiązany jest duchowny, wydatki na wyjazdy do chorych, na wyjazdy wizytacyjne i tym podobne wydatki,, które ponosi duchowny z racji sprawowania czynności duszpasterskich.

Minister S karbu (—) W ł. Zawadzki.

(11)

Ustawa o zgromadzeniach.

(D z. U. R. P. z dnia 11.III 1932. Nr. 48. po z. 450).

R O Z D Z I A Ł I.

Postanowienia ogólne.

Art. 1. 1) Zgromadzenia dzielą się na:

a) zgromadzenia publiczne oraz

b) zgromadzenia niepubliczne, czyli zebrania.

2) Wszędzie, gdzie ustawa niniejsza mówi o zgromadzeniach bez bliższego określenia, należy przez to rozumieć zgromadzenia publiczne.

Art. 2. 1) Rozróżnia się: a) zgromadzenia w lokalach, oraz b) zgromadzenia pod gołem niebem.

2) Manifestacje publiczne i pochody podlegają przepisom 0 zgromadzeniach pod gołem niebem.

3) Postanowienie ust. 2 ma odpowiednie zastosowanie do przejazdów manifestacyjnych na wozach i samochodach.

Art. 3. Lokalem w rozumieniu niniejszej ustawy j e s t w nę­

trze budynku wraz z ogrodzoną przestrzenią, stanowiącą z b u ­ dynkiem zamkniętą całość.

Art. 4. 1) Władzą, spraw ującą nadzór nad zgromadzeriiafni 1 zebraniami, jest powiatowa władza administracji ogólnej, o ile ustawa niniejsza nie stanowi inaczej.

2) W miastach, stanowiących osobne powiaty dla celów administracji rządowej, w których funkcje powiatowej władzy administracji ogólnej spraw ują prezydenci miast, Minister Spraw- Wewnętrznych oznaczy d ro g ą rozporządzenia władze, powołane do nadzoru nad zgromadzeniami i zebraniami.

R O Z D Z I A Ł II.

Zwoływanie zgromadzeń.

Art. 5. Każdy pełnoletni obyw atel polski, posiadający"

zdolność do działań prawnych, może zwoływać zgromadzenie i na niem przewodniczyć.

Art. 6, 1) O zwołaniu zgromadzenia do lokalu należy za­

wiadomić władzę na piśmie w takim terminie, aby władza otrzy­

mała zawiadomienie to najpóźniej na 2 dni przed zgroraadzenięrn.

2) Jeżeli zgromadzenie ma się odbyć poza siedzibą .powia­

towej władzy administracji ogólnej, zawiadomienie może. być do­

konane za pośrednictwem najbliższego posterunku policji- pań­

stwowej.

3) Zgłaszającemu wyda władza na żądanie bezpłatne .pisem­

ne zaświadczenie zgłoszenia.

Art. 7. 1) Zgromadzenie pod gołem niebem może się od­

być tylko za zezwoleniem władzy (art. 4).

(12)

328

2) Podanie o takie zezwolenie winno * być złożone (art. 6 ust. 1) u właściwej władzy najpóźniej na 3 dni' przed zgroma­

dzeniem.

Art. 8. Zawiadomienie, względnie podanie o zezwolenie winno zawierać:

a) imię, nazwisko i adres zwołującego zgromadzenie,

b) dokładne wskazanie miejsca i czasu rozpoczęcia zgroma­

dzenia,

c) cel i program zgromadzenia,

d) wskazanie języka lub języków obrad, jeżeli obrady mają się toczyć w języku niepaństwowym.

Art. 9. 1) Władza zakaże odbycia zgromadzenia w lokalu, jeżeli odbycie zgromadzenia sprzeciwia się przepisom niniejszej u s t i w y lub ustaw karnych, albo jeżeli zagrażałoby bezpieczeń­

stwu, spokojowi lub porządkowi publicznemu.

2) Zakaz należy podać na piśmie z uzasadnieniem do wia­

domości zgłaszająaego nie później ja k w przeddzień zgromadzenia.

Art. 10. Jeżeli zachodżą okoliczności, podane w art. 9 ust. 1.

władza odmówi zezwolenia na zgromadzenie pod gołem niebem.

Art. 11. 1) Zgromadzenia pod gołem niebem są niedopusz­

czalne w promieniu Va kim. od miejsca urzędowego pobytu Pre­

zydenta Rzeczypospolitej, od miejsca posiedzeń Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego, przez cały czas trwania sesji, oraz od wojskowych: koszar, magazynów, materjałów wybuchowych, objektów fortecznych, placów ćwiczeń i strzelnic.

2) Wojewódzka władza administracji ogólnej może w po­

szczególnym wypadku zezwolić na wyjątek od powyższej zasady, o ileś chodzi o objekty wojskowe, wymienione w ust. 1, w poro­

zumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu.

R O Z D Z I A Ł III.

Odbywanie zgromadzeń.

Art. 12. W zgromadzeniach nie mogą uczestniczyć osoby uzbrojone z wyjątkiem osób urzędowych.

Art. 13. 1) Każde zgromadzenie winno mieć przewodniczą­

cego, który otwiera, kieruje obradami i zamyka zgromadzenie.

2) Za przewodniczącego uważany jest zwołujący zgroma- dzdnie tak długo, dopóki albo sam nie poruczy tej czynności in­

nej osobie, albo dopóki zgromadzenie za jego zgodą nie dokona wyboru przewodniczącego.

Art. 14. 1) Przewodniczący zgromadzenia odpowiedzialny j e s t za prz ebieg zgromadzenia i obowiązany je s t z tego tytułu czuwać nad przestrzeganiem przepisów niniejszej ustawy oraz przeciwdziałać wszystkiemu, co zagraża bezpieczeństwu, spoko­

jowi lub porządkowi publicznemu.

2) Przewodniczący ma prawo usunąć ze zgromadzenia ucze­

stnika, jeżeli zachowaniem się swojem uniemożliwia obrady lub

u s iłu je w sposób gwałtowny udaremnić obrady.

(13)

329

3) W wypadku, gdy zgromadzenie nie podporządkowuje się zarządzeniom przewodniczącego, wydanym w wykonaniu jego

obowiązków, o których mowa w ustępie pierwszym, lub gdy przebieg zgromadzenia sprzeciwia się ustawie karnej, przewod­

niczący winien zgromadzenie rozwiązać.

Art. 15. 1) Władza (art. 4) może delegować na każde zgro­

madzenie swych przedstawicieli.

2) Przedstawiciel władzy, przebywając na zgromadzeniu, winien okazać przewodniczącemu swoją delegację.

3) Przedstawiciel władzy otrzymuje miejsce w edług swego wyboru, przyczem przewodniczący winien mu udzielać na żąda­

nie informacyj o osobach mówców i wnioskodawców, ja k r ó w ­ nież o treści zgłaszanych wniosków i rezolucyj.

Art. 16. 1) Przedstawiciel władzy ma prawo zgromadzenie rozwiązać, jeżeli zajdą okoliczności, przewidziane w art. 14f a przewodniczący nie dopełni nałożonych nań obowiązków lub nie zastosuje się do żądania przedstawiciela władzy co do roz^

wiązania zgromadzenia, albo jeśli pomimo wyczerpania porządku dziennego nie zamknie posiedzenia.

2) Rozwiązanie zgromadzenia należy poprzedzić ostrzeżeniem.

Art. 17. 1) Każdy uczestnik zgromadzenia winien podpo­

rządkować się wezwaniom i zarządzeniom przewodniczącego zgromadzenia (art. 14), względnie przedstawiciela władzy (art. 16).

2) Z chwilą zamknięcia lub rozwiązania zgromadzenia zgro­

madzeni obowiązani są rozejść się bezzwłocznie.

R O Z D Z I A Ł IV.

Zebrania.

Art. 18. Zgromadzeniami niepublicznemi są:

a) zebrania osób, znanych osobiście zwołującym lub prze­

wodniczącemu zebrania, odbywające się w lokalach;

b) zebrania członków legalnie istniejących zrzeszeń, odby­

wających się w lokalach.

Art. 19. Zebrania nie wymagają ani zgłoszenia u władzy, ani zezwolenia tej władzy.

Art. 20. 1) Przedstawiciele władzy (art. 4) nie mogą być delegowani na zebrania.

2) W razie powzięcia wiadomości, że zebranie przekriacza ramy, zakreślone w art. 18, organa bezpieczeństwa publicznego mogą w celu sprawdzenia tej okoliczności wkroczyć do lokalu, gdzie zebranie się odbywa i w razie stwierdzenia takiego p rz e ­ kroczenia zgromadzenie rozwiązać.

3) Organa bezpieczeństwa publicznego winny wkroczyć do lokalu i zebranie rozwiązać, gdy cel lub przebieg zebrania jest sprzeczny z u staw ą karną albo zagraża bezpieczeństwu, spokojo­

wi lub porządkowi publicznemu.

4) Postanowienia w art. 17 mają odpowiednie zastosowanie

do zebrań.

(14)

330

R O Z D Z I A Ł V.

Zjazdy.

Art. 21. Zjazdy uważa się za zgromadzenia publiczne lub za zebrania zależne od ich charakteru (art. 2 ust. 1, art. 18).

Art. 22. 1) Zgłoszenia o zjazdach, mających charakter zgro­

m adze nia publicznego, przyjmuje, względnie zezwolenia na nie . u d zie la :

a) powiatowa władza administracji ogólnej, jeżeli na zjazd prz ybywają delegaci z obszaru jednego powiatu;

b) wojewódzka władza administracji ogólnej dla wszystkich innych zjazdów krajowych.

2) O właściwości terytorjalnej decyduje miejsce zjazdu.

Art. 23. 1) Wszelkie zjazdy międzynarodowe wymagają zezwolenia.

2) Zjazdem międzynarodowym w rozumieniu niniejszej usta­

wy je s t zjazd, zwoływany przez organizację zagraniczną, lub też zjazd zwoływany przez organizację krajową, na który przyby­

wają delegaci organizacyj zagranicznych z prawami reprezen­

towania tychże organizacyj i uczestniczenia w podejmowaniu rezolucyj i uchwał.

3) Zezwolenia wydaje Minister S p raw W e w nętrznyc h w po­

rozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych.

R O Z D Z I A Ł VI.

Zgromadzenia przedwyborcze.

A rt. 24. 1) Zgromadzenia, zwoływane w sprawie wyborów do ciał ustawodawczych i korporacyj publiczno-prawnych, na obszarach objętych wyborami w okresie czasu od rozpisania do dnia wyborów, celem omówienia sprawy wyborów i zastanowie­

nia się nad kandydaturami wymagają tylko zgłoszenia u właści­

wej władzy (art. 6 ust. 1), o ile odbywają się pod gołem niebem.

2) Zgromadzenia przedwyborcze w lokalach nie wymagają zgłoszeń.

... 3) Pozatem zgromadzenia te podlegają wszelkim przepisom niniejszej ustawy.

R O Z D Z I A Ł VII.

Postanowienia karne.

Art. 25. 1) Kto:

a) bezprawnie zajmuje lub wzbrania się opuścić miejsce, względnie lokal, którym inna osoba prawnie rozporządza jako zwołujący lub przewodniczący zgromadzenia,

b) zwołuje zgromadzenia, zjazd lub zebranie z naruszeniem przepisów rozdziałów II, IV lub V,

e) kieruje zgromadzeniem, zjazdem lub zebraniem, zakaza­

niem przez władzę,

(15)

d) kieruje zgromadzeniem, zjazdem lub zebraniem po roz­

wiązaniu go przez przewodniczącego lub przedstawiciela władzy, e) kto będąc wezwanym do opuszczenia miejsca zgromadze­

nia, nie uczyni temu zadość (art. 14) lub nie opuści miejsca zgro­

madzenia po rozwiązaniu (art. 14, 16, 17),

f) kto bierze udział w zgromadzeniu wbrew przepisowi art. 12 ulega, o ile dany czyn nie ulega karze surowszej w myśl innych przepisów, karze grz ywny do 1000 złotych lub aresztu do 6 tygodni.

Wszelkie inne przekroczenia postanowień niniejszej ustawy ulegają karze grzywny do 500 złotych lub karze aresztu do 2 tygodni.

2) Do orzekania powołane są powiatowe władze administracji ogólnej.

R O Z D Z I A Ł VIII.

Postanowienia przejściowe i końcowe.

Art. 26. S p ra w y zwoływania, przewodniczenia i uczestni­

ctwa osób wojskowych w zgromadzeniach i zebraniach unormuje rozporządzenie Ministra S p ra w W ojskowych, wydane w porozu­

mieniu z Ministrem S p ra w Wewnętrznych.

Art. 27. 1) Przepisy niniejszej ustawy nie mają zastosowania:

a) do wszelkiego rodzaju zgromadzeń, zwoływanych w w y ­ konaniu przepisów ustawowych lub przez właściwe władze i urzędy publiczne;

b) do religijnych zebrań i pochodów, urządzanych przez związki religijne, prawnie uznane, o ile odbywają się w sposób, tradycyjnie ustalony lub przewidziany w akcie, uznającym dane wyznanie oraz do pochodów weselnych i pogrzebowych jak rów­

nież pielgrzymek;

c) do zgromadzeń i zebrań towarzyskich, familijnych i szkolnych;

d) do zebrań rozrywkowych, odbywających się w lokalach;

e) do zgromadzeń i zebrań akademickich, odbywających się na terenie szkół akademickich oraz innych wyższych szkół, które uzyskały uprawnienia szkół akademickich.

2) Jeżeli zgromadzenia, wymienione w pkt. b) c) i d), mogły­

by zagrażać bezpieczeństwu, spokojowi lub porządkowi publicz­

nemu, władza może wydać odpowiednie zarządzenia.

Art. 28. Ustawa niniejsza w niczem nie narusza:

a) ograniczeń, wynikających z przepisów sanitarnych, budo­

wlanych ogniowych i drogowych;

b) zawartych w obowiązujących przepisach prawnych ogra­

niczeń osób wojskowych co do brania udziału w życiu politycz- nem i publicznem;

c) postanowień art. 82 i 164 polsko-niemieckiej konwencji górnośląskiej, zawartej w Genewie dnia 15 maja 1922 r. (Dz. U.

R. P. Ns 44, poz. 371).

Art. 29. W ykonanie niniejszej ustaw y porucza się Mini­

strowi Spraw W ew nętrznych, co do art. 11 ust. 2 w porozumie-

331

(16)

niu z Ministrem S p r a w Wojskowych, a co do art. 26 Ministrowi . Spraw W ojskowych w porozumieniu z Ministrem Spraw W e w ­

nętrznych.

Art. 30. 1) Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia i obowiązuje na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

2) Równocześnie tracą moc:

a) rosyjskie tymcziasowe przepisy o zgromadzeniach z dnia 4/17 marca 1906 r. (dodatek do art. 1151 ustawy o zapobieganiu prz estępstwom i ich tłumieniu, zawarte w t. XVI Zb. ust. ros.);

b) rozporządzenie Kom. Gen. Ziem. W schodnich z dnia 25 mają 1919 r. o zgromadzeniach (Dz. U. Z. C. Z. W . JSIs 5, poz. 30);

c) austrjacka ustawa o zgromadzeniach z dnia 15 listopada 1867 r. (austr. d. u. p. Na 135);

d) postanowienia § § 1, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 i 20, niemieckiej ustawy o stowarzyszeniach z dnia 19 kwietnia 1909 r. (Dz. U. Rzeszy str. 151) w odniesieniu do ze­

brań i zgromadzeń;

e) ustaw a z dnia 5 sierpnia 1922 r. w sprawie wolności zgromadzeń przedwyborczych (Dz. U. R. P. Nr. 66, pęz. 594) oraz wszelkie inne przepisy, dotyczące zebrań i zgromadzeń.

Prezydent R z e c zypospolitej: I. Mościcki.

Prezes Rady Ministrów: w. z. W ł. Zawadzki.

Minister Spr. W ew nętrznych: Bronisław Pieracki.

Kierownik Ministerstwa Spr. Wojskowych: Fabrycy.

Minister S p ra w Zagranicznych: A u g u st Zeleski.

Stulecie Katedry Lubelskiej.

(1832 — 1932).

Kościół po-jezuicki pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie w roku bieżącym obchodzi 350-lecie swego istnienia i 100-lecie od podniesienia do godności kościoła katedralnego i parafjalnego. Wprawdzie na mocy bulli papieża Piusa VII „Quaemadmodum Romanorum Pontificum"

wydanej w 1805 roku, a ogłoszonej w 1807 roku świątynia ta -de iure była kościołem katedralnym, ale de facto stała się nim dopiero w 1832 roku. Sto lat mija od chwili, kiedy ks. Józef Marceli Korwin Dzięcielski, biskup lubelski (1826—1839) prze­

niósł nabożeństwo katedralne z dawnej kollegiaty św. Michała Archanioła do odnowionego pojezuickiego kościoła św. Jana i erygował sprzy nim parafję. Sto lat mija, odkąd dzisiejsza ka­

tedra stała się matką kościołów diecezji lubelskiej. Sto lat mija

od tego czau, kiedy Lublin, który w dziejach narodu i Państwa

(17)

Polskiego odegrał niejedną ważną rolę, otrzymał wreszcie stałą katedrę i został Stolicą Biskupstwa.

Już w wieku X V Jan z Opatowca Zaborowski, biskup Chełm­

ski (1417— 1440), czynił starania, aby sobie i swoim następcom urządzić stolicę w Lublinie, dlatego chciał m. Lublin i ziemię Lubelską oderwać od. diecezji krakowskiej a przyłączyć do die­

cezji chełmskiej, o trz y m ił nawet na to zgodę nietylko króla Władysława Jagiełły, ale i Stolicy Apostolskiej, lecz sprzeciwił się temu projektowi Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski, jak 0 tem wspomina ks. Jan Długosz w swojej historji pod koniec

1425 r. Miasto tedy Lublin i cały archidiakonat lubelski, składa­

jący się z dekanatów: Chodelskiego, Kazimierskiego, Parczow- skiego, Łukowskiego i Soleckiego prawie do końca XVIII wieku należały do diecezji Krakowskiej.

Dopiero w 1790 r., na Sejmie 4-letnim, gdy po pierw szym rozbiorze Polski, przy diecezji chełmskiej pozostały tylko dwa dekanaty: chełmski i krasnostawski, na wniosek Macieja Garny- sza, biskupa chełmskiego (1782-1790) w myśl dekretu papieża Piusa VI przyłączono do tak zmniejszonej diecezji Chełmskiej archidiakonat lubelski z tą zmianą, że dekanat solecki za W isłą pozostał nadal przy diecezji krakowskiej, za to przybyły dwa dekanaty urzędowski i zaklikowski, dotychczas należące do archidiakonatu zawichosckiego. Biskup Chełmski odtąd zaczął

się tytułować chełmskim i lubelskim. Taki stan rzeczy trwał do 1805 roku. Franciszek I, cesarz austrjacki, nie chciał się zgodzić, aby terytorjami, które po 3 rozbiorze Polski dostały się Austrji, zarządzali biskupi, mieszkający poza granicami jego państwa, d ą ­ żył do zmiany granic diecezji. Na skutek tedy prośby, wniesio­

nej przez cesarza do Rzymu, Papież Pius VII bullą „Quaemad- modum Romanorum Pantificum" w 1805 r. wydaną kasuje diecezję chełmską i z cżęści tej diecezji chełmskiej, krakowskiej, łuckiej, poznańskiej i płockiej erygował diecezję lubelską, a na kościół katedralny przeznaczył kościół pojezuicki św. Jana Chrzciciela 1 św. Jana Ewangelisty w Lublinie.

Katedra biskupstwa chełmskiego obrz. łac., istniejąca od wieku XIV była w Chełmie do 1473 r., w Hrubieszowie od 1473 do 1490 r. i w Krasnymstawie od 1490 do 1805 r. t. j. do końca istnienia diecezji; kościołem katedralnym w Krasnymsta- wie od 1490 — 1781 był kościół parafjalny, który zajęty przez wojska austrjackie w 1794 r. wkrótce przestał istnieć, od 1781 do 1805 r. kościół pojezuicki, dziś parafjalny. Nawet po ustano­

wieniu diecezji lubelskiej kościół ten służył za tymczasową ka­

tedrę nowego biskupstwa od 1805 do 1826 r.

Dnia 15 lipca 1826 roku biskup Dzięcielski nabożeństwo ka*

tedralne przeniósł z Krasnegostawu do Lublina do kollegjaty św. Michała. Świątynię tę zbudował w 1282 r. Leszek Czarny na pamiątkę zwycięstwa nad Jadźwingami, w 1450 r. została prze­

budowana kosztem mieszczan lubelskich, na początku XVII w.

Tomasz Zamojski ufundował piękną wieżę, od 1574 do 1826 r.

kościół św. Michała był kollegjatą. W związku z przeniesieniem

(18)

334

nabożeństwa katedralnego kollegjata św. Michała została drugą z kolei tymczasową katedrą diecezji lubelskiej, przyczem kapi­

tuła, istniejąca przy kollegjacie, została skasowana, prałaci i ka­

nonicy, o ile tó było możliwem, weszli do kapituły katedralnej lubelskiej. B. kollegjata opuszczona w 1832 r. groziła zawale­

niem i z powodu braku funduszów na remont między 1852 i 1855

roku została rozebrana. *

Kiedy częściowa restauracja kościoła św. Jana dobiegała końca, biskup Dzięcielski pismem z dnia 22 sierpnia 1832 roku L. 1135 wezwał kler świecki i zakonny oraz wiernych na uroczy­

stość wprowadzenia nabożeństwa katedralnego z kościoła św. Mi­

chała do nowego kościoła katedralnego.

T a niezwykła uroczystość wyznaczona* została na niedzielę 26 sierpnia 1832 r. W dniu tym na kwadrans przed godziną dziewiątą duchowieństwo świeckie i zakonne udało się do ko­

ścioła św. Michała, gdy tymczasem biskup Dzięcielski był wpro­

wadzony przez kapitułę do katedry św. Jana. T u w zakrystji, przywdziawszy szaty pontyfikalne, rozpoczął obrzęd rekoncyljacji kościoła i wkładania św. relikwji w ołtarze. W tym czasie ka­

pituła z prałatem prepozytem na czele udała się do dawnej kol- legjaty św. Michała, która była po brzegi wypełniona pobożnym ludem. T am prałat prepozyt, ubrany w kapę, w asyście klery­

ków, przystąpił do wielkiego ołtarza, wziął N. Sakram ent w pu­

szce i w otoczeniu licznego duchowieństwa i tłumów wiernego ludu, śpiewającego pieśni ku chwale Boga Wszechmogącego, roz­

począł uroczystą procesję do nowej katedry. Na czele procesji szedł kleryk w dalmatyce i niósł Cudowny Krzyż Trybunalski, który 13 maja 1727 roku był przeniesiony z Trybunału do kol- legjaty; krzyż ten razem z N. Sakramentem został umieszczony w kaplicy Pana Jezusa zwanej „Cibavit". Po rekoncyljacji ko­

ścioła Pasterz diecezji wraz z klerem, który mu asystował, po­

szedł do kaplicy, włożył N. H o stję do monstrancji i przeniósł ją do wielkiego ołtarza, gdzie odprawił uroczystą Mszę świętą. Po nabożeństwie biskup udzielił kapłanom i zebranemu ludowi od­

pustu i zupełnego błogosławieństwa papieskiego, poczem odśpie­

wany został hymn dziękczynny Te Deum. T a k zakończyła się uroczystość przeniesienia nabożeństwa katedralnego do kościoła św. Jana, uroczystość naprawdę godna uwagi w historji diecezji Lubelskiej i miasta Lublina.

Nowa katedra, wzniesiona w 1582 r. przez Bernarda Macie­

jowskiego podówczas biskupa łuckiego dla X.X. Jezuitów, różne przechodziła koleje. Prócz fundatora, który ją hojnie uposażył, przyozdabiali ją i w sp rzę ty zaopatrywali Słuccy, Radziwiłłowie, Daniłowiczowie i inne rody, upiększona została freskami w 1757 roku przez Józefa Jana Majera, nadwornego malarza Augusta III.

Choć nieraz przez pożary była niszczona, należała do piękniej­

szych kościołów w kraju. W świątyni tej odbywały się dysputy z inowiercami, których w Lublinie było dużo, stąd była nietylko jedną z najpiękniejszych, ale jedną z głośniejszych świątyń w Pol­

sce. W 1772 r. po kasacie X. X. Jezuitów, kościół dostał się

(19)

335 w posiadanie O.O. Trynitarzy. Nowi właściciele nie mieli fun­

duszów na podtrzymanie kościoła, który od tego czasu zaczyna upadać. Gdy dwuch zakonników zostało do obsługi, rząd au- strjacki kościół obrócił na magazyny wojskowe, a po skasowaniu magazynów świątynia została bez żadnej opieki, była siedliskiem biednych i włóczęgów, którzy w okropny sposób niszczyli b u d y ­ nek. Gdyby tak dłużej było, z kościoła zapewne nic by nie zo­

stało. Ale niespodziewanie zaczęto myśleć o remoncie kościoła.

W bulli Piusa VII „Quaemadmodum Romanorum Pontificum", mocą której została zniesiona diecezja chełmska a ustanowiona lubelska, zastrzeżono, że biskup ma mieć stolicę w Lublinie i że kościołem katedralnym ma być wyrestaurowany kosztem rządu kościół pojezuicki św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty.

Choć bulla była uroczyście ogłoszona w 1807 r. w kollegjacie Lubelskiej przez Kajetana Gozdawę Kickiego, arcybiskupa i m e ­

tropolitę Lwowskiego, jednak wojny napoleońskie przeszkodziły restauracji kościoła. Po kongresie wiedeńskim, gdy w Królest­

wie Polskim, stosownie do administracyjnego podziału na woje­

wództwa, mocą bulli papieża Piusa VII z dnia 2 lipca 1811 roku

„Ex imposita nobis" zmieniono granice dawnych diecezji, rząd rosyjski zaczął myśleć o restauracji świątyni; wobec ruiny, jaką przedstawiała przyszła katedra, zadanie było nie łatwe, wyma­

gało wielkich funduszów..

Do 1830 r. użyto na remont sumę 204,036 złp. przez bullę

„Ex imposita nobis" na ten cel przeznaczoną, cesarz Aleksander I wyasygnował 90.606 złp., biskup i kapłani nie szczędzili ofiar, całej katedry jednak nie zdołano odrestaurować. Po dokonaniu najniezbędniejszych robót wewnątrz i zewnątrz, nie czekano na zupełne wykończenie, ale 26 sierpnia 1832 r., jak to już wyżej zaznaczono, kościół poświęcono i nabożeństwo katedralne i pa- rafjalne z b. kollegjaty św. Michała przeniesiono.

W ciągu następnych lat prowadzone były dalsze roboty.

W latach 1874—78 za biskupa Baranowskiego prześliczne freski Majera zostały odświeżone, na tę restaurację wydano 30.000 rb., z których połowę wyasygnował rząd rosyjski, a połowę biskup i wierni.

W katedrze znajdują się przedmioty, pochodzące z kościoła katedralnego w Krasnymstawie i z kollegjaty św, Michała w L u ­ blinie. Między innemi: w Wielkim O łtarzu Krzyż z U krzyżow a­

nym Chrystusem, przewieziony z katedry krasnystawskiej, dwa relikwiarze z kościoła św. Michała, chrzcielnica bronzowa, piękny zabytek X V w., z kollegjaty św. Michała z napisem niższym:

Ave—maria—gratia—plena, wyższy trudDy do odczytania, według Balińskiego (Star. Polska III str. 264) napis jest w języku s t a r o ­ niemieckim: Kiaf god Maria berod. W zakrystji znajdują się;

duży srebrny krzyż procesjonalny, sprawiony w 1717 r. do ko­

ścioła katedralnego w Krasnymstawie przez Krzysztofa Szem-

beka, biskupa chełmskiego (1712 — 1718), przeniesiony tu razem

z katedrą; mały krzyżyk, zrobiony z drzewa, wziętego z kościoła

św. Michała, zbudowanego w 1282 r. przez Leszka Czarnego.

(20)

336

W katedrze zasługują na uwagę: zakrystja głośna z elip­

tycznego sklepienia, skarbiec, ołtarze, obrazy i pomniki, ale opis obecnego stanu katedry przekracza ramy niniejszego artykułu i wymaga specjalnego omówienia.*)

Ks. Wincenty Feliks Pawelec.

K r o n i k a . Czynności Biskupie.

J. E. Ks. Biskup Ordynarjusz dnia

20.IX. był na akademji ku czci św. Jozafata w Uniwersytecie.

21-24.XI. brał udział w Konferencji Episkopatu w Warszawie i w konferencji w Nuncjaturze w sprawach obrz. wsch.

27.XI. w kościele przy szpitalu Szarytek odprawił Mszę św.

i wygłosił naukę w setną rocznicę Cudownego Medalu Najśw. Marji P. Niepokalanego Poczęcia.

27.XI. był w Uniwersytecie na akademji ku czci ś. p. hr.

Anieli Potulickiej.

8.XII. odprawił Mszę św. i wygłosił naukę w kościele ś. Pa­

wła w Lublinie ku czci Niepokalanego Poczęcia N.M.P.

8.XII. był na akademji marjańskiej w sali T -w a Muzycznego.

11.XII. był na uroczystej promocji nowych d o k to ró w Katol.

Uniwersytetu.

J. E. Ks. Biskup Sufragan dnia

11 .XII. był na uroczystej promocji nowych doktorów Uniwer­

sytetu Lubelskiego.

Zjazd X .X. Prefektów diecezji lubelskiej w Lublinie.

Dnia 13 i 14 stycznia 1933 r. w gmachu Seminarjum Duchowne­

go w Lublinie odbędzie się Walne Zebranie członków lubelskie­

go Diecezjalnego Koła Księży Prefektów; dnia 13-go o g. 9.30 w I terminie, a o g. 10 w II; dnia 14-go o g. 9.

P o r z ą d e k o b r a d : Dnia 13 -go (piątek):

1. Msza św.

2. Otwarcie zebrania.

3. Odczytanie protokulu z poprzedniego zebrania.

4. Sprawozdanie Diecez. Koła, Komisji Rewizyjnej i Kół Miejscowych.

5. Referat: „Program i metody kapelanów harcerskich".

6. Dyskusja.

(Przerw a obiadowa do g. 15.30).

7. Referat: „Uczenie się pod kierunkiem".

8. Dyskusja.

*) Źródła: 1) Synodus dioecesana Chelmensis 1717, Zamosciis. 2) Ca­

talogus uniwersi cleri saecularis et regularis dioecesis Lublinensis anno 1874

et 1871. 3) Na pamiątkę 50-lecia jubileuszu kapłaństwa J. E. ks. biskupa

Franciszka Jaczew skiego, Lublin 1905,. ks. Karol Dębiński.

(21)

9. Referat: „Nowe metody pracy w Sodalicjach Mariań­

skich".

10. Dyskusja.

11. Wolne wnioski.

Dnia i 4 go (sobota):

1. Lekcja praktyczna.

2. Omówienie lekcji.

3. Omówienie urządzenia pracowni religijnej.

4. S p ra w a rekolekcyj zamkniętych.

5. Uzupełnienie Zarządu.

6. Wolne wnioski.

Księża Prefekci, którzy życzą sobie zatrzymać się na noc z dn. 13 na 14 w Seminarjum Duchownem, zechcą powiadomić 0 tem ks. Prokuratora. Można też zamieszkać w „Spójni" na O g r o ­ dowej. Dezyderaty na W alne Zebrania przesyłać pod adresem ks. prezesa Koła (ks. prah Fiorjan Krasuski, Królewska 10).—

W gmachu Sem. Duch. księgarnia św. Wojciecha na czas Zjaz­

du wystawi książki treści religijnej i pedagogicznej.

Sekretarz: Ks. A . Olszewski. Prezes: Ks. FI. Krasuski.

Krucjata modlitw. D y r e k to r W ydaw nictw Księży Jezui­

tów, ks. Jan Rostworowski, zawiadamiając o podjęciu krucjaty modlitwy o zażegnanie niebezpieczeństwa bezbożności, szerzonej przez bolszewizm jednocześnie donosi, że Ojcowie wydali odpo­

wiednie piękne obrazki z modlitwą, które można nabyć u nich w Krakowie.

Cena jest niesłychanie niska, bo 50 gr. za se tk ę obrazków, a w razie zamówienia najmniej tysiąca, Wydawnictwo pokryw a 1 koszta przesyłki.

Rzecz ze względu na przedmiot i kolendę, która nadaje się do pouczenia wiernych o niebezpieczeństwie bezbożności, została życzliwie przez J. E. Ks. Biskupa przyjęta i niniejszem polecona.

Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny odbędzie się w roku 1934 w Ameryce Południowej w Buenos Aires.

Polska Narodowa Pielgrzym ka do Ziemi św. i Egiptu.

W końcu lutego 1933 roku wyrusz y z Polski Narodowa Piel­

grzymka do Palestyny i Egiptu. Pro tektorat i duchowne kiero­

wnictwo objął J. £. ks, bisk. Kubina. Cel pielgrzymki jest za­

równo religijny, naukowy i turystyczny. Poza zwiedzeniem miejsc, związanych z życiem Chrystusa Pana jak: Jerozolimy, Betleem, Betanji, Jerycha, Nazaretu, Jeziora Galilejskiego, T y b e r - jady do programu pielgrzymki włączono zwiedzenie Morza Mar­

twego, brzegów Jordanu, Beyrutu, Konstantynopola, (nowej i sta­

rej części) Kaira (Nil, Piramidy i Sfinks w Gizeh, Muzeum z w y ­ kopaliskami grobu Tut-anch-Amona), Memphisa i Sakkary* Ale- ksandrji, Kanału Sueskiego, Aten (Akropolis, Więzienie S o k r a ­ tesa, Stadjon) i Bukaresztu. Wycieczka potrwa, blisko 5 tygodni od 24 lutego do 28 marca 1933, W tem tydzień przejazdu wśród prześlicznych wysp po Morzu Śródziemnem. Koszty wyniosą 1750 zł. Zgłoszenia jak najwcześniejsze kierować pod adresem:

Liga Katolicka w Katowicach, ul. Marsz. Piłsudskiego 58.Tel. 13-30.

(22)

338

Przy zgłoszeniu należy wpłacić pierwsza, ratę w kwocie 300 zł.

Na odpowiedzi listowne należy załączyć znaczek pocztowy.

Biuro filmowe. Problem szerzenia myśli religijnej przez kino potrafiło już należycie ocenić duchowieństwo na zachodzie, które wszelkiemi siłami dąży do rozpowszechniania filmów o my­

śli przewodniej katolickiej.

Kino stało się dzisiaj bronią potężną i powszechnie używaną.

Bronią tą posługuje się w pierwszej mierze wfóg Wiary i C h r y ­ stusa, komunizm rosyjski, który stworzył sobie z kina doskonałe narzędzie walki i propagandy rewolucyjnej. Tylko my katolicy nie doceniamy tego znakomitego środka szerzenia zdrowych zasad moralnych opartych o Wiarę i Kościół.

Generalny Sekretarjat Ligi Katolickiej w Katowicachf ro z u ­ miejąc doniosłość kina, zapoczątkował akcję, mającą na celu wpro­

wadzenia na rynek filmowy w Polsce filmów o treści religijnej, obyczajowej i naukowej, stwarzaja.c Biuro filmowe przy Lidze Katolickiej.

Zadaniem Sekr. Ligi Katolickiej będzie wypożyczać filmy ną dogodnych warunkach i po cenach bardzo przystępnych wszy­

stkim Przewielebnym ks. ks. proboszczom, którzy zechcą się za­

interesować problemem szerzenia myśli religijnej przez kino.

Katowice, ul. Marszałka Piłsudskiego 53.

Lecznica dla mężczyzn alkoholików. Zwraca się uwagę Przewielebnych Duszpasterzy, że O. O. Kamiljanie posiadają w Tarnowskich Górach na Górnym Śląsku lecznicę dla mężczyzn alkoholików pod nazwą Zakład św. Jana. Jest to jedyna w Polsce lecznica dla alkoholików pod kierownictwem duchownem. Opłata dzienna od 3 zł. wzwyż.

Przewielebni Duszpasterze zechcą w razie pojawienia się wypadków nałogowego pijaństwa w ich parafjach, kierować za­

interesowanych po informacje do wyżej wymienionej lecznicy., Rocznica konsekracji. W Katedrze 17 listopada odpra­

wiono uroczyste nabożeństwo na intencję Pasterza diecezji ks.

Biskupa Marjana Fulmana w czternastą rocznicę Jego konsekracji.

Nabożeństwo odprawił ks. prałat Ludwik Kwiek, pienia religiljne wykonali klerycy seminarjum. Po nabożeństwie licznie zebrani przedstawiciele społeczeństwa lubelskiego składali w zakrystji Najdostojniejszemu Solenizantowi serdeczne życzenia.

Ze Spójni Kapłańskiej. 1) Odpowiednio do podanego w poprzednim numerze „W. D.“ w każdy czwartek na Ogrodo­

wej odbywają się zebrania towarzyskie i raz na miesiąc zebrania z referatem. Na temat „ D r o g a n a . W s c h ó d R z y m u " wy­

głosił odczyt X. W ł. G o r a l . Z odczytu i dyskusji wynika że tematy unijne poruszane w omawianej książce są ważne i aktualne i jako takie winny być przemyślane przez duchownych i świeckich.

Jednocześnie zauważono, że ton książki nie zawsze cechuje god­

ność i szacunek, jaki należy się Najwyższej Powadze w Kościele.

Również i pogląd na znaczenie unji nieco je s t pesymistyczny.

2) B u d o w a d o m u d l a XX. E m e r y t ó w . W sezonie

(23)

zimowym ęd b y w a się gromadzenie materjału, jak cegły i piasku.

Nadto w robocie je s t stolarka i okucie okien i drzwi.

Z Uniwersytetu Lubelskiego. Dnia 11 grudnia na W y ­ działach Teologicznym i Prawa Kanonicznego odbyła się uroczy­

sta promocja doktorska w obecności I. 1. E. E. X. X. Biskupów.

Po zebraniu u J. M. ks. Rektora nowi doktorzy: ks. St. Kry­

nicki, ks. Plater, ks. Winc. Lapkiewicz i ks. Ochnicki z diec.

Łódzkiej, gremjum profesorskie i Księża Biskupi udali się do sali Piusa XI, gdzie chór X.X. Studentów odśpiewał Veni Creator, a O. prof. Gomar Michels wygłosił przemówienie o znaczeniu i przywilejach doktoratu. Poczem na prośbę XX. Promotorów J E. J£s. Bp Marjan Fulman udzielił wyżej wymienionj^m kapłanom

stopni doktorskich. N

■ Wreszcie zebrani udali się do kaplicy na uroczyste „Te Deum".

Akademja ku czci św. Jozafata w Uniwersytecie. Koło badań naukowych nad Kościołami Wschodniemi rok rocznie orga­

nizuje posiedzenie ku czci św. Jozafata. Podobnie do lat poprze­

dnich akademję zaszczycił swą o b e c n o ś c ią j. E. ks. Bp. Marjan Fulman. Referat p. t. „Liturgja droga, do zjednoczenia Kościo­

łów" wygłosił ks! dr. Michał Niechaj. /

Akademja ku czci ś. p. hr. A nieli PotUlickiej. U n i w e r ­ s y t e t Lubel s ki , ś w i a d o m y d o b r o d z i e j s t w a , j a k i e m u w y ś w i a d c z y ł a ś. p. hr. Ani el a Pot ul icka, w r ó ż n y s p o s ó b o k a z u j e s w ą w d z i ę c z ność i p a m i ę ć o niej. P o m i n ą w s z y m o d l i t w y jej duszę, z o r ­ g a n i z o wa ł w dni u 27 l i s t o p a d a a k a d e m j ę ku j e j czci. S ł o w o w s t ę p n e i c h a r a k t e r y s t y k ę j ej dzi ał al ności or a z z n a cz e n i e tej p o ­ staci dla religji i pol s koś ci p r z e d s t a w i ł J. M. ks. dr. J ó z ef K r u ­ szyński . O Pot ul i cach i z n a c z e n i u h i s t o r y c z n e m t a m t y c h s t r o n o p o w i e d z i a ł p. prof. Bi a ł k o ws k i .

Na akademji był obecny J. E. ks. Bp. Marjan Fulman.

'Akademja Marjańska. Zwyczajem starym dnia 8 grudnia w sali Towarzystwa Muzycznego odbyła się akademja marjańska, zorganizowana przez Sodalicje lubelskie. Słowo w stępne w y p o ­ wiedziała p. J. Modrzewska, referat wygłosił p. mag. M. Kle- czyński, nadto był śpiew i deklamacje.

Akademja tegoroczna zgromadziła elitę społeczeństwa kato­

lickiego i zaszczycona była obecnością J. E. Ks. Bpa Marjana Fulmana.

Z życia „Sali Sierot" w Lublinie. Z a k ł a d w y c h o w a w c z y dla d z i e w c z ą t „ S a l a S i e r o t " w r o k u 1932 p o s u n ą ł się n a p r z ó d pod- w z g l ę d e m w y c h o w a w c z y m i n a u k o w y m . N o w o ś c i ą j e s t w y d a w a ­ nie p i s e m k a „ P r o m y k " i w p r o w a d z e n i e życia r o d z i n k o w e g o , po- l e g a j ą c e g o tia tem, że j e d n a z u c z e n n i c —m a t e c z k a —ma p o d s w o j ą o p i e k ą kilka d z i e wc z y n e k , za k t ó r e w e w s z y s t k i e m o d p o w i a d a p r z e d wł adzą. P o w a ż n y pr ocent d z i e w c z y n e k u c z ę s z cz a do g i m ­ n a z j u m i S e m i n a r j u m Na u c z y c i e l s k i e g o , r e s z t a do s z k o ł y p o w ­ s z e c h n e j i p r a c u j e p r z y hafci e i w szwalni.

330

Cytaty

Powiązane dokumenty

dego Wydziału i dla poszczególnych stopni akademickich; jakie przedmioty specjalne i kursy osobne mogą być przez słuchaczy dowolnie obrane; ile godzin w tygodniu

Art. — Papieska Komisja de Re Biblica może na podstawie Listu Apostolskiego Piusa Pp. — Nie naruszając przepisów art.. nia się o stopnie akademickie, przedtem

Z tej więc ochoczości ducha, której prawie wszędzie to w arzyszyło to dziwne sharmonizowa- nie Biskupów i najlepszych ze świeckich, cieszymy się bardzo,

(słowo, które zaiste nie pozostawia wątpliwości co do intencyj) Naszych drogich i bohaterskich stowarzyszeń młodzieży Akcji Katolickiej, to widzicie, Czcigodni

dniczą wciska się we wszystkie kraje i państwa, a jest szcze­.. gólnie groźny dla tych, którym brak jest moralnej i duchowe

— W tych staraniach i troskach, przez które usiłujemy popierać Papieskie Dzieła Misyjne, każdy rzetelny człowiek uzna, jak Nam zależy na tem, aby one z

twem, że księża tej ofiary nie obracają na swoją korzyść. Ma się rozumieć, ktoby odmówił tej ofiary, to nie może być pozbawiony należytej obsługi

Moi kochani, jeżeli Kościół daje nam taki przykład, a dusze w czyścu potrzebują naszej pomocy, wniosek jest jasny dla nas, że winniśmy o nich pamiętać: