Abstrakcyjny portret rodzinny – projekt graficzny w Paint 1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:
- potrafi wymienić nazwiska artystów tworzących portrety rodzinne, - zna zasady edycji rysunku w programie Paint,
- rozumie przeznaczenie i zasady działania programu do edycji tekstu.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
- przyporządkować nazwisko autora to tytułu jego dzieła,
- zaplanować wykorzystanie narzędzi programu Paint do stworzenia pracy, - zaprezentować swoją pracę na forum klasy.
2. Metoda i forma pracy
- pokaz,
- prezentacja multimedialna, - ćwiczenie,
- pogadanka, - praca z całą klasą, - praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
- komputer (z programem MS PowerPoint),
- prezentacja multimedialna „Motyw rodziny – malarstwo”, - rzutnik multimedialny,
- program do edycji grafiki Paint, - tablica,
- zeszyty.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia uczniom cele zajęć.
b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel uruchamia prezentację multimedialną „Motyw rodziny – malarstwo”.
Spis treści prezentacji:
- Portret w kulturze antycznej
- Renesans jako okres narodzin portretu (Jan van Eyck „Portret małżonków Arnolfini”) - Impresjonizm i portret (Maurice Denis „Dziecko w niebieskich spodenkach”)
- Kubizm (Pablo Picasso „Rodzina”)
- Młoda Polska (Stanisław Wyspiański „ Autoportret z żoną”) - Abstrakcjonizm (Paul Klee „Senecio”)
2. Ćwiczenie – abstrakcyjny portret mojej rodziny
Nauczyciel prosi uczniów uruchomienie komputera i włączenie programu Paint. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie polegające na narysowaniu abstrakcyjnego portretu swojej rodziny.
3. Podsumowanie
c) Faza podsumowująca
Uczniowie prezentują swoje prace na forum klasy. Wszyscy wspólnie wybierają najciekawszy portret.
Jeżeli istnieje możliwość, nauczyciel może wydrukować prace uczniów.
5. Bibliografia
1. H. Blum, Stanisław Wyspiański, Auriga, Warszawa 1969.
2. J. Buszyński, A. Osęka, 100 najsłynniejszych obrazów, Warszawa 1971.
3. U. Eco, Historia Piękna, Rebis, Poznań 2005.
4. K. Estreicher, Historia sztuki w zarysie, PWN, Kraków 1977.
5. S. Lacey, Sztuka i zabawa, Świat Książki, Warszawa 2004.
6. Literatura i sztuka. Epoka nowożytna, Encyklopedia PWN, Warszawa 2003.
7. S. Ostrowski, Portret w malarstwie, WSiP, Warszawa 1996.
8. Patrick de Rynck, Jak czytać malarstwo. Rozwiązywanie zagadek, rozumienie i smakowanie dzieł dawnych mistrzów, Universitas, Kraków 2005.
9. S.K. Storczyk, Plastyka. Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 1999.
10. Wielcy malarze – ich życie, inspiracje i dzieło. Pablo Picasso, (nr 91) s. 27.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia Ćwiczenie
Twoim zadaniem jest stworzenie portretu swojej rodziny, korzystając ze stylu reprezentowanego przez Paula Klee. Postępuj według wskazówek podanych przez nauczyciela. Pracę wykonaj w edytorze graficznym Paint.
Wskazówki:
1) Korzystając z narzędzia Ołówek programu Paint, narysuj prosty portret swojej rodziny. Nie uwzględniaj w nim szczegółów.
2) Zastanów się, jak ten portret ułożyć w formy geometryczne. Punktem wyjścia całej kompozycji powinny być kształty głów i sylwetki.
3) Korzystając z narzędzi: Linie, Prostokąty, Koła, narysuj różne geometryczne figury biegnące przez postacie i wokół nich. Pociągnij linie proste i zakrzywione, tworząc różnorodne kształty.
4) Używając różnych farb z palety kolorów, nadaj kompozycji życia i charakteru.
b) Notatki dla nauczyciela Portret w kulturze antycznej
W kulturze greckiej pojawiła się myśl o potrzebie malowania portretów ludzi żyjących. Rozwinął się nowy sposób malowania jako następstwo nowego kierunku myślenia o człowieku – kanon idealnego piękna i tylko według niego należało tworzyć. Nie do pomyślenia było pokazywanie brzydoty, ułomności ciała lub cech indywidualnych.
W rzymskim świecie, którego usiłowaniem było zbudowanie imperium i zaszczepienie tam własnego sposobu życia, mogła rozwijać się sztuka indywidualnego portretu z wpływami egipskimi, etruskimi, kreteńskimi i greckimi.
Kiedy Cesarstwo Rzymskie rozszerzyło swoje imperium i sięgnęło swoją kulturą aż do Mezopotamii, Rzymianie natknęli się w Europie na tamtejsze malarstwo portretowe.
W nowych portretach łączy się więc dążność do przezwyciężenia śmierci z grecko-rzymską
rzeczywistością, przedstawianiem realiów, światłocienia i indywidualnych rysów twarzy, bez anegdoty i ozdóbek.
Obraz: Portret sędziego i jego żony (Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol. Jedno z niewielu rzymskich malowideł, należące do dekoracji wnętrza domu pompejańskiego)
Renesans jako okres narodzin portretu
Nowe spojrzenie na indywidualną wartość człowieka, które swój początek wzięło z nastaniem chrześcijaństwa, teraz zostaje wzmocnione przez liczną szlachtę. Występuje osłabienie władzy
królewskiej. Król zostaje odsunięty, a pojawia się nowa siła gospodarcza – mieszczaństwo, które stało się bogate i może płacić tyle, co szlachta.
Z połączenia tych tendencji rozwinął się portret renesansowy.
Obraz: Jan van Eyck „Portret małżonków Arnolfini” (1434)
Impresjonizm i portret
Portrety były wykonywane „na miejscu” w innej atmosferze niż panowała w pracowni. Tak samo jak krajobrazy i martwe natury portrety zmieniały się w wizualne połączenie wrażeń. Portretowana osoba jest elementem, zlepkiem świata i barwy wewnątrz otaczającego świata. Nie ma ona szczególnie
znaczenia.
Malarzom impresjonistom chodziło o pokazanie swojego otoczenia i tego, co widzą, chodziło o obraz, o malowidło, które tworzyli, o kompozycję koloru i światła.
Obraz: Maurice Denis „Dziecko w niebieskich spodenkach”
Kubizm – Pablo Picasso „Rodzina” (1970)
Stanisław Wyspiański (1869–1907)
Polski dramaturg, poeta, malarz, grafik i architekt. Wyrósł w atmosferze Krakowa i od wczesnej młodości przesiąknięty był kultem tradycji narodowej.
Uczeń Matejki i jego współpracownik przy wykonywaniu polichromii kościoła Mariackiego, stanął u początków rozwoju polskiego modernizmu.
W 1906 roku Wyspiański został profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, był także
członkiem krakowskiej Rady Miejskiej.
Obraz: Stanisław Wyspiański „Autoportret z żoną” (1904)
Abstrakcjonizm – Paul Klee (1879–1940)
Paul Klee tworzył obrazy niepodobne do prac innych artystów. Lubił pracować w samotności i wykonywał rocznie około 200 obrazów. W wielu z nich formy tworzyły zaskakujące układy o niespodziewanym znaczeniu.
Jeden z portretów nosi nazwę „Senecio” – pochodzi od nazwy pewnej grupy roślin. Tytuł ma nam pomóc w zrozumieniu, że artysta namalował tę twarz jak główkę kwiatu. Jak widać głowa ta została zbudowana z geometrycznych form – prostokątów, kół, trójkątów. Każdy kształt i kolor są wyraźnie oddzielone, co nadaje twarzy ekspresję i ożywia ją.
Obrazy Paula Klee są raczej abstrakcyjne niż realistyczne. Artysta wykonywał swoją podobiznę z układów geometrycznych. W podobnym stylu malował portrety innych ludzi.
Podsumowanie
Portret jest z pewnością jednym z najstarszych gatunków malarstwa w historii sztuki i dlatego trudno o nim nie wspomnieć.
Musi istnieć powód, dla którego człowiek przez całe życie bezustannie malował twarze ludzi ze swojego otoczenia i swoją własną.
Portret na zawsze pozostanie dla ludzi środkiem wyrazu.
7. Czas trwania lekcji
45–60 minut
8. Uwagi do scenariusza
Do scenariusza dołączona jest prezentacja multimedialna pt. „Motyw rodziny – malarstwo”.
