1
Temat: Istota działalności gospodarczej: przedsiębiorczość i innowacyjność
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ
Bycie przedsiębiorczym, w obecnych czasach dynamicznego rozwoju we wszystkich dziedzinach, jest bardzo ważne, ponieważ wielu ludzi chce prowadzić i myśli o uruchomieniu własnego biznesu, własnej firmy.
Zdobycie umiejętności zarządzania własną firmą staje się pierwszym krokiem do odniesienia sukcesu. Siłą, która na całym świecie kieruje ludzi, zwłaszcza młodych, do posiadania własnej działalności gospodarczej jest przedsiębiorczość.
Pojęcie przedsiębiorczości w nauce i praktyce znane jest od bardzo dawna. Jednak w Polsce ten temat poruszany jest od lat dziewięćdziesiątych, ponieważ stanowi stymulację rozwoju gospodarki i przyczynia się do wzrostu zamożności ludzi.
Przedsiębiorczość postrzegana jest przez pryzmat osoby przedsiębiorcy, który poza dążeniem do uzyskania zysku kieruje się pragnieniem niezależności, samorealizacji i urzeczywistniania swoich marzeń i wizji.
Przedsiębiorczość, zdaniem badaczy i praktyków, jest postawą życiową, która przejawia się w podejmowaniu inicjatyw, dynamice działania, pomysłowości i stałym zdobywaniu wiedzy.
Umiejętności uzależnione są od posiadanych predyspozycji i zdolności indywidualnych, a wiedza zależna jest od wytrwałości w jej zdobywaniu, przez naukę w szkole, na uczelniach biznesowych, korzystaniu z literatury fachowej oraz zdobywanemu doświadczeniu w całym życiu. Najważniejszym przejawem przedsiębiorczości jest utworzenie własnego przedsiębiorstwa rodzinnego, zostanie pracodawcą dla siebie i innych.
CECHY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Podstawowymi cechami przedsiębiorczości jest ekspansywność i innowacyjność.
W literaturze przedmiotu wielu autorów używa obu terminów zamiennie. Jednakże w świetle
2
najnowszych badań i kierunków w naukach o zarządzaniu dokonano istotnego podziału oraz zdefiniowano na nowo obie cechy przedsiębiorczości.
Ekspansywność – rozumiana jest jako dążenie do dorównania najsilniejszym i najlepszym organizacjom na rynku. Oznacza także wyznaczanie ambitnych celów dla osiągnięcia większych efektów organizacji. W praktyce cele strategiczne ustalane przez menedżerów lub przedsiębiorców wykraczają znacznie poza dotychczasowe rozwiązania i możliwości zasobów organizacji. Ambitne cele, nawet w przypadku niepełnej ich realizacji oznaczają znaczący postęp dla organizacji.
Innowacyjność – oznacza wprowadzanie i ciągłe poszukiwanie wszelkich twórczych ulepszeń w zakresie produktu, procesu, struktury, finansów, rozwiązań technicznych lub technologicznych.
Ekspansywność oznacza dużą dynamikę działania, a innowacyjność odnosi się do budowy nowych idei i procesu tworzenia.
Z punktu widzenia najnowszych osiągnięć w zakresie nauki o zarządzaniu i kreowania nowych koncepcji w zarządzaniu problematyka przedsiębiorczości stała się przedmiotem wielu badań. Wymogi w zakresie budowy jednolitego rynku europejskiego oraz prawodawstwo unijne stawiają na pobudzanie i kształtowanie przedsiębiorczych postaw, szczególnie w państwach Europy Środkowej. Dotyczy to także gospodarki polskiej.
Przedsiębiorczość stanowi o gotowości i zdolności podejmowania i rozwiązywania, w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów. Jest to także umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji w działalności gospodarczej. Niektórzy autorzy określają przedsiębiorczość jako elastyczne przystosowanie do zmieniających się warunków funkcjonowania organizacji. K. Jaremczuk w znacznie szerszym wielowymiarowym, niż inni autorzy, kontekście postrzega przedsiębiorczość. Według niego przedsiębiorczość to
„określona siła społeczno-ekonomiczna, siła posiadająca nie tylko wymiar ekonomiczny, ale również osobowy, społeczny, kulturowy”. Takie podmiotowe ujęcie przedsiębiorczości podkreśla jej znaczenie dla kształtowania odpowiednich postaw, szczególnie ludzi młodych, studentów i uczniów szkół średnich.
Programy jakie Unia Europejska uruchamia dla podniesienia poziomu kształcenia ludzi w każdym wieku, w zakresie przedsiębiorczości, pozwalają na stworzenie społeczeństwa
3
informacyjnego, zgodnie ze Strategią Lizbońską, oraz budowie organizacji wirtualnych i opartych na wiedzy, co w znacznym stopniu podniesie konkurencyjność europejskich organizacji gospodarczych.
W ujęciu przedmiotowym przedsiębiorczość jest aktywnym działaniem w sferze gospodarczej, np. prowadzenie własnej firmy, uruchamianie nowych lub przebudowa istniejących organizacji.
Przedsiębiorczość według standardów Unii Europejskiej, postrzegana jest jako „sposób myślenia i proces mający na celu stworzenie nowych form działalności gospodarczej oraz rozwój tych już istniejących przez połączenie umiejętności podejmowania decyzji”.
Unia Europejska zwraca szczególną uwagę na sposób myślenia, który jest cechą człowieka współczesnego, a zatem odnosi się do jego postrzegania świata i roli jaką każdy człowiek może odegrać w przestrzeni gospodarczej. W praktyce oznacza to ukształtowanie postawy bycia pracobiorcą lub pracodawcą na rynku pracy. To uwarunkowania rynku pracy oraz systemy nauczania w szkołach średnich generują nowe pokolenia ludzi przedsiębiorczych.
Najbardziej innowacyjne i nowoczesne gospodarki inwestują środki własne i z programów unijnych na rozwój szkolnictwa, które przyczynia się do tworzenia nowych miejsc pracy oraz przygotowywania młodych ludzi do podejmowania działalności we własnym zakresie.
Nowoczesne programy nauczania mają za zadanie przygotowanie uczniów do podejmowania decyzji tworzenia swoich miejsc pracy a nie poszukiwanie zatrudnienia. Kształtowanie postawy człowieka przedsiębiorczego jest jednym z głównych zadań stojących przed Unią Europejską.
Przedsiębiorca, określany jest w literaturze nauki o zarządzaniu, jako człowiek, który:
1) otwiera nowe biznesy i tworzy organizacje w odpowiedzi na pojawiające się możliwości rynkowe,
2) zamienia nowe pomysły i idee w innowacyjne i udane przedsięwzięcia gospodarcze, 3) umiejętnie dokonuje kreatywnej destrukcji w celu stworzenia nowego produktu lub
modelu biznesowego,
4) skłonny jest do ryzykowania własnego majątku, aby osiągnąć cel biznesowy w warunkach niepewności sukcesu,
4
5) przygotowany jest do kalkulacji ryzyka działalności gospodarczej, rozpoznawania i oceny szans i zagrożeń rynkowych, zakładania i prowadzenia własnej małej lub średniej firmy.
Przedsiębiorca, postrzegany jest w wielu badaniach, jako osoba obdarzona znaczną intuicją lub posiadająca umiejętność pozyskiwania informacji, kreatywna, pomysłowa, dostrzegająca i wykorzystująca okazje, osiągająca skutecznie własne korzyści.
Przedsiębiorca łączy w ramach prowadzonej działalności funkcje właściciela i menedżera. Jako właściciel prowadzący działalność gospodarczą może występować w dwojakiej roli:
1) przywódcy – człowieka zdolnego do inspirowania i mobilizacji współpracowników, posiadającego charyzmę,
2) menedżera – człowieka zdolnego do wykonywania funkcji zarządzania zasobami swojej organizacji w codziennej działalności.
Jednakże poza podstawowymi rolami przedsiębiorca pełni, w ramach kreatywnej wizji przyszłości, także inne, do których zaliczamy role:
1) wynalazcy – osoby będącej pomysłodawcą przedsięwzięcia, wnoszącą czas, zaangażowanie, wysiłek i pieniądze na realizację swoich marzeń,
2) artysty – człowieka obdarzonego darem tworzenia i realizacji atrakcyjnych wizji przyszłości. Wizje muszą być atrakcyjne dla przedsiębiorcy i interesariuszy jego biznesu.
INNOWACYJNOŚĆ
Innowacyjność jest w naukach organizacji i zarządzania traktowana wyjątkowo, jako kierunek działania przyczyniający się do uzyskania szybkiej przewagi konkurencyjnej na rynku i uzyskania w działalności gospodarczej renty pierwszeństwa, czyli nadspodziewanie wysokich zysków, do czasu rozprzestrzenienia się danego pomysłu lub działania.
Innowacyjność określa się jako:
1) coś nowego,
2) coś czego przedtem nie było,
3) coś co jest pożądane w każdym funkcjonowaniu,
5
4) coś co świadomie zaprojektowano i zrealizowano z myślą o jakiejś przyszłej, oczekiwanej wartości.
Innowacja jest procesem, polegającym na przekształceniu istniejących możliwości w nowe idee i wprowadzenie ich do praktycznego zastosowania.
Innowacja jest:
1) złożonym zjawiskiem i zbiorem umiejętności,
2) odmiennym sposobem organizowania, syntezy i wyrażania wiedzy, postrzegania świata, 3) odmiennym sposobem tworzenia nowych idei, perspektyw, reakcji i produktów.
Proces tworzenia innowacji przez osobę przedsiębiorczą można opisać w postaci zależności:
6
Przyczyny wprowadzania innowacji obejmują wiele zjawisk zachodzących w otoczeniu organizacji, do których zaliczamy:
1) postęp techniczny i technologiczny,
2) pojawienie się nowych maszyn i urządzeń, które mogą znaleźć nowe zastosowania, 3) nowe procesy przekształcające dotychczasowe produkty lub procesy,
4) prowadzenie własnej działalności badawczej /pomysł na biznes - wynalazek/, 5) śledzenie nowinek technicznych.
Innowacja
Projekt
Wynalazek
7
Druga grupa przyczyn skłaniających przedsiębiorcę do wdrożenia innowacji obejmuje przyczyny ekonomiczne, takie jak:
1) możliwość uzyskania renty pierwszeństwa, 2) możliwość uzyskania przewagi konkurencyjnej.
Innowacyjne działanie oznacza zdolność /skłonność/ ludzi do odchodzenia od sprawdzonych , rutynowych sposobów działania na rzecz:
a) tworzenia i wprowadzania nowości,
b) poszukiwania nowych pomysłów i rozwiązań oraz bardzo szybkiego ich wdrażania do praktyki.
Innowacyjność dotyczy wprowadzenia zmian w zakresie: produktu lub/i procesu.
Ze względu na czas wprowadzania innowacyjności i jej przebiegu można dokonać podziału na innowacyjność:
a) radykalną, b) stopniową, c) naśladowczą.
Innowacyjność traktowana jest jako:
1. Element ofensywnej strategii organizacji wchodzących na rynek.
2. Defensywna broń organizacji ustabilizowanych i dobrze prosperujących.
3. Przeciwdziałanie odebraniu palmy pierwszeństwa przez konkurencję.
Innowacyjność traktowana jako systemowa polityka zmian obejmuje dwa rodzaje działań:
1. Działania wewnętrzne, które wykorzystują:
a) własną organizację jako źródło innowacji, b) kadrę menedżerską, pracowników.
2. Działania zewnętrzne, które obejmują następujące źródła:
8 a) zjazdy, targi, wystawy,
b) fachowe książki, pisma, internet, c) studia i prognozy rynku,
d) badania rynku, e) klienci i dostawcy,
f) organizacje konkurencyjne.
Wyniki badań polskich organizacji w latach 2005 – 2009 zawierają określone informacje na temat skłonności polskich przedsiębiorców do innowacyjności. Wg powyższych badań:
2,5 % badanych określanych jest jako pionierzy innowacji (osoby, które są kreatywne, nastawione na zmiany, dążą do uzyskania nowych rozwiązań i ich natychmiastowej implementacji do działalności gospodarczej),
13,5% badanych są to przedsiębiorcy zaliczani do grupy zwolenników innowacji, co oznacza chęć wdrażania nowych rozwiązań lub znajdowanie zastosowania dla już opatentowanych rozwiązań,
34% badanych są to przedsiębiorcy nadążający za rozwiązaniami konkurencji, zaliczani do grupy „wcześniejsza większość”,
34% badanych to grupa przedsiębiorców zaliczanych do tzw. „późniejsza większość”, która wprowadza do działania rozwiązania już sprawdzone na rynku, nie akceptuje nowości,
16% badanych to tzw. spóźnieni maruderzy, przedsiębiorcy tradycyjni, niechętni zmianom.
Z powyższych badań wynika, że tylko niewielka część badanych przedsiębiorców wykazuje postawę innowacyjną. Oznacza to znaczne opóźnienia naszej gospodarki w stosunku do innych krajów. Nowości, ułatwiające relacje gospodarcze lub relacje z administracją są także nadal oparte o rozwiązania tradycyjne.
