• Nie Znaleziono Wyników

Projektowanie baz danych typu CODASYL

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Projektowanie baz danych typu CODASYL"

Copied!
215
0
0

Pełen tekst

(1)
(2)

IM . W . P S T R O W S K I E G O

S K R Y P TY U C ZELNIANE Nr 1123

W A LD EM A R KAPUŚCIK

PROJEKTOWANIE BAZ DANYCH T Y P U

C O D A S Y L

GLIW ICE 1983

(3)

OPINIODAWCA Doc. dr Zdzisław Zapolski

KOLEGIUM REDAKCYJNE

Wiesław Gabzdyl (redaktor naczelny), Stanisław Kozielski (red a k to r działu), Elżbieta Stinzing (sekretarz redakcji)

Wydano za zgodą

„Rektora Politechniki Śląskiej

Skrypt przeznaczony dla studentów W ydziału Autom atyki i Informatyki (kierunek Informatyka)

PL ISSN 0434-0825

Dział W ydawnictw Politechniki Śląskiej ul. K ujaw ska 3, 44-100 Gliwice

N a k ł. 200+55 A r k . w y ,i. i3,2 A r k . d ru K. 13,375 P a p i e r o f f s e t , k l. III. 70x!0r7Q g O d d a n o d o d r u k u 15.03.1.983 P o d p is , d o d r u k u 18.07.1983 D ru k u k o ń c z , w e w r z e ś n i u 1983

R ED A K C JA Anna B ła żk iew icz

REDAKCJA TECHNICZNA Alicja N owacka

Z am 47 4/83 Z-23 C e n a z! 106,—

Skład, fotokopie, druk i oprawę

wykonano w Zakładzie Graficznym Politechniki S laskiei w Gliwicach

(4)

Str.

1. W S T Ę P ... 7

2. P O D S T A W O W E P O J Ę C I A ... 11

2.1. O b s z a r ... U 2.2. R e k o r d ... 15

2.3. G r u p a l o g i c z n a ... 18

2.3.1. P o d s t a w o w e p o j ę c i a i o z n a c z e n i a .. ... 19

2.3.2. P o s z e r z e n i e g r u p y o n ow e r e k o r d y c z ł o n k o w s k i e ... 21

2.3.3. K o m p u t e r o w a r e a l i z a c j a g r u p y ... 21

2.3.4. P r z y k ł a d y g r u p l o g i c z n y c h ... 23

3. F I Z Y C Z N E A S P E K T Y O R G A N I Z A C J I D A N Y C H W B A Z I E ... 26

3.1. D o s t ę p do d a n y c h ... 26

3.2. W s t a w i a n i e r e k o r d ó w do b a z y d a n y c h ... 28

3.3. U s u w a n i e r e k o r d ó w z b a z y d a n y c h ... 34

3.4. M o d y f i k a c j a r e k o r d ó w ... 35

4. P R O J E K T O W A N I E W S T Ę P N E J STRUKTUftY L O G I C Z N E J ... 38

4.1. Z b i e r a n i e i n f o r m a c j i od u ż y t k o w n i k a ... 38

4.2. G r u p o w a n i e f u n k c j i s y s t e m u ... 42

4.3. K o n s o l i d a c j a d a n y c h ... 44

4.4. O e f i n i o w a n i a r e k o r d ó w ... ... 4 7 4.5. D e f i n i o w a n i e g r u p l o g i c z n y c h ... 58

4._6. P r z y k ł a d ... 61

5. O B L I C Z A N I E L I C Z B Y L O G I C Z N Y C H D O S T Ę P Ó W D O B A Z Y D A N Y C H ... 7 5 5.1. K o s z t o d c z y t u / w s t a w i e n i a r e k o r d u w g r u p i e c y k l i c z n e j ... 7 5 5.2. K o e z t w s t a w i e n i a r e k o r d u c z ł o n k o w s k i e g o d o k i l k u g r u p c y k ­ l i c z n y c h ... 7 8 5.3. K oszt u s u n i ę c i a r e k o r d u c z ł o n k o w s k i e g o z g r u p y c y k l i c z n e j 80 5.4. K o 3 z t u s u w a n i a r e k o r d u c z ł o n k o w s k i e g o z k i l k u g r u p c y k ­ l i c z n y c h ... 80

5.5. U s u w a n i e r e k o r d u w ł a ś c i c i e l a g r u p y c y k l i c z n e j ... 85

5.6. D o s t ę p d o r e k o r d u w p r o s t e j s t r u k t u r z e s i e c i o w e j ... 89

(5)

- 4 -

' C

r .

5.7. K o s z t o p e r a c j i e l e m e n t a r n y c h w g r u p a c h z t a b l i c a m i w s k a ź ­

n i k ó w ... 91

5.8. P o d s u m o w a n i e ... ... ... 6. O C E N A I U L E P S Z A N I E S T R U K T U R Y L O G I C Z N E J B A Z Y D A N Y C H ... 94

6.1. O b l i c z a n i e k o s z t u p r a c y t r a n s a k c j i ... 55

6.2. G r u p o w a n i e t r a n s a k c j i ze w z g l ę d u ra o b c i ą ż e n i e s y s t e m u -- 102

6.3. P o p r a w a s t r u k t u r y d a n y c h dla n o s z c z e g ó l n y c h t r a n s a k c j i ... 103

6.4. P r z y k ł a d ... 6.5. O D t y m a l i z a c j a grup l o g i c z n y c h ... 111

7. PR CO O KT O W A NIE S T R U K T U R Y F I Z Y C Z N E J ... H p 7.1. J y b ó r m e tod b e z p o ś r e d n i e g o d o s t ę p u do r e k o r d ó w ... ... 31H 7.3.1. D o s t ę p direct ... * 20

7.1. 2. D o s t ę p r a n d o m i z a c y j n y (celc.1 ... 12°

7.3.3. M e t o d a i n d e k s o w o - s e k w e n c y j n a ... 122

7.2. P o d z i a ł r e k o r d ó w na o b s z a r y ... 123

7.3. O b l i c z a n i e w i e l k o ś c i o b s z a r u ... I27 7.3,1'. O b l i c z a n i e w i e l k o ś c i c z ę ś c i u ż y t k o w e j r e k o r d u 128 7.3.2. O b l i c z a n i e w i e l k o ś c i r e k o r d u ... 130

7.3.3. O b l i c z e n i e ś r e dn i ej w i e l k o ś c i r e k o r d u w o b s z a r z e 132 7 .3 .4. P r o j e k t o w a n i e f o r m a tu s t r o n y ... 134

7.3.5. O b l i c z a n i e l i c z b y s t r o n o b s z a r u ... I37 7.3.6. O b l i c z a n i e w i e l k o ś c i b a z y d a n y c h ... 135

7.4. S t r o n y n a d m i a r o w o ... 140

8. S C H E M A T BAZ Y D A N Y C H ... 143

8.1. J ę z y k O p i s u D a n y c h - DDL ... 143

8.2. K o m p i l a c j a s c h e m a t u ... 152

8.3. B u d o w a s c h e m a t u w y n i k o w e g o ... 153

8.4. M i e j s c e s c h e m a t u w s y s t e m i e ... 155

8.5. P o d s c h e m a t b a z y d a n y c h ... 157

9. Ł A D O W A N I E P O C Z Ą T K O W E B A Z Y D A N Y C H ... 155

9.1. P r z y d z i a ł i i n i c j o w a n i e o b s z a r ó w ... 155

9.2. K o l e j n o ś ć ł a d o w a n i a r e k o r d ó w ... 156

9.3. T e c h n i k i p r z y s p i e s z a j ą c e ł a d o w a n i e ... 167

10. R E O R G A N I Z A C J A B AZY D A N Y C H ... ... ... 170

10.1. R o z s z e r z a n i e o b s z a r ó w ... 17 2

(6)

Str.

10.2. R e c r g a n i z a c j e ... bez r e o r g a n i z a c j i ... 173

10.3. P r z e b i e g r e o r g a n i z a c j i ... 175

10.4. R e o r g a n i z a c j a p rzy u ż y c i u o p r o g r a m o w a n i a s t a n d a r d o w e g o na p r z y k ł a d z i e DMS-li.00 ... 182

11. Z A B E Z P I E C Z A N I E B A Z Y D A N Y C H ... 187

11.1. Z a b e z p i e c z a n i e bazy p rze d n i e p o w o ł a n y m d o s t ę p e m ... 187

11.2. Z a b e z p i e c z a n i e i n t e g r a l n o ś c i b a z y d a n y c h ... 190

11.2.1. S y s t e m o w o n a r z ę d z i a o c h r o n y b a z y ... ... 190

11.2.2. P o d s t a w o w e p r o c e d u r y o d t w a r z a n i a b a z y ... 193

11.2.3. K o n t r o l a p o p r a w n o ś c i b a z y ... 194

11.2.4. S y s t e m o w a k o n t r o l a d a n y c h p r z e d w p r o w a d z a n i e m ... 195

12. P R A C A P R O G R A M Ó W W B A Z I E D A N Y C H ... 196

12.1. B u d o w o p r o g r a m u w D M L ... 197

12.2. U w a g i d o t y c z ę c e p r o g r a m o w a n i a w DML ... 198

13. U W A G I K O Ń C O W E ... 208

L I T E R A T U R A ... 213 '

(7)

’ V <* t.-'

v;V e | Y Y it ■■

■'• ■ ’ ?.- À* ;; -J

y í y y y ' ^ * ^ y y--\ y y ^ y ; y ■

-

. ^ y Y \ ; Y

•''VC Y -,v ¿■■v*;.8 •„ „ ■ . ■-■: ' ■•.... ■ ■"■-^ ■•*: -. ■/ •.■.■>•';• A ^ Y>^- -J V- ;y ■ ;;r

. ' Y . Y Y Y Y Y Y ' ' - ' Y ^ : ;'::î':;'’\ - :;. Y Y v :..? .r;:>;.,. : c Y : J . Y Y Y Y - ' " ■•■•.■ . Y ■ :-'!' - Y Y . ł Ą " ,>ïj';:-l;:',’ '.t V Y ' Y ï Y I Y Y Y Y ^ Y a Y Y Y Y ö ^ i Y ^ ' Y Y : :yj Y

-•'• -'• *•• : .:-v,-.-> v:i - - « ■ '• - ' ' Y¿Y>

(8)

P r o b l e m a t y k a baz d a n y c h , ich p r o j e k t o w a n i e i e k s p l o a t a c j a jest s t o s u n ­ ko w o m ł o d ę d z i e d z i n ę i n f o r m a t y k i . P i e r w s z e p r a ce b a d a w c z o - k o n c e p c y j n e w tym z a k r e s i e p o d j ę ł a na p r z e ł o m i e lat s z e ś ć d z i e s i ę t y c h i s i e d e m d z i e s i ę - tych s p e c j a l i s t y c z n a g r upa r o b o c z a D at a B a s e T a s k G r o u p m i ę d z y n a r o d o w e g o K o m i t e t u C O D A S Y L ( C o n f e r e n c e of D a t a S y s t e m s L a n g u a g e ) . W y p r a c o w a n e p r z e z nię k o n c e p c j e sę c o r a z c z ę ś c i e j s t o s o w a n e p r z e z n a j p o w a ż n i e j s z y c h p r o d u ­ c e n t ó w s p r z ę t u i n f o r m a t y c z n e g o , a c z k o l w i e k nie Jest to J e d y n e m o ż l i w e roz- w i ę z a n i e w tym z a k r e e i e (np. i n n y m r o z w i ę z a n i e m sę relacyjne b a z y d a n y c h ) . P r ac e g r u p y DBTG s p o w o d o w a ł y inna s p o j r z e n i e na p r o b l e m m e t o d y k i p r o j e k ­ t o w a n i a i p r z e c h o w y w a n i a i n f o r m a c j i . N o w o z a s t o s o w a n i a i n f o r m a t y c z n e , c o ­ raz w i ę k s z e z b i o r y d a n y c h , a co za tym idzi e , coraz d ł u ż s z y c z a s ich p r z e ­ t w a r z a n i a z m u s i ł y d o z m i a n y m etod o r g a n i z a c j i d a ny c h . P r z y o k a z j i z a u w a ­ ż o no p e w i e n n a t u r a l n y z w i ę z e k l s t n l e j ę c y m i ę d z y p o z o r n i e n i e z a l e ż n y m i d a ­ n y m i i s p r ó b o w a n o w y k o r z y s t a ć go d o u s p r a w n i e n i a p r a c y p r o g r a m ó w . D o tego c z a s u p o d s t a w o w y m i J e d n o s t k a m i p r z e c h o w y w a n i a z g r u p o w a n y c h d a n y c h b y ły z b i o r y . O c z y w i ś c i e m o g ł y być one u m i e s z c z a n e na r ó ż n y c h n o ś n i k a c h (np.

p a m i ę ć t a ś m o w a , bęb n o w a , d y s k o w a , k a r t y p e r f o r o w a n e , taśmy p a p i e r o w e ) , m o ­ g ł y być w y k o r z y s t a n e p r z e z r óżne p r o g r a m y . N i e s t e t y J e d n a k w i e l e p r o g r a ­ m ó w k o r z y s t a j ę c y c h w g r u n c i e r z e c z y z t y c h s a m y c h i n f o r m a c j i m u s i a ł o u ż y ­ w a ć f i z y c z n i e r ó ż n y c h z b i o r ó w . E l e m e n t y w z b i o r a c h (rekordy) p o s i a d a ł y z

r e g u ł y tę sarnę lub p o d o b n ę treść i n f o r m a t y c z n ę . Z b i o r y r ó ż n i ł o J e d y n i e u- p o r z ę d k o w a n l e e l e m e n t ó w , c z y ich liczb a . S t ę d w ł a ś n i e w y n i k a ł a c z ę s t o p o ­ t r z e b a w y k o n y w a n i a na z b i o r a c h p r a c o c h ł o n n y c h o p e r a c j i typu p o r z ę d k o w e g o , t a k i c h Jak: s o r t o w a n i e , w y b i e r a n i e c z y s c a l a n i e . S t ę d się w z i ę ł o n i e p o ­ t r z e b n e w i e l o k r o t n e p r z e c h o w y w a n i e tej samej i n f o r m a c j i w r ó ż n y c h u k ł a ­ d a c h i p r z e k r o j a c h , n i e s t e t y na r ó ż n y c h f i z y c z n i e u r z ę d z a n l a c h . Zbiory z o ­ s t a ł y p o d p o r z ę d k o w a n e p r o g r a m o m , t y l k o d l a n i c h i s t n i a ł y (ang. p r o g r a m » o r i e n t e d flles).

W p r o w a d z e n i e b a z d a n y c h , a w i ę c c e n t r a l n e g o p r z e c h o w y w a n i a o d p o w i e d n i o z o r g a n i z o w a n y c h d a n y c h g r o m a d z o n y c h d l a p o t r z e b w i e l u p r o g r a m ó w u ż y t k o ­ w y c h , z a s a d n i c z o p o l e p s z y ł o l s t n l e j ę c ę s y t u a c j ę . P o d s t a w o w e z a l e t y s y s t e ­ m ó w z b a z a m i d a n y c h w p o r ó w n a n i u z s y s t e m a m i t r a d y c y j n y m i sę n s s t ę p u j ę c e :

1) M i n i m a l i z a c j a r e d u n d a n c j i i n f o r m a c j i ( a c z k o l w i e k może I s t n i e ć c e l o ­ w a r e d u n d a n c j a p e w n y c h d a n y c h m l n i m a l i z u j ę c a c z a s t r a n s a k c j i ) .

2) U n i e z a l e ż n i e n i e d a n y c h od p r o g r a m ó w , co z n a c z n i e p r z y s p i e s z a proces p r z y g o t o w y w a n i a i t e s t o w a n i a n o w y c h p r o g r a m ó w .

(9)

- 8 -

3) L o g i c z n e p o w i ę ż e n i e d a n y c h m i ę d z y sobę pod k ę t e m k o n k r e t n y c h z a s t o ­ s o wań . co k a p i t a l n i e u ł a t w i a d o s t ę p do d a n y c h z n a c z n i e p r z y s p i e s z a j ą c pra­

cę pro g r a m ó w .

3) C e n t r a l n e a d m i n i s t r o w a n i e d a n y m i u ł s t w i a j ę c e k o n t r o l ę d a n y c h , ich o c h r o n ę i bl oko w a n i e .

D e f i n i c j a b a z y d a n y c h m o d y f i k o w a ł a się w mia.-ę r o z w o j u Jej z a s t o s o w a ń . P r z e ś l e d ź m y k il ka bar d z i e j p o p u l a r n y c h d e f i n i c j i r ó ż n y c h a u t o r ó w :

1) Bazę d a n y c h n a z y w a m y d u ż y p l i k lub g r u p ę p l i k ó w ( k n u t h D.E.).

2) U ż y t k o w a baza d a n y c h Jest to z b i ó r p l i k ó w p r z e c h o w y w a n y c h w form i e b l o k ó w o b e z p o ś r e d n i m d o s t ę p i e ( P i n h a r i o C.).

3) Baza d a n y c h to z b i ó r d a n y c h l u b z b i ó r t a k i c h z b i o r ó w , z o r g a n i z o w a n y w s p o s ó b n a t u r a l n y d l a d a n y c h , k t ór e się na n i e g o 3 k ł a d a j ę , nie m a j ę c y c h p o w i ę ż e n i a z w y b r a n y m a l g o r y t m e m p r z e t w a r z a n i a ( E m e r y G.).

4) B aza d a n y c h to z biór p r z e c h o w y w a n y c h w p a m i ę c i d a n y c h o p e r a c y j n y c h u ż y w a n y c h p r z e z s y s t e m y u ż y t k o w e d l a s p e c j a l n y c h z a s t o s o w a ń (Data C.D.).

5) B azę d a n y c h n a z y w a m y z b i ó r d a n y c h z o r g a n i z o w a n y c h tak, by m o g ł y być w y k o r z y s t y w a n e p r z e z ró ż n y c h p r o g r a m i s t ó w ( M a r t i n I.),

C e l o w o p o m i n i ę t e z o s t a ł y w tym m i e j s c u n i e k t ó r e d e f i n i c j e r e l a c y j n y c h b a z d a n y c h ( D e h e n e f f e , C o d d ) , g d y ż tego typu b a z y nie sę p r z e d m i o t e m n i ­ n i e j s z e g o o p r a c o w a n i a . Z p r z e d s t a w i o n y c h d e f i n i c j i o r a z z p r z y k ł a d ó w k o n ­ k r e t n y c h i m p l e m e n t a c j i baz d a n y c h w r ó ż n y c h s y s t e m a c h w y n i k a j ę p e w n e c e ­ c h y w s p ó l n e , m o g ę c e s ł użyć do o k r e ś l a n i a tego p o j ę c i a . S ę one n a s t ę p u j ę - ce :

1) B az a d a n y c h to g r u p a z b i o r ó w o o k r e ś l o n e j s t r u k t u r z e z o r g a n i z o w a ­ n y c h w s p o s ó b n a t u r a l n y dla d a n yc h .

2) D ane t w o r z ę c e bazę p r z e c h o w y w a n e sę w p a m i ę c i ( m a sowej).

3) D ane z o r g a n i z o w a n e sę w taki s p os ó b, by m o g ł y być w y k o r z y s t a n e , n a ­ wet r ó w n o c z e ś n i e , p r z e z r ó ż n y c h u ż y t k o w n i k ó w .

4) D a n e z m i e n i s j ę się w czasie.

W y m a g a w y j a ś n i e n i a owa " n a t u r a l n a " w s p ó ł z a l e ż n o ś ć d a n y c h . Ze Jest tak w i s t o c i e , r o z p a t r z m y na n a j p r o s t s z y m p r z y k ł a d z i e . W p e w n y m s y s t e m i e in­

f o r m a t y c z n y m p o s i a d a m y z b i ó r w s z y s t k i c h p r a c o w n i k ó w d a n e g o z a k ł a d u i w y ­ kaz d z i a ł ó w ( w ydz iał ów) tego p r z e d s i ę b i o r s t w a . D a n e te p o z o r n i e n i e z a l e ż ­ ne od s i e b i e ł ę c z y r e l a c j a D Z I A Ł - P R A C O W N I K , g d y ż k a ż d y p r a c o w n i k Jest w n a t u r a l n y s p o s ó b p r z y d z i e l o n y d o j a k i e g o ś d z i a ł u (p. p r z y k ł a d 1 z rozdz.

2.3.4).

O s t a t n i e lata p r z y n i o s ł y J e s z c z e J e d e n c i e k a w y a s p e k t w tej spraw i e.

Gest nim z a u w a ż a l n y o dwrót od s z e r o k i e g o z a s t o s o w a n i a baz d a n y c h w k ażdej d z i e d z i n i e do w y b r a n y c h t y l k o z a g a d n i e ń . S p o w o d o w a ł to s t o s u n k o w o w y s o k i k oszt w d r o ż e n i a i e k s p l o a t a c j i baz i to z a r ó w n o k o s z t d o s ł o w n y ( s k o m p l i ­ k o w a n e o p r o g r a m o w a n i e , s z k o l e n i e p r o g r a m i s t ó w , o r g a n i z a c j a d z i a ł u a d m i - n i s t r u j ę c e g o bazę) , Jak r ó w n i e ż koszt w s e n s i e i n f o r m a t y c z n y m ( w y d ł u ż e n i e

(10)

c z a s u p r a c y n i e k t ó r y c h p r o g r a m ó w , z a j ę l o ś ć p a m i ę c i m a s o w e j , z a j ę t o ś ć p a ­ m i ę c i o p e r a c y j n e j p r z e z s y s t e m o b s ł u g i bazy), N a s t ę p l ł o o g r a n i c z e n i e s t o ­ s o w a n i a baz d a n y c h do s y s t e m ó w p r a c u j ą c y c h w c z a s i e r z e c z y w i s t y m i ta­

k i ch, w k t ó r y c h w y m a g a n y jest s z y b k i d o s t ę p do i n f o r m a c j i . O c z y w i ś c i e z j u z i s t n i e j ę c e j i z a ł a d o w a n e j bazy m o g ę k o r z y s t a ć r ó ż n e p r o g r a m y (np. w t r y b i e w s a d o w y m ) . J e d n a k p r o j e k t o w a n i e o d b y w a ć sle p o w i n n o w y ł ę c z n i e pod kętera t r a n s a k c j i u m o ż l i w i a j ą c y c h k o n w e r s a c y j n y d o s t ę p d o d a n y c h . T e n w ł a ­ śnie e l e m e n t m o ż n a d o ł ę c z y ć J e s z c z e d o o k r e ś l e n i a b a z y d a n y c h :

5) Z b a z y d a n y c h k o r z y s t a j ę g ł ó w n i e p r o g r a m y p r a c u j ę c e w c z a s i e r z e ­ c z y w i s t y m l ub w s y s t e m i e k o m u n i k a c y j n y m .

M i n i m a l i z a c j a c z a s u p r a c y t r a n s a k c j i w p r o j e k t o w a n y m s y s t e m i e ma p o d ­ s t a w o w e z n a c z e n i e . Ne c z e s w y k o n a n i a t r a n s a k c j i s k ł a d a j ę się n a s t ę p u j ę c e c z a s y : k o m u n i k a c j i z o p e r a t o r e m ( o b i ek t e m ) p o p r z e z u r z ę d z e n i o w e j ś c i a / w y j ­ ś cia, c z a s r e a l i z a c j i p ewnej l i c z b y e l e m e n t a r n y c h o p e r a c j i d o s t ę p u d o b a ­ zy ( u s u n i ę c i e , w p r o w a d z e n i a , m o d y f i k a c j a ) o r a z c z a s p r z e t w a r z a n i a i n f o r ­ m a c j i , O r g a n i z a c j a b a z y d a n y c h , k t ó r a w p ł y w a d e c y d u j ę c o na c z a s r e a l i z a ­ cji o p e r a c j i e l e m e n t a r n y c h , j e s t d e f i n i o w a n a p r z e z u ż y t k o w n i k a , p o d c z a s g d y p o z o s t a ł e c z a s y sę z a l e ż n e od k o n f i g u r a c j i s p r z ę t o w e j o r a z s y s t e m u o- o e r a c y j n e g o i z r e g u ł y nie mogę byc p r z e z u ż y t k o w n i k ó w m o d y f i k o w a n e . 0 c z a ­ si e w y k o n y w a n i a e l e m e n t a r n y c h o p e r a c j i na b a z i e d a n y c h d e c y d u j e l i c z ba z w i ę2a n y c h z n i m i f i z y c z n y c h o p e r a c j i w e j ś c i a / w y j ś c i a ( w y m i a n a i n f o r m a c j i m i ę d z y p a m i ę c i ę m a s o w ę a o p e r a c y j n ę ) . L i c z b a f i z y c z n y c h d o s t ę p ó w jest w w i ę k s z o ś c i p r z y p a d k ó w n i e m o ż l i w a d o o k r e ś l e n i a na etapie p r o j e k t o w a n i a b a ­ zy, g d y ż d o o k r e ś l e n i a jej p o t r z e b n e b y ł o b y p o s i a d a n i a i n f o r m a c j i o r o z ­ m i e s z c z e n i u r e k o r d ó w w p a m i ę c i z e w n ę t r z n e j ( mapy oa m l ę c l ) . D l a t e g o też do c e l ó w p r o j e k t o w a n i a b a z y ( p o r ó w n y w a n i a a l t e r n a t y w n y c h s t r u k t u r ) b a r d z i e j n a d a j e się m e t o d a o b l i c z a n i a l i c z b y l o g i c z n y c h d o s t ę p ó w (p. rozdz. 5).

N i n i e j s z e o p r a c o w a n i e d o t y c z y ć b ę d z i e w ł a ś n i e m e t o d y k i p r o j e k t o w a n i a baz d a n y c h . Od r a z u n a r z u c a j ę się p y t a n i a . J a k a Jest i s t o t a p r o j e k t o w a n i a b a z ? C o r ó ż n i t e n p r o c e s od t r a d y c y j n e g o p r o j e k t o w a n i a ? D e k l e sę e t a p y p r o j e k t o w a n i a ? S p r ó b u j m y p o k r ó t c e o d p o w i e d z i e ć na te p y t a n i a . N a j p r o ś c i e j , pr o c e s p r o j e k t o w a n i a b a z y d a n y c h m o ż n a p o d z i e l i ć n8 d w a e t a p y : p r o j e k t o ­ w a n i e s t r u k t u r y l o g i c z n e j o r a z p r o j e k t o w a n i e s t r u k t u r y f i z y c z n e j bazy.

P i e r w s z y e t a p to w g r u n c i e r z e c z y o d p o w i e d z i na g e n e r a l n e p y t a n i a : 3ak d a ­ ne p o w i ę z e ć m i ę d z y a o b ę ? D a k je p o g r u p o w a ć w r e k o r d y ? 3 a k je n a j e f e k t y w ­ niej p r z e t w a r z a ć ? E t a p d r u g i to z k o l a l p o w i ę z a n i e d a n y c h z k o n k r e t n y m i f i z y c z n y m i u r z ę d z e n i a m i ( n o ś n i k a m i ) ; to z a d e c y d o w a n i e o w i e l k o ś c i b azy, o m e t o d a c h d o s t ę p u i s p o s o b a c h z a b e z p i e c z e n i a , D o t e g o z a g a d n i e n i a m o ż n a j e s z c z e p o d e j ś ć in a c z e j . Z a s a d n i c z o sę d w i e d r o g i ( c z ę ś c i o w o rojtłęczne) p r o w a d z ę c a do z d e f i n i o w a n i a b a z y d a n y c h . Sę to m i a n o w i c i e :

1) A n a l i z a i 3 t n l e j ę c y c h d a n y c h (w k a r t o t e k a c h n i e k o m p u t e r o w y c h , z b i o ­ ra ch t r a d y c y j n y c h i t p . ) , ich z w l ę z k u m i ę d z y s o b ę , w i e l k o ś c i i l i c z n o ś c i .

2) A n a l i z a p r o j e k t o w a n y c h p r o g r a m ó w , ich p o t r z e b , p o w l ę z a ó i o g r a n i ­ czeń.

(11)

- 10 -

O bie te d r o g i n o g ę d o p r o w a d z i ć do o p t y m a l n e g o c alu, J a k i m Jeet e f e k ­ t y wna b aza d a n y c h . W y d a j e się J e d n a k , że z n a c z n i e w i ę k s z y w p ł y w na o s t a ­ t eczn y w y n i k na a n a l i z a p r o j e k t o w a n y c h p r o g r a m ó w . T o pod k ę t e m ich k o n ­ k r e t n y c h z a s t o s o w a ń , m e t o d i a l g o r y t m ó w p o w i n n o d e f i n i o w a ć się o p t y m a l n e s t r u k t u r y d a n y c h . O p t y m a l n e o c z y w i ś c i e d l a k o n k r e t n e g o p r o g r a m u c z y s y s ­ temu. T a k i e p o d e j ś c i e m o d y f i k u j e c a ł k o w i c i e t r y b p r o j e k t o w a n i a sy s t e m u . W y m a g a ono u d z i a ł u s p e c j a l i s t ó w b a z d a n y c h ( a d m i n i s t r a t o r a bazy danych) Już w p o c z ą t k o w y c h e t a p a c h p r o j e k t o w a n i e , t a k i c h J a k np. d e f i n i o w an i e f u n ­ kcji systemu . N i e d o p u s z c z a l n e p r a k t y k ę Jest za ś r o z d z i e l e n i e z e s p o ł u p r o ­ j e k t o w e g o na z e s p ó ł p r o j e k t u j ę c y p r o g r a m y i z e s p ó ł p r o j e k t u j ę c y d a n e (ba­

zę).

N i n i e j s z e o p r a c o w a n i e z a w i e r a p ew n ę p r o p o z y c j ę s f o r m a l i z o w a n e g o p o d e j ­ ścia do p r o j e k t o w a n i a baz da n ych. Co p r a w d a o p i e r a się o n o na d e f i n i c j a c h g r u p y D B T C k o m i t e t u C O D A S Y L o r a z na k o n k r e t n e j i m p l e m e n t a c j i s y s t e m u za- r z ę d z a n i a baz d a n y c h ( D M S 1 1 00 d l a k o m p u t e r ó w f i r m y S P E R R Y U N I V A C ) , n i e z m n i e j s z a to J e d n a k ist o t n i e o g ó l n o ś c i r o z w a ż a ń i nie o g r a n i c z a m o ż l i w o ­ ści z a s t o s o w a n i a . P r z e d s t a w i o n ę m e t o d ę m o ż n a s t o s o w a ć do i n n y c h i m p l e m e n ­ tacji b a z u j ę c y c h na u s t a l e n i a c h k o m i t e t u C O D A S Y L (np. R O O A N * ^ o r a z d o innyc h baz o p a r t y c h na s i e c i o w y m m o d e l u d a n y c h , k t ó r y c h r e a l i z a c j a n a s t ę - piła za p o m o c ę p ó l i n d e k s o w y c h ( w s k a ź n i k ó w ) . W i ę k s z y m p r o b l e m e m w y d a j a się być z a s t o s o w a n i e p r z e d s t a w i o n e j m e t o d y o b l i c z a n i a f i z y c z n e j s t r u k t u r y d a ­ nych, g d y ż J est ona w w i ę k s z y m s t o p n i u u z a l e ż n i o n a od s y s t e m u k o m p u t e r o ­ wego. W y d a j e się J e d n a k , ża p o d o b n y t r y b p o s t ę p o w a n i a ( e w e n t u a l n l a z m a ­ łymi m o d y f i k a c j a m i ) , a w n a j g o r s z y m p r z y p a d k u t y l k o p e w n a p r a w d y o g ó l n e , m o ż n a p r z y j ę ć d o w i ę k s z o ś c i i m p l e m e n t a c j i . Z a p r o p o n o w a n e s t a n d a r d y d o k u ­ m e n t a c y j n e w k a ż d y m p r z y p a d k u u ł a t w i ę f o r m a l n y z a p i s k o l e j n y c h e t a p ó w pro­

j e k t o w a n i a .

S Z B D R O O A N o p r a c o w a n y w OBRI - W a r s z a w a , p r z e z n a c z o n y d l a _ k o m p u t e r ó w s e ­ rii R I A D 1 I B M / 3 6 0 / 3 7 0 p r a c u j ę c y c h z s y s t e m e m o p e r a c y j n y m O S / M V T . x )

(12)

2.1, O b sz ar lang. areał

O b s z a r jest p o d s t a w o w y m p o j ę c i e m z w i ę z a n y m z c o d a s y l o w s k ę koncepcję b a ­ zy d a n y c h . D ast on o d p o w i e d n i k i e m z b i o r u w t r a d y c y j n y c h s y s t e m a c h i n f o r ­ m a t y c z n y c h , p o j ę c i e m j e d n a k m o c n o u o g ó l n i o n y m i w z w i ę z k u z t y m s z e r s z y m . Oest to f i z y c z n y o o d z b i ó r b a z y d a n y c h . ’W s z c z e g ó l n y m p r z y p a d k u m o ż e on o b e j m o w a ć c a ł ę bazę de n y c h , O a k o z b i ć r jest on i d e n t y f i k o w a n y , z a r z ę d z a n y i c h r o n i o n y p r z e z s y s t e m o p e r a c y j n y lub in n y w y s p e c j a l i z o w a n y p r o c e s o r (np. T I P w s y s t e m i e k o m p u t e r o w y m U N I V A C - 1 1 0 0 ) . O b s z a r jest p r z y d z i e l o n y d o k o n k r e t n e g o f i z y c z n e g o u r z ę d z e n i a . P o s i a d a j ę c r ó ż n e t y p y p a m i ę c i m a s o ­ wej m a m y w tym m i e j s c u m o ż l i w o ś ć p r z y d z i e l a n i a c z ę ś c i e j w y k o r z y s t y w a n y c h

o b s z a r ó w d o s z y b s z y c h ur zę d z e ń . C o w i ę c e j , n i e k t ó r e systemy o p e r a c y j n e ze- z w a l a j ę na p r z y d z i a ł u r z ę d z e ń d y s k o w y c h w z a d a n y m z g ó r y z a k r e s i e ś c i e ­ żek, C e c h ę tę m o ż n a w y k o r z y s t a ć p r z y d z i e l a j ę c c z ę s t o u ż y w a n e m u o b s z a r o w i c e n t r a l n e m i e j s c e na d y s k u (w ś r o d k o w y m z a k r e s i e ś c i e ż e k ) , c o k a p i t a l n i e z m n i e j s z a c z a s d o s t ę p u do t ego z b i o r u na s k u t e k m i n i m a l i z a c j i r u c h u g ł o ­ wic,

O e f i n i c j a o b s z a r u r óżni się w k i l k u m i e j s c a c h od k l a s y c z n e g o o k r e ś l e ­ nia z b i o r u w i n f o r m a t y c e , a m i B n o w i c l e ;

1) u o b s z a r z e m o g ę być p r z e c h o w y w a n e r óż n e t y p y r e k o r d ó w o s t a łe j i z m i e n n e j d ł u g o ś c i ,

2) R e k o r d y t e g o s a m e g o typu m o g ę być p r z e c h o w y w a n e w r o ż n y c h o b s z a ­ rach, a n awet we w s k a z a n y c h ich c z ę ś c i a c h .

3) W tym s a m y m o b s z a r z e m ogę być p r z e c h o w y w a n e r e k o r d y o r ó ż n y m tynie a l o k a c j i , np, d i r e c t , c a l c . i n d e k s o w o - s e k w e n c y j n y , s w o b o d n y (p. rozdz.

2.2).

O b s z a r m o ż e być p r z s g l ę d a n y s e k w e n c y j n i e lub m e t o d ę s w o b o d n ę ( r a n ­ dom).

5) O b s z a r s k ł a d a s ię z b l o k ó w (stron) st ałej d ł u g o ś c i , z a w i e r a j ę c y c h z m i e n n ę l iczbę rekor dów .

B r a k tutaj c e c h y typ u " B Ł O C K C O N T A I N S N R E C O R D S " w y 3 t ę p u j ę c e j np. w C O B O L - u .

6) O c h r o n a i n t e g r a l n o ś c i b a z y d a n y c h , s p o s o b y z a b e z p i e c z e n i a Jej p r z e d z n i s z c z e n i e m d e f i n i o w a n e sę ns p o z i o m i e o b s z ar u .

O a k w i d a ć , r ó ż n i c e w p o r ó w n a n i u z p o d e j ś c i e m k l a s y c z n y m sę d u ż e . Z w r a ­ ca u w a g ę - pora d o w o l n o ś ć i e l a s t y c z n o ś ć t a k i e g o p o d e j ś c i a . W g r u n c i e rze-

(13)

- 12 -

czy za o b s z a r m o ż n a u w a ż a ć s z er e g I d e n t y c z n y c h p u s t y c h p u d e ł e k , w k t ó ­ rych m o ż n a p r z e c h o w y w a ć ró żne p r z e d m i o t y , O w y b o r z e w ł a ś c i w e g o p u d e ł k a (czy taj: strony) d e c y d u j e S y s t e m Z a r z ą d z a n i a B a z ę D a n y c h (w s y s t e m i e DMS Jest n im D MR - D a ta M a n a g e m e n t R o u t i n e ) , P rzed ł a d o w a n i e m p o c z ę t k o w y m o b ­ s zaru i n o r m a l n y m z n i e g o k o r z y s t a n i e m n i e z b ę d n e Jest o d p o w i e d n i e p r z y g o ­ t owanie tego o b s z a r u d o pracy. P r o c e d u r ę r e a l i z u j ę c ę to Jest tzw, i n i c j o ­ w a n i e ob s z a r u . P o l e g a ono na p o d z i a l e p r z y d z i e l o n e g o z a k r e s u p a m i ę c i m a ­ sowej na b l o k i o z a d a n e j stałej d ł u g o ś c i i o d p o w i e d n i m w y g e n e r o w a n i u n a ­ g ł ó w k ó w t ych b l o k ó w (patrz rys. 2.1). R ó w n i e ż r o z s z e r z e n i e o b s z a r u p r z e z z w i ę k s z e n i e l i c z b y s t r o n w y m a g a z a i n i c j o w a n i a w a n a l o g i c z n y s p o s ó b n o w y c h s tr on tego obs z a r u .

O b s z a r J est i d e n t y f i k o w a n y p rz e z n a z w ę o r a z n u m e r y c z n y kod ( u ż y w a n y p rzez sys t e m ) . Ob a p a r a m e t r y m u s z ę być u n i k a l n e i to w r a m a c h nie t y l k o j e dnej b a z y d a n y c h , ale w og óle w r a m a c h w s z y s t k i c h b a z całego s y s t e m u kom­

p u t e r o w e g o . Z u w a g i na to, że S y s t e m Z a r z ę d z a n i a B a z ę D a n y c h m oż e o b s ł u ­ g i wać J e d n o c z e ś n i e w i e l e baz, ta u n i k a l n o ś ć J e s t n i e z b ę d n a g ł ó w n i e d o z a ­ p e w n i e n i a i n t e g r a l n o ś c i d any c h. Z a b e z p i e c z a n i e o b s z a r u p r z e z z a p a m i ę t y w a ­ nie na t a ś m i e śl a d o w e j s y s t e m u w s z e l k i c h z m i a n , j a k i e w nim z a c h o d z ę (“be- fore lo o k s " , " a f t e r lo o k s " ) , w y m a g a pełnej i d e n t y f i k a c j i b l o k ó w o p i s u j ę - c y ch te zm i a n y . To w ł a ś n i e u m o ż l i w i a p o t e m p o p r a w n e o d t w a r z a n i e w y b r a n e g o o b s z a r u do d o w o l n e g o s t a n u z p r z e s z ł o ś c i .

S y s t e m C o d a s y l p r z e w i d u j e t r z y t y p y o b s z a r ó w . P o d z i a ł i m p l i k u j e rodzaj da n y c h , j a k i e m o ż n a w n i c h p r z e c h o w y w a ć . G ł ó w n y m t y p e m o b s z a r u Jest o b s z a r p r z e z n a c z o n y na d a n e u ż y t k o w n i k a , a w i ę c na r ó ż n e g o r o d z a j u r e k o r d y . P o­

z o s t a ł e d w a t ypy o b s z a r ó w to o b s z a r y na d a n e s y s t e m o w e , a m i a n o w i c i e na t a b l i c e w s k a ź n i k ó w d la s p e c j a l n e g o t y p u g r u p y l o g i c z n e j (ang. p o i n t e r - o r - ray set) o r a z na i n d e k s y u ż y w a n e w m e t o d z i e i n d e k s o w o - s e k w e n c y j n e g o p r z e ­ c h o w y w a n i a rek o r d ó w . O b s z a r y k a ż d e g o typu s k ł a d a j ę się z o k r e ś l o n e j l i c z ­ by b l o k ó w s t ałej d ł u g o ś c i , z w a n y c h s t r o n a m i (ang. page). S t r o n y sę J e d ­ n o s t k a m i d a n y c h b i o r ę c y m i u d z i a ł w o p e r a c j a c h W E / W Y , K a ż d a s t r o n a ma z g ó r y o k r e ś l o n ę w i e l k o ś ć (dla d a n e g o o b sz a ru ) o g r a n i c z o n ę parametrami t e c h ­ n i c z n y m i u r z ę d z e n i a . S t ę d biorę się o g r a n i c z e n i a t y p u : " w i e l k o ś ć s t r o n y m u s i być w i e l o k r o t n o ś c i ę s e k t o r a c z y ś c i e ż k i " , r ó ż n e w r ó ż n y c h k o n f i g u r a ­ c j a c h s p r z ę t u . K a ż d a s t r o n a p o w i n n a m l e ć c z ę ś ć s y s t e m o w ę ( n a g ł ó w e k g ó r n y i d oln y) o r a z m i e j s c e na p r z e c h o w y w a n i e d a n y c h . C z ę ś c i s y s t e m o w e s t r o n za l e ż ę o c z y w i ś c i e od S y s t e m u Z a r z ę d z a n i a B a z ę D a n y c h , J e d n a k m o ż n a tu n a ­ p o t k a ć p o d o b n e e le menty.

O m ó w m y p r z y k ł a d o w o b u d o w ę s t r o n y w s y s t e m i e DMS. S t r o n a na d a n e p o s i a ­ d a w tym s y s t e m i e d z i e s l ę c l o - s ł o w o w y n a g ł ó w e k g ó r n y o r a z n a g ł ó w e k d o l n y o z m i e n n e j d ł u g o ś c i ( p a t r z rys. 2.1). G ł ó w n y m i i n f o r m a c j a m i w n a g ł ó w k u g ó r ­ nym sę: kod o b s z a r u , typ s t r o n y , n u m e r s t r o n y , jej w i e l k o ś ć , c a ł k o w i t ę l i c z b ę w o l n y c h s ł ó w na st r o n i e , w s k a ź n i k (poi n t e r ) do s ł o w a , od k t ó r e g o z a c z y n a się c i ę g ł y w o l n y b l o k na k o ń c u s t r o n y o r a z l i c z b ę z a p a m i ę t a n y c h na s t r o n i e r ek o r d ó w . N a g ł ó w e k g ó r n y s t r o n z o b s z a r u na i n d e k s y z a w i e r a

(14)

r e k o r d u r e k o r d u S u m a k o n t r o l n a

Kod o b s z a r u T y p s t r o n y Nr s t r o n y

W i e l k o ś ć s t r o n y L i c z b a w o l n y c h s ł ó w n a s t r on i e

L i c z b a ENTT1Y n a s t r o n i c W s k a ź n i k d o w o l n e g o m i e j s c a n a k o ń c u s t r o n y

N a z w a p r o g r a m u o s t a t n i o z m i e n i a j ą c e g o s t r o n ę l i c z b a ł a ń c u c h ó w obi.

N a g ł ó w e k z e r o w e g o ł a ń c u c h a c a ł o

N a g ł ó w e k 1 ł a ń c u c h a obi.

N a g ł ó w e k n - t e g o ł a ń c u c h a obi.

yj________W s k a ź n i k P A T C U r [

R e k o r d l

W o l n e g o A d r e s u

W o l n e m i e j s c e n a k o ń c u s t r o n y

/ / / / / / / / / / / /

A d r e s

A d r e s 1 r e k o r d u

R e k o r d 2

R e k o r d 3

d ł u g o ś ć w o l n e g o m i e j s c a na k o ń c u s t r o n y

A d r e s

Rys. 2.1. B u d o w a s t r o n y b a z y d a n y c h

(15)

- 14 -

j e s z c z e d o d a t k o w e i n f o r m a c j e . Sę nimi l i cz b a k l u c z y na tej s t r o n i e , w i e l ­ kość k l u c z a (w znakach"! i p o z i o m i n d e k s ó w tej r t r o n y . W s k a ź n i k d o w o l n e g o m i e j s c a na k o ń c u s t r o n y b a r d z o u ł a t w i a z a p a m i ę t y w a n i e nowych r e k o r d ó w . S y ­ s t e m Z a r z ą d z a n i a z n a j ą c w i e l k o ś ć r e k o r d u s p r a w d z a , c z y n o w y r e k o rd v o g ó ­ le z m i e ś c i się na w s k a z a n e j s t r o n i e , a J e ż e l i tak - p r ó b u j e go w s t a w i ć na k o ń c u s t r o n y w w o l n y m bloku. D o p i e r o J e ż e l i to n i e jest m o ż l i w e , a m i ­ m o to i s t n i e j e w y s t a r c z a j ą c o d u ż o m i e j s c e nc s t r o n i e (co m o g ł o być s o o w o - d o w a n e u s u n i ę c i e m r e k o r d ó w z p o c z ą t k u s t r o n y ) , a u t o m a t y c z n i e startuje p oć - o r o g r a m p a k u j ą c y (ang. c o m p a c t ) , k t ó r y p r z e s u w a w s z y s t k i e r e k o r d y ku g ó ­ rze i t w o r z y w o l n e m i e j s c e na k o ń c u strony.

T y p s t r o n y J es t z w i ą z a n y z k o n c e p c j ę s t r o n n a d m i a r o w y c h (ang. o v e r ­ flow). R o z r ó ż n i a m y s t r o n y g ł ó w n e na d a n e (ang, p r i m e p a g e ? ) o r a z s t r o n y n a d m i a r o w e . Na s t r o n a c h n a d m i a r o w y c h u m i e s z c z a n e sę r e k o r d y w tym p r z y ­ p a dku, g d y ich s t r o n y g ł ó w n e w y b r a n e z g o d n i e z t y p e m a l o k a c j i r e k o r d u sę J uż z a j ę t e . P r o j e k t a n t ma n a s t ę p u j ą c e m o ż l i w o ś c i u ż y c i a s t r o n n a d m i a r o ­ w y c h - m o ż e c a ł k o w i c i e z n ich z r e z y g n o w a ć , z d e c y d o w a ć się na s t r o n y n a d ­ m i a r o w e g l o b a l n e na k o ń c u o b s z a r u l ub z d e f i n i o w a ć s t r o n y n a d m i a r o w e lo­

k a lne. J e ż e l i w o b s z a r z e nie z d e f i n i o w a n o s t r o n n a d m i a r o w y c h . S y s t e m Z a ­ r z ą d z a n i a m o ż e u m i e s z c z a ć " n a d m i a r o w e ” r e k o r d y od p o c z ą t k u o b s z a r u lub na n a j b l i ż s z e j w o l n e j s tronie. N a d m i a r o w e s t r o n y t y p u g l o b a l n e g o u m i e s z c z a n e aą w c i ą g ł y m b l o k u na k o ń c u o b s z a r u , n a d m i a r l o k a l n y p o l e g a na p r z e p l c t a - n i u s t r o n g ł ó w n y c h ze s t r o n a m i n a d m i a r o w y m i (p. rys. 2.2).

a)

b)

Rys. 2.2. S t r o n y n a d m i a r o w e ____

a) g l o b a l n e - na k o ń c u o b s z a r u , b) l o k a l n e - p r z e p l a t a n e ze s t r o n a m i na d a n e

(16)

n i o w y c h (ang. oelc'' o r az B d r e s y k o l e j n y c h r e k o r d ó w na tej s t r o n i e (numer u l o w e , od k t ó r e g o z.aczyne się r e ko r d) . Ł a ń c u c h y o b l i c z e n i o w e to r e k o r d y p a m i ę t a n e p o p r z e z p r o c e d u r ę o b l i c z e n i o w ą , k t ó r y m ta p r o c e d u r a p r z y p o r z ą d ­ k o w a ł a ten sam l o g i c z n y a dres. L i c z b a ł a ń c u c h ó w o b l i c z e n i o w y c h na każdej s t r o n i e o b s z a r u Jest t a ka sama. N a g ł ó w e k t a k i e g o ł a ń c u c h a to w s k a ź n i k do p i e r w s z e g o r e k o r d u o tym a d r e s i e l o g i c z n y m , p o z o s t a ł e w s k a ź n i k i z a m y k a j ą ­ ce ł a ń c u c h z n a j d u j ą się w c z ę ś c i s y s t e m o w e j k a ż d e g o r e k o r d u typu o b l i c z e ­ ni o w e g o . N a g ł ó w e k d o l n y s t r o n p r z e z n a c z o n y na t a b l i c e w s k a ź n i k ó w lub in­

d e k s y jest n i e c o inny. S t r o n y o b s z a r u p r z e z n a c z o n e g o do p r z e c h o w y w a n i a ta­

blic w s k a ź n i k ó w z a w i e r a j ą w n a g ł ó w k u d o l n y m t y lk o a d r e s y k o l e j n y c h t ablic na tej c t r o n i e , z aś s t r o n y z o b s z a r u na i n d e k s y nie m a j a w o g ó l e n a g ł ó w k a d o l n e g o .

Z i n n y c h p a r a m e t r ó w o p l B U j ą c y c h o b s z a r n a l e ż y w s p o m n i e ć o w s k a ź n i k u z a ł a d o w a n i a p o c z ą t k o w e g o (ang. load factor). Jest to liczba (procent) w s k a ­ z u j ą c a d o p u s z c z a l n y s t o p i e ń z a p e ł n i e n i a s t r o n o b s z a r u p o d c z a s ł a d o w a n ia c o c z ę t k o w e g o (tzn. o d p o w i e d n i e g o o t w a r c i a o b s z a r u - ang. O P E N FOR I N I T I A L L O A D ) .

R e a s u m u j ą c , p r o j e k t o w a n i e f i z y c z n y c h w i e l k o ś c i i p a r a m e t r ó w o b s z a ru p o l e g a na w y b o r z e w i e l k o ś c i s trony, l i c z b y ł a ń c u c h ó w o b l i c z e n i o w y c h , r o ­ d z a j u i l i c z b y s t r o n n a d m i a r o w y c h o r a z w s k a ź n i k a z a ł a d o w a n i a p o c z ą t k o w e ­ go. L i c z b ę e t r o n o b s z a r u m o ż n a o b l i c z y ć z n a j ą c p r z e w i d y w a n ą l i czbę r e k o r ­ d ó w w b a z i e da n y c h . Do p r o j e k t o w a n i a b a z y na tym e t a p i e należy r ó w n i e ż pod­

j e ci e d e c y z j i o w y b o r z e r o d z a j u o c h r o n y d l a d a n y c h o b s z a r ó w o r a z o k r e ś l e ­ nie l i c z b y s tr o n, do której o b s z a r m o ż e się r o z s z e r z y ć . Te w ł a ś n i e s p ra w y będą p r z e d m i o t e m rozdz. 7 n i n i e j s z e g o o p r a c o w a n i a .

2.2. R e k o r d

R e k o r d Je3t p o d s t a w o w ą J e d n o s t k ą d a n y c h w b a z i e d a n ych. Na p o z i o m i e r e­

k o r d u n a s t ę p u j e i d e n t y f i k a c j a d a n y c h , do n i e g o o d w o ł u j e się w i ę k s z o ś ć in- s'trukcji J ę z y k a p r z e t w a r z a n i a d a n y c h (OML - D a t a M a n i p u l a t i o n Language).

Są to t ak ie o p e r a c j e na r e k o r d z i e , J s kt “z a p a m i ę t a j " (ang. STORE), "znajdź"

(ang. FIND, F E T C H ) , " z m o d y f i k u j " (ang. M O D I F Y ) , c z y w r e s z c i e "usuń" (ang.

D EL E T E ) . R e k o r d m o ż e być p r z e c h o w y w a n y w e w s k a z a n y m o b s z a r z e (obszarach) na d a n a l u b n awe t J e g o c z ę ś c i . O f i z y c z n y m u m i e s z c z e n i u r e k o r d u w bazie d e c y d u j e J e g o t yp a l o k a c j i . S y s t e m y c o d a s y l o w s k i e p r z e w i d u j ą n a s t ę p u j ą c e t y py a l o k a c j i r e k o r d ó w :

1) b e z p o ś r e d n i (ang. d i r e c t ) ,

2) p o p r z e z p r o c e d u r ę o b l i c z e n i o w ą (ang. calc) , 3) i n d e k s o w o - s e k w e n c y j n y ,

4) s w o b o d n y (ang. v i a set).

(17)

- 16 -

Trzy p i e r w s z e z tych t y p ó w m o ż n e u w a ż a ć za d o s t ę p b e z p o ś r e d n i d o r e ­ k or du, g d y ż r e a l i z o w a n y je9t on w p r o s t na b a z i e z n a j o m o ś c i a d r e s u b a d ź k l u c z a rekordu.

Typ “d i r e c t " p o l e g a - na z a p a m i ę t a n i u r e k o r d u w u s t a l o n y c h m i e j s c a c h ( a d resach) o bs zar u. M u s z ę w i ę c być z n a n e w tym p r z y p a d k u a d r e s y w s z y s t ­ k ich r e k o r d ó w tego typu w bazi e , a ł a d o w a n i e t a k i c h r e k o r d ó w m o ż e n a s t ę ­ p o w a ć j e d y n i e d o p u s t e g o o b sz ar u . N a l e ż y z a z n a c z y ć , że c z ę s t o z a m i a s t a- d r e s u f i z y c z n e g o r e k o r d u (typu: nr c y l i n d r a , ś c i e ż k i , p o z y c j i , c z y s e k t o ­ ra) w b a z a c h d a n y c h s t o s o w a n a jest a d r e s a c j a l o g i c z n a (np. s y s t e m O MS - 1100). A d r e s r e k o r d u w tym p r z y p a d k u to n u m e r s t r o n y o b s z a r u i n u m e r r e ­ k o r d u na s t r o n i e , z aś z n a j o m o ś ć f i z y c z n e g o a d r e s u s t r o n y nie Jest p o t r z e ­ bna d l a p r o g r a m u . W s z y s t k i e c z y n n o ś c i z w i ę z a n e z r e a l i z a c j ę operacji W E / W Y o r g a n i z u j e i w y k o n u j e S y s t e m Z a r z ę d z a n i a B az ę D a n y c h .

T y p a l o k a c j i “c a l e ” o p i e r a się na a l g o r y t m i e p r z e l i c z a j ę c y m d a n y k l u c z na a d r e s w p o d a n y m o b s z a r z e a d r e s o w y m . K l u c z e m m o ż e być d o w o l n e p o le z r e kordu. P r o c e d u r a p r z y p o r z ę d k o w u j e r e k o r d o w i a d r e s l o g i c z n y z d o k ł a d n o ś - cię d o n u m e r u s t r o n y 1 n u m e r u ł a ń c u c h a o b l i c z e n i o w e g o . Ł a ń c u c h o b l i c z e ­ n i o w y to r e k o r d y - s y n o n i m y ; r e k or d y , k t ó r y m p r o c e d u r a o b l i c z e n i o w a m i m o r ó ż n y c h k l u c z y p r z y d z i e l i ł a ten sam adres.

M e t o d a i n d e k s o w o - s e k w e n c y j n e g o p a m i ę t a n i a r e k o r d ó w Jest p o w s z e c h n i e znan a. W s y s t e m a c h z b a z a m i d a n y c h s t o s u j e się jej w e r s j ę p o l e g a j ę c ę na tyra, że d a n e (rekordy) i i n d e k s y sę p r z e c h o w y w a n e w r ó ż n y c h o b s z a r a c h . W o b s z a r z e p r z e z n a c z o n y m na d a n e na z w y k ł y c h s t r o n a c h sę p r z e c h o w y w a n e r e ­

k ordy, w o b s z a r z e na i n d e k s y p r z e c h o w y w a n e sę m a k s y m a l n e k l u c z e r e k o r d ó w z k a żdej s t r o n y z d a n y m i . D o p u s z c z a l n e jest s t o s o w a n i e w i e l u p o z i o m ó w i n ­ d e k s o w a n i a . D o s t ę p do r e k o r d ó w p a m i ę t a n y c h tę m e t o d ę jest s t o s u n k o w o s z y b ­ ki. Z a l e c a się s t o s o w a n i e tej m e t o d y s z c z e g ó l n i e d o p a m i ę t a n i a dużych zbio­

r ó w d a n y c h .

O s t a t n i a m e t o d a a l o k a c j i r e k o r d ó w - s w o b o d n a p o l e g a na d o w o l n y m u m i e ­ s z c z a n i u r e k o r d ó w w w o l n y c h m i e j s c a c h o b s za r u. M o ż e w tym m i e j s c u o b o w i ę - z y w a ć (ale nie musi) s t r a t e g i a n a j b l i ż s z e g o m i e j s c a . P o l e g a o n a na tym, że r e k o r d y c z ł o n k o w s k i e g r u p y ( pa t r z rys. 2.3) u m i e s z c z a n a sę tak b l i s k o r e k o r d u w ł a ś c i c i e l a . Jak jest to m o ż l i w e , a w i ę c na tej s amej lub n a j b l i ż ­ s z y c h stro n a c h .

P o w i ę z a n i e r e k o r d ó w m i ę d z y sobę w s t r u k t u r ę s i e c i o w ę , co d o p u s z c z a c o - d a s y l o w s k a k o n c e p c j a bazy, w y m a g a z a p a m i ę t a n i a w s k a ź n i k ó w (ang. p o i n te r ) ł ę c z ę c y c h r e k o r d y w g rupy. D e d n y m z m o ż l i w y c h r o z w i ę z a ń J e s t p o d z i e l e n i e r e k o r d u na c z ę ś ć z d a n y m i i c z ę ś ć s y s t e m o w ę , s ł u ź ę c ę w ł a ś n i e d o tego c e ­ lu. Ola u ż y t k o w n i k a (programu ) d o s t ę p n a Jest t y l k o c z ę ś ć r e k o r d u z d a n y ­ mi, p o z o s t a ł ę w y k o r z y s t u j e S y s t e m Z a r z ę d z a n i a B a z ę D a n y c h d o r e a l i z a c j i s p e c y f i c z n e g o d o s t ę p u do r e k o r dó w . W c z ę ś c i s y s t e m o w e j w y r ó ż n i ć m o ż n a : na­

g ł ó w e k re k o r d u , w s k a ź n i k i we w s z e l k i e g o r o d z a j u g r u p a c h , w k t ó r y c h ten r e k ord Jest c z ł o n k i e m l ub w ł a ś c i c i e l e m , o r a z e w e n t u a l n i e w s k a ź n i k w ł ań c u ­ ch u o b l i c z e n i o w y m , j e ż e l i re kord j es t p a m i ę t a n y za p o m o c ę p r o c e d u r y o b l i -

(18)

i

Właściciel

C Członek 1

% c Członek 2

i

%

Członek 3 r \

Członek A Członek 5

Członek 6 Członek 7

Członek 8

Rys. 2.3. S t r a t e g i a n a j b l i ż s z e g o m i e j s c a

c z e n i o w e j . W n a g ł ó w k u r e k o r d u p o w i n n y się z n a l e ź ć t akie i n f o r m a c j e . Jak:

kod r e k o r d u ( u n i k a l n y w r a m a c h b a z y d a n y c h ) . J e g o typ o r a z d ł u g o ś ć . Ta o s t a t n i a Jest s z c z e g ó l n i e w a ż n a p r z y p a m i ę t a n i u r e k o r d ó w z m i e n n e j d ł u g o ­ ści. W s k a ź n i k i r e k o r d u w g r u p i e c z y ł a ń c u c h u o b l i c z e n i o w y m to tzw. k l uc z e ba z y d a n y c h . Sę one l o g i c z n y m i a d r e s a m i r e k o r d ó w w b a z i e i sę z b u d o w a n e z k o d u o b s z a r u , n u m e r u s t r o n y i n u m e r u r e k o r d u na s t r o n i e . 0 w i e l k o ś c i k l u ­ cz a i J e g o p o s z c z e g ó l n y c h c z ę ś c i d e c y d u j e się na e t a p i e p r o j e k t o w a n i a b a ­ zy p o p r z e z o d p o w i e d n i e z d e f i n i o w a n i e l i c z b y o b s z a r ó w w s y s t e m i e i m a k s y ­ m a l n e j d o p u s z c z a l n e j l i c z b y s t r o n w o b s z a r z e . Z a l e c a s i ę t a k i e d e f i n i o w a ­ nie k l u czy , a b y z b u d o w a n e b y ł y one J e d n a k o w o d l a k a ż d e g o o b s z a r u . B a r d z o to u ł a t w i a p ó ź n i e j s z y o d c z y t s y s t e m o w y c h w y d r u k ó w z b a z y d a n y c h w p o s t a c i b i n a r n e j (okta l n e j ) .

R e k o r d y , k t ó r e po z m o d y f i k o w a n i u r o z s z e r z a j ę c y m ich w i e l k o ś ć nie z m i e ­ ś c i ł y się na p i e r w o t n e j s t r o n i e , m a j ę J e s z c z e n a g ł ó w e k d o l n y z a w i e r a j ę c y w s k a ź n i k do g ł ó w n e j s t r o n y t e g o o b s z a r u . S a m r e k o r d w takim p r z y p a d k u umie­

s z c z o n y J est na s t r o n i e n a d m i a r o w e j lub n a j b l i ż s z e j s t r o n i e z d a n y m i . B u ­ d ow ę r e k o r d u w s y s t e m i e C M S - l l O O o b r a z u j e rys. 2.4.

W r e k o r d z i e m ogę by ć p r z e c h o w y w a n e r ó ż n e g o r o d z a j u d ane. M o g ę to być d a n e n u m e r y c z n e , a l f a b e t y c z n e c z y a l f a n u m e r y c z n e . M o g ę być o n e z a p a m i ę t a ­ ne w r ó ż n y c h d o p u s z c z a l n y c h k o d a c h , tj. A S C I I , F I E L D A T A c z y b i n a r n i e . Z a ­ l e ż y to od k l a u z u l i o p i s u j ę c e j k o l e j n e p o l a rekor d u . O p i s ten Jest b a r d z o z b l i ż o n y d o o p i s u r e k o r d u w J ę z y k u C O B O L , m.in. w y s t ę p u j e tu c h a r a k t e r y s ­ t y c z n a s t r u k t u r a w i e l o p o z i o m o w a . W r e k o r d z i e m o g ę być p r z e c h o w y w a n e r ó w ­ n i e ż p o l a z m i e n n e j d ł u g o ś c i , ś c i ś l e j m ó w i ę c , sę to t a b l i c e o zmiennej licz­

bie p o w t ó r z e ń . O e d y n y m o g r a n i c z e n i e m j e s t to, a b y c z ę ś ć z m i e n n e j d ł u g o ś c i w r e k o r d z i e n a s t ę p o w a ł a po c z ę ś c i stał e j .

P o p r a w n e z d e f i n i o w a n i e r e k o r d u i J e g o pól, c z y l i w ł a ś c i w a k o n s o l i d a c j a d a n y c h . Jest J e d n y m z p o d s t a w o w y c h w a r u n k ó w d o b r e g o p r o j e k t u s y s t e mu .

fpsttića G ł o w n a *■■//

X

- ’//

(19)

- IB -

Czę ść

".yatenowa

K o d r e k o r d u T y p D ł u g o ś ć r e k o r d u

'Vskainikl w ł a ś c i c i e l a g r u p

W s k a i n l k t c z ł o n k o w s k i e w g r u p a c h a u t o m a t y c z n y c h S ł o w o k o n t r o l n e u d z i a ł u w g ru p ie m a n u a ł ruj

W s k a ź n i k i c z ł o n k o w s k i e w g r u p a c h m a n u a l n y c h

'Vskainikl w ł a ń c u c h u o b l i c z e ń , lub m e t o d a l n d e k s o w o - se k w e n c j J ua

C zęść

u ż y t k o w a

D a n o

'.dres s t r o n y g ł ó w n e j r e k o r d u z m o d y f i k o w a n e g o

N a q łówel rekordk

Na Q ¿ćwok d o l n y

Rys. 2.4. B u d o w a r e k o r d u b a z y d a n y c h

O k r y t e r i a c h tej k o n s o l i d a c j i , r ó ż n y c h m o ż l i w y c h w a r i a n t a c h r o z w i ą z a ń ich konk r e t n e j o c e n i e b ę d z i e m o w a w r o z d z i a l e 4 n i n i e j s z e g o o p r a c o w a n i a .

2.3. G r u p a logiczna (ang. set.)

Pojęci e grupy logicznej Jest b a r d z o i s t o t n e w c o d a s y l o w s k i e j k o n c e p c j i bazy. G r u p a d aje m o ż l i w o ś ć z a p a m i ę t a n i a s k o m p l i k o w a n y c h n i e r a z z w i ą z k ó w logicznych z a c h o d z ą c y c h m i ę d z y reko rd a mi . G r u p y m o g ę s i ę n a k ł a d a ć m i ę d z y sobą czy o b e j m o w a ć te same typy r ekordów. 2 u w a g i na w a ż n o ś ć tego poję ci a

(20)

o r a z na ł a t w i e j s z e p ó ź n i e j o d n i e s i e n i a p r o p o n u j e się b a r d z i e j s f o r m a l i z o ­ w a n e p o d e j ś c i e d o tego tematu.

2.3,1. P o d s t a w o w e p o j ę c i a i o z n a c z e n i a

N i e c h X o z n a c z a o b s z a r b a z y d a n y c h , w k t ó r y m m o g ę być p r z e c h o w y w a n e r e k o r d y r ó ż n y c h ty pów. S y m b o l a m i A, B b ę d z i e m y o z n a c z a ć t y p y r e k o r d ó w , zaś A ł i B i ich k o n k r e t n e r e a l i z a c j e (a^^ to i - t y r e k o r d t y p u A z o b s z a r u X). N i e c h N o z n a c z a l ic zb ę r e k o r d ó w t y p u A, a M l i c z b ę r e k o r ­ d ó w typu B z a w a r t y c h w o b s z a r z e x.

C ię g r e k o r d ó w ta k i c h , że p i e r w s z y jest r e k o r d e m t y p u A , a p o z o s t a ł e typu B, o z n a c z y m y w e p o s ó b n a s t ę p u j ą c y :

S ± - S ( A ± ) « ( A j ^ ,_____ B.^ B i ) . 1 < i < M f 1 « i < N.

(2.1) N i e c h a y m b o l S (a ł o z n a c z a "j + 1" w y r a z tego c l ę g u , tzn, :

S ( A j ) . B dla 1 < J ^ k

1 J

S ( A i (0) = A t (2.2)

N i e c h S (a ,B) o z n a c z a d o w o l n y z b i ó r r o z ł ą c z n y c h c i ę g ó w Z b iór ten n a ­ z y w a ć b ę d z i e m y g r u p ę l o g i c z n ą r e k o r d ó w typu A i B. C i ę g i S j n a l e ż ą c e do S (a ,B), n a z y w a m y w y s t ą p i e n i a m i tej g r u p y , r e k o r d y t y p u A w ł a ś c i c i e ­ l am i g r u p y , a r e k o r d y t ypu B c z ł o n k a m i g r u p y ( p a t r z (2.2)) . Z w r ó ć m y u w a ­ gę na fakt , że n ie o k r e ś l a m y p r e c y z y j n i e c h a r a k t e r u z w i ą z k u logicznego z a ­ c h o d z ą c e g o m i ę d z y r e k o r d a m i A i B, p o p r z e s t a j ą c j e d y n i e na f i z y c z n y m o b r a z i e t eg o z w i ą z k u . Z a u w a ż m y rów n i e ż , że te s a m e typy r e k o r d ó w m o g ą być z w i ą z a n e r ó ż n y m i z a l e ż n o ś c i a m i , m o ż n a w i ę c d e f i n i o w a ć w tym p r z y p a d k u r óż n e g r u p y l o g i c z n e o z n a c z a n e k o l e j n o S ^ A . B ) , S 2 (a,b) itd. (przykład 2).

W d a l s z e j c z ę ś c i p r a c y , tam g d z i e nie b ę d z i e w z b u d z a ł o to w ą t p l i w o ś c i , w y r a ż e n i e " g r u p a " b ę d z i e u ż y w a n e d w u z n a c z n i e ; raz d o n a z w a n i a typu z w i ą z ­ ku l o g i c z n e g o m i ę d z y r e k o r d a m i A i B, i n n y m r a z e m d o n a z w a n i a k o n k r e t ­ n e g o c i ą g u r e k o r d ó w S f A ^ . L i c z b ę k ze w z o r u (2.1) n a z y w a m y l i c z n o ś c i ą r e a l i z a c j i g r u p y s i A ^ . W p r o w a d ź m y J e s z c z e w y k o r z y s t y w a n e d e l e j o d w z o r o ­ w a n i e :

S - 1 (Bj) - d la 8^ e S ^ ) (2.3)

O d w z o r o w a n i e to p r z y p o r z ą d k o w u j e d o w o l n e m u r e k o r d o w i c z ł o n k o w s k i e m u J e g o r e k o r d w ł a ś c i c i e l a w d ane j g r upie.

W y s t ą p i e n i e g r u p y l o g i c z n e j identyfikowane jest poprzez rekord w ł a ś c i c i e l a . W s z c z e g ó l n o ś c i w y s t ą p i e n i e g r u p y m o ż e s k ł a d a ć się t y l k o z r e k o r d u w ł a ś -

(21)

- 20 -

c í c l e l a , tzn. = ÍA.¡). G r u p ę taka n a z y w a m y g r u p ą pusta. I n n y m i słowy, k a ż d y r e k o r d z d e f i n i o w a n y j a k o w ł a ś c i c i a i z a w s z e u m i e s z c z o n y jest w s t r u k ­ turze grupy.

Z a s a d n i c z o i nna s y t u a c j a z a c h o d z i w p r z y p a d k u r e k o r d ó w c z ł o n k o w s k i c h . Te m o g ą być p o d p o r z ą d k o w a n o o e w n y m r e k o r d o m t y p u w ł a ś c i c i e l lub nie. J e ­ żeli k a ż d y r e k o r d c z ł o n k o w s k i z n a j d u j e się w j a k i m ś w y s t ą p i e n i u c r u o y , g r u p ę t aką n a z y w a m y a u t o m a t y c z n ą . O z n a c z a to, że w m o m e n c i e w p r o w a d z a n i a r e k o r d u do b a z y n a l e ż y p o d p i ą ć go do w ł a ś c i w e j g r upy. F o r m a l n i e m o ż n a to z a p i s a ć w p o s t a c i w a r u n k u :

J e ż e l i w g r u p i e m o g ę i s t n i e ć r e k o r d y c z ł o n k o w s k i e , k t ó r e nie sa o r z y d z i e - lone d o ż a d n e g o w ł a ś c i c i e l a , g r u p ę taką n a z y w a m y m a n u a l n a . O c z y w i ś c i e w p r z y p a d k u t ych g r u p w a r u n e k (2.4; nie z a w s z e jest s p e ł n i o n y . P o d p i n a n i e r e k o r d ó w do g r u p y lub u s u w a n i e ich z g r u p y w y k o n u j e się p o o r z e z o d p o w i e d ­ n ie i n s t r u k c j e j ę z y k a m a n i p u l a c j i d a n y c h ( I N S E R T . R E M O V E ) . Sa to o p e r a c j e w y k o n y w a n e n i e j a k o " r ę c z n i e " na b a z ie d a n y c h , s t ? d n a z w a g r u p y w o d r ó ż n i e n i u od g r u p a u t o m a t y c z n y c h . W m o m e n c i e z a p a m i ę t y w a n i a r e k o r d u c z ł o n k o w s k i e g o w b azie J ego p o d p o r z ą d k o w a n i e l o g i c z n e w g r u p i e nie m u si byc j e s z c z e znane.

W p r o w a d ź m y d o d a t k o w o d wa w y g o d n e p o j ę c i a : k l u c z bazy d a n y c h i r ek o r d b ie źęc y.

- K l u c z b a z y d a n y c h r e k o r d u to l o g i c z n y a d r e s t e g o r e k o r d u w b a z i e d a n y c h ( o b s z a r , n u m e r bloku, n umer r e k o r d u w bloku).

- R e k o r d n a z y w a m y r e k o r d e m b i e ż ą c y m d l a p r o g r a m u P, j e ż e l i J e s t on o s t a t n i m p r z e c z y t a n y m lub z a p a m i ę t a n y m r e k o r d e m p r z e z o d p o w i e d n i e i n ­ s t r u k c j e p r o g r a m u P.

S t a n " b i e ź ę c y w p r o g r a m i e ” ma s e n s o c z y w i ś c i e t y l k o d o k o ń c a p r a c y t e­

go p r o g r a m u . D e f i n i c j ę tę m o ż n a p o s z e r z y ć na " b i e ź ę c y w o b s z a r z e " , " b i e ­ ż ą c y w g r u p i e l o g i c z n e j " czy " b i e ż ą c y w t y pi e r e k o r d u " . I tak k o l e j n o : - R e k o r d n a z y w a m y r e k o r d e m b i e ż ą c y m w o b s z a r z e X. j e ż e l i Jest to

o s t a t n i o p r z e c z y t a n y lub z a p a m i ę t a n y r e ko r d t e g o o b s z a r u p r z e z k t ó r y ­ k o l w i e k z a k t y w n y c h o b e c n i e pr o gr a m ó w .

- R e k o r d n a z y w a m y r e k o r d e m b i e ż ą c y m d l a t y p u r e k o r d u B, J e ż e l i Jest to o s t a t n i o p r z e c z y t a n y lub z a p a m i ę t a n y r e k o r d t e g o typu p r z e z k t ó r y ­ k o l w i e k z a k t y w n y c h o b e c n i e p r o g r a m ó w .

- R e k o r d n e z w i e m y r e k o r d e m b i e ż ą c y m d l a grupy- S. J e ż e l i j e s t to o s t a t n i o p r z e c z y t a n y lub z a p a m i ę t a n y r e k or d tej g r u p y p r z e z k t ó r y k o l w i e k z a k ­ t y w n y c h o b e c n i e p r o g r a m ó w . R e k o r d e m b i e ż ą c y m w g r u p i e S (a,b) m o ż e być d o w o l n y r e k o r d w ł a ś c i c i e l a lub k t ó r y k o l w i e k z j e g o r e k o r d ó w c z ł o n ­ k o w s k i c h .

3 6 S ( A < )

l=g<M l<Si«N J 1

(2 . 4 'l

(22)

2. 5.2. P o s z e r z e n i e o r u o y o nowe r ę k o r d y c z ł o n k o w s k i e

W i e c h '•'•(A •- (A .fi. .B4 ) b ę d z i e tym w y s t ą p i e n i e m g r u p y , do

i 1 1. *2 ^

k r o r e p o chcemy d o t y c z y ć n o w y r ekord 8^ . D o ł ą c z e n i e to oowir.no Sie o d b y ­ wać w z a d a n y m z o ór y p o r z ą d k u dla d a n e g o typu grupy.

O c z y w i ś c i e n ow y r e k ord z o s t a n i e k t ó r y m ś z k ol e i r e k o r a e m c z ł o n k o w s k i m g r u p y a w ięc:

t3^ o p l A ^ l ) , 1 < l < k + 3. (2.5'

Z d e f i n i u j m y l o g i c z n y punkt w s t a w i e n i e do g r u p y n a s t ę p u j ą c o :

- J e ż e l i 1 = 3 . to m ó w i m y , źt w g r u p i e o k r e ś l o n o l o g i c z n y p u n k t w s t a w i a ­ nia jako " p i e r w s z y " ;

- leżeli 1 = k * 3. to m ó w i m y , że w g r u p i e o k r e ś l o n o logiczny p u n k t w s t a ­ w i a n i a j a k o " o s t a t n i ’',

Z a ł ó ż m y d o d a t k o w o , że r e kord S (a ,j) jest r e k o r d e m b i e ż ą c y m c r u p y (w s z c z e g ó l n o ś c i może co byc r ekord w ł a ś c i c i e l a ) :

- j e ż e l i 1 * j * l, to mó w i m y , że w g r u p i e o k r e ś l o n o logiczny p u n k t w s t a ­ w i e n i a J a k o " n a s t ę p n y " ;

- j e ż e l i 1 » J - 1. to m ó w i m y , ze w g r u o i e o k r e ś l o n o l o g i c z n y ounkt w s t a ­ w i e n i a j a k o " p o p r z e d n i " .

L o g i c z n y o unk t w s t a w i e n i e w g r u p i e i l u s t r u j e rys. 2.7. P o n a d t o w a r t o ś ć 1 n o ż e być u s t a l o n a a u t o m a t y c z n i e w z a l e ż n o ś c i od w a r t o ś c i o k r e ś l o n e g o k l u c z a z oola d a n y c h r e k o r d u lub w z a l e ż n o ś c i cd k l u c z a b a z y d a n y c h tego rekordu. L o g i c z n y o unkt w s t a w i e n i a w tego tyou g r u p a c h n a z y w a m y u m o w ni e

"sort o w a n y ” .

2.3.3 . K o m p u t e r o w a r e a l i z a c j a g r u p y

Z a s t a n ó w m y się nad k o m p u t e r o w a r e a l i z a c j ę p o j ę c i a g r u p y logi c z n e j . W z a s a d z i e i s t n i e j ą dv.ie m o ż l i w o ś c i : u t w o r z e n i e ł a ń c u c h a r e k o r d ó w p o w i ą z a ­ n yc h ze sobę w s k a ź n i k a m i lub i s t n i e n i e t a b l i c a d r e s ó w w s z y s t k i c h r e k o r d ó w c z ł o n k o w s k i c h k a ż d e g o w y s t ą p i e n i a g ruoy.

G r u p y t akie n a z w i e m y o d p o w i e d n i o : " c y k l i c z n a " lub ”z t a b l i c ę w s k a ź n i ­ k ó w ” . P r z y k ł a d o w e w y s t ą p i e n i a tych g r u p p r z e d s t a w i a j ą o d p o w i e d n i o rys. 2.5 i rys. 2.R. W g r u p a c h c y k l i c z n y c h o p r ó c z w s k a ź n i k ó w "w p r z ó d " m o ż n a z d e ­ f i n i o w a ć d o d a t k o w e w s k a ź n i k i " w s t e c z " i "do w ł a ś c i c i e l a " (rys. 2.6). Z a u ­ w a ż m y , że w y s t ą p i e n i e g r u p y c y k l i c z n e j to l i s t a c y k l i c z n a ( e w e n t u a l n i e po­

d w ó j n i e p o ł ą c z o n ą ) z z a z n a c z o n y m p i e r w s z y m r e k o r d e m tej l isty (rekord włe- śc i c i e l a ).

D e f i n i c j ę g r u p y l og i c z n e j m o ż n a u o g ó l n i ć na w i ę k s z a l i c z b ę t y o ó w r e ­ k o r d ó w (p rz y k ł a d 4). O c z y w i ś c i e t y l ko J e d e n z n i c h m o ż e być z d e f i n l c w e n y

(23)

, 22 -

Rys. 2

-* ■ C ZL0t£X2 --- ► CZL0ŁCK3

Rys. 2.5, G r u p o c y k l i c z n a

CZŁOtCK2

WLAŚOOEL

CZŁONEK 1

czirreo

Rys. 2.6. G r u p a c y k l i c z n a z d o d a t k o w y m i w s k a ź n i k a m i Pierwszy

CZŁOtCK t

1

' CZŁONEK 2

Poprzedni

WŁAŚCICIEL

'¿////////Z/)/,

Ostatni

CZŁONEK 5

CZŁONEK t

Następny

,7. L o g i c z n y p u n k t w s t a w i e n i a w g r u p i e t p r o s t o k ę t z a k r e s k o w a n y sym­

b o l i z u j e rekor d "bie żę c y " )

(24)

Rys. 2.8. G r u p a z t a bl i cę w s k a ź n i k ó w

J a k o w ł a ś c i c i e l g r u p y , p o z o s t a ł e t y p y m o gę w y s t ę p o w a ć J e d y n i e j a k o c z ł o n ­ kowie.

2.3. 4 . P r z y k ł a d y g r u p l o g i c z n y c h 1. " W y d z i a ł - P r a c o w n i k “

Gest to J e d e n z n a j p r o s t s z y c h i n a t u r a l n y c h p r z y k ł a d ó w grup y . W y k o r z y ­ s t a n o tu o c z y w i s t ę w s p ó ł z a l e ż n o ś ć d a n y c h o p i s u j ę c y c h w y d z i a ł i p r a c o w n i ­ ka. K a ż d y p r a c o w n i k Jest p r z y p o r z ę d k o w a n y d o J a k i e g o ś w y d z i a ł u . Gest to w i ę c g r u p a a u t o m a t y c z n a . P o r z ę d e k w g r u p i e ( l o g i c z n y p unkt w s t a w i e n i a^

z d e f i n i o w a n o j a k o “ s o r t o w a n y " . S y m b o l S ( E T O ) p r z e d s t a w i a w y s t ą p i e n i e g r u p y z d e f i n i o w a n e w ł a ś c i c i e l e m - d z i s ł e m ETO.

Ry3. 2.9. P r z y k ł a d g r u p y - " W y d z i a ł - P r a c o w n i k “

(25)

- 24 -

2. “P r a c o w n i k - D o k u m e n t "

Rys. 2.10. Pr z y k ł a d g r u p - " P r a c o w n i k - D o k u m e n t "

D la tych s a m y c h t y p ó w r e k o r d ó w m o ż nB z d e f i n i o w a ć r ó ż n e g r u p y logiczne.

N i e c h S. o z n a c z a g rupę z d e f i n i o w a n ą n a s t ę p u j ą c o : “p r a c o w n i k jest j e d y ­ ny m a u t o r e m p e w n y c h d o k u m e n t ó w " , a S., : " p r a c o w n i k w y p o ż y c z y ł a k t u a l n i e p e w n a d o k u m e n t y ” . Z a ł ó ż m y d o d a t k o w o , że b i b l i o t e k a d y s p o n u j e t y l k o J e d ny m ilski) o z n a c z a z b i ó r ćo-

( K o w a l s k i ) z b i ó r d o k u m e n - e g z e m p l a r z e m k o ż d e g o doku m e n t u . W t e d y Sj ( K o w a l s k i ) o z n a c z a z b i ó r d o ­ k u m e n t ó w , k t ó r y c h a u t o r e m Jest K o w a l s k i , a

tów, k tóre a k t u a l n i e sę u K o w a l s k i e g o .

3. “P r a c o w n i k - M a s z y n a " i " M a s z y n a - P r a c o w n i k ”

Pracownik Maszyna

S<

Łącznik

Rys. 2.11. P r z y k ł a d g r u p - " P r a c o w n i k - Maszyna" i " M a s z y n a - P r a c o w n i k "

Cytaty

Powiązane dokumenty

Członkowie redakcji: Anna Weronika Brzezińska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań), Kata- rzyna Orszulak-Dudkowska (Uniwersytet Łódzki, Łódź), Edyta Roszko (University

Właśnie dlatego Sztuk- mistrz w trzecim rozdziale okazuje się być posłańcem śmierci, a jego zainte- resowanie synem Mai przeraża bohaterkę: syn przestaje być dzieckiem, wchodzi

Ujawnia się w nim szereg zaakceptowanych przez nią norm, a także sposobów wartościowania oraz wyobrażeń i zestawień wobec rzeczywistości (Anusiewicz, Dąbrowska, Fleischer

Niemniej jednak, esej Czesława Miłosza, oderwany już od polskiego czy nawet szerszego – stalinowskiego i komunistycznego kontekstu, okazuje się nadal „podatny na zdradę”,

 Zbiór encji, który nie posiada klucza głównego (nie ma odpowiednich atrybutów), jest nazywany zbiorem słabym encji (weak entity set) w przeciwieństwie do zbioru silnego -

nictwach Ciągłych zobowiązany jest przede wszystkim do współdziałania w tworzeniu i aktualizowaniu międzynarodowego rejestru wydawnictw cię ty ch przez zgłaszanie

Wielość jednak konstruktywistycznych interpretacji rzeczywi- stości międzynarodowej, wyrażająca się w istnieniu kilku jego odmian (w artykule przyjęto dwójpodział na

tj. Dynamika tak pojmowanego dyskursu jest kształtowana przez bieżące wyda- rzenia, a także przez długofalowe tendencje, takie jak postęp techniczny czy zmiana układu sił. Nie