• Nie Znaleziono Wyników

Problemy zasilania pojazdów samochodowych gazem ziemnym

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Problemy zasilania pojazdów samochodowych gazem ziemnym"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)

ZESZY TY N A U K O W E P O LITEC H N IK I ŚLĄ SKIEJ Seria: T R A N SPO R T z. 44

2002 N r kol. 1562

M arek D Y K IER, M arek F LE K IEW IC Z

PROBLEMY ZASILANIA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH GAZEM ZIEMNYM

S treszczenie. N iniejszy artykuł je st p róbą syntetycznego ujęcia podstaw ow ych problem ów zw iązanych ze stosow aniem gazu ziem nego do zasilania silników spalinow ych. P rzedstaw io­

no w nim zalety gazu ziem nego ja k o paliw a silnikow ego oraz problem y zw iązane z je g o sze­

rokim upow szechnieniem w m otoryzacji, co pozw ala odpow iedzieć n a zasadnicze pytanie, czy gaz ziem ny będzie w przyszłości w pełni alternatyw nym paliw em dla benzyn i olei napę­

dowych.

SOME PROBLEM S OF CN G ALTERN A TIV E FU ELLED V EH ICLE

S u m m a ry . The paper presents m ain problem s o f CN G and LPG fuelled engines. B oth all advantages o f these alternative fuels and problem s o f their application for exploitation are explained.

1. W PRO W AD ZEN IE

W K atedrze B udow y Pojazdów Sam ochodowych W ydziału T ransportu Politechniki Śląskiej prow adzone są od kilkunastu lat prace zw iązane z konstrukcją urządzeń gazow ych instalacji zasilających i ich elektronicznych układów regulacji, a także prace teoretyczne do­

tyczące m odelow ania procesu spalania i w ym iany ładunku. C elem nadrzędnym tych prac jest racjonalne w ykorzystanie energii zawartej w paliw ie gazowym .

Rys. 1. Stanow isko badaw cze w raz z oprzyrządow aniem Fig- 1. Test stand

(2)

R ealizacja tego celu w aspekcie stałego dynam icznego rozw oju konstrukcji silnika i jego system ów zasilania paliw am i bazow ym i (benzyna, olej napędow y) w ym aga ciągłego prow a­

dzenia badań stanow iskow ych i sym ulacyjnych instalacji gazowych.

N a rysunku 1 przedstaw iono w idok ham ow ni silnikowej z badaw czym silnikiem w ysoko­

prężnym A D 3.152 G, przystosow anym do zasilania tylko paliw am i gazow ym i. W yposażenie stanow iska przedstaw iono schem atycznie n a rysunku 2.

W łaściw ie oprzyrządow ane stanow isko badaw cze um ożliw ia prow adzenie badań funkcjo­

nalności system ów zasilających silniki spalinow e paliwam i gazow ym i, w tym urządzeń hy- drauliczno-pneum atycznych i ich elektronicznego osprzętu, oraz pom iar w szystkich param e­

trów pracy silnika. U zyskane wyniki um ożliw iają pełną w eryfikację prow adzonych badań m odelow ych, m inim alizując tym sam ym koszty i czas testów prow adzonych na ham owni silnikowej.

pow ietrze

Rys. 2. Schem at stanow iska badaw czego Fig. 2. D iagram o f test stand

O z n a c z e n ia p rz y ję te n a ry s u n k u to :

1- s iln ik , 2 - h a m u le c w o d n y , 3 - u k ła d k o n tro ln o -p o m ia ro w y , 4 - k o m p u te r P C z k a r tą a k w iz y c ji d a n y ch , 5 - w z m a c n ia c z ła d u n k u , 6 - lis tw a p rz y łą c z e n io w a , 7 - a n a liz a to r s p a lin , 8- w a g a te n so m e try c z n a , 9 - z eg a r, 10- b u tla z g a z e m , 11- e le k tro z a w ó r g a z o w y , 12- re g u la to r c iśn ie n ia g a z u , 13- filtr p o w ie trz a , 14- m ie sza ln ik , 15, 1 6 - z e s p ó ł p rz e p u stn ic y , 17- c h ło d n ic a , 18- s te ro w a n ie o b c ią ż e n ie m , 19- p rz e tw o rn ik m o m e n tu o b ro to w e g o , 2 0 - c z u jn ik p rę d k o ś c i o b ro to w e j, 2 1 - c z u jn ik te m p e ra tu ry w o d y h a m u lc a , 2 2 - c z u jn ik te m p e ra tu ry c ie c z y c h ło ­ d z ąc e j siln ik , 2 3 - c z u jn ik te m p e ra tu ry o le ju , 2 4 - c z u jn ik c iśn ie n ia o le ju , 2 5 - c z u jn ik te m p e ra tu ry p o w ie trz a d o ­ lo to w e g o , 2 6 - p rz e p ły w o m ie rz m a so w y , 2 7 - c z u jn ik te m p e ra tu ry g a zu , 2 8 - c z u jn ik c iśn ie n ia w k o le k to rz e d o lo ­ to w y m . 2 9 - c z u jn ik te m p e ra tu ry m ie s z a n k i p o w ie trz n o -g a z o w e j, 3 0 - p rz e tw o rn ik c iśn ie n ia , 31 i 3 2 - e n k o d er o p ty c z n y , 3 3 - c z u jn ik te m p e ra tu ry śc ia n k i k o le k to ra w y lo to w e g o , 3 4 - c z u jn ik te m p e ra tu ry s p a lin , 35 i 3 6 - c z u jn ik i te m p e ra tu r s p a lin p r z e d i z a k a ta liz a to re m , 3 7 - s z e ro k o p a s m o w a s o n d a la m b d a .

2. GAZ ZIEM N Y JA K O PA LIW O SILN IK O W E

W silniku spalinow ym , konstrukcyjnie przystosow anym do spalania benzyn lub oleju na­

pędow ego, istnieje oczyw iście m ożliw ość użytkow ania innych paliw , zarów no płynnych, ja k i

(3)

Problem y zasilania pojazdów sam ochodow ych gazem ziem nym 33

gazowych, ale z ró żn ą efektyw nością. Efektyw ność ta w yrażana je s t zw ykle technicznym i wskaźnikam i pracy silnika oraz ekonom icznością eksploatacji.

Z a paliw a alternatyw ne dla benzyn lub oleju napędow ego m ożna uznać tylko te, które spełniają trzy poniższe w arunki:

- ich w artość opałow a je s t tego sam ego rzędu, co paliw a bazow ego, koszt paliw a je st niższy niż paliw a bazow ego,

- poziom em isji składników toksycznych w spalinach j est n iż szy niż dla paliw a bazowego.

M ów iąc inaczej, m oc silnika nie m oże ulec zarówno znacznem u obniżeniu, ja k i zw ięk­

szeniu, do w artości 0 ,7 N , - 1,15 N„. K oszty eksploatacji m u sz ą być niższe, a pod w zględem ekologicznym pojazd m usi być bardziej przyjazny dla środow iska.

Tabela 1 P orów nanie w ybranych paliw alternatyw nych

Paliwo alter­

natywne

Emisja składników toksycznych

Emisja c o2

Autonomia (zasięg)

Dodatkowy koszt adap­

tacji

Koszt paliwa

Infrastruktura

Benzyna 0 0 0 0 0 Bardzo dobra

Olej napędo­

wy

- + + + + - + Bardzo dobra

C N G + + + + + Ograniczona

Biogaz + + + l l l l - Ograniczona

LPG + + - - + Bardzo dobra

Etanol 0 + + - 0 Ograniczona*

Ester metylo­

wy

- + + 0 - - Ograniczona*

Ester dwume- tylowy

+ + + + - 0 Ograniczona*

Metanol 0 + + + 0 Bardzo ogra­

niczona

Wodór + + + ?* Nie istnieje

Elektryczność + + + + ?* + Dobra

0 = odpowiada benzynie

+ = korzystniejszy n iż dla benzyny - = gorszy n iż dla benzyny

Ograniczona* = m ożliw ość w ykorzystania istniejących stacji zm ienia zasadniczo spełnienie tego kry­

terium

?* = zależy od technologii pozyskiw ania wodoru i energii elektrycznej

Uw zględniając pow yższe w arunki, ja k rów nież: em isję C0 2 , koszt adaptacji czy też do­

stępność paliw a - m ożna ocenić, które z paliw alternatyw nych zasługuje na m iano paliw a przyszłości. Zestaw ienie różnych w skaźników dla paliw alternatyw nych przedstaw iono w tabeli 1. W ynika z niej, że jedynym i paliw am i, które m o g ą znaleźć szerokie zastosow anie w motoryzacji w najbliższych latach są na razie tylko gaz ziem ny (CN G ) i m ieszaniny propanu- butanu (LPG). Paliw o propanow o-butanow e pozyskiw ane je st w trakcie rafinacji ropy nafto­

wej, podczas gdy gaz ziem ny pozyskuje się bezpośrednio ze złoża. W edług szacunkowych analiz znane zasoby gazu ziem nego są około dw ukrotnie w iększe od rozpoznanych zasobów ropy naftowej. K orzystniejsze i rów nom ierniejsze je st rów nież rozm ieszczenie złóż gazu ziemnego na naszym globie, co gw arantuje w iększą pew ność dostaw tego paliw a i stabilniej­

szą jego cenę w porów naniu z ro p ą naftową.

Do szczególnie interesujących zalet gazu ziem nego należą:

- niska em isja cząstek stałych i dw utlenku w ęgla (w ynika to z budow y atom ow ej),

■ brak em isji związanej z odparow yw aniem gazu,

(4)

- niska em isja składników toksycznych w trakcie rozruchu silnika,

- szeroki zakres zapalności m ieszanki, zapew niający stabilność procesu spalania m ieszanek ubogich,

- niższa adiabatyczna tem peratura płom ienia w pływ ająca n a n iż szą em isją tlenków azotu, w yższa tem peratura zapłonu, utrudniająca sam ozapłon m ieszanki i w pływ ająca tym sa­

m ym na zw iększenie bezpieczeństw a eksploatacji, - brak składników toksycznych,

- w ysoka liczba oktanow a (um ożliw ia zw iększenie stopnia sprężania), niższa prędkość spalania (w pływ a na obniżenie hałaśliw ości silnika),

- brak siarki (uniem ożliw ia tw orzenie się w trakcie spalania, zw iązków siarki niebezpiecz­

nych dla środow iska).

Tabela 2 W ybrane składniki spalin n ie podlegające norm om em isji

Benzen C A

Emisja z pojazdów samocho­

dowych to 25% emisji ogólnej.

Koncentracja w obszarach miejskich 1 do 7 |ig/m3(w oko­

licach stacji paliwowych do 250 pg/m3 )

W

1,3 -butadien C A

Emisja z pojazdów samocho­

dowych to 50%emisji ogólnej.

Koncentracja w obszarach miejskich 1 pg/m3

O P ^ y -

Formaldehyd HCHO

Emisja z pojazdów samocho­

dowych to 28%pierwszej emi­

sji i 35% emisji wtórnej.

Koncentracja w obszarach miejskich 4 pg/m3

J L

Aldehyd octowy CHjCHO

Koncentracja w powietrzu w wyniku spalania paliw silni­

kowych 0,2 do 0,4 pg/m3

Paliw a gazow e są w ięc nie tylko interesującą alternatyw ą pod w zględem energetycznym i ekonom icznym , ale rów nież pod w zglądem ekologicznym , gdyż przy spalaniu em itow ane są m niejsze ilości składników toksycznych, co ułatw ia spełnienie norm em isji spalin EU RO 3 oraz EURO 4.

(5)

Problem y zasilania pojazdów sam ochodow ych gazem ziem nym 35

N a rysunkach 3-6 przedstaw iono porów nanie zużycia energii oraz em isji podstaw owych składników toksycznych spalin, m ieszanek ubogich i stechiom etrycznych oleju napędowego oraz paliw gazow ych (C N G i LPG).

Rys. 3. Porów nanie zużycia energii silnika zasilanego olejem napędow ym i paliw am i gazo­

w ymi

Fig. 3. C om parison energy consum ption o f Raba-M A N engine fuelled b y diesel and CN G and LPG

1 - olej n apędow y-100%, 2- LPG m ieszanka uboga stechiom etryczna, 3 - LPG m ie­

szanka stechiom etryczna, 4 - CN G m ieszanka uboga, 5- CN G m ieszanka stechiom e­

tryczna

[% ]

n

»A:

Rys. 4. Porów nanie em isji N O x silnika R aba M A N zasilanego olejem napędow ym i paliw a­

mi gazow ym i

Fig. 4. C om parison N O x em ission o f R aba-M A N engine fuelled by diesel and CN G and LPG 1 - olej napędow y-100%, 2- LPG m ieszanka uboga stechiom etryczna, 3 - LPG m ie­

szanka stechiom etryczna, 4 - CNG m ieszanka uboga, 5- CN G m ieszanka stechiom e­

tryczna

(6)

[%] 120 100 80 60 40 20

0

1 2 3 4 5

Rys. 5. Porów nanie em isji CO silnika Raba-M A N zasilanego olejem napędow ym i paliwam i gazowym i

Fig. 5. C om parison C O em ission o f Raba-M A N engine fuelled by diesel and CN G and LPG 1 - olej napędow y-100%, 2- LPG m ieszanka uboga stechiom etryczna, 3 - LPG m ie­

szanka stechiom etryczna, 4 - CNG m ieszanka uboga, 5- C N G m ieszanka stechiom e­

tryczna

[ % 1 2 0 0

150

100 50

o

1 2 3 4 5

Rys. 6. Porów nanie em isji HC silnika Raba-M A N zasilanego olejem napędow ym i paliwami gazowym i

Fig. 6. Com parison o f H C em ission o f R aba-M A N engine fuelled b y diesel and CNG and LPG

1 - olej n apędow y-100% , 2- LPG m ieszanka uboga stechiom etryczna, 3 - LPG m ie­

szanka stechiom etryczna, 4 - CNG m ieszanka uboga, 5- C N G m ieszanka stechiom e­

tryczna

P odstaw ą oceny ekologiczności silników o zapłonie iskrow ym , któ re zasilane są alterna­

tyw nie paliw em gazow ym , je st zaw artość tlenków azotu, tlenku w ęg la i w ęglow odorów w spalinach, a także em isja C O2. W przypadku silników w ysokoprężnych głów nym param etrem oceny szkodliw ości ich spalin je s t em isja cząstek stałych, zw iązków silnie kancerogennych.

O becnie ze w zględów technicznych em isja ta określana je st pośrednio, tzn. przez pom iar za­

dym ienia spalin.

N a rysunku 7 przedstaw iono w yniki badań porów naw czych em isji cząstek stałych silnika zasilanego olejem napędow ym oraz paliw am i gazow ym i LPG i CN G , a w tabeli 2 zestawiono em isję kilku w ęglow odorów z grupy w ęglow odorów arom atycznych, alifatycznych oraz alde­

hydów.

(7)

Problem y zasilania pojazdów sam ochodow ych gazem ziem nym 37

N ie bez znaczenia dla środow iska naturalnego je st także em isja ozonu przyziem nego i dw utlenku w ęgla, które m a ją w pływ na ogólny efekt cieplarniany. Em isja tych składników przedstaw iona została n a rysunku 8 i 9.

Przytoczone w yniki badań dotyczą silników w ysokoprężnych, adaptow anych do zasilania paliw em gazowym . Silniki o zapłonie iskrow ym , zasilane alternatyw nie paliw am i gazowym i, także em itują niższe w artości podstaw ow ych składników toksycznych w porów naniu z zasi­

laniem benzyną, ale nie em itują sadzy i cząstek stałych.

Poniew aż znaczący udział w zanieczyszczeniu pow ietrza w dużych aglom eracjach m ają autobusy i sam ochody ciężarow e - dostaw cze, zgazyfikow anie tych środków transportu w pierw szej kolejności m oże um ożliw ić popraw ę sytuacji w tym zakresie. W dalszej kolejności zasilanie gazem ziem nym pow inno objąć także dyspozycyjne sam ochody osobow e i pryw at­

ne pojazdy.

[ % ] 120

1 0 0

80 60 40 20

0

Etylina Etanol LPG Metanol CNG

Rys. 7. Zm niejszenie przyziem nego tw orzenia ozonu przez p aliw a alternatyw ne Fig. 7. D ecreasing o f ozone form ation

200 E

® 150

Zasilanie Zasilanie Zasilanie klasyczne LPG wtryskowe LPG wtryskowe CNG

Rys. 8. Em isja CO2 w zależności od system u zasilania Fig. 8. Fuelling system influence for C O2 em ission

(8)

3. PO D STA W O W E PR O B L E M Y ZW IĄ ZA N E Z W PR O W A D ZA N IEM G A ZU ZIEM N EG O D O M O T O R Y Z A C JI

Z upow szechnieniem się paliw gazow ych zw iązane są je d n a k problem y natury ekono­

micznej i technicznej. P roblem y ekonom iczne w ynikają z w ysokich kosztów budow y infra­

struktury związanej z zasilaniem pojazdów gazem ziem nym (C N G ) i w ysokim kosztem ad­

aptacji pojazdów , szczególnie pojazdów z silnikam i w ysokoprężnym i oraz w yposażonym i w najnow sze generacje układów zasilania paliw em bazowym .

Problem y techniczne zw iązane są przede w szystkim z w łaściw ą organizacją procesu spa­

lania i je g o kontrolą. D otychczasow e dośw iadczenia uzyskane w w yniku realizacji w ielu ba­

dań w skazują kierunki dalszego prow adzenia prac badaw czych, których celem pow inno być tak zm niejszenie zużycia energii, ja k i em isji składników toksycznych spalin. B adania te p o ­ w inny obejm ow ać następujące problem y:

opracowanie konstrukcji now ych kom ór spalania dla m ieszanek ubogich i stechiom e- trycznych,

- opracow anie dokładnych i szybkich w działaniu czujników tlenu, tlenków azotu i metanu, czujników spalania detonacyjnego, tem peratury denka tłoka i spalin, czujników ciągłości pracy układu zapłonow ego w celu zapew nienia kontroli procesu spalania,

opracowanie now ych układów zapłonow ych, w tym układów laserow ych, - opracowanie now ych konstm kcji układów rozrządu i układów dolotow ych,

- opracow anie now ych reaktorów katalitycznych, w tym opartych na m olibdenie i siarce, - optym alizację w łasności olei silnikowych,

- optym alizację m ateriałów na zaw ory i gniazda zaw orow e oraz tłoki, w tym rów nież w y­

korzystanie ceram iki i polim erów .

K onieczne je s t rów nież doskonalenie istniejących układów zasilania, szczególnie syste­

m ów nowej generacji tzn. nadciśnieniow ego i w tryskow ego zasilania (rysunek 1 0 i 1 1), które także w ym agają:

opracow ania now ych algorytm ów sterow ania daw ką paliw a, - optym alizacji konstrukcji zaw orów przepływ ow ych i w tryskiw aczy,

optym alizacji układów elektronicznego sterowania.

W odniesieniu do tych elem entów instalacji zasilającej, które przeznaczone są do m agazy­

now ania paliw gazow ych, konieczne je st poszukiw anie takich rozw iązań, które zapew nią najw iększą gęstość energii w nich zgrom adzonej. Oczyw iście, p rzy najm niejszej ich masie.

4. POD SU M O W A N IE

M ów iąc o problem ach technicznych zw iązanych z upow szechnieniem gazu ziem nego w transporcie sam ochodow ym nie m ożna pom inąć faktu, że w spółczesne sam ochody są obliga­

toryjnie w yposażane w system y O BD (On B oard D iagnostics) - system y ciągłego m onitorin­

gu stanu pracy jednostki napędow ej i system u oczyszczania spalin. W ym óg ten obejm uje również pojazdy sam ochodow e zasilane alternatyw nie paliw em gazow ym . P oniew aż podsta­

w ow e algorytm y kontrolne tych system ów są zaprojektow ane dla p aliw a bazow ego, czyli benzyny, w trakcie zasilania paliw em gazow ym (LPG, CN G ) system O BD m oże w w ielu przypadkach błędnie interpretow ać próbkowane, przez elektroniczne urządzenia sterujące, sygnały. O becnie, w celu w yelim inow ania takiej sytuacji, są stosow ane elektroniczne m ikro­

procesorow e urządzenia zw ane sym ulatoram i OBD. R egulacje praw ne p rzew idują dla je d n o ­ stek zasilanych alternatyw nie paliw am i gazowym i m ożliw ość stosow ania do 2004 roku od­

m iennych strategii działania OBD, co pozw ala na częściow ą dezaktyw ację algorytm ów sys­

temu diagnostycznego. T akie system y sterow ania dla paliw a

(9)

Problem y zasilania pojazdów sam ochodow ych gazem ziem nym 39

Rys. 9. U rządzenia i elem enty nadciśnieniow ego system u zasilania LPG lub CN G Fig. 9. O verpressure C N G or L PG fuelling system

Rys. 10. K olektor dolotow y silnika zasilanego w tryskow o gazem ziem nym Fig. 10. Intake m anifold o f engine fuelled b y CNG - injection system

gazowego są w pełni kom patybilne z system am i zasilania paliw em bazow ym , są je d n ak dro­

gie i rozbudow ują układ zasilania, w pływ ając na jego niezaw odność.

U zasadnionym rozw iązaniem je st budow anie zintegrow anych urządzeń sterujących za­

równo system em zasilania paliw em bazow ym , ja k i paliw em gazow ym . B iorąc je d n ak pod uw agę pow yższe, w ydaje się celow e stosowanie w przyszłości głów nie system ów zasilania jednopaliw ow ego (gazow ego), gdyż pozw ala to uniknąć problem ów zw iązanych z w łaściw ą

w spółpracą obu system ów zasilania.

Przedstaw ione problem y natury technicznej rozw iązyw ane są na bieżąco, na podstaw ie w yników badań podstaw ow ych, a także typow o utylitarnych, co ow ocuje now ym i generacja­

mi gazow ych system ów zasilających i sterujących. P roblem y techniczne nie są jed n ak zasad­

niczą przeszkodą w upow szechnianiu się gazu ziem nego ja k o paliw a silnikow ego. W chwili

(10)

obecnej zasadniczą b arie rą uniem ożliw iającą szerokie stosow anie gazu ziem nego je st brak kom pleksow ej strategii działania, związanej z budow ą infrastruktury zdolnej objąć cały kraj.

Tylko w spólne działania głów nych dysponentów gazu ziem nego, poparte staraniam i rządo­

wymi, m o g ą doprow adzić do przełam ania im pasu w tym zakresie.

Literatura

1. D ykier M ., Flekiew icz M .: Przew idyw ane korzyści ze stosow ania zasilania w tryskow ego w silnikach gazow ych. M iędzynarodow a K onferencja N aukow a - Silniki G azow e 97.

C zęstochow a 1997.

2. D ykier M ., Flekiew icz M.: W spółczesne system y zasilania paliw am i gazowym i. M ię­

dzynarodow a K onferencja - Pojazd a Środowisko, R adom 1999.

3. Prace Instytutu Transportu Politechniki Śląskiej: N adciśnieniow e zasilanie silnika gazo­

w ego 1993, P orów nanie system ów zasilania silnika trakcyjnego dużej m ocy paliwam i ga­

zowym i 1993.

4. D ykier M ., Flekiew icz M.: Ekologiczność pojazdów sam ochodow ych zasilanych paliw a­

mi gazowym i. K onferencja N aukow o-T echniczna - D iagnostyka Pojazdów Sam ochodo­

w ych 2000, K atow ice 2000.

Recenzent: Prof. dr hab. inż. Sław om ir Luft

Artykuł stanow i spraw ozdanie z badań statutowych B K -241 /R M -10-2/2002.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Zaletą tego paliwa jest zastosowanie surowego oleju rzepakowego, co eliminuje konieczność energochłonnego przekształcania go do estrów, a wyższy alkohol, np.. butanol drugiej

OCENA WYBRANYCH CECH JAKOŚCIOWYCH SOJOW YCH KONCENTRATÓW OBIADOWYCH 47 Analizując wartość energetyczną ocenianych produktów sojowych (tabela 1), można stwierdzić, że

Wojewódzki Konkurs Języka Niemieckiego dla uczniów szkół podstawowych województwa opolskiego Finał 07.02.2020 klucz.. Część I HV ROZUMIENIE ZE SŁUCHU

Znając ilość bloków cylindrów silnika, ilość regulacyjnych czujników tlenu, oznaczenia czujników tlenu oraz możliwe rozwiązania konstrukcyjne układów wylotowych silników

Jeśli informujące o zmianach czasu wtrysku benzyny wartości parametru SHRT FT X przekroczą granicę -3% (na rysunku) lub -5% (zależnie od marki i modelu samochodu), przez czas

wynikająca z ciśnienia paliwa dociskają kulkę zaworu iglicowego do gniazda. W tym sta- nie obwód zasilania paliwem jest odcięty od przewodu dolotowego. Gdy w cewce wtry-

Niestety, pogarszaj¹ca siê jakoœæ dolomitów zalegaj¹cych w innym, du¿ym i udostêpnionym z³o¿u tego regionu – ¯elatowa – by³a przyczyn¹ zaniechania wykorzystania tej

Nowoczesne metody polegaj¹ na rozk³adzie zwi¹zków smo³owych w surowym gazie ze zgazowania paliw sta³ych w procesach wysokotemperaturowych.. Metody te polegaj¹ na termicznym krakingu